Dr. Nihal Yaman Artunçİklim krizi çocuklar için büyük bir halk sağlığı tehdidi. Küresel olarak iklim krizi kaynaklı hastalık yükünün <a fr-original-style="" href="https://gut.bmj.com/content/72/12/2216" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yüzde 88'ini</a> çocukların taşıdığı tahmin ediliyor. Çocukluk dönemi, biyolojik, psikolojik ve sosyal olarak büyüme ve gelişmenin devam ettiği ve çocukların anne karnından itibaren her açıdan maruziyete açık oldukları bir dönem. Bu nedenle, çocuklar iklim ilişkili çevresel tehlikelerden orantısız bir şekilde etkilenebiliyor ve bu etkilerden bazıları ise geri dönüşümsüz zararlara yol açabiliyor.&nbsp;Peki neden çocuklar bu tehlikelere karşı daha çok risk altında? Onları daha kırılgan yapan durumlar neler?Çocuklar dinamik bir büyüme sürecindedir; hücreleri çoğalır, organ ve sistemleri hızla gelişir. Anatomik, fizyolojik, immünolojik, bilişsel ve psikolojik farklılıkları nedeniyle çocuklar ve ergenler yetişkinlere göre çevresel değişikliklere daha duyarlıdırlar.Bu farklılıklara baktığımızda;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yüzey alanlarının vücut kütlesine oranlarının fazla olması nedeniyle bebekler ve çocuklar susuz kalmaya ve ısı stresine karşı özellikle savunmasızdır. Sıcak hava dalgaları sırasında çocukların solunum yolu problemleri, böbrek hastalıkları, su ve tuz dengesizlikleri yaşamaları ve ateşten etkilenme olasılıkları daha yüksektir.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Solunum ve bağışıklık sistemlerinin az gelişmiş olması, oksijen tüketimi ve gereksinimlerinin fazla olması, yetişkinlere göre daha hızlı nefes almaları, vücut ağırlığına oranla aldıkları hava hacminin büyük olması, ayrıca bebek ve çocuklarda ağızdan soluk alma eğilimi nedeniyle burnun filtreleme özelliğinin ortadan kalkması gibi nedenler hava kirliliğinden daha çok etkilenmelerine, küçük hava yollarının iltihaplanma ve tıkanma olasılığının artmasına neden olur.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zamanının büyük kısmını oyuna ayıran çocuklar yetişkinlere göre dışarıda daha çok zaman geçirme eğilimindedir. Yüksek sıcaklıklar, seller ya da kuraklık nedeniyle bozulan dengeler, artan oranda alerjenler ve böcek ısırıkları, enfeksiyonlar/bulaşıcı ve alerjik hastalıklar açısından daha ciddi risk teşkil eder.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çocukların metabolizma hızları ve metabolizmaları için gerekli besin öğelerine olan ihtiyaçları daha yüksektir. İklim değişikliğinin neden olduğu aşırı doğa olayları, çevresel kirleticilerdeki artış ve nihayetinde gıda krizinden etkilenimleri özellikle belli coğrafyalarda kaçınılmaz olabilir.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çocukluk ve ergenlik döneminde beyin gelişiminin devam etmesi hem fizyolojik hem de duygusal/ruhsal açıdan yaşadıkları çevredeki stres etkenlerine karşı çocukları daha kırılgan hale getirir. Çocuklar, iklim değişikliğiyle birlikte artması beklenen büyük fırtınalar, durdurulamayan orman yangınları, su kıtlığı ve diğer olaylar nedeniyle ruh sağlığı açısından oldukça olumsuz etkilenebilirler.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küçük çocuklar, güvenlikleri ve refahları için yetişkinlere bağımlıdır. İklim tehditleri nedeniyle taşınmak zorunda kalınması, temel ihtiyaçlar olan barınma ve güvenliğin tehlikeye girmesi ve ekonomik koşulların olumsuz yönde etkilenmesi gibi nedenlerle zarar görebilirler.</li></ul>Gerçekten de iklim krizi, bugün doğan çocukların esenliğini hatta henüz doğmamış olanların da geleceğini yaşamları boyunca etkileyecek. Çocukların hayatta kalma, sağlık, refah, eğitim ve beslenmeye ilişkin temel hakları açısından iklim krizi ilişkili riskler tehlike arz ediyor. Çocuklarımız ve dünyamız adına daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir geleceğe sahip çıkmak için, iklim değişikliği ve sonuçları açısından yapılan eylem çağrılarına dikkat çekmeli, yaşadığımız toplumun farkındalığının artırılması, eğitimi ve katılımı için elimizden geleni yapmalıyız.

