• Doç. Dr. Rıdvan Sivritepe uyardı: İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Rıdvan Sivritepe, stres, hareketsizlik ve uykusuzluk gibi etkenlerin bireyleri kronik hastalıklara sürüklediğini belirtti.<ul><li>Sivritepe, modern yaşamın getirdiği yoğun tempo ve ekran bağımlılığının sağlığı olumsuz etkilediğini ifade etti.</li><li>Kaliteli uykunun sağlık için en temel koruyucu olduğunu vurgulayan Sivritepe, her gece 7-8 saat uyumanın önemli olduğunu söyledi.</li><li>Doç. Dr. Sivritepe, sağlıklı kalmanın artık kendiliğinden olmadığını, bilinçli bir çaba gerektirdiğini belirtti.</li><li>Düzenli sağlık kontrollerinin önemine dikkat çeken Sivritepe, yavaşlamanın kendini iyileştirmenin ilk adımı olduğunu kaydetti.</li></ul>

Canlı Gündem

Uyuyamıyorum. İki aydan fazladır hayatımın merkezinde bu sorun. Sanki asla bitmeyen bir jet lag hissinin içine hapsolup kalmışım gibi. Önce bitki çayları içmeye başladım. Ardından kafeini azalttım. Sonrasında meditasyon yapmaya başladım. Hiçbir şey başarılı olmadı. Bu süreçte uyumaya yardımcı olan bazı müzik türlerini dinlemeyi hep erteledim. Çünkü müzik dinlemek de benim için başlı başına dikkat dağıtan bir şey. Öte yandan çözümü uyku hikâyeleri anlatan podcast’lerde buldum. Bu sırada da çevrimiçi müzik dinleme servislerinin uyumaya yardımcı olan müziklerinin yer aldığı listelerde gezinmeye başladım. Kelimenin tam anlamıyla meditasyon, ambiyans, lo-fi gibi türlerin son dönemde bu listelerde nasıl büyük bir patlama yaşadığını gözlemledim.Zaten son birkaç yıldır bu listelerin popülerliği oldukça fark edilirdi. Sadece uyku teması üzerine müzik üreten sanatçıların yanı sıra yapay zekâyla bu ekosisteme destek olan aplikasyonlar da rağbet görmeye başladı. Bu aynı zamanda yeni bir müzik türünün ortaya çıkışının da habercisi. Uyku&nbsp;başlığı altında toplanan listelere baktığında müzik dışında rahatlatıcı seslerin olduğu içeriklerin de dinlenme oranının ne kadar yüksek olduğunu görebilirsin. Mesela Spotify’da 10 saatlik <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/playlist/37i9dQZF1DWUZ5bk6qqDSy?si=4da7ccf5d9af45d1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">white noise</a> sesinin yer aldığı listenin takipçi sayısı bir milyondan fazla. <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=nMfPqeZjc2c" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YouTube’daki</a> 10 saati aşan aynı kurgudaki içerik 192 milyon kez dinlenmiş. Gelişmiş ülkelerdeki insanların yüzde otuza yakını kronik uykusuzluktan yakınırken bu listelerin bu kadar rağbet görmesi pek de şaşırtıcı değil. Rahatlatıcı seslerin uyku ile ilişkisi tabii ki modern dünya ile hayatımıza giren bir şey değil. Binlerce yıldır ninniler söyleniyor. Tekrarlayan ve yumuşak sesler uyumaya yardımcı oluyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/8/1/1695642303894.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Alanis Morissette, The Storm Before The Calm Alanis Morissette’nin tedavi albümü2020’de yapılan <a fr-original-style="" href="https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0240862" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir araştırmaya</a> göre müzik terapisinin depresyon, anksiyete, uykusuzluk ve fiziksel ağrı semptomları için etkili bir tedavi olabileceğini doğruluyor. Uykuya dalarken bir şey dinlemek bazı insanlar için kaygılı düşünceler ya da ertesi günün onlara ne getirebileceğine dair endişeleri rahatlama etkisi var. Sanatçılar da bu türe dair çalışmalar yapmaya başladı. Alanis Morissette’nin geçen yıl çıkardığı <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/5EII2N7jDQ0GtcSgrFTI8A?si=uhKGhoicRFS3fNEB_m9VGQ" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Storm Before The Calm</a> adlı albümü normlarının tamamen dışında meditasyon ve ambiyans müzik türündeydi. Hatta bu albümü Darkside’dan tanıdığımız Dave Harrington ile yaptı. Üçüncü çocuğunun doğumundan sonra kendini iki yıl süren bir depresyonun içinde bulan şarkıcının, ürettiği müzikle birlikte kendini tedavi ettiği bir albüm bu. 11 şarkıdan oluşan projeyi dinlemeye başlayıp gözlerinizi kapattığınız anda bir bilinç akışının içinde kayboluyorsunuz. Albümdeki en uzun şarkı 13 dakika uzunluğunda. Ben ise hangi şarkısında uykuya daldığımı maalesef hatırlamıyorum.Ambiyans müziğine sığınmak“Uyku müziğinin ses özellikleri” başlıklı <a fr-original-style="" href="https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0278813" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir araştırmaya</a> göre çevrimiçi müzik dinleme servislerindeki uyku temalı çalma listelerinde sırasıyla en çok şu türler ön plana çıkıyor; pop, ambiyans, lo-fi, rap, lullaby, klasik müzik, enstrümantal, caz ve meditasyon. Aynı araştırmaya göre uyku müziği, müzikal anlamda da çok fazla alt türleri barındıran bir alana sahip. Hatta bu türe dair özel müzik yapan sanatçıların tıbbi bir çalışma yapar gibi ses frekanslarına çok fazla dikkat ettiklerinin altı çiziliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/1/1695642376307.