Apple Vision Pro (AVP) bir hafta önce bugün resmen satışa sunuldu. Böylece değerlendirme yapmaları için Apple tarafından önceden cihaz gönderilen gazeteciler haricindeki ilk kullanıcı yorumları da internete düşmeye başladı. Deneyimlerini paylaşanların hiçbiri, cihazın atılım yaratan müthiş teknolojisi karşısında şaşkınlıklarını gizleyemiyor. Peki, bu teknoloji harikası ürünü satın alanlar, cihazın üstün teknolojisinden hangi alanlarda faydalanıyor?Cihaz hakkındaki en meşhur videolardan birinde evin çeşitli alanlarına birçok farklı sanal ekran yerleştiren bir kullanıcının deneyimi görülüyor. Video oldukça etkileyici:<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/Wealth__0/status/1755234160027783402" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2024/1/4/1707390557376.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.07" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Görüldüğü kadarıyla, cihaz şimdilik sadece sınırsız sayıda yeni ekran yaratmaya yarıyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nasıl çalışıyor?&nbsp;</h2>Uzamsal bilişim (spatial computing) görece yeni bir alan olsa da artırılmış gerçeklik (AR) uygulamaları on yılı aşkın süredir hayatımızda. AVP, bu deneyimi yeni bir boyuta taşıyor. Cihazın üzerindeki sensör ve kameralar, kullanıcının göz hareketlerini takip ederek gerçek dünya üzerine yerleştirdiği dijital katmanla etkileşime girebilmesini sağlıyor.&nbsp;Yani menü öğelerini bir fare imlecine ihtiyaç duymadan doğrudan bakışlarınızla seçebiliyor, ardından el hareketinizle de işlem yapabiliyorsunuz. Seçme ve tıklama ile seçimi kaldırma ve kapatma işlemleri için akıllı telefonlarda ekranı yakınlaştırmak ve uzaklaştırmak için yaptığınız hareketin aynısını (kıstırma) kullanıyorsunuz.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif: Bir kullanıcı, elleriyle yemek yerken telefon ekranını kirletme endişesi yaşamadan nasıl X’te gezebildiğini <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/raywongy/status/1753160581320671252" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlatıyor</a>.</li></ul>Aslında cihazın ekranı düşünüldüğü gibi saydam değil. Ön yüzünde dış dünyayı takip eden, iç tarafındaysa göz hareketlerini yakalayan üç boyutlu (3D) kameralar vasıtasıyla çalışıyor. Yani <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/24054862/apple-vision-pro-review-vr-ar-headset-features-price" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">teknik açıdan</a> bu cihaz bir karma gerçeklik (MR) değil, bir sanal gerçeklik (VR) cihazı.Apple’ın başarısı bu kameraların yakaladığı görüntüyü gecikmesiz olarak cihazın lenslerine aktarması ve dış kameraların el hareketlerini başarıyla yakalayarak bir kontrolöre duyulan ihtiyacı ortadan kaldırması.<img src="https://images.aposto.com/2024/1/4/1707435978908.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">AppleDışarıdan bakanların kullanıcıyla göz teması kurabildiğini düşünmesi içinse kullanıcının göz hareketleri gerçek zamanlı olarak cihazın ön yüzeyine yansıtılıyor. Bu da bazen tekinsiz bir his oluşturabiliyor.&nbsp;Vision Pro’nun bilimkurgu edebiyatına göz kırpan seviyedeki hayret uyandırıcı uzamsal algılama kabiliyetleri şu videoda görülebilir:<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/LimitlessLif3/status/1754553774155211016" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2024/1/4/1707390667159.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.18" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eksikleri neler?</h2>Cihazın 3.500 dolarlık fiyat etiketinden daha büyük bir handikapı daha var: Gerçek maliyetinin 4 bin dolardan 5 bin dolarak kadar çıkabilmesi. <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2024/01/31/technology/personaltech/apple-vision-pro-headset-cost.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">New York Times’ın haberine göre</a>, cihazı alırken ortaya çıkan ek masraflar arasında 200 dolarlık taşıma kılıfı, 200 dolarlık yedek batarya, modeline göre değişmekle birlikte ortalama 200 dolarlık AirPods kulaklıklar, normalde gözlük kullanıyorsanız 100 dolarlık lisanslı ZEISS kontakt lensler ve 500 dolarlık ilave garanti süresi gibi kalemler var.Cihazı prize takılı kullanmak istemeyenler için en kötü haber herhalde şarjının sadece 2 saat kadar dayanabilmesi. Bu da ortalama bir sinema filminin sonunu göremeyebileceği anlamına geliyor. Ayrıca hâlihazırda ağır sayılabilecek ve ağırlığı dengeli dağıtılmadığı için uzun süreli kullanımlarda kullanıcının burnuna yük olduğu bildirilen cihazın, pilleri nedeniyle daha da ağırlaşmaması için kabloyla bağlanan harici bataryası da cepte taşınıyor. Yeterince orta yaşlı hissediyorsanız Apple, bataryayı kemerinize takabileceğiniz bir klips seçeneği de sunuyor.Cihazın her bir göz için 4K Ultra HD bir televizyondan daha yoğun oranda piksel barındırdığı düşünüldüğünde, gelecekte yol açabileceği sağlık sorunlarını da–teşbihte hata olmaz–göz önünde bulundurmak gerekiyor. Uzmanlar göz kuruluğu, baş ağrısı ve yoğun beyaz ışığa uzun süreli maruz kalınması nedeniyle ortaya çıkabilecek uyku bozuklukları gibi risklere karşı <a fr-original-style="" href="https://techround.co.uk/news/apple-vision-pro-eyes/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uyarıyor</a>.Cihazı yanınızda taşımak da o kadar kolay değil. Vision Pro’nun ayrıca satılan ve 200 dolarlık bir fiyat etiketine sahip olan taşıma çantası, bir astronot için yapılmış hayli büyük bir makyaj çantasını andırıyor ve sıradan bir dizüstü bilgisayar kılıfına oranla çantaya sığdırması da daha zor gözüküyor.Cihazın dış kameralarındaki görüntüyü vizöre yansıtması neredeyse gerçek zamanlı olarak işliyor. Ancak buradaki anahtar kelime, “neredeyse”. Gecikmeli işlenebilen görüntüler ve dar görüş açısı nedeniyle cihazı kullanırken serbestçe gezmek her zaman düşünüldüğü kadar güvenli değil. Ayrıca hızlı hareketlerde görüntü de bulanıklaşabiliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başarılı olabilir mi?</h2>Spatial computing görece yeni bir branş sayılsa da eğitim ve tasarım alanlarıyla eğlence sektöründe oldukça değerli ve gelecek vadeden bir branş olarak değerlendiriliyor. Ancak AVP’nin şu anki en büyük sıkıntısı kullanıcı ekosisteminin oldukça dar olması. Cihazın yüksek fiyatı, tartışmalı konfor seviyesi ve kısıtlı uygulama desteği şimdilik sadece yeni teknolojileri erken benimseyen, harcanabilir geliri yüksek, sınırlı sayıdaki bir kullanıcı grubuna hitap etmesine neden oluyor.&nbsp;Yeterince büyük bir kullanıcı grubuna hitap ederek daha ulaşılabilir hâle gelmesi içinse karma gerçeklik uygulamalarının daha geniş bir kullanım alanı ve daha belirgin faydalar sunması gerekiyor. Bu da ancak uygulama geliştiricilerin bu platforma özel uygulamalar geliştirmeleri için yeterince iştah kabartıcı büyüklükte bir kullanıcı sayısına ulaşılmasıyla mümkün gözüküyor. Kısacası Apple’ın elinde hangisinin hangisinden çıkacağı henüz belirsiz bir tavuk ile yumurta ikilemi bulunuyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;Netflix eş CEO'su Greg Peters, Vision Pro'ya özel bir uygulama geliştirmeyeceklerini belirterek şirketin “maddi getirisi olmayan yerlere yatırım yapamayacağını ve Vision Pro'nun Netflix aboneleri arasında henüz bir karşılığı olmadığını” <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/65b66d49163df000062ba220" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vurgulamıştı</a>.</li></ul>iPhone sadece 16 yıl önce tanıtıldı. Akıllı telefonlar öncesindeki hayatınızı hatırlayabiliyor musunuz? O zamanlar telefon sadece arama yapılan, mesaj atılan, saati gösteren, belki de biraz müzik dinleyip birkaç e-posta gönderilebilecek bir araç olarak görülüyordu. Şu anda geldiğimiz noktadaysa kimlik doğrulamadan bulut üzerindeki verimize ulaşmaya, vazgeçilmez bir uzvumuz hâlini aldı.Şimdilik AVP’nin kullanım alanı da iki boyutlu yüzeylere sahip ekranlarımızdan miras kalan fikirlerle sınırlı. Uzamsal etkileşim üzerine kurulu yeni kullanım alanlarının keşfedilmesi de muhtemelen çok vakit almayacaktır. Tabii böyle bir kullanım alanı keşfedilemez ve bu cihaz için sihirli bir fonksiyon icat edilemezse şu anki fiyat etiketiyle ancak iPad gibi sadece meraklısına hitap eden ve en nihayetinde marjinal faydası düşük bir “oyuncak” olarak kalabilir.

Türkiye’den ve dünyadan en önemli teknoloji, inovasyon, girişimcilik ve bilim haberleri.

Teknoloji dünyasından tüm önemli gelişmeler.

Quando

Apple Vision Pro, çıktığı günden bu yana göz sağlığından ilk gün açıklarına birçok tartışmanın merkezine oturdu. Peki bu müthiş teknolojik ürünün herkeste hayranlık uyandırması haricinde "gerçek" bir işlevi var mı?

Apple Vision Pro: Geleceğin teknolojisi mi, pahalı bir oyuncak mı?