Dünyahali

Çocuklar neden daha çok risk altında? 

İklim Krizi ve Çocuk Sağlığı

• Sakarya’da Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Sakarya Valiliği koordinasyonunda düzenlenen Çocuk İşçiliği ile Mücadele Programı toplantısı yapıldı. Toplantıya Sakarya’nın yanı sıra Düzce ve Zonguldak illerinden de katılım <a fr-original-style="" href="https://www.sakaryayenihaber.com/haber/15483730/cocuk-isciliginin-onlenme-calismalari-basladi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlandı</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Açıklama:&nbsp;Sakarya Vali Yardımcısı Selda Dural açılış konuşmasında “Çocuk işçiliği, küresel ölçekte oldukça yaygın bir kavram olmakla birlikte ülkemizin de mücadele konusunda yoğun çalışmalar yürüttüğü önemli bir sorundur. Mevsimlik tarım işçisi aileler çalışma yerlerine giderken ekonomik ve sosyal zorunluluklardan dolayı çocuklarını da yanlarında götürmektedir. Böylece çocuklar aile ekonomisine katkı nedeniyle yaşlarına uygun olmayan tarımsal işlerde çalışmakta, çalışma ve yaşam koşulları, çevre ile ilişkiler, eğitim ve sorunları açısından en dezavantajlı gruplara dönüşmektedir” ifadesinde bulundu.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1687770316394.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.64" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: hendekgundem.com

İş Hukuku & Sosyal Güvenlik

• <a fr-original-style="" href="https://t24.com.tr/haber/bakanlik-acikladi-cocuk-isci-sayisi-101-bin-artti,1115087" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2022 Faaliyet Raporu'na</a> göre, yapılan denetimlerde temsil edilen 15-17 yaş arasında çalışan çocuk sayısı, 2022 yılında 620 bine çıktı. İlgili kurumlar,&nbsp;12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü’ne ilişkin açıklamalar yaptı:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://ankahaber.net/haber/detay/12_haziran_dunya_cocuk_isciligiyle_mucadele_gunu%E2%80%A6_uluslararasi_calisma_orgutu_kidemli_proje_koordinatoru_fatma_gelir_unal_cocuk_isciliginin_onlenmesi_icin_sosyal_adaletin_saglanmasi_gerekiyor_143816" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk İşçiliği ile Mücadele Kıdemli Proje Koordinatörü</a> Fatma Gelir Ünal, “Çocukların işçi olarak çalışmaması için ailelerinin, tüm çalışanların, yani herkesin sosyal adalete sahip olması gerekiyor. Yani diyoruz ki: ‘Sosyal adalet, çocuk işçiliğine son!’ Aslında bu, bütün çalışanların insana yakışır işlerde çalışmaları, özellikle yoksulluğun sebebi olan çocuk işçiliğinin de bir şekilde ortadan kalkması demek. Bütün çocukların çocuk haklarına saygılı bir şekilde yaşayabilecekleri ortamların oluşması adına herkes için, yani aileler, bireyler için, sosyal adaletin sağlanması gerekliliği. Ve bu anlamda da çocuk işçiliğinin önlenmesi ve önlendiği gibi de devam ettirilmesinin mümkün olduğunu düşünüyoruz” dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.turkis.org.tr/dunya-cocuk-isciligi-ile-mucadele-gunu-2/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">TÜRK-İŞ</a>&nbsp;Yönetim Kurulu tarafından yayımlanan mesajda, çocukların aile bütçesine katkı sağlamak için amacıyla çalıştığı vurgulandı ve “Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre dünyada 160 milyona yakın çocuk işçi, Türkiye’de ise TÜİK tarafından 2019 yılında yayınlanan son çocuk işgücü anketi sonuçlarına göre, ülkemizde 5-17 yaş grubundaki 16 milyon 457 bin çocuğun 720 bininin ekonomik faaliyette çalıştığı tahmin edilmektedir. Buna göre, bu yaş grubundaki çocukların yüzde 4,4’ünün çalıştığı görülmektedir” ifadesi kullanıldı.</li></ul>