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Moby | Fotoğraf: CalmMoby, 1993 yılında çıkan <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/6CL3xuiryA6a7bDmL3SS54?si=YlpBe20sQ5iabmqLKJ0k2w" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ambient</a> albümünü bu yılın başında uyku ya da meditasyon teması üzerinden yeniden düzenleyerek yine elektronik öğelerle <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/5iXHMwhLzhDSs7e0WK4svQ?si=78E1p223SfKw2qRUDUbYug" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ambient 23</a> adıyla dinleyicisine sundu. Sanatçı, günümüze uyarladığı albümünü şöyle anlattı: “Her şey ambiyans müziğinin faydasına dayanıyordu. Ayrıca kelimeler olmadan anlamlı atmosferler yaratmak... Çoğu şarkıda dans edersiniz veya ağlarsınız. Ancak ambiyans müziğinin mimari bir etkisi var. Mekanı tuhaf ama pragmatik bir şekile dönüştürür.” Sanatçı, iki yıl önce de YouTube kanalından <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=KWt2-lUpg-E" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Relaxing sleep music</a> adında 1 saat 35 dakikalık sadece piyano çaldığı, dinleyicisini rahatlatan ve uyutan bir ambiyans şarkısı yayınlamıştı. Sanatçı, video 516 binden fazla izlenince de bunu bir seri haline getirdi ve şunları söyledi: “Uykuya yönelik, yalnız ve minimalist olmayan bir müzik yapmak, zor olmaktan ziyade sezgilere de aykırıdır. Daha fazlasını eklememeli veya daha yüksek sesle çalmamalısınız. Bu yüzden her şeyden önce kendim için yeni ambiyans müzikleri yaptım. Piyasadaki her şeyden daha sakin, daha sessiz ve daha az talepkâr bir müzik. Bana, her gece müziğimle birlikte uyuduğunu söylüyorlar. Son dönemde herkes paniğe kapılmış bir hâlde. Herkes korkuyor, herkes uykusuzlukla uğraşıyor. Bu müzik, insanlara dinlenme ve sığınma alanı sağlıyor.”&nbsp;Moby’nin dinleyicisinin ruh sağlığına dair verdiği önemi müzikle dile getirmesi; onları sakinleştirmek ve iyileştirmek istemesi bu yüzyılda da pek rastlanan bir müzisyen tavrı değil.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/1/1695642406162.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.58" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Verywell MindYapay zekâ ile en iyi uyku müziğini yaratmakTabii ki yapay zekânın bu şimdilik gizli ses hazinesinde son dönemdeki yeri oldukça geniş. Sektörün en önemli uygulaması Endel. Uygulama, kendini kısaca şöyle tanımlıyor: “Sesin gücüyle odaklanın, rahatlayın ve uyuyun. Endel, günlük yaşamınızı desteklemek için tasarlanmış yapay zekâ destekli sesler yaratır. Bilim tarafından desteklenmektedir. Optimum kişiselleştirilmiş ses ortamını oluşturmak için konum, ortam ve kalp atış hızı gibi girdiler gerekir. Bu anında gerçekleşir ve Endel’in durumunuzu ritminize yeniden bağlamasına olanak tanır.”Uygulamaya üye olduktan sonra hayat rutininiz, duygu durumunuz, duymak istedikleriniz ve kalp ritminiz gibi birçok etkenle size özel müzikler tasarlanıyor. Uygulama ile müzik yapan müzisyenler arasında James Blake, Grimes, Miguel, Alan Watts, Richie Hawtin gibi isimler var. Ve hepsinin o anki mental ruh sağlığınıza yardımcı olacak ayrı kategoride üretimleri mevcut. Endel’in kurucusu Oleg Stavitsky, ambiyans müziğe ilgi duyduğu sırada bu uygulamayı yapmaya karar verdiğini söyleyip sesin mental sağlıktaki önemini şöyle aktarıyor: “Dışarıdaki dünya çılgınca ve her yıl giderek daha da çılgınlaşıyor. Ses güçlüdür; ortamınızı kontrol etmenin en kolay yoludur. Hangi yaşta olursa olsun sesle kendi kendini iyileştirmenin bilinçaltında gerçekleştiğine inanıyorum. Sonuçta herkes stresli ve hayatın tüm talepleriyle başa çıkamıyor. Ses, tüm bunlarla başa çıkmanın en kolay, en az müdahaleci ve tıbbi olmayan yolu.”<img src="https://images.aposto.com/2023/8/1/1695642486833.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.58" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">James Blake | Fotoğraf: Ilya S. Savenok James Blake, Endel ile işbirliği yaparak geçtiğimiz yıl <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/0SNkVpjU9S4zVxBoytcfON?si=iP1di0vVQp-f-bLetif01A" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Wind Down</a> isimli &nbsp;bir albümünü yayınladı. Blake’in orijinal enstrüman ve vokal kayıtlarının üzerine yapay zekâ ile bilimsel olarak tasarlanmış bir uyku ses ortamı yaratan sesler ekledi. Bu yapay zekâ James Blake’in kimliğine bürünmedi. Sanatçının müzikal DNA’sını kullandı ve nörobilimsel bir çerçeveye göre bir uyku müziği yarattı. Albümü şu sözlerle gün yüzüne çıktı: “Başınızı yastığa koymadan hemen önce veya sonra iyi uykuyu destekleyen bir albüm oldu.”Gecenin sonunda uyumak için müzik dinlemek şimdilerde çok daha bilimsel, ufuk açıcı ve komplike. Bu müzik türü ise geleceğin en büyük müzik pazarı olmaya aday. En temel ihtiyacımız olan uykuya ait içeriklerin konser salonları yerine yastığa başını koyanlara ihtiyaç duyması, gelecekte erişebileceği büyüklüğü tahmin etmeyi zorlaştırıyor.&nbsp;

