Yazan: Ahmet Emin Yalman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Birkaç hafta evvel Doktor Mazhar Osmanla beraber Bakırköy sinir ve akıl hastalıkları tedavi müeccessini gezdim. Gördüklerimi ve duyduklarımı üç yazı halinde bundan evvel kısaca yazdım.Bugün de Bakırköy ziyareti neticesinde vardığım umumî intıbaları, bir memleket meselesi vazifesiden ifadeye çalışacağım.Her işimize iki istikmaetten bakmak lâzımgelir. Biri eskiye nisbetle aldığımız yol, ikincisi de bizi ideal şekilden ayıran mesafesidir.Toptaşına nisbetle Bakırköy iftihar edilecek bir adımdır. Mühim bir ileti gidiştir. Sıhhiye Vekili Doktor Refiğin çok anlayışlı yardımından istifade ederek Doktor Mazhar Osman ve arkadaşları güzel bir eser yaratmışlardır. Bakırköy susuzluk içinde yanarken, burada arteziyen kuyularile bol su bulunmuş, yeşil bir mamure vücude getirilmiştir.Bakırköy müessesesi dar bir saha içinde iki bin hasta ile meşgul oluyor ve tedavinin en modern şekillerini tatbik ediyor. Hastalar arasındaki tâli hastalıkların herbirine karşı ayrı ayrı tesisatı vardır. Bundan başka Bakırköyünde Tıp Fakültesi talebesi, takım takım tatbikat görüyor. İlmî araştırmalarla da çok ciddi bir suretle uğraşılıyor.Fakat bütün bu iyiliklere rağmen Doktor Mazhar Osmanın Bakırköyün bimarhane halinden kurtulduğuna ve tam bir akıl hastanesi olduğuna dair ısrarla ileti sürdüğü iddiâyı kabul edemiyeceğim. Bakırköy modern bir akıl hastanesi diye düşünülmüş ve kurulmuştur. Fakat bunun ortasında bir bimarhane de devam edip gidiyor.Doktor Mazhar Osman, memleketteki sinir ve akıl hastaları için 18 bin yatak bulunması lâzımgeleceğini söylüyor. Bakırköyünden başka Manisada ve Elâzizde daha küçük ölçüde akıl hastaneleri vardır. Birçok memleket hastanelerinde de sinir hastaları için yataklar ayrılmıştır. Fakat bunların hepsi nihayet dört bin yatağı geçmez.14,000 yataklık bir ihtiyaç açık kaldığına göre, memleketin her tarafından hergün Bakırköye resmî ve hususî telgraflar yağıyor:"Hasta göndereceğiz. Yer var mı?"İster istemez menfi verap veriliyor. Çünkü Bakırköyündeki yataklardan çoğu, ya şifa kabul etmiyen veya çok uzun tedavilere ihtiyaç gösteren hastalar tarafından işgal ediliyor. Bu yüzden müessesenin verimi çok azalıyor.&nbsp;Bugün akıl hastalıklarından bir çoğu doğru bir teşhis ve tedavi ile şifa bulduğuna göre teşkilât noktanı, belki de birçok kıymetli vatandaşların şifa imkânından mahrum kalmasına, ârızî bir sinir rahatsızlığının delilik halini almasına sebep oluyor.Bundan başka tedavi müessesesile şifa bulamıyan hastalara mahsus deponun bir arada olması, hastanenin iyi bir surette vazife görmesine mâni oluyor.Müşterek kovuşlarda veya biribirine yakın bir komşu binalarda akıl ârızalarının öyle tezahürleri var ki, bu muhitte şifa bulmak şöyle dursun, akıllı bir adamın aklını oynatmaması çok güçtür.Diğer bir mahzur da bu dar sahada bilhassa şifa kabul etmiyen delileri meşgul etmek imkânı bulunmamasıdır. Bakırköyünde çalıştırılan deliler vardır. Fakat miktarca çok azdır. Halbuki modern müesseselerde hemen her nevi deliyi meşgul edecek elişleri bulunuyor, bunun tedaviye de faydası oluyor. Sabahtan akşama kadar meşgul edilemiyerek haykıran, bağıran bir deli, şifa bulabilecek akıl hastaları için çok elemli ve sıkıntılı bir komşudur.Ben Bakırköy hastanesini ziyaretten sonra şu kanaate vardım ki, yapılacak iş, tedavi kabul etmiyen veya uzun tedavilere ihtiyaç gösteren hastalar için memleketin sinirliler için müsait iklimli, ucuz bir yerinde, kır ortasında bir depo vücude getirmektir. Hastalar bu depoda hem bakılır, hem tedavi görürler, hem de çalıştırılarak yiyeceklerinin, giyeceklerinin büyük bir kısmını kendileri yetiştirirler. Bu deponun şimdiki hastanenin bazı kısımlarından daha insanca bir manzarası olabilir.Bakırköy hastanesinin yataklarını senelerdenberi işgal eden arızalılar böyle bir depoya nakledilince büyük sinir ve akıl müessesesemizin verimi derhal yükselir. Buraya her hasta gelir, karantina ve müşahade zamanını geçirir. Teşhis kondurulur. Kısa bir tedavi ile iyi olacaksa muhafaza edilir. Aksi halde depoya gönderilir.Memleketin muhtaç olduğu 18 bin yatağı vücude getirmek için çok zaman ister. Fakat depo usuliyle bir kısım hastalar tecrit edilirse davanın büyük bir kısmı halledilmiş olur. O zaman Bakırköy tam bir hastane olur ve yatakları devamlı bir surette dolup boşanarak muvakkat ârızalara uğrıyan vatandaşlara müessir bir surette el uzatmak imkânı bulur.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kaynak: <a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/tan//tan_1937/tan_1937_temmuz_/tan_1937_temmuz_31_.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tan, 31 Temmuz 1937, Sayfa 1 ve 9.</a>

Kupür

Birkaç hafta evvel Doktor Mazhar Osmanla beraber Bakırköy sinir ve akıl hastalıkları tedavi müeccessini gezdim. Gördüklerimi ve duyduklarımı üç yazı halinde bundan evvel kısaca yazdım.

Bimarhane, Hastane ve Depo

Ankara'da dün Sağlık Bakanlığı önüne gelen ambulans şoförü kendini görev aracına kilitledi. "Oksijen tüplerini açtım Sağlık Bakanı gelmezse ambulansı patlatacağım" dediği iddia edilen şoför "Onkoloji hastasını taşıdım, 3 saat boyunca hastane hastane dolaştım ama hastayı bırakacak yer bulamadım. Vatandaşlara zarar vermek istemiyorum, sağlık bakanının gelmesini istiyorum" ifadelerini kullandı. İkna çabalarının ardından sağlık çalışanı araçtan çıkarıldı. &nbsp;Haberin sosyal medyada yayılmasının ardından kullanıcılar duruma tepki gösterdi. Hastanelerin kapasitesinin yeterli olmaması ve sağlık çalışanlarının ağır çalışma koşullarını hatırlatan kullanıcılar, durumun düzeltilmesi için yetkililere çağrıda bulundu.&nbsp;Türk Tabipleri Birliği (TTB) de tüm hekimlerin ve Sağlık Emek-Meslek Örgütlerinin katılımıyla bugün gerçekleştirilecek bir günlük grev öncesi topluma "Acil durumlar dışında sağlık kurumlarına başvurmayarak bize