Çocuk ve Genç Yetişkin Edebiyatı, oldum olası ilgi alanlarımı ve dolayısıyla entelektüel hayatımı şekillendiren araçlardan oldu. Zaman ilerledi, büyümek durumunda kaldım ve bu alana tüketmeye devam ederken yakından ilgilenmeye başladım. Kesişimsel feminist yaklaşımıyla tanınan bell hooks, Çocuk ve Genç Yetişkin Edebiyatı'na verdiği önemi şu şekilde açıklıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Çocuk edebiyatı, eleştirel bilincin geliştirilmesine yönelik feminist eğitim için çok önemli bir alandır çünkü inanç ve kimlikler bu süreçte hâlâ inşa edilmektedir.</blockquote>Benzer şekilde, Filipović'in Gender Representation in Children’s Books: Case of an Early Childhood Setting&nbsp;isimli çalışması, çocuk kitaplarının cinsiyet, ırk ve sınıfla ilgili en erken ve en uzun süreli algılarından bazılarını sağlayarak sosyal öğrenme ve kimlik gelişimi sürecinde önemli bir role sahip olduğunu özetliyor. Masha Rudman'a göre de kitaplar, okuyucularının zihninde önemli etkiler yaratıyor: "Düşünce ve davranışlar için uygun temeller oluştururken bize yardım edebilir veya engel olabilirler."&nbsp;Dolayısıyla&nbsp;hangi kitaplarla karşılaştığımız, özellikle çocukken çok daha elzem.Santora da benzer bir şekilde aynalar ve penceler teorisini literatürle tanıştırarak nefretin olmadığı bir dünyayı hayal etmemize yardımcı oluyor. Bu teoriye göre kitaplar "ayna" görevi gördüklerinde çocukların, yaşam tarzlarının, ailelerinin, ev/okul ve toplumun yansımalarını içeriyorlar. "Pencere"lerse çocukların yaşadığı dünyanın çeşitliliğine bir göz atma hakkı sağlıyor. Böylece bireyler, tanımadıkları insanlara, yerlere ve yaşam tarzlarına karşı rahatlık ve saygı geliştirebiliyorlar. O hâlde sağlıklı bir toplumun reçetesi, temsilin artmasında yatıyor olabilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Muzır yayın"lar ne olacak?</h2>2021 yılında Kalp Çarpıntısı isimli genç yetişkin çizgi romanı, kuir bir ilişkiyi konu alması üzerine "müstehcenlik" iddiasıyla açılan soruşturma gerekçesiyle "muzır yayın" olarak belirlenmiş ve toplatılmaya başlanmıştı. Annemin Kaburgası'nın yazarı Burçin Tetik, durumu şu şekilde ele alıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">LGBTİ+ gençlerin ve çocukların okudukları bir kitapta kendilerini görme şansını, cishetero çocukların kendilerini ve dünyayı anlama şansını, çok basit gibi görünen ama aslında her çocuk ve gencin sahip olduğu tahayyül hakkını çalıyorsunuz. Hayatlarını, hayatlarımızı çalıyorsunuz.</blockquote>Tetik'ten gelen tahayyül hakkı talebiyle hem de aynalar ve pencereler teorisiyle benzer yerlerden geldiğini düşünüyorum ve "İçinde yaşadığımız toplumun özneleriyle geç tanışmak hepimize zarar vermeyecek mi?" sorusuna önem atfetmeden edemiyorum.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çocukların ne okuyacağına neden yetişkinler karar veriyor?</h2>Toplumsal cinsiyet rollerini sorgulamamla birlikte hayatıma giren bu soru, benzer güç ilişkisi dinamiklerini çocuk ve yetişkin ikiliğinde de gözlemlemeye başladıkça sevmediğim şeyin çocukluk durumu değil, çocukluğa atfedilen yetersizlik ve hükmetme isteği olduğunu fark ettiriyor. Bu, sanıyorum, üstten bakan, bir şeyler öğretme çabasına giren, didaktik kitaplar için de geçerli.Hippo'nun Yayın Koordinatörü Lora Sarı'yla Türkiye'de Çocuk Edebiyatı yayımcılığında nasıl zorluklarla karşılaştığını konuştuğumuz söyleşi, bu konuya bir bakış açısı kazandırıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Çocukları&nbsp;"Yarının büyükleri ve geleceğin teminatı," gören ve tam da bu sebepten onlara üstten bakan, bir şeyler öğretme çabasına giren, didaktik kitaplar basmamak en büyük kriterimiz diyebiliriz. Çünkü bizce bunun tersi bir bakış açısı tam da çocuğu, hak ve özgürlüklerinden yoksun bırakan bir bakış açısı. Çocukların çocuklar olarak var oluşlarını önemsiyoruz ve onları edebî değeri yüksek ve alt metinleri zengin kitaplarla buluşturmaya çalışıyoruz. Kitaplarda anlatılan dünyaların da kendimiz ve çocuklar için arzuladığımız dünya gibi olmasına dikkat ediyoruz.&nbsp;</blockquote>

Aposto Gündem

Temsilin önemi, "muzır yayın"lar ve Türkiye'de Çocuk Edebiyatı yayımcılığının zorlukları üzerine.