Duende

Geleceğin müzik türlerinin yolu uykudan geçebilir mi?

Popüler bir müzik türü olarak “Uyku”

Uyku, hâlâ bütünüyle çözülememiş bir gizem. Sinirbilimden psikolojiye kadar birçok bilim dalının uzun yıllardır ilgi duyduğu bir alan. Edebiyatın ve daha geniş olarak sanatın en büyük takıntılarından. Bedenin bir işlevinden ibaret değil, aynı zamanda rüyalar aracılığıyla büyük anlatılar da sunuyor. Artık uykuyu daha çok "yokluğu" üzerinden değerlendirmeye başladık. Kolektif bir uykusuzluk sorunuyla karşı karşıya olup olmadığımız sorusu giderek daha fazla görünürlük kazanıyor.İki saat daha az uyuyoruz Araştırmalar, atalarımızdan en az iki saat daha az uyuduğumuzu söylüyor. Teknolojik cihazlar ve internet mecralarındaki mesajlarla kuşatıldığımız bir dönemde bu durum elbette şaşırtıcı değil. Ancak yaşam kalitemizi giderek daha fazla etkileyen uykusuzluğun birçok olumsuz sonucu da var.Uykusuzluğa yol açan çeşitli faktörlerden bahsedilebilir. Alkol ve kafein tüketimi uykusuzluğa yol açan başlıca sebepler arasında yer alıyor. Ayrıca uzun saatler bilgisayar ve telefon ekranlarına bakmak, stresli çalışma ve okul hayatı da uykusuzluğa neden olabiliyor. Bunun yanında anksiyete de uyku düzenini kötü etkileyebiliyor.Dikkatimizi kaybediyoruz Michigan Devlet Üniversitesi’nin 2020’de gerçekleştirdiği <a fr-original-style="" href="https://msutoday.msu.edu/news/2019/science-underestimated-dangerous-effects-of-sleep-deprivation" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uykusuzluk araştırmasında</a>, 77 katılımcı bir laboratuvarda tüm gece uyanık kalırken, 63 katılımcı eve gidip kendi yatağında uyudu. &nbsp;Araştırmacılar, daha sonra katılımcılara birtakım dikkat testleri uyguladı. Uykusuz katılımcılar, uykusunu almış katılımcılara göre bariz biçimde daha kötü performans sergiledi. Ayrıca uykusuz grupta ertesi sabah dinlenmiş gruba kıyasla önemli ölçüde dikkat kaybı görüldü.&nbsp;Uykusuzluk hasara neden oluyor Son araştırmalar, uzun süre uykusuz kalmanın farelerde, köpeklerde, meyve sineklerinde ve insanlarda ölüme neden olabileceğini <a fr-original-style="" href="https://terrabayt.com/yasam/neden-uykuya-ihtiyacimiz-var/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>. Çünkü sinir hücreleri uykusuzluk hâlinde zarar görüyor. Hasar, uyku esnasında gerçekleşen tamir ve temizlik gibi metabolik süreçler devreden çıkarıldığında oluşuyor. Her gece altı saatten daha az uyuyan insanların daha yüksek ölüm riskine sahip olduğunu iddia eden araştırmalar da var.&nbsp;Uykunun başlıca işlevlerinin farkında olmak daha aydınlatıcı olabilir. Biz uyurken sürekli algıladığımız duyusal verilere cevap veren beynimizdeki sinirsel bağlantılar yeniden organize oluyor. Bunu bir tür arınma hâli olarak düşünebiliriz. Sürekli gündelik olarak devam eden bu süreç, öğrenmenin ve hafızanın da temel bileşenini oluşturuyor. Daha sembolik bir yerden açıklamaya çalışırsak, iyi bir uykuyu gündüzün günahlarından arınmayı sağlayan bir tapınak olarak <a fr-original-style="" href="https://aeon.co/essays/a-quantitative-theory-unlocks-the-mysteries-of-why-we-sleep" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendirebiliriz</a>.