Meta CEO’su Mark Zuckerberg, Elon Musk’tan ve Twitter üzerinde yaptığı değişikliklerden bıkan kullanıcılara yeni bir alternatif sunacak olan –metin bazlı Instagram da diyebileceğimiz– Threads uygulamasını nihayet yayına aldı.&nbsp;Yeni bir alternatif diyoruz, zira Twitter’a rakip Mastodon&nbsp;ve Bluesky gibi birçok alternatif uygulama hâlihazırda mevcut. Ancak en popüleri bile kullanıcı sayılarında tek haneli milyonları henüz aşamayan bu platformların arasında, 2,5 milyara yakın kayıtlı kullanıcısı sayesinde henüz yayımlanmasının üzerinden 24 saat bile geçmeden 30 milyon kullanıcı eşiğini aşan Instagram’a ait Threads uygulaması; Twitter için ilk gerçek tehdidi&nbsp;oluşturan rakip oldu.Twitter için bu ilk gerçek tehdit o kadar aniden gelişti ki; Elon Musk önce kullanıcıların tweetleri görüntüleyebilmek için platforma giriş yapması zorunluluğunu <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2023/07/05/twitter-silently-removes-login-requirement-for-viewing-tweets/amp/?guccounter=1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaldırdı</a>, sonra da ücretsiz abonelere getirdiği görüntüleme sınırlamasını 600 tweet’ten 1000’e çıkarttı.Öte yandan Threads’in kendine has bazı sorunları da mevcut.Zuckerberg, sosyal bir platformun büyüyebilmesi ve tutunabilmesi için belli bir aktif kullanıcı tabanına sahip olması gerektiğini; ve geniş bir kullanıcı tabanına ulaşmanın da zorlu ve uzun bir süreç olduğunu başarısı tartışmalı Horizon Worlds macerası sayesinde öğrendi.Bu nedenle –muhtemelen Facebook’un da şöhreti genç kullanıcılar arasında pek iyi olmadığından– hızlıca büyüyebilmek için Threads’i azmettirici platform olarak Instagram’ı seçti.Ancak iş Meta’nın sabıkalı olduğu konulara gelince ortada hâlâ birkaç soru işareti var. Örneğin mevcut durumda –Black Mirror’ın Joan is Awful bölümünden ders çıkaran ve abone olmadan önce kullanıcı sözleşmesini okuyanların da göreceği üzere– Threads, kişisel verinizle ilgili bazı tartışmalı uygulamalara imza atıyor. Örneğin attığınız düğümleri* tek tek silebiliyorsunuz; ancak hesabınızı bir kere oluşturduysanız bunu kapatmak için Instagram hesabınızı tümüyle kapatmanız gerekiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün notu | Thread, Türkçede iplik anlamına geliyor. Öte yandan thread'ler bilişimde de bir işlemin parçası olan iş parçacıklarının her birini temsil ediyor. Zuckerberg’ün yapay zeka destekli sibernetik bir organizma olduğuna yönelik komplo teorilerine mahal vermemek adına ben Threads için iplikler çevirisini benimsiyor ve atılan her bir thread’i bir düğüm olarak adlandırmayı tercih ediyorum. Tabii bunun dilimizde tutunmakta ne kadar başarılı olacağını zaman bize gösterecek. Dönemin NTV editörünün selfie’nin karşılığı olarak benimsediği –her ne kadar mükemmel olsa da tutunamayan– kendimcik çevirisi gibi tarihin tozlu sayfalarına da karışabilir.</li></ul>Tabii Threads kendi yüklerini de beraberinde taşıyor. Instagram’da hasbelkader takipleştiğiniz lüzumlu-lüzumsuz pek çok hesap akın akın Threads hesabınızı da takibe alıyor. Siz de henüz hesap oluşturmamış sınırlı sayıdaki kullanıcının arasındaysanız Threads için gizli hesap açarak bu takipleri onaya bağlayabilirsiniz.Kullanıcıları içeri aktarmanın birkaç hafta daha sürmesini beklediğimiz yeni bir platform olarak dakika başı gönderdiği bildirimler de cabası. Yeni bir arkadaşınızın ya da tanışınızın daha sizi takibe aldığına dair art arda bildirimler almak dikkat dağıtıcı olabiliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi | Bu durumun çözümü oldukça basit: Bildirim ayarlarından tüm seçenekleri kapatıp sadece kilit ekranına izin verirseniz hem bildirimleri kaçırmamanız hem de bildirimlerden rahatsız olmamanız mümkün.</li></ul>Threads'te yalnızca takip etmeyi seçtiğiniz hesapların paylaşımlarını görmeyi sağlamak da mümkün değil. Henüz yolun başında bir sosyal platform olarak haber akışınızı yeterince kalabalık tutabilmek adına seçmediğiniz hesaplardan gönderiler ana ekranınızı işgal ediyor ve bu düğümleri görmemenin bir yolu yok.Bunların birçoğu gerçek kişiler dahi değil. Büyük bir kısmı markalar, influencerlar ya da oradan buradan derledikleri içerikleri yeniden paketleyerek son kullanıcılara geri satan hesaplar.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan | Markalar henüz Threads özelinde reklam kampanyaları oluşturamıyor. Erişimler tamamen organik etkileşime dayanıyor.</li></ul>Birçok kullanıcı daha ilk günden yüzlerce hesabı sessize aldığını ya da blokladığını ifade ediyor. Bu da platformun geleceği açısından parlak bir durum vaat etmiyor.Son olarak bir düğümü diğer kullanıcılar ile özelden paylaşmanın doğrudan bir yolu da bulunmuyor. Platformun özel mesaj (DM) kutusu bulunmadığı gibi, hâlihazırdaki paylaş tuşu da Instagram’ın gelen kutusuna yönlendirmiyor. İronik biçimde düğümleri doğrudan tweet atmak mümkün. Bu da Twitter’dan kullanıcı çekmek zorunda olan bir platform için (karikatürist Yiğit Özgür’ün deyimiyle) iki ucu ballı bir değnek.Henüz web arayüzü sunmadığından ötürü masaüstünden katılmanın bir yolunun bulunmadığı Threads’te hashtag ve trending topic gibi özellikler ya da Instagram’da olduğu gibi eski bir gönderiyi düzenleme işlevselliği de şimdilik yer almıyor.Yazıyı noktalamadan önce belirtmekte fayda var: Threads, pekala Instagram’ın alt barında bir sekme de olabilirdi. Ancak muhtemelen bu şekilde yeterince ses getirmeyeceği için ayrı bir uygulama olarak hayatlarımızı işgal etmeyi sürdürecek.

Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.

5 dakikada gündeme hakim ol.

Aposto Gündem

Instagram'ın mikroblog platformu –çok manidar bir zamanlama ile– Twitter'a gelen görüntüleme kısıtlamaları tartışmaları arasında; ABD'nin Bağımsızlık Günü kutlamaları sürerken kullanıma sunuldu.

24 saat dolmadan 30 milyon kullanıcı: Threads hakkında bilmeniz gerekenler

“E-ticaret yasasına muhalefet edilmesi karşılığında çikolata kutularında 500 bin lira alındığı” iddiaları, Cumhuriyet Gazetesi’nde krize neden oldu

‘La Bambonera’

