Suha Çalkıvik

Son yıllarda kaleme alınan yazılarda, kurallarını tam özümsemeden çok daha fazla tırnak işareti kullanıldığını gözlemliyoruz. Tomris Uyar’ın “Tırnaklar Yukarı!” metnindeki şu saptamasını aklımızdan çıkarmayalım: “Yerli yersiz kullanılan tırnak, iç dünyamızın karmaşıklığını gösteriyor gibi.”

Şaban Ol’un 'Eleni ve Gül' eserinden yola çıkan ve Sumru Yavrucuk’un uyarlayıp yönettiği 'Tatavlada Son Dans' oyunu, bu sezon yenilenen yorumu ile yeniden seyirciyle buluşuyor.

Toplumlar anlam karşılığını bulamadığı soyut kavramları deyimler yoluyla dile dökmüştür. Öte yandan gerek gündelik dilde gerekse medyada sık sık deyimlerin yanlış kullanıldığını görüyoruz. Deyimlerin çoğu, yapısı bozularak ya da anlamının dışında yanlış yerlerde kullanılabiliyor.

İstanbul Devlet Tiyatrosunun "Bir Ruhun Hikâyesi" yapımı, kadınların hayatta varoluş hesaplaşmalarına ve iç seslerine yer veren bir oyun. Dahası bu oyun, “yeryüzünün en güçlü sesi olan kadınların” umuduna umut katan bir oyun.

Medyada, Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerin anlamlarını ve kullanım yerlerini bilmeden, öğrenmeden, bu dillerden gelen sözcükleri kullanmaya çok meraklı olan yazar, sunucu ve editörler vardır. Kendileri bu söz veya kalıpları sürekli hatalı kullandıkları gibi, seslendikleri hedef kitleyi de yanlışa sürüklerler. Anlaşılan o ki biz daha sittinsene “teşrikimesai” yerine “teşvikimesai” demekten kurtulamayacağız.

Kısaltma, bir sözcük, terim veya özel adın içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesi ve sembolleştirilmesi olarak tanımlanabilir. Kısaltmaların seslendirilmesi sorunu, medyadaki dil yanlışları arasında her zaman yerini almıştır.

Kemal Aydoğan tam da Jean Genet’nin seveceği türden çok zeki bir yönetmen. Moda Sahnesi'nin "Hizmetçiler"inde oyunculuk tarzından sahne trafiğine, dekorundan en ufak aksesuarına kadar, imge ve yansımanın öne çıkarıldığını gözlemliyoruz.

Eğik çizgi işareti, dil bilgisi başta olmak üzere, adres ve tarih yazımlarında, edebiyat, bilişim sektörü, mühendislik ve matematik alanlarında kullanılan ve üstlendiği görevlerle yazının ifade gücünü ve anlaşılabilirliğini artıran çok işlevsel bir noktalama işaretidir.

TV stüdyolarında kıraathane ağzıyla konuşan insanlar, her cümlesine sahte bir “efendim” seslenişiyle başlayan spikerler, “dahi” demesi gereken yerlerde “dâhi” diyen gazeteciler, bağıra bağıra konuşarak kulak tırmalayan sunucular, bu yıl da evrensel yayıncılık ilkelerine aykırı kötü örnekler sergiledi. Yıl boyunca medyada yayılan dil virüsleri.

Bir metinde anlam bakımından çelişen, birbirini tutmayan sözler bulunması, okuyucuları şaşırttığı gibi, dil bilgisi bakımından yazara olan güven duygusunu da azaltır. Dilin hızla kirletildiği medya düzeninde, radyo ve televizyon kanalları arasında dolaşırken kulağımıza yansıyan çelişkili ifadeler...