&nbsp;Uyku endüstrisi büyüyor Daha fazla uykusuzluk ve daha iyi teknoloji kombinasyonu yeni bir endüstrinin ortaya çıkmasını sağladı: Uyku endüstrisi. Uykusuzluk sorunumuzun büyümesine katkıda bulunan teknolojiyi artık uyumaya yardımcı olması için kullanıyoruz.&nbsp;Oksijen ve aktivite monitörlerine sahip 300 dolara titan yüzükler satan “Oura Health” şirketi bunlardan biri. Global Market Insights’ın verilerine göre, bu tür şirketlerin toplam pazar büyüklüğü 2021’de yaklaşık 15 milyar ABD dolar civarındaydı. 2022’den 2030’a kadar da yaklaşık %18 oranında büyümeleri bekleniyor.Biliminsanları endişe duyuyor Biliminsanları test aşamasında randomize kontrollü klinik çalışmalardan yoksun olduğu için uyku teknolojilerinden endişe duyuyor. Yaşadığımız çağda artık neredeyse epidemiye dönüşen uykusuzluk, “uyku teknolojisi” girişimlerinin büyümesine yardımcı oluyor. Ancak bu endüstrinin sınırlarını bilmediğimiz için tam olarak neyin ortasında olduğumuzu da bilmiyoruz.Uykumuzu geri kazanmalıyız Hepimizin gündelik hayatını etkileyen uykusuzluk sorununun nasıl ve ne zaman çözülebileceğini henüz bilmiyoruz. Ancak daha sağlıklı yaşamak ve düşünmek için uykumuzu geri kazanmamız gerekiyor. Kronik uykusuzluğun kolektif bir rahatsızlığa dönüşmesi, öngörebildiğimizden çok daha büyük sorunlara yol açabilir.&nbsp;

Angst

Kronik uykusuzluk, birçoğumuzun yaşadığı ancak henüz yeterince ciddiye almadığı küresel bir soruna dönüştü. Uykumuzu geri kazanmanın yolunu bir an önce bulmamız gerekiyor.

Uykumuzu nasıl geri kazanacağız?

• &nbsp;Ayurveda beslenme sisteminin geleneksel tarifleri arasında yer alan ve verimli bir uykunun sırrı olarak görülen moon milk şimdilerde farklı varyasyonlarla yeniden gündemde.&nbsp;<ul><li>Moon milk: Özünde inek sütü, bal ve tarçınla hazırlanan şifalı içecek bugünlerde bitkisel süt ve ek olarak matcha tozu, pancar veya zerdeçal katılarak renklendiriliyor ve besleyici değeri yükseltiliyor. Londra merkezli wellness markası Glow Bar, tarife serotonin seviyesini artıran lavanta ve gül esanslarının yanı sıra Hint ginseng’i olarak tanımlanan bitki ashwagandha’yı da ekliyor. <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWMzNWU5ZmNhOGRlMDAwOTY3NjI3ZiZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5kZXBlbmRlbnQuY28udWslMjUyRmxpZmUtc3R5bGUlMjUyRmZvb2QtYW5kLWRyaW5rJTI1MkZtb29uLW1pbGstbWVhbmluZy1iZW5lZml0cy13ZWxsbmVzcy10cmVuZC1zbGVlcGluZy1pbnN0YWdyYW0tZGFpcnktYTgzOTkxMzYuaHRtbA=="">Independent'ın</a> haberine göre bitki, düzenli kullanımda vücuttaki kortizol hormonunu dengeliyor; bu da uykusuzluk, anksiyete ve huzursuzluk gibi problemlerin önüne geçmeye yardımcı oluyor.</li></ul>

uykusuzluk ile ilgili hikayeler