Geçtiğimiz hafta Cumhuriyet Gazetesi Vakfı yönetim kurulu üyesi olan Avukat Turan Karakaş, Cumhuriyet Gazetesi eski Genel Yayın Yönetmeni Arif Kızılyalın, İdari-Mali İşler Müdürü Osman Selçuk Özer ve Reklam Müdürü Esra Bozok hakkında (1 Ocak'ta yürürlüğe giren) e-ticaret yasası aleyhinde kamuoyu oluşturacak şekilde haber yapma karşılığında ‘kayıt dışı biçimde para aldıkları’ iddiasıyla suç duyurusunda bulundu. 500 bin lira olduğu iddia edilen kayıt dışı ödemenin ise ‘iki büyük çikolata kutusunun içinde’ getirildiği belirtilmişti.Avukat Turan Karakaş geçtiğimiz hafta görevinden azledildi. Karakaş, görevden alınma gerekçesini “Gazete arşivinin dolandırıcılık suçunu oluşturabilecek yöntemlerle satılmış olmasıyla ilgili suç duyurusunda bulunmam,” ve “Şirketin mevcut mevzuata aykırı ve hiçbir yasal dayanak gösterilmeyen; ve gazetecilik ilkelerine aykırı yöntemlerle para alması konusuyla ilgili suç duyurusunda bulunmam” şeklinde <a fr-original-style="" href="https://www.gercekgundem.com/amp/medya/cumhuriyet-gazetesindeki-kavga-buyuyor-suc-duyurusunda-bulunan-avukat-azledildi-426052" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıkladı</a>.Karakaş’ın görevden alınmasıyla ve şikayetlerden vazgeçilmesiyle birlikte Savcılık da konu hakkında kovuşturmaya yer olmadığı gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi.Genel Yayın Yönetmeni Tuncay Mollaveisoğlu ise Çarşamba günü köşesinin gazetede yayımlanmadığını belirterek <a fr-original-style="" href="https://tuncaymollaveisoglu.com/yazi/cumhuriyet-ne-yapmali/592" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kişisel sitesinde yer verdiği yazıda</a>, Vakıf yönetiminin konu hakkında ikiye bölünmüş durumda olduğunu, savcılığın takipsizlik vermesinin ardından ise konunun artık ‘gazetecilik ahlakı ile ilgili’ olduğunu ifade etti. Mollaveisoğlu, çikolata kutuları içerisinde getirilen paraları ‘meslek ilkelerine ve gazeteye yapılmış bir ihanet’ olarak tanımladı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Cumhuriyet gazetesinin iç gücü, büyük özveri ve gazetecilik aşkı ile çalışan emekçileri, dış gücü ise gazetenin gerçek sahibi okurlarıdır!”</blockquote>Cumhuriyet yazarları Barış Terkoğlu, Barış Pehlivan ve Murat Ağırel de Mollaveisoğlu'na destek verdi ve açıklamasını destekleyici mesajlarla paylaştı.Mollaveisoğlu’nun yazısının ardından Cumhuriyet’in internet sitesinde aynı gün içerisinde Mollaveisoğlu’nu gazeteye ‘uyum sağlayamadığı’ gerekçesiyle hedef alarak yayımlanan imzasız bir açıklamada “Cumhuriyet gazetesini ele geçirmek için çalışan bir grup, şimdi de Cumhuriyet gazetesinin itibarını zedelemek için ihtirasla çalışıyor” ifadelerine yer verildi:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Cumhuriyet Vakfı ve Cumhuriyet gazetesi bir Kuvayı Milliye kurumudur; işgal edilemez, satılamaz, satın alınamaz.”</blockquote>Medya Ombudsmanı Gazeteci Faruk Bildirici, Cumhuriyet yönetiminin ‘Saldırı altındayız’ savunmasıyla geçiştirmek yerine ortaya çıkan sorulara tatmin edici yanıtlar vermesi gerektiğini savunarak <a fr-original-style="" href="https://farukbildirici.com/para-karsiligi-haber-in-oykusu-ve-cumhuriyet-e-sorular/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kişisel sitesinden yayımladığı yazıda</a>, “Savcılığın kovuşturmaya yer olmadığı yönünde karar vermiş olması bu dosyanın kapanması için yeterli gerekçe olamaz” diyerek gazeteye altı soru yöneltti:&nbsp;<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">E-ticaret şirketinden yeni çıkan yasa aleyhine haber yapmak için 500 bin lira alındı mı?</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu konuda gazete içinde inceleme başlatıldı mı; başlatıldıysa sonucunda nasıl bir işlem yapıldı?</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kamu yararı yerine piyasada tekel konumunda olan bir e-ticaret şirketinin çıkarlarını koruyan haberler yayımlamak gazetecilik etiğine ve Cumhuriyet’in ilkelerine aykırı değil mi?</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Temmuz 2022’de ilk çıktığında yasaya destek veren Cumhuriyet, neden Aralık 2022’de tam tersi bir tutum alarak yasa aleyhine tam altı haber yayımladı?</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yasayı destekleyen ilk haberde mesleki kodlara uygun olarak karşı görüşe de yer verilirken, Aralık 2022’deki altı haberde de sadece yasa aleyhine görüşlerin kamuoyuna yansıtılması etik açıdan sorunlu bir tutum değil mi?</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden bu haberlerde yasal düzenlemeye şirketler değil de yasanın asıl muhatapları olan tekelleşmenin önlenmesi ve tüketiciler açısından bakılmadı?</li></ol>Cumhuriyet Gazetesi’nin dün yayımlanan sayısında ise Genel Yayın Yönetmeni Tuncay Mollaveisoğlu'nun adı künyede yer almadı. Mollavaisoğlu, gazeteyle ilişkisinin kesildiğini “‘Taraf olursan görevden alırız’ dediler. Gazeteciliğin tarafında oldum; görevden alındım…” cümleleriyle duyurdu.&nbsp;GYY Mollavaisoğlu’nun ardından Yayın Koordinatörü Ferda Öngün de gazeteden ayrıldığını <a fr-original-style="" href="https://www.yenicaggazetesi.com.tr/service/amp/cumhuriyet-gazetesinde-bomba-gelisme-bir-isim-daha-ayrildigini-acikladi-676897h.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu</a>. Öngün, “Bu konuşmayı yaparken çok ağlayacağım için size duygularımı yazılı olarak iletmek istedim” ifadelerini kullandığı veda mesajını, gazetenin WhatsApp grubunda paylaştı:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Ben burada ‘profesyonel bir gazeteci’ olarak bulunmadım, çalıştığım her gün Atatürk’e ve cumhuriyete olan borcumu ödedim. Lisedeyken kendime verdiğim ‘ben gazeteci olacağım, Cumhuriyet’te çalışacağım’ sözümü tuttum.”</blockquote>Son olarak ise Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu üyeleri avukat Turan Karakaş, Birol Başaran ve Prof. Dr. Barış Doster <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/amp/cumhuriyet-vakfi-yonetim-kurulu-uyelerinden-istifa-cagrisi-haber-1623905" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortak bir açıklama yaptı</a>. Üç isim, ‘söz konusu korkunç olayın gereğini yapmayan’ Vakıf Başkanı Alev Coşkun, İrfan Hüseyin Yıldız ve Işık Kansu'ya istifa çağrısında bulundu:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Cumhuriyet gazetesi Atatürk’ün kurucusu olduğu 100 yıllık büyük marka ve değerdir. Bu gazete, vakıf yönetiminden önce de vardı… Üç-beş kişinin çoğunluk imzasıyla gazetenin idaresinde yer alan isimlerin karıştığı etik ve hukuk dışı olaylara müsaade edilmesi, okurların gazeteye sanki operasyon varmış gibi aldatılması kabul edilemez…”&nbsp;</blockquote>Gazeteci Faruk Bildirici, <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/farukbildirici/status/1669298419087679488" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter’dan yaptığı açıklamada</a> Trendyol’un sorularını yanıtlamak yerine avukat aracılığıyla kendisine ulaşarak sitesindeki yazıyı yayından kaldırmasını talep eden bir ihtarname gönderildiğini belirtti:&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Bir de cevap ve düzeltme metni göndermişler, ‘gerçeği yansıtmayan’ deyip geçiyorlar. Ben soru soruyorum, kocaman şirketten ‘SANSÜR’ talebiyle yanıt geliyor!”</blockquote>Bildirici, yazısını yayından kaldırmadı.

Hafta içi her gün 18.30’da o gün dünyayı ve Türkiye'yi şekillendiren gelişmeler e-posta kutunda. Kısa, yalın, öz.

Aposto Günsonu

"E-ticaret yasasına muhalefet edilmesi karşılığında elden 500 bin lira alındığı" iddiaları, Cumhuriyet Gazetesi’nde krize neden oldu

Cumhuriyet’in tadını kaçıran çikolata

Reuters'a konuşan Avrupa Birliği'nin siber güvenliğinden sorumlu İç Piyasalar Komiseri <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/world/europe/eus-breton-demand-meta-act-against-online-child-sex-content-eu-official-says-2023-06-08/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Thierry Breton</a>, Instagram'ın çatı şirketi Meta'ya çağrıda bulunarak platformun kılavuzlarının çocukları korumada yetersiz kaldığını belirtti ve CEO Mark Zuckerberg ile 23 Haziran'da şirketin genel merkezinde konuyu tartışmak üzere bir araya geleceğini ifade etti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler oldu?</h2>UYARI: BU İÇERİK BAZI OKURLARIMIZ İÇİN RAHATSIZ EDİCİ NİTELİKTE OLABİLİR<a fr-original-style="" href="https://www.wsj.com/articles/instagram-vast-pedophile-network-4ab7189" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Wall Street Journal'da</a> yayımlanan, Stanford ve Massachusetts Amherst Üniversitelerinden akademisyenlerin yürüttüğü bir araştırmanın bulgularına göre Instagram'da 12-18 yaş aralığındaki çocuklara ait uygunsuz görüntüleri paylaşan yüzlerce hesap, on binlerce pedofile ulaşıyor. Çocuk istismarcılarının oluşturduğu ağlar nedeniyle bu hesaplardan birini takip etmek, kullanıcıya Instagram'ın keşfet sekmesinde bu tarz içeriklerin önerilmesi için yeterli.Instagram'da çocuk güvenliğiyle ilgili çalışma yürüten isimler, bu hesapların toplam sayılarının milyonları bulabileceğini tahmin ediyor. Çatı şirketi Meta sözcüsüne göre Instagram, sadece geçtiğimiz Ocak ayında platformun çocuk güvenlik politikalarına aykırı hareket eden 490 bin hesabı kapatmış durumda. Sözcü, Meta'nın son iki yılda istismarcı 27 şebekeyi saf dışı bıraktığını ifade ediyor.Öte yandan araştırmayı yürüten ekip, Twitter’da bu tarz içeriklere Instagram’ın üçte birinden daha az rastladıklarını belirtiyor. Instagram’ın 1,3 milyar kayıtlı kullanıcısı olduğu düşünüldüğünde bu doğal. Ancak ekip, Twitter’ın ihbar edilen içerikler konusunda çok daha hızlı aksiyon aldığını da ekliyor.Stanford İnternet Gözlemevi’nin Baş Teknolojisti David Thiel’a göre Instagram’ın sorunu kullanıcılar arasında ağlar oluşturması ve kullanıcının görüntüleme geçmişine dayalı olarak daha fazla benzer içerik önermesi. Araştırmacıların oluşturdukları test hesaplarından şebekedeki tek bir hesabın içeriklerine göz atması yeterli olmuş. Bundan sonra keşfet sayfalarının şebekeye ait diğer hesapların ürettiği uygunsuz içeriklerle dolduğu belirtiliyor.Thiel’a göre özel mesajlaşmaya odaklı olan ve bu şekilde kullanıcı ağlarını genişletmeyen Snapchat, bu tarz içeriklerin dağıtılmasını da kolaylaştırmamış oluyor.&nbsp;Instagram’da ise çocuk istismarcıları etiketler üzerinden birbirlerine ulaşıyor ve bio'daki linkler üzerinden yönlendirdikleri sitelerde reşit olmayan çocukların cinsel içerikli görüntülerinin ticaretini yapıyorlar. Bu içeriklerin satışını yapan hesapların bio’larına yerleştirdikleri linklerde üretebilecekleri cinsel istismar görüntülerinin ‘menü’leri listeleniyor. Pedofiller buradan istedikleri türde içeriklerin siparişini verebiliyor.Şebekelerin sipariş üzerine ürettikleri içerik seçenekleri arasında çocukların cinsel olarak istismar edildiği, çocukların kendilerine zarar verdikleri, ya da hayvanlarla birlikte oldukları görüntüler de yer alıyor. Bazı hesaplar, dileyen müşterilerine çocuklarla “baş başa” vakit geçirmeyi dahi teklif edebiliyor.Stanford İnternet Gözlemevi’nin Müdürü Alex Stamos, 2018 yılına kadar CSO olarak güvenlik ekibinin başında bulunduğu Meta’nın “sadece 3 akademisyenin kısıtlı imkanlarla bile kolayca erişebildiği” bu şebekelerle mücadele etmek için neden şirketin sahip olduğu çok daha etkili sistem araçlarını ve insan gücünü kullanmadığını sorguluyor.&nbsp;Platformların arka planda çalıştırdıkları algoritmalar, yüklenen görselleri otomatik olarak tarayarak bilinen eşleşmeleri yetkililere bildiriyor. Toplam 3 milyara ulaşan kullanıcısı ile Meta’nın sahibi olduğu Facebook, Whatsapp ve Instagram, ihbar edilen çocuk istismarı içeriklerinin %85’ini barındırıyor. 2022 yılında yapılan 32 milyon ihbarın 5 milyonunun Instagram üzerinden geldiği kaydediliyor.Ancak bu algoritmaların iki büyük açığı var; ilk olarak uçtan uca şifrelemenin olduğu doğrudan mesajlaşmalara erişemiyorlar. İkinci olaraksa önceden kayda geçirilmemiş –bir başka deyişle dolaşımda olmayan ve yeni üretilmiş– içerikleri tespit edemiyorlar.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Göz yumma mı, akıl tutulması mı?</h2>Araştırmacılar Instagram’ın en basit önlemleri almaktan dahi aciz olduğunu belirtiyor.Meta’nın Instagram’da anahtar kelime aramaları üzerinden hangi önlemleri aldığı belirsiz. Buna göre, pedofiller içeriklerine ekledikleri etiketler üzerinden rahatlıkla iletişim kuruyor. WSJ’de yer alan makaleye göre, en popüler etiketlerin bazıları hâlâ aktif. WSJ, konu hakkında bilgi almak istedikleri Meta’nın “bu anahtar kelimeleri engelleme aşamasında oldukları” yanıtını verdiğini ifade ediyor.Ancak burada da bitmiyor. Meta’nın algoritmaları, Instagram’da yer alan bazı içeriklerin çocuk istismarı içerdiğini tespit ettiğinde akıllara durgunluk veren bir yol izliyor. Kullanıcılar böyle bir içeriğe tıkladığında, üzerinde şu mesaj yer alan bir uyarı penceresi çıkıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Görüntülemek istediğiniz içerikler çocuğun cinsel istismarını içeren görseller barındırabilir.”</blockquote>Bu içeriklerin üretilmesi ve tüketilmesinin çocuklar için ‘aşırı derece zararlı’ olduğunu belirten bu pencerenin altında iki seçenek yer alıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Konu hakkında daha fazla kaynağa eriş”“Sonuçları yine de göster”</blockquote>WSJ, Meta’nın ‘sonuçları göster’ seçeneğinin kaldırılması talebini kabul ettiğini, ancak bu seçeneğin ‘zaten neden listeleniyor olduğuna’ yönelik sorusunu yanıtlamadığını belirtiyor. Yine makalede, çok sayıda çocuk güvenliği uzmanının çocukları içeren uygunsuz görsellere yönelik ihbarların Meta tarafından aylarca işleme konulmayabildiği de yer alıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Komplo teorisinden farksız</h2>Uzmanlar, çocuk istismarcıları dışardan bakanların anlayamaması için kendi argo ve gizli mesajlarını da geliştirdiğini ifade ediyor. Kendilerine pedofil ya da sübyancı yerine Minor Attracted Person (reşit olmayanlara ilgi duyan kişi) diyen bu şahıslar bu terimin kısaltması olan MAP (tr. harita) kelimesini şifre olarak kullanıyor ve birbirlerini tanımak için profillerini ve gönderilerini 🗺️ emojisiyle işaretliyorlar. Şifre olarak kullanılan bir diğer emoji ise 🍕; çünkü Cheese Pizza, (peynirli pizza) ‘Çocuk Pornografisi’nin baş harflerini barındırıyor.İçerikleri satan istismarcıların bio’larında “Hayattaki ufak şeylerden keyif alır” ve ticaretini yaptıkları içeriklerde yer alan çocukların yaşlarına ilişkin olarak “Hayatının 14. evresinde” gibi ifadelerin yer aldığı da tespit edilenler arasında.Çocuk istismarına karşı mücadele eden bir aktivist, reşit olmayan bir kız çocuğunun ‘kendi ürettiğini’ iddia ettiği cinsel içerikli materyalin satıldığı bir sayfayı şikayet ettikten sonra Instagram’dan şu otomatik mesajı aldığını söylüyor: “Çok sayıda içeriğe yönelik ihbar aldığımızdan ötürü ekibimiz bu içeriği inceleyemeyecek.”Aynı aktivist, açıklamasında müstehcen ifadeler kullanılan ‘yarı-çıplak’ bir kız çocuğu fotoğrafını ihbar ettiğindeyse bu sefer de “İçeriği inceleyen ekibimiz bu paylaşımın Topluluk Kuralları’na aykırı olmadığını tespit etti” cevabını alıyor.WSJ, bir Meta sözcüsünün ihbarları işleme almakta sorunlar yaşandığı iddialarını kabul ettiğini aktarıyor.&nbsp;Ancak ihbarlar işleme alınsa dahi kesin sonuç alınmıyor.Çünkü Instagram’ın ‘topluluk kuralları’ ihlal edildiğinde genelde hesap kapatma cezası veriliyor; aynı kişiler, aynı cihazları kullanarak yeni hesaplar oluşturabiliyor. Birçok pedofilin bio’sunda ‘yedek’ hesaplarının da kullanıcı adları bulunuyor.Meta ise Instagram’ın öneri algoritmasının çocuk istismarcılarını önermesinin önüne geçecek sistemlerin hâlâ geliştirme aşamasında olduğunu belirtiyor.AB Komiseri Breton, Meta'nın 25 Ağustos'tan sonra Dijital Hizmetler Yasası (DSA) olarak bilinen Avrupa Birliği çevrimiçi içerik kurallarına uymak için almayı planladığı önlemleri ispatlaması gerektiğini; aksi takdirde şirketin ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalacağı yönünde uyarıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi: Daha öncesinde Quando'da Twitch ve TikTok’un çocuk istismarı karnesini incelediğimiz içeriğimize <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/internetin-en-karanlik-yuzu-cocuk-istismari" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan ulaşabilirsiniz</a>.</li></ul>

Instagram, Snapchat, TikTok, Twitch ve YouTube, yeterli biçimde önlem almadıkları gerekçesiyle eleştirilerin odağında.

Instagram, çocuk istismarına alan mı sağlıyor?

Instagram, Snapchat, TikTok,&nbsp;Twitch ve YouTube gibi sosyal medya platformlarının çocukları hedef alan içeriklere yönelik sorumlulukları konusunda hem düzenleyiciler hem de kullanıcılar arasında yarattığı birçok haklı endişe var.&nbsp;Bugün <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/world/europe/eus-breton-demand-meta-act-against-online-child-sex-content-eu-official-says-2023-06-08/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Reuters'a konuşan</a> Avrupa Birliği'nin siber güvenliğinden sorumlu İç Piyasalar Komiseri Thierry Breton, Instagram'ın çatı şirketi Meta'ya çağrıda bulunarak platformun kılavuzlarının çocukları korumada yetersiz kaldığını belirtti ve CEO Mark Zuckerberg ile 23 Haziran'da şirketin genel merkezinde konuyu tartışmak üzere bir araya geleceğini ifade etti.The Wall Street Journal'ın (WSJ) Instagram'daki çocuk istismarı şebekelerine yönelik haberine dün bültenimizin teknoloji kanalında yer vermiştik. Bugün ise dosyanın çıktılarını daha kapsamlı biçimde ele alarak tehlikenin boyutlarını gösterebilmek açısından daha fazla detayı sizlerle paylaşacağız.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi: Twitch ve TikTok’un çocuk istismarı karnesini incelediğimiz ve teknoloji yayınımız Quando’da yer alan önceki içeriğimize <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/internetin-en-karanlik-yuzu-cocuk-istismari" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan ulaşabilirsiniz</a>.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">UYARI: BU İÇERİK BAZI OKURLARIMIZ İÇİN RAHATSIZ EDİCİ NİTELİKTE OLABİLİR</h2>Stanford ve Massachusetts Amherst Üniversitelerinden akademisyenlerin yürüttüğü araştırmanın bulgularına göre Instagram'da 12-18 yaş aralığındaki çocuklara ait uygunsuz görüntüleri paylaşan yüzlerce hesap, on binlerce pedofile ulaşıyor. Çocuk istismarcılarının oluşturduğu ağlar nedeniyle bu hesaplardan birini takip etmek, kullanıcıya Instagram'ın keşfet sekmesinde bu tarz içeriklerin önerilmesi için yeterli.Instagram'da çocuk güvenliğiyle ilgili çalışma yürüten isimler, bu hesapların toplam sayılarının milyonları bulabileceğini tahmin ediyor. Çatı şirketi Meta sözcüsüne göre Instagram, sadece geçtiğimiz Ocak ayında platformun çocuk güvenlik politikalarına aykırı hareket eden 490 bin hesabı kapatmış durumda. Sözcü, Meta'nın son iki yılda istismarcı 27 şebekeyi saf dışı bıraktığını ifade ediyor.Öte yandan araştırmayı yürüten ekip, Twitter’da bu tarz içeriklere Instagram’ın üçte birinden daha az rastladıklarını belirtiyor. Instagram’ın 1,3 milyar kayıtlı kullanıcısı olduğu düşünüldüğünde bu doğal. Ancak ekip, Twitter’ın ihbar edilen içerikler konusunda çok daha hızlı aksiyon aldığını da ekliyor.Stanford İnternet Gözlemevi’nin Baş Teknolojisti David Thiel’a göre Instagram’ın sorunu kullanıcılar arasında ağlar oluşturması ve kullanıcının görüntüleme geçmişine dayalı olarak daha fazla benzer içerik önermesi. Araştırmacıların oluşturdukları test hesaplarından şebekedeki tek bir hesabın içeriklerine göz atması yeterli olmuş. Bundan sonra keşfet sayfalarının şebekeye ait diğer hesapların ürettiği uygunsuz içeriklerle dolduğu belirtiliyor.Thiel’a göre özel mesajlaşmaya odaklı olan ve bu şekilde kullanıcı ağlarını genişletmeyen Snapchat, bu tarz içeriklerin dağıtılmasını da kolaylaştırmamış oluyor.&nbsp;Instagram’da ise çocuk istismarcıları etiketler üzerinden birbirlerine ulaşıyor ve bio'daki linkler üzerinden yönlendirdikleri sitelerde reşit olmayan çocukların cinsel içerikli görüntülerinin ticaretini yapıyorlar. Bu içeriklerin satışını yapan hesapların bio’larına yerleştirdikleri linklerde üretebilecekleri cinsel istismar görüntülerinin ‘menü’leri listeleniyor. Pedofiller buradan istedikleri türde içeriklerin siparişini verebiliyor.Şebekelerin sipariş üzerine ürettikleri içerik seçenekleri arasında çocukların cinsel olarak istismar edildiği, çocukların kendilerine zarar verdikleri, ya da hayvanlarla birlikte oldukları görüntüler de yer alıyor. Bazı hesaplar, dileyen müşterilerine çocuklarla “baş başa” vakit geçirmeyi dahi teklif edebiliyor.Stanford İnternet Gözlemevi’nin Müdürü Alex Stamos, 2018 yılına kadar CSO olarak güvenlik ekibinin başında bulunduğu Meta’nın “sadece 3 akademisyenin kısıtlı imkanlarla bile kolayca erişebildiği” bu şebekelerle mücadele etmek için neden şirketin sahip olduğu çok daha etkili sistem araçlarını ve insan gücünü kullanmadığını sorguluyor.&nbsp;Platformların arka planda çalıştırdıkları algoritmalar, yüklenen görselleri otomatik olarak tarayarak bilinen eşleşmeleri yetkililere bildiriyor. Toplam 3 milyara ulaşan kullanıcısı ile Meta’nın sahibi olduğu Facebook, Whatsapp ve Instagram, ihbar edilen çocuk istismarı içeriklerinin %85’ini barındırıyor. 2022 yılında yapılan 32 milyon ihbarın 5 milyonunun Instagram üzerinden geldiği kaydediliyor.Ancak bu algoritmaların iki büyük açığı var; ilk olarak uçtan uca şifrelemenin olduğu doğrudan mesajlaşmalara erişemiyorlar. İkinci olaraksa önceden kayda geçirilmemiş –bir başka deyişle dolaşımda olmayan ve yeni üretilmiş– içerikleri tespit edemiyorlar.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Göz yumma mı, akıl tutulması mı?</h2>Araştırmacılar Instagram’ın en basit önlemleri almaktan dahi aciz olduğunu belirtiyor.Meta’nın Instagram’da anahtar kelime aramaları üzerinden hangi önlemleri aldığı belirsiz. Buna göre, pedofiller içeriklerine ekledikleri etiketler üzerinden rahatlıkla iletişim kuruyor. WSJ’de yer alan makaleye göre, en popüler etiketlerin bazıları hâlâ aktif. WSJ, konu hakkında bilgi almak istedikleri Meta’nın “bu anahtar kelimeleri engelleme aşamasında oldukları” yanıtını verdiğini ifade ediyor.Ancak burada da bitmiyor. Meta’nın algoritmaları, Instagram’da yer alan bazı içeriklerin çocuk istismarı içerdiğini tespit ettiğinde akıllara durgunluk veren bir yol izliyor. Kullanıcılar böyle bir içeriğe tıkladığında, üzerinde şu mesaj yer alan bir uyarı penceresi çıkıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Görüntülemek istediğiniz içerikler çocuğun cinsel istismarını içeren görseller barındırabilir.”</blockquote>Bu içeriklerin üretilmesi ve tüketilmesinin çocuklar için ‘aşırı derece zararlı’ olduğunu belirten bu pencerenin altında iki seçenek yer alıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Konu hakkında daha fazla kaynağa eriş”</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Sonuçları yine de göster”</li></ul></blockquote>WSJ, Meta’nın ‘sonuçları göster’ seçeneğinin kaldırılması talebini kabul ettiğini, ancak bu seçeneğin ‘zaten neden listeleniyor olduğuna’ yönelik sorusunu yanıtlamadığını belirtiyor. Yine makalede, çok sayıda çocuk güvenliği uzmanının çocukları içeren uygunsuz görsellere yönelik ihbarların Meta tarafından aylarca işleme konulmayabildiği de yer alıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Komplo teorisinden farksız</h2>Uzmanlar, çocuk istismarcıları dışardan bakanların anlayamaması için kendi argo ve gizli mesajlarını da geliştirdiğini ifade ediyor. Kendilerine pedofil ya da sübyancı yerine Minor Attracted Person (reşit olmayanlara ilgi duyan kişi) diyen bu şahıslar bu terimin kısaltması olan MAP (tr. harita) kelimesini şifre olarak kullanıyor ve birbirlerini tanımak için profillerini ve gönderilerini 🗺️ emojisiyle işaretliyorlar. Şifre olarak kullanılan bir diğer emoji ise 🍕; çünkü Cheese Pizza, (peynirli pizza) ‘Çocuk Pornografisi’nin baş harflerini barındırıyor.İçerikleri satan istismarcıların bio’larında “Hayattaki ufak şeylerden keyif alır” ve ticaretini yaptıkları içeriklerde yer alan çocukların yaşlarına ilişkin olarak “Hayatının 14. evresinde” gibi ifadelerin yer aldığı da tespit edilenler arasında.Çocuk istismarına karşı mücadele eden bir aktivist, reşit olmayan bir kız çocuğunun ‘kendi ürettiğini’ iddia ettiği cinsel içerikli materyalin satıldığı bir sayfayı şikayet ettikten sonra Instagram’dan şu otomatik mesajı aldığını söylüyor: “Çok sayıda içeriğe yönelik ihbar aldığımızdan ötürü ekibimiz bu içeriği inceleyemeyecek.”Aynı aktivist, açıklamasında müstehcen ifadeler kullanılan ‘yarı-çıplak’ bir kız çocuğu fotoğrafını ihbar ettiğindeyse bu sefer de “İçeriği inceleyen ekibimiz bu paylaşımın Topluluk Kuralları’na aykırı olmadığını tespit etti” cevabını alıyor.WSJ, bir Meta sözcüsünün ihbarları işleme almakta sorunlar yaşandığı iddialarını kabul ettiğini aktarıyor.&nbsp;Ancak ihbarlar işleme alınsa dahi kesin sonuç alınmıyor.Çünkü Instagram’ın ‘topluluk kuralları’ ihlal edildiğinde genelde hesap kapatma cezası veriliyor; aynı kişiler, aynı cihazları kullanarak yeni hesaplar oluşturabiliyor. Birçok pedofilin bio’sunda ‘yedek’ hesaplarının da kullanıcı adları bulunuyor.&nbsp;Meta ise Instagram’ın öneri algoritmasının çocuk istismarcılarını önermesinin önüne geçecek sistemlerin hâlâ geliştirme aşamasında olduğunu belirtiyor.AB Komiseri Breton, Meta'nın 25 Ağustos'tan sonra Dijital Hizmetler Yasası (DSA) olarak bilinen Avrupa Birliği çevrimiçi içerik kurallarına uymak için almayı planladığı önlemleri ispatlaması gerektiğini; aksi takdirde şirketin ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalacağı yönünde uyarıyor.

2008 yılında “Emek ve Dayanışma Günü” adı altında ülkemizde yeniden kutlanmaya başlanan ve 2009 yılından itibaren resmî tatil ilan edilen 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı’nın kökleri, 19. yüzyıl Avustralyası’ndan ABD’ye, oradan da Avrupa’ya kadar uzanıyor. 1 Mayıs’ın tarihine ve ülkemizdeki dönüm noktalarına gelin birlikte göz atalım.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Haymarket Olayları</h2>Takvimler 21 Nisan 1856 tarihini gösterdiğinde Avustralya’nın Victoria eyaletindeki işçiler “8 saatlik işgünü” taleplerini duyurmak için ilk iş bırakma eylemlerini gerçekleştirmişti. Bir seferlik olması beklenen eylemler o kadar büyük ilgiyle karşılandı ki; diğer iş kollarına da yayılarak tüm proleteryanın her yıl ortak olarak düzenlediği geleneksel gösterilere <a fr-original-style="" href="https://jacobin.com/2016/05/may-day-rosa-luxemburg-haymarket" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dönüştü</a>.&nbsp;ABD’de de karşılık bulan eylemlerin sonucunda; işçiler 1 Mayıs 1867’de günlük mesailerinin 8 saate düşürülmesi talebiyle Şikago’da büyük bir greve gitmiş ve 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın temellerini atmışlardı.&nbsp;1886 yılına geldiğimizdeyse 1 Mayıs’ta başlayan eylemler ülke geneline yayıldı. Bir fabrikada grev kırıcılar ile işçiler arasında çıkan arbedeye polisin müdahalesi sonucunda en az 1 işçi hayatını kaybederken onlarcası da yaralandı.&nbsp;Bu olayı protesto etmek için Şikago’nun Haymarket Meydanı’nda düzenlenen gösteriler esnasında bilinmeyen bir kişi tarafından kolluk kuvvetlerine el yapımı bomba atıldı. Patlamanın ardından polisin kalabalığa ateş açması sonucu çıkan arbedede en az 4 işçi ve 7 polis memuru yaşamını yitirirken yüzlerce sivil ve onlarca polis memuru da yaralandı.Olayın ardından görülen tartışmalı davada mahkeme, olayla ilgili olarak “anarşist olduğu belirlenen” 8 kişiyi yargılarken; patlayıcıyı imal ettiğinden şüphelenilen bir kişi haricinde, aralarında bombayı atan kişinin de bulunmadığı kanıtlanan sanıklardan yalnızca 2 tanesi olay esnasında Haymarket’ta bulunmasına karşın 7 kişi idama mahkum edildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi notu: ABD’de hükümet, 1890 yılında çalışanların mesai saatlerini kayıt altına almaya karar veriyor. Yapılan çalışma sonucunda işçilerin haftada 6 gün, günde 16 saat çalıştırıldığı ve ortalama 100 saati aşkın çalıştıkları ortaya çıkıyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İkinci Enternasyonal</h2>1889 yazında Paris’te toplanan İkinci Enternasyonal’e ise Şikago protestolarının bir sonraki yıldönümünde gerçekleştirilmek üzere yapılan uluslararası eylem çağrısı damga vuruyor. ABD ve Avrupa’daki birçok ülkede gerçekleşen eylemlere ek olarak Şili ve Peru’da da gösteriler düzenleniyor.İkinci Enternasyonal’in 1891 yılında Brüksel’de gerçekleşen ikinci kongresinde ise 1 Mayıs’ın her yıl düzenlenmesi fikri resmen kabul ediliyor ve dünya genelinde tüm işçilere 1 Mayıs’ta&nbsp;iş bırakma çağrısında bulunuluyor. Bu aynı zamanda 1 Mayıs’ın “İşçi Bayramı” olarak kutlanması çağrısının yapıldığı ilk kongre olarak da <a fr-original-style="" href="https://libcom.org/article/birth-holiday-first-may-eric-hobsbawm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kayıtlara geçiyor</a>.İkinci Enternasyonal’in 1904’te Amsterdam’da düzenlenen altıncı kongresinde ise dünya çapında tüm işçi sendikalarına 8 saatlik işgününün yasalaşması için mücadele edilmesi çağırısı yapılıyor ve “işçilerin hayatını tehlikeye atmayan” her koşulda 1 Mayıs’ta iş bırakılması “zorunlu” ilan ediliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi notu: Uluslararası İşçi Bayramı’nını tarihi ABD’de yaşanan olayların yıldönümü nedeniyle 1 Mayıs olarak belirlenmiş olsa da; ABD ve Kanada’da İşçi Bayramı (Labor Day) eylül ayının ilk pazartesi günü kutlanmaktadır.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’de İşçi Bayramı</h2>80 darbesinin ardından Kenan Evren idaresinin yasakladığı İşçi Bayramı, Osmanlı’da ilk olarak 1909 yılında Üsküp’te, 1911 yılında Selanik’te ve 1912 yılında İstanbul’da kutlanıyor.Cumhuriyetin ilan edilmesinin ardından resmî tatil ilan edilen 1 Mayıs’ta gösteri yapılması 1924 yılında yasaklanırken; 1925’te çıkan Takrir-i Sükun Yasası nedeniyle yasaklar devam ediyor. TBMM, İşçi Bayramı’nın “Bahar ve Çiçek Bayramı” adı altında kutlanmasına tekrar izin verdiğindeyse takvimler artık 1935 yılını gösteriyor.Ancak Türkiye’de İşçi Bayramı dendiğinde şüphesiz ki akıllara ilk olarak 1 Mayıs 1977’de&nbsp;Taksim Meydanı’nda yaşanan olaylar geliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kanlı 1 Mayıs</h2>Çeşitli illerden gelenlerle birlikte 500 bini aşkın kişinin katılımıyla Taksim Meydanı’nda gerçekleşen ve tarihe “Kanlı 1 Mayıs” olarak geçen olaylarda resmî rakamlara göre 34, DİSK'e göre 36 kişi yaşamını yitirirken; 130 civarı ise yaralı olduğu rapor edildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neler yaşandı? Saatler 19.00’u gösterdiği esnada dönemin DİSK genel başkanı Kemal Türkler’in konuşması açılan ateş sesleriyle kesildi. Sular İdaresi binasının çatısından ve –bugün The Marmara’nın bulunduğu yerdeki– Intercontinental Oteli'nin çeşitli katlarından ateş açılması ile arbede yaşandı. Açılan ateş sonucu 5 kişinin yaşamını yitirmesinin ardından polis ses bombaları ve panzerlerle müdahale ederken; panikle Kazancı Yokuşu’na yönelen bir grupta, burada park eden bir kamyon nedeniyle yaşanan izdiham yüzünden birçok kişi ezilerek yaşamını yitirdi.</li></ul><a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://youtu.be/BV1KfjdAtHg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/3/2023-04-30T19:46:59.774Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>1 Haziran 1977’de dönemin başbakanı Süleyman Demirel’in darbe hazırlığında olduğu şüphesiyle resen emekliye ayırdığı Kara Kuvvetleri Komutanı (KKK) Namık Kemal Ersun’un yerine atanacak isim Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk ile Demirel arasında kriz yaşanmasına neden olmuş; 30 Ağustos’taki Yüksek Askerî Şura’da 3 komutanın birden bu anlaşmazlık nedeniyle atanamayarak emekli olması nedeniyle dördüncü sırada yer alan Ege Ordu Komutanı Kenan Evren, sürpriz bir şekilde önce KKK olarak <a fr-original-style="" href="https://www.ntv.com.tr/amp/turkiye/1977deki-krizin-ardindaki-darbe-girisimi,0pWYQwV8lUSZ1Fokez2l5w" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">atanmış</a>, ardından Genelkurmay Başkanı olmuştu.12 Eylül 1980’de Kenan Evren’in düzenlediği askerî darbenin ardından 1 Mayıs, resmî tatil günü olma vasfını da yitirdi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2008–Günümüz</h2>2008 yılının Nisan ayına gelindiğinde 1 Mayıs’ın “Emek ve Dayanışma Günü” olarak kutlanması kabul edilmişti. Ancak sendikaların 1 Mayıs’ın Taksim’de kutlanması konusunda hükümetle uzlaşamaması sonucunda Şişli ve civarında olaylar yaşandı. Bir sonraki yıl 1 Mayıs’ın yeniden resmî tatil ilan edilmesine karşın Taksim’de kutlanmasına yine izin verilmedi.&nbsp;2010–12 yıllarında Taksim’in açılmasının ardından büyük ölçüde olaysız biçimde kutlanan 1 Mayıs’ın, 2013 yılında “Taksim’i Yayalaştırma Projesi” adı altında Topçu Kışlası inşaatının da aralarında bulunduğu projeler nedeniyle Taksim’de kutlanılması yeniden yasaklandı. Mayıs ayı sonunda ise Gezi Parkı olayları patlak verdi.1 Mayıs’ın Taksim’de kutlanmasına hâlâ resmî olarak izin çıkmış değil. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, Cumartesi günü yaptığı açıklamada “Ülkemizde 1 Mayıs Meydanı hepimizin bildiği gibi Taksim Meydanı’dır. Ve aslında yıllardır Taksim’in özgürleştirilmesi mücadelesinin sonrasında 2013 yılından var olan Taksim yasağı bu ülkedeki bütün yasakların simgesidir” <a fr-original-style="" href="https://www.ahaber.com.tr/gundem/2023/04/28/1-mayis-isci-bayrami-nerede-kutlanacak-1-mayis-kutlamalari-nerede-2023-miting-alanlari-ve-saatleri" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ifadelerini kullandı</a>.

İşçilerin 8 saatlik işgünü için Avustralya'da başlayan mücadelesi ABD ve Avrupa'da nasıl karşılık buldu; 1 Mayıs Türkiye işçi sınıfı için neler ifade ediyor?

1 Mayıs: İşçinin, Emekçinin Bayramı

Kahramanmaraş’tan Hatay’a uzanan coğrafyadaki 10 ilimizi vuran iki depremin ardından insanımız afet bölgesindeki herkesin yardımına koştu. En azından koşmayı denedi.&nbsp;Ancak yardımların iletileceği yolların bir kısmı yoğun kar yağışı nedeniyle, bir kısmı da gördükleri hasar nedeniyle kapanmışken, Atatürk Havalimanı işlemez hâle getirildiği için bir başına kalan İstanbul Havalimanı’ndan ise fırtına nedeniyle kalkış yapılamıyordu. Depremin en şiddetli vurduğu Hatay’da ise havalimanının pisti çökmüş, İskenderun limanında yangın çıkmıştı.&nbsp;Bütün bu sorunlar giderildikten sonra ayni yardımları içeren TIR konvoyları yollara düştü. Ayni yardımlar “param nereye gidecek” endişesini taşımadan destek olmak isteyenlerin ilk tercihi oldu. Ancak bilmeyenler için hatırlatmakta fayda var: yardım kuruluşları, organizasyonel bir cehennem yarattığı için ayni yardımları tercih etmez. Çünkü ayni yardım olarak iletilen giyim, hijyen, ısınma, gıda vb. birçok farklı kalemin hem kolileme aşamasında hem de varış noktasında tasnif edilmesi aynı zamanda korkunç bir iş yükü doğurur.Bunun içindir ki yardım kuruluşları, yardımseverleri ayni değil nakdi yardım yapmaları için yönlendirmeye çalışıyor. Böylece hem temininin süreklilik arz etmesi gereken hijyen ürünleri ve gıda maddeleri gibi öğelerin uzun vadede temini devam ediyor hem de toplu alımlarda pazarlık gücü artarken yardımın sahada ihtiyacı olan kişilere ulaştırırken sırtına binen organizasyonel külfet hafifliyor.Nakdi yardım kabul eden sivil toplum örgütleri (STK) arasında en popüleriyse malumunuz, Haluk Levent’in kurucusu olduğu Ahbap. Levent’in Twitter üzerinden paylaştığı rakamlar itibariyle yüz milyonlarca lira bağış topladığı görülebiliyor. Kimi kaynaklara göre toplanan bağışın 1 milyar liraya yaklaştığı düşünülüyor.Ahbap ve benzer yapılar, aynı zamanda AFAD gibi kamusal mekanizmalar haricinde de afetten etkilenen vatandaşa yardım ulaştırılabilmesini sağlayan, gönüllülük esasıya çalışan, otonom ve çevik yapılar. Bu da STK'ların kuruluş amaçları çerçevesinde daha odaklı yardımlar ulaştırabilmesini ya da vatandaşların kendi dünya görüşlerine uygun hedefleri desteklemesine imkan sağlıyor. Bu elbette yardım kuruluşlarının keyfî iş yapması anlamına gelmiyor. Böyle büyük bir afette, Ahbap da dahil olmak üzere, gerçekten faydalı olmaya çalışan bütün STK’lar afet bölgesindeki büyük resme daha iyi hâkim olan AFAD ile koordinasyon hâlinde çalışıyor.&nbsp;Ancak, bütçesi 2023 yılında %56,6 artış ile 35 milyar 910 milyon 653 bin liraya çıkarılan Diyanet'in aksine; %33,6 kesintiye uğrayarak 8 milyar liraya düşürülen AFAD da yeterince yardım ulaştırabilmek için nakdi bağış toplamaya ihtiyaç duyuyor. AFAD’ın belki de bu noktadaki dezavantajı ise bir kamu kurumu olması ve bir devlet mekanizması olarak -tıpkı Diyanet gibi- her inanç ve görüşten vatandaşın vergileriyle finanse edilebileceği (ya da edilmesi gerektiği) algısı olarak öne çıkıyor.&nbsp;Haluk Levent her ne kadar her fırsatta “Beni siyasetin içine çekmeye çalışmayın,” ve “AFAD da bizim Ahbap da!” dese de; bu kendisini belirli ortak noktalara sahip bazı “gazetecilerin” radarına girmekten alıkoyamıyor.&nbsp;Örneğin Albayrak Grubu’na ait Yeni Şafak’ta çalışan Taha Hüseyin Karagöz, kendi kısıtlı ve kişisel deneyiminden yola çıkarak Ahbap’ın etkisini <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/thhsynkrgz/status/1623754422915325953" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tartışmaya açıyor</a>:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Başıma bir şey gelmeyecekse izlenimimi paylaşmak istiyorum; deprem sahasında 2 il 3 bölge dolaştım. Büyükşehirinden ilçe belediyesine, tüm partilerin neredeyse gençlik kollarına, büyük küçük STK’lara, hatta baro, müşavir odaları vs varıncaya dek ekipler gördüm; AHBAP görmedim.”</blockquote>Karagöz’ün bu çıkışına Haluk Levent, “Sevgili Taha. 5 saat önce paylaştım. Sahada bizlerden daha fazla çalışan STK'lar var diye. İlk günden itibaren 27 kişilik arama kurtarma Hatay’daydı. Bölgedeki tüm gönüllü ahbaplar orda. Biz AFAD ile akrediteyiz zaten. Ama asıl görevimiz gelen yardımları doğru harcamak.” paylaşımı ile açıklama getiriyor.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/haciykk/status/1623799166324408320" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/1/2023-02-10T19:11:59.540Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.02" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Geçtiğimiz Kasım ayında 2003’ten beri çalıştığı Yeni Akit’ten ayrılarak tv100’e geçen Hacı Yakışıklı ise “Yarın sabah toplanan para miktarının detaylı bilgisi ve harcamaların faturası yayınlanırsa şu ana dek neler yapıldığı görülmüş olur. Ben de bizzat yayınlarım. Eğer bu güne dek yardımlar öylece bekliyorsa tamamı AFAD'a devredilebilir.” buyuruyor.&nbsp;<a href="https://twitter.com/haciykk/status/1623799166324408320" data-type="embed" target="_blank" rel="noopener noreferrer" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>Peki Ahbap’ın toplanan bağışları değerlendirmesinde bir keyfiyet olduğunu söylemek mümkün mü? Haluk Levent’in açıklamalarına göre Ahbap çok sayıda <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/haluklevent/status/1622693146332172308" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konteyner</a> ev ve <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/haluklevent/status/1623207880810717185" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">jeneratör</a> almak için fiyat teklifi topluyor. Bu tip yardımlar depremzedelerin orta vadede hayatlarını idame ettirebilmeleri için yaşamsal öneme haiz büyük yatırımlar ve Ahbap’ın “sahada görülmemesini” ya da kendisine emanet edilen bağışları büyük bir hızla harcayıp bitirmemesini açıklayabilecek hedefler.Milat Gazetesi “köşe yazarı” Eyüp Kılıç ise OHAL’i fırsat bilerek Ahbap -ve benzeri hizmetler yürüten diğer yardım kuruluşlarının- dernek hesaplarına el konulmasını salık veriyor.<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/heissenstat/status/1623782825160765440" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2023/1/5/1676059041742.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>NotHaber adı altında yayın yapan bir başka “gazeteci” olan Erem Şentürk ise Ahbap’ın halkın güvenini kazanmasına olan tepkisini “Bu Haluk Levent’in 'Ahbap Çavuş' kurnazlığı giderek haddi aşmaya başladı. Sahada çalışan onbinlerce insanın emeğine, fedakarlığına çökülmüş durumda. Günlerdir hiçbir yerde hiçbir şeye katıldıklarını kimse görmedi. Sürekli başkalarının yaptıklarını kendi yapmış gibi anlatıyor.” şeklinde dile getiriyor.&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/haluklevent/status/1624121262585815045" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/1/2023-02-10T19:52:18.938Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Haluk Levent’in, kargo ve taşımacılık şirketi DFDS'nin devreye girmesi için aracı olarak İskenderun limanına afet yardım malzemeleri iletildiğini haber verdiği tweet’ine tepki olarak "Çok tipik bir şov hikayesi yazılıyor. Para pul değil mesele veren versin bana ne kaptırmasılardı. Ama duygusal dolandırıcılık gerçekten sinir bozucu. Şimdi yine kendisiyle ilgisi olmayan bir işi kendisininmiş gibi anlatıyor. 2 gün önce İstanbul Valisi Ali Yerlikaya’nın duyurduğu bir organizasyon aslında. Haluk Levent’le ne ilgisi varmış? Ödeme mi yapmış? Organize mi etmiş? Ne yapmış? Bu işin neresindeymiş? Yazık. Bu kadar emeğe, onbinlerce insanın uykusuzluğuna yorgunluğuna yazık.” diyor.Buradaki tepkisinden yola çıkarak Şentürk’ün Ahbap’ın görünürlüğünden rahatsız olduğunu söylemek mümkün. Ancak kendisinin geçtiğimiz gün benzer şekilde İzmir Valiliğinin koordinasyonunda; ama bağımsız olarak organize edilen yardım TIR'ına kendi pankartını asarak fotoğraf çektiren AK Parti Menemen ilçe teşkilatına yönelik bir yorumu bulunmuyor.Ahbap’ın repütasyonundan rahatsız olan diğer bir isimse Ülke TV’de katıldığı programda “Haluk Levent’e 1 milyar lira teslim edemezsin, çünkü yönetemez.” sözleriyle halkın bağışlarını yönetebileceğine güvenerek yardımlarını emanet ettiği Levent’i hedef alan Akşam Gazetesi yazarı Turgay Güler oldu.Öte yandan eski MHP İstanbul İl Başkanı Birol Gür, tepkisinin merkezine YouTube yayıncısı Oğuzhan Uğur’u da dahil ederek şu anda silinmiş olan aşağıdaki tweet’i atıyor:<img src="https://images.aposto.com/2023/1/5/1676060571368.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.26" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ve en nihayetinde Cumhurbaşkanı Erdoğan da kendi görüşünü ortaya koyuyor:&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/euronews_tr/status/1624022763395481602" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/1/2023-02-10T20:34:47.369Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.89" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan konuştuğu sırada kürsünün çevresinde bulunan çocuklardan birinin soğuktan üşümesine aldırış etmeden kapüşonunu açarken ne kadar tereddüt ettiyse; -eğer iddia edildiği gibi 1 milyar lira bağış toplamayı başardıysa- halkın ve yardımseverlerin de Ahbap'a bağış yaparken o kadar tereddüt ettiğini söylemek mümkün olacaktır.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/Bernard05272191/status/1624033625720201218" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2023/1/5/1676061988572.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.59" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Not:&nbsp;Serbest Kürsü'de yer alan tüm görüşler yazarlara ait olup, Aposto'nun editoryal bakış açısını yansıtmamaktadır.

AK Parti, sosyal hayatın tüm yönlerini kendi siyasi iradesinin kontrol ettiği, başka hiçbir inisiyatife hareket alanı bırakmayan bir iktidar mekanizması tasavvur ediyor

Her alanda bütüncül bir anlayış

4 günlük çalışma haftası fikri dünya genelinde daha fazla ilgi çekmeye ve taraftar toplamaya devam ediyor. Hatta ülkemizde de haftada 4 gün çalışmayı deneyen bazı şirketlerin adını duymaya başladık. Ancak 5 günlük çalışma haftası fikri bile görece yeni sayılır. Bu yazıda, çalışma günlerinin nasıl kısalmaya başladığı ve bunun üretkenliğe nasıl katkı sunabileceğini ele alacağız.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Günlerin kökeni</h2>İşçiler 1 Mayıs 1867’de günlük mesailerinin insani saatlere düşürülmesi talebiyle Şikago’da büyük bir greve gidiyor ve 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın temellerini atıyorlar. 1886 yılında 1 Mayıs’ta ülke geneline yayılan protestolarda yaşanan çatışmalarda Şikago’daki işçilerden yaşamını yitirenler oluyor. 1890 yılına gelindiğinde ABD’de hükümet çalışanların mesai saatlerini kayıt altına almaya karar veriyor ve işçilerin haftada ortalama 100 saat çalıştığı ortaya çıkıyor.Henry Ford’un haftada 5 gün, günde 8 saatlik mesai prensibini benimsemesinin ardından 40 saatlik çalışma haftası, ABD’de önce popülarite kazanıyor, ardından da Büyük Buhran dönemi boyunca istihdam eksikliğine çare olarak görülüyor ve nihayet 1940’ta yasalaşıyor.Günümüz Türkiyesindeyse yasal çalışma sınırı 45 saat olarak belirlenmiş durumda. OECD verilerine göre Türk çalışanların %60’ı 45 saatten fazla çalıştıklarını belirtseler de yılda 1.572 saatle 1.566 saat olan Avrupa Birliği ortalamasından fazla çalışan Türk işçilerin, OECD ortalaması olan 1.716 ve ABD ortalaması olan 1.791 saatten daha fazla çalıştığını söylemek mümkün değil. […]<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">📲 Yazının devamını okumak için lütfen <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/isten-cikarmalarda-ceolarin-rolu-ne" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya tıklayın</a>. Aposto Premium abonesi değilseniz üyelik seçeneklerimizi <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/premium/plans?utm_source=aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan inceleyin</a>.

İş dünyasından içgörü, sektör analizleri ve gelecek öngörüleri her pazartesi ve cuma e-posta kutunuzda.

İş dünyasındaki en önemli gelişmeler.

Pareto

Daha fazla çalışmak daha çok üretmenin önünde engel mi teşkil ediyor?

Haftada 4 gün, günde 8 saat

4 günlük çalışma haftası fikri dünya genelinde daha fazla ilgi çekmeye ve taraftar toplamaya devam ediyor. Hatta ülkemizde de haftada 4 gün çalışmayı deneyen bazı şirketlerin adını duymaya başladık. Ancak 5 günlük çalışma haftası fikri bile görece yeni sayılır. Bu yazıda, çalışma günlerinin nasıl kısalmaya başladığı ve bunun üretkenliğe nasıl katkı sunabileceğini ele alacağız.Bir takvim haftasının 7 gün olmasının kökeni, ta Babil’e kadar <a fr-original-style="" href="https://www.theatlantic.com/business/archive/2014/08/where-the-five-day-workweek-came-from/378870/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uzanıyor</a>. Haftada 1 günün dinlenmeye ayrılmasının köklerineyse ilahi dinlerde ulaşıyoruz. Ancak modern ve seküler anlamda bir “izin günü” kavramı ilk defa 19. yüzyıl Britanyasında ortaya çıkıyor.Viktorya Dönemi’nin Britanyalı işçileri, normalde ibadete ayırmaları beklenen pazar günlerinde eğlenceye, kumara ve içmeye, kiliseye gitmekten daha düşkün oldukları için; pazartesileri de fabrikalara ya daha geç gidiyorlar ya da hiç gitmiyorlar. Bu durum “Aziz Pazartesi” diye bir de lakap takılacak kadar yaygınlaşmaya başladığında işverenler pazartesileri akşamdan kalma gelmemeleri karşılığında işçilere diledikleri gibi taşkınlık yapabilecekleri cumartesi öğleden sonraları için izin vermeye başlıyor.Atlantik’in diğer yakasında ise işler <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/history-of-the-40-hour-workweek-2015-10" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biraz daha farklı</a> ilerliyor.&nbsp;Bu dönemde elbette mesailerin uzunluğunda yasal bir sınır bulunmuyor. İşçiler 1 Mayıs 1867’de günlük mesailerinin insani saatlere düşürülmesi talebiyle Şikago’da büyük bir greve gidiyor ve 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın temellerini atıyorlar. 1886 yılında 1 Mayıs’ta ülke geneline yayılan protestolarda yaşanan çatışmalarda Şikago’daki işçilerden yaşamını yitirenler oluyor. 1890 yılına gelindiğinde ABD’de hükümet çalışanların mesai saatlerini kayıt altına almaya karar veriyor ve işçilerin haftada ortalama 100 saat çalıştığı ortaya çıkıyor.20. yüzyılın başlarına gelindiğindeyse ABD’de bazı işyerleri, Musevi çalışanlar nedeniyle cumartesileri izin günü ilan ederek pazarları çalıştığı için, pazarların tatil olmasında ısrarcı olan Hristiyan çoğunluğun eleştirilerine daha fazla kulak tıkayamıyor ve iki günlük hafta sonu tatili kavramı ortaya çıkıyor.Henry Ford’un haftada 5 gün, günde 8 saatlik mesai prensibini benimsemesinin ardından 40 saatlik çalışma haftası, ABD’de önce popülarite kazanıyor, ardından da Büyük Buhran dönemi boyunca istihdam eksikliğine çare olarak görülüyor ve nihayet 1940’ta yasalaşıyor.Günümüz Türkiyesindeyse yasal çalışma sınırı 45 saat olarak belirlenmiş durumda. OECD verilerine göre Türk çalışanların %60’ı 45 saatten fazla çalıştıklarını belirtseler de yılda 1.572 saatle 1.566 saat olan Avrupa Birliği ortalamasından fazla çalışan Türk işçilerin, OECD ortalaması olan 1.716 ve ABD ortalaması olan 1.791 saatten daha fazla çalıştığını söylemek mümkün değil.Tabii ABD’ye ait bu rakamların 19. yüzyılda 3 bin saati aşkın yıllık çalışma sürelerinden adım adım bu noktaya gerilediğini unutmamak gerek. Buna karşın Güney Kore’de 1970’lerden sonra zıt yönde gelişen mesai kültürü neticesinde çalışma saatleri yılda 3 bin saatin üzerine çıkmış durumda.<a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/work-more-not-productive-silicon-valley-tech-2015-8" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Araştırmalara göre</a> 3 haftadan daha uzun süre haftada 60 saatten fazla mesai yapmak, verimliliğin düşmesine neden oluyor. Çalışma kültürü nedeniyle çok çalışmanın yüceltildiği ABD’de yürütülen <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/men-pretending-to-be-working-2015-5" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmalar</a> ise haftada 80 saat çalışmakla övünen beyaz yakalı erkeklerin birçoğunun aslında yalan söylediğini ve aslında 50-60 saat arasında çalıştığını ortaya koyuyor.Dahası, 5 günlük çalışma haftasının üretkenliği azalttığı düşünülüyor. American Journal of Epidemiology'de yayımlanan bir araştırmaya göre, haftada 55 saat çalışan kişiler, 40 saat mesai yapanlara göre zihinsel faaliyetlerde daha kötü performans gösteriyor. "Her işi harika yapın" kitabının yazarı Tony Schwartz'a göre en verimli şekilde çalışmak için eldeki işe 90 dakika odaklanmak, ardından da mola vermek gerekiyor. Kısacası, verimli çalışarak aynı işi daha kısa sürede bitirmek mümkünken, mesai süreleri arttıkça aslında daha az verim alınıyor.Kendisi uygulamamış olsa da, Google'ın kurucularından Larry Page de 4 iş günü konseptinden övgüyle bahsediyor. Proje yönetimi yazılımları geliştiren Basecamp, 4 günlük iş haftasını ilk deneyen şirketlerden. Buna göre personel yılın ikinci yarısında haftada 4 gün, günde 8 saat çalışıyor ve buna rağmen yılın ilk yarısındakiyle aynı çıktıyı alıyor. Şirketin CEO'su Jason Fried'ın 2012 yılında The New York Times'da yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2012/08/19/opinion/sunday/be-more-productive-shorten-the-workweek.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalesine göre</a>, mesai süreleri azaldığında çalışanlar en önemli görevlere odaklanıyor ve daha verimli çalışıyor.Her ne kadar 4 günlük çalışma haftası sadece üretkenliği artırmakla kalmayıp, aynı zamanda çalışan moralini ve refahını da yükseltse de, dünyanın geri kalanı 5 gün çalışırken, şirketlerin münferit olarak 4 günlük çalışma haftalarını benimsemesi kolay değil.&nbsp;Bu nedenle personel kadrosunun geniş olmasını değerlendirmek isteyen bir şirketin, çalışanlarını farklı günlerde çalışacak şekilde iki takıma ayırması olası gözüküyor. Her hafta dönüşümlü olarak pazartesi-perşembe ve salı-cuma çalışan takımlar bir hafta 2 gün, diğer hafta ise 4 gün tatil yapabilir ve yüz yüze toplantılar için haftada 3 ortak güne sahip olmaya devam edebilir. Uzaktan ve hibrit çalışmanın bu kadar yaygınlaştığı pandemi sonrası dönem için yeter de artar bile!1.450 çalışanının 200’ü ile haftada 4 günlük mesai planını Türkiye’de ilk deneyen şirket olan Aksa Akrilik'in Harvard Business Review'a <a fr-original-style="" href="https://hbrturkiye.com/dergi/calisma-surelerinde-degisen-yaklasimlar" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konuşan</a> genel müdürü Cengiz Taş, araştırmaların -özellikle de büyük şehirlerde yaşayan çalışanlar için- yol ve yemekte geçen süre hesaba katıldığında hâlihazırda haftada yarım günlük verimlilik kaybına yol açtığını, bunu aşmak için uzaktan ve hibrit çalışma modellerinin denendiğini aktarıyor. Ancak Taş, böyle bir uygulamayı hayata geçirmek için "aidiyet ve sorumluluk duygusu yüksek bir çalışan profili, iş sonuçlarına yönelik hedef ve performans sistemi, uygun teknolojik altyapı ve köklü bir çalışma sistemi" gerektiğini de ifade ediyor.Pennsylvania Üniversitesi Wharton School'dan örgütsel psikolog Adam Grant, kâr amacı gütmeyen 4 Day Week Global tarafından koordine edilen ve düzinelerce şirketi kapsayan bir çalışmanın sonucunda, 4 günlük mesainin stres ve kaygıda azalma, verimlilik ve gelirde artış sağladığını gösterdiğini söyledi. Buna göre çalışmaya katılanlar hem daha fazla egzersiz yaptı hem de daha iyi uyudu.Bu gidişle yüksek nitelikli yeteneği çekmek ve elde tutmak isteyen tüm şirketlerin gelecekte çalışanlarının iş-yaşam dengesine daha fazla saygı göstermesi ve 4 günlük çalışma haftasını benimsemesi kaçınılmaz gözüküyor.&nbsp;

Atilla Büyükurvay