Çocuk ve Genç Yetişkin Edebiyatı neden önemli?

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çocuklar için edutech girişimi olarak faaliyet gösteren Düşyeri, yakında globalde çıkacağı Seri A yatırımı öncesi Türkiye’de köprü yatırım turu yaparak 35 milyon dolar değerleme ile 3.7 milyon dolar <a fr-original-style="" href="https://webrazzi.com/2022/03/25/dusyeri-35-milyon-dolar-degerleme-uzerinden-3-7-milyon-dolar-yatirim" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yatırım aldı.</a> Tur, Ali Sabancı ve Öncü Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı liderliğinde gerçekleşti. Hızlı büyümesiyle dikkat çeken girişim 60’dan fazla özel tasarlanmış oyun ve içerik uygulamalarına sahip ve Aralık 2021’de kullanıma açtığı Çocuk Modu ile 350 binin üzerinde kullanıcıya ulaştı. Düşyeri, aldığı yeni yatırım sonrasında, 2022'nin üçüncü çeyreğine kadar Türkiye ile eş zamanlı Almanya, Amerika, Meksika ve Brezilya lansmanlarını yapmayı hedefliyor. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"> <img src="https://images.aposto.com/2022/2/0/1648391007887.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.42" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Spotify, sesli komutlarla çalışacak yeni bir Araba Modu test etmeye <a fr-original-style="" href="https://9to5google.com/2022/03/25/spotify-car-thing-review-android-auto-carplay/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladı.</a> Şirket, yeni yenilikler getireceklerini açıklayarak Car View özelliğini emekliye ayırmıştı. Araba Modu olarak adlandırılan ve test edilen bu yeni arayüz, eski sürüme göre ses kontrolünde daha fazla ayrıcalık tanıyor. 9to5Google tarafından paylaşılan bilgilere göre Spotify kullanıcıları, sanatçı aramak, albümler arasında dolaşmak, oynatmak veya duraklatmak, hızlı ileri sarmak ve bir şarkıyı beğenmek için sesli kontrolleri kullanabilecekler. Araba Modu özelliği ile dinlediğiniz müzik veya podcast’lere hızlı bir şekilde erişmenizi sağlayan yeni bir Kütüphane kısmı kullanıma sunulacak. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurumsal ağ ve internet güvenliği konusundaki çalışmalarıyla ön plana çıkan siber güvenlik firması Trustwave, Microsoft yardım dosyalarının içerisine gizlenmiş Vidar adı verilen kötü amaçlı yazılım tespit ettiklerini <a fr-original-style="" href="https://www.techradar.com/news/vidar-spyware-is-now-hidden-in-microsoft-help-files" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu.&nbsp;</a>Vidar’ın içerisinde CHM formatında derlenmiş HTML dosyaları bulunuyor. Ayrıca APP.EXE adlı yürütülebilir dosyayla kullanıcı verilerini ele geçirmeye başlıyor. Virüsün aktif olması için mailinize gelen bir spam mail içerisindeki request.doc uzantılı dosyayı açmanız yeterli oluyor. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uygulama geliştirici Alessandro Paluzzi’nin paylaştığı bilgilere göre Instagram, Hikayeler için sesli yanıt özelliği getirmek üzerine <a fr-original-style="" href="https://news.yahoo.com/instagram-stories-voice-messages-feature-leak-211916144.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışıyor.</a> Instagram, Hikayeler için en son getirdiği beğeni özelliği ile özel mesajlarda olan yoğunluğu azaltmayı hedefliyordu. Sesli mesaj özelliği ne kadar bu amacın karşısında olsa da var olan bir özelliğin daha kullanışlı hale gelmesi amaçlanıyor olabilir. Henüz beta aşamasında bile olmayan bu yeni özelliğin uygulamaya ne zaman ekleneceği ise henüz bilinmiyor.</li></ul>

5 Dakikada Teknoloji Gündemi

Podcast bölümümüzdeki haberlerin ayrıntıları

320. Bölümün Transkripti

Görsel betimleme: Celia Jacobs çizdiği görselde dört çocuk yer alıyor. Üç çocuk, önde olan çocuğa bakıyor. Yerlerde de kağıtlar var.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: medium none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Koşullar zorlu olsa da çocuk haklarını gözeten ortamlar ve çocukların eğitim yaşamlarında söz sahibi olabildikleri süreçler yaratmak mümkün. Hem Türkiye’de hem de Dünya’da iyi çocuk hakları ve katılımı bağlamında iyi örnekler <a fr-original-style="" href="https://insanhaklariizleme.org/vt/mfhandler.php?file=ocuk-Kat%C4%B1l%C4%B1m%C4%B1-D%C3%BCnyadan-ve-T%C3%BCrkiyeden-%C3%96rnekler.pdf&table=yayin&field=dosya&pageType=view&key1=1545" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mevcut</a>.&nbsp;İyi örneklerin ortaklaşan noktalarına baktığımızda okul yönetiminin farkındalığı, inancı, desteği ve süreçlerde aktif rol alması büyük önem taşıyor. Bunların yanı sıra, çocuklar ve yetişkinlerin birlikte hareket etmesi, gereksinim duydukları bilgileri ve becerileri edinebilmelerinin sağlanması öne çıkıyor. Sadece sınırlı bir grup öğrenciyle değil, okuldaki tüm çocukları içermeyi hedefleyen çalışmalar çocuk haklarını yaşatan ortamların etkisini de artırıyor. Bunların yanı sıra, çalışmalar gerçekleştirilirken Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin sıklıkla referans alınması ve hatırlanması hak temelli ortamların sağlıklı ve verimli bir şekilde işleyebilmesi için önemli.&nbsp;Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin çocukça hâlini hazırlayan UNICEF’in “<a fr-original-style="" href="https://www.unicef.org/turkey/media/7176/file/%C3%87ocuk%20Haklar%C4%B1na%20Yolculuk.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk Haklarına Yolculuk</a>” kitapçığı eğitim ortamlarında çocuklarla çocuk haklarını konuşmayı kolaylaştırıyor. Ek olarak, hem Arapça hem de Türkçe dillerinde hazırlanan <a fr-original-style="" href="https://www.unicef.org/turkey/raporlar/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1-etkinlik-kitab%C4%B1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk Hakları Etkinlik Kitabı</a> ise çocukların, haklarını öğrenirken eğlenmesini, rahatlamasını ve oyun oynamasını sağlıyor.Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi (ÇOÇA)’nin hazırlamış olduğu <a fr-original-style="" href="http://cocuk.bilgi.edu.tr/yayinlar/oyunlar/soz-kucugun-kutu-oyunu-2009/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Söz Küçüğün Kutu Oyunu</a>, çocukların grup olarak haklarını keşfetmesini ve tartışmasına olanak sağlıyor. ÇOÇA’nın yaptığı diğer çalışmaların da eğitimcilere örnek teşkil edeceğini düşünüyoruz.Öğrenme Tasarımları’nın geliştirdiği, Çocuk Hakları gününde ve haftasında okullarda kolaylıkla uygulanabilecek etkinlikleri içeren “<a fr-original-style="" href="https://drive.google.com/file/d/1dAPcQ9kAEz3iNAldTsmVWCsMuYnEd1JD/view" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk Hakları Aktivite Kitapçığı</a>”çocuk hakları temasını ve keyifli oyunları birleştiriyor.Eğitim Reformu Girişimi’nin düzenlediği Eğitim Verisi Okuryazarlığı Yaz Okulu'nda Hümanist Büro Kurucu Ortağı Avukat Seda Akço, eğitim hakkının başka hak kategorileriyle ilişkisini ve Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’de yer alan temel ilkeleri detaylarıyla <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=n0ELa6m7rxI&ab_channel=E%C4%9FitimReformuGiri%C5%9Fimi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlatıyor</a>. Aynı zamanda Büro’nun yürütücülüğündeki <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/cocukhaklarinadair/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">@cocukhaklarinadair</a> Instagram hesabını ve <a fr-original-style="" href="http://haber18.net/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haber18.net</a>’in de çok faydalı kaynaklar olduğunu düşünüyoruz.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.akademidecocukhaklari.com/kurumsal/biz-kimiz/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Akademide Çocuk Hakları Ağı</a>, çocuk haklarının farklı alanlarında çalışan akademisyenler ve/veya akademik birimler arasında eğitim/öğretim, araştırma ve uygulamada çocuk hak temelli anlayışın yerleştirilmesindeki sorumluluğunu yerine getirecek bir zemin oluşturulmasına katkıda bulunuyor ve 19-20-21 Kasım tarihlerinde seminerler <a fr-original-style="" href="https://www.akademidecocukhaklari.com/duyurular/dunya-cocuk-gunu-seminer-dizisi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düzenliyor</a>.Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi, çocuk hakları konusunda bilgi ve deneyim paylaşımı aracılığıyla insan hakları kültürünün gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla hayata geçirdiği Dilek Kumcu Çocuk Hakları Okulu, çocukların hak ve özgürlükleri ile maruz bırakıldıkları hak ihlallerine ve ilgili mekanizmalara ilişkin bilgilenmesini, hak temelli bir yaklaşım geliştirmesini ve böylece savunuculuk alanında güçlenmesini <a fr-original-style="" href="https://bianet.org/bianet/insan-haklari/252661-dilek-kumcu-anisina-cocuk-haklari-okulu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">amaçlıyor</a>.Paydaşlarımıza sorduğumuz “nasıl” sorumuza verilen cevapların da herkese iyi örnek olacağını düşünüyoruz:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left: 4px solid rgb(255, 255, 255); box-sizing: border-box;">“Öncelikle, Çocuk haklarının konuşulmasından çok eylemlerimizle ifade edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Yani çocuklarla olan ilişkimizde; ders içi veya ders dışı, davranışlarımızı belirleyen öncelikle Çocuk Hakları olmalı. Bunun yanı sıra, biz bu yıl 4.sınıfız ve ‘İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi’ dersimiz var. Bu ders vesilesiyle de hak ve özgürlüklerimiz ile ilgili konuşup tartışma olanağı buluyoruz. Örneğin tam da bugün bu derste, özel yaşamın gizliliği, dokunulmazlık hakları üzerine konuştuk ve çocuklar kendilerinin izni olmadan fotoğraflarının çekilmesinden, ders performanslarının ya da ‘yaramazlık’larının, fiziksel özelliklerinin ulu orta konuşulmasından yakındılar. Haklılar değil mi?” - Gülay Yeniay Bulut, Sınıf Öğretmeni</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left: 4px solid rgb(255, 255, 255); box-sizing: border-box;">“Bir psikolojik danışman olarak sınıfa diğer branşlara nazaran daha az girsem de girdiğim zamanlarda psikolojik danışman olmanın mesleki ilkelerini yansıtmaya çalışırım. Bu ilkelerin büyük bir kısmı zaten çocuk haklarını gözeten ilkeler. Bireysel farklılıklara saygıdan empatiye hümanist bir model çerçevesinde hizmet vermemiz gerekiyor. Ama yine de çocuk hakları çocuk merkezli bir okuma ile bakılmadığında, çocukların birer birey oldukları düşünülmediğinde, onlar üzerlerine ne yazılırsa o olan boş bir tahta oldukları varsayıldığında sorunlar ortaya çıkıyor. Sınıflara girdiğimde yaptığım ilk iş etkinliğin amacını söylerek ve ‘Bu amaca ulaşmanız için nasıl bir sınıf ortamı olmasını istersiniz?’ diyerek başlıyorum. Sonra konuyu her fikrin değerli, her sözün önemli, empatinin ve zorbalığa karşı gelmenin önemini anlatarak başlıyor, belirli kuralları birlikte oluşturuyoruz. Etkinlik boyunca konuşanın ve konuşmayanın dünyasına girmeye çalışıyor ve o kulakla dinlemeye çalışıyorum öğrencileri. Her fikrin değerli olduğu anlayışı zihnime kazınmış bir şekilde giriyorum. Her olumlu ya da olumsuz davranışın bir hedefi olduğunu ve bu hedefin aslında kendi var olma hâllerine yönelik benlik tasarımının yansıması ve bu benlik tasarımının başkaları tarafından kabul edilip edilmeyeceğine yönelik denemeler olduğunu düşünüyorum. Böyle düşününce de o çocuğa ‘Evet! Sen de varsın. Seni de görüyorum’ dememek için bir neden kalmıyor.” - Mehmet Cemal Yıldız, Psikolojik Danışman</blockquote>

Koşullar zorlu olsa da çocuk haklarını gözeten ortamlar ve çocukların eğitim yaşamlarında söz sahibi olabildikleri süreçler yaratmak mümkün. Hem Türkiye’de hem de Dünya’da iyi çocuk hakları ve katılımı bağlamında iyi örnekler mevcut. 

Çocuk haklarını temele alan eğitim ortamlarını nasıl oluşturabiliriz?

(Çizim: <a fr-original-style="" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3NvdXJjZT13ZWImc3Vic2NyaWJlcj11bmRlZmluZWQmc3Rvcnk9NjBjNWIzZjQxNGQ3ZmIwMDA2OThhMDZmJm5ld3NsZXR0ZXI9NjAzZDE0Mjk2YTkzODAwMDA3ZjUwNzNkJmlzc3VlPTYwYTljNTUwNzI1N2VmMDAwNzBkZWY3OCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGb2xjYXJ5Z24lMjUyRg==" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Olçar Yiğen</a>)Çocuk işçiliğine karşı engel olmak amacıyla her yıl 12 Haziran, Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü olarak ilan edilmiştir. Şüphesiz çocuk işçiliği farklı kültürlerde yaş ve etkileri açısından farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Türkiye’de 18 yaşını geçmemiş herkes çocuk şeklinde tanımlansa da; 15 – 18 yaş arası çalışanlar genç işçi, 14 – 15 yaş arası çalışanlar ise çocuk işçi olarak sınıflandırılıyor.Gerek uluslararası plandaki gerekse Türkiye’deki yasalar, çocuk işçiliğinin ve emek sömürüsünün önüne geçmek adına birçok düzenleme içeriyor. <a fr-original-style="" href="https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme</a>, taraf devletlere çocukların çalışma koşullarını iyileştirmeye ilişkin yükümlülükler atfediyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) <a fr-original-style="" href="https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377287/lang--tr/index.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Asgari Yaş Sözleşmesi</a> de çocuk işçiliğini ortadan kaldırmayı hedefleyerek; en az 15 yaşını doldurmuş olan çocukların, fiziksel ve zihinsel gelişimlerini engellemeyecek işlerde çalıştırılabileceğini öngörüyor.Türkiye özelinde bakıldığında ise; Anayasa’da, “Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz” ibaresi yer alırken, <a fr-original-style="" href="https://www.lexpera.com.tr/mevzuat/kanunlar/umumi-hifzissihha-kanunu-1593" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Umumi Hıfzıssıhha Kanunu</a> ise çocukların ağır şartlar altında çalışmalarına karşı düzenlemeler içermektedir. <a fr-original-style="" href="https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5457&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe</a> göre, ancak 14 yaşını doldurmuş çocukların, gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan işlerde ve eğitim yaşantılarını sekteye uğratmayacak şekilde çalışmalarına izin veriliyor.Ancak söz konusu yasal düzenlemelerin uygulanması, pek çok alanda olduğu gibi çocuk işçiliği örneğinde de yetersiz kalmaktadır. ILO’nun 2017 tarihli <a fr-original-style="" href="https://www.ilo.org/global/publications/books/WCMS_575499/lang--en/index.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk İşçiliğine Dair Küresel Tahminler</a> başlıklı raporuna göre, dünyada toplam 152 milyon çocuk, diğer bir ifadesiyle her 10 çocuktan biri işçi olarak çalışıyor. Bu çocuklardan, sağlık ve gelişimi etkileyen tehlikeli işlerde çalışanların sayısı da 73 milyonun üzerinde. Çocuk işçiliğinin sektörlere göre dağılımda, tarım açık ara başı çekerken, onu hizmet ve sanayi branşları takip ediyor.TÜİK&nbsp;tarafından hazırlanan <a fr-original-style="" href="https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Child-Labour-Force-Survey-2019-33807" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk İşgücü Anketi</a> 2019 yılı sonuçlarına göre, Türkiye’de en az 720 bin çocuk işçi&nbsp;olduğu saptanırken, çalışma yaşının beşe kadar indiği&nbsp;örnekler görülüyor. Büyük çoğunluğu, aile ekonomisine yardımcı olmak için çalışan çocukların yüzde 34’ü çalışırken okula devam edemiyor. Yüzde 13'ünün ise çocuk gelişimine uygun olmayan bir ortamda çalıştığı, yüzde 11'inin de kimyasal madde, toz, duman ve diğer zararlı gazlara maruz kaldığı görülüyor.Çocukların yaptığı işlerin tamamı, ortadan kaldırılmak istenilen çocuk işçiliği kategorisine girmeyebilir. Hatta çocukların kişisel gelişimlerine zarar vermeyen ya da eğitimlerini aksatmayan işler, onlara çeşitli beceri ve deneyimler kazandırıp, yetişkinlik dönemi için bir hazırlık da olabilir. Fakat yukarıda bahsedilen istatistiklerde görüldüğü üzere; çocuk işçiliği büyük ölçüde, fiziksel ve zihinsel gelişimi devam etmekte olan ve eğitim hayatına devam etmesi gereken bireylere karşı bir emek sömürüsünden öteye gidememiştir. Çocukların hangi sebeple olursa olsun işçi sıfatıyla çalıştırılmaları, onların en doğal hakkı olan oyun hakkının&nbsp;veya eğitim hakkının&nbsp;ellerinden alınmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, çocukların çalışmasına yol açan bütün toplum dinamikleri, sosyal devlet anlayışı&nbsp;ekseninde yapılandırılmalı ve çocuk emeğinin sömürülmesinin derhal önüne geçilmelidir.<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/elif-ay-91a24a16a" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Elif Ay</a>

Çocukların çalışmasına yol açan bütün toplum dinamikleri, sosyal devlet anlayışı ekseninde yapılandırılmalı ve çocuk emeğinin sömürülmesinin derhal önüne geçilmelidir.

Çocuk işçiliği

Çocukların ve gençlerin en çok vakit geçirdiği, öğrendiği, geliştiği, sosyalleştiği alanlardan biri de ev ve okulu da kapsayan eğitim ortamları. <blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left: 4px solid rgb(255, 255, 255); box-sizing: border-box;">“Cinsellik ve cinselliğin hâlâ tabu ve sesli konuşulduğu zaman gelen yaftalar nedeniyle, eğitim ortamlarında hatta sosyal çevrelerde bile LGBTİ+ konusunu konuşamıyorum. İnsanların birbirine sesli şekilde karşısındakini ne kadar sevdiğini söyleyemediği bir ortamda aynı cinsine olan sevgisini, aşkını sesli şekilde söylemesi içinde bulunduğu çekirdek sosyal gruplarından bile yargılama nedeni olabiliyor." - Dijtial Pazarlama Çalışanı, İstanbul</blockquote>Eğitim ortamlarında karşılaşılan cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık, akran zorbalığı, dışlama gibi faktörler, düşük başarı, hoşnutsuzluk, bunalım ve intihar girişimlerine yol açabiliyor. Bu ayrımcılıklar bizlere çok da uzak değil. Üzerine biraz düşündüğümüzde pek çok yerde farkında olmadan ayrımcı davranışlarda bulunabiliyoruz. Bunlar eğitim ortamlarında ikili cinsiyet kalıpları içinde kızım, oğlum&nbsp;demek, cinsel yönelim atayarak kız arkadaşın, erkek arkadaşın var mı&nbsp;diyerek, oğlanlara basketbol topu verirken kızlara ip veya voleybol topu vererek, cinsiyet çeşitliliğine uygun tuvalet için alternatif sunmayarak ve dolayısıyla seçme hakkı da vermeyerek karşımıza çıkıyor. Bu ve benzeri pek çok örnek ayrımcılığı meşru kılıyor. Halbuki, <a fr-original-style="" href="https://bianet.org/system/uploads/1/files/attachments/000/002/416/original/avrupa_konseyi_standartlari_2018.pdf?1547113825" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi</a>’ne göre tüm çocukların ve gençlerin ayrımcılığa uğramama hakkı vardır. Ayrımcılığa uğramama hakkı bağlamında eğitimin çocuğun kişiliğinin, yeteneklerinin, zihinsel ve bedensel becerilerinin mümkün olduğunca geliştirilmesi gereklidir. &nbsp;Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık da yasaklanmış ayrımcılık temellerinden biri. LGBTİ+ çocuk ve gençlerin, varoluşlarını yaşamalarına imkân sağlayacak uygun bilgi, destek ve gerekli korumaya erişimi yetersiz veya yok.Devletin, toplumun, ebeveynlerin, eğitimcilerin, eğitim ortamlarında çocukların ve gençlerin güvenli bir şekilde, şiddet, zorbalık, toplumsal dışlama ve cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği temelli diğer ayrımcı ve onur kırıcı davranış biçimleri olmaksızın en erişilebilir şekilde bilgi ve kaynakları sağlayarak dengeli ve sağlıklı gelişmesi, topluluklarında ve toplum genelinde yapıcı roller üstlenebilmesi için insan haklarının desteklemesi ve eğitim hakkını <a fr-original-style="" href="https://bianet.org/system/uploads/1/files/attachments/000/002/416/original/avrupa_konseyi_standartlari_2018.pdf?1547113825" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">koruması gerekli.&nbsp;</a>

Eğitim ortamlarında karşılaşılan cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık, akran zorbalığı, dışlama gibi faktörler, düşük başarı, hoşnutsuzluk, bunalım ve intihar girişimlerine yol açabiliyor. 

Çocuk ile ilgili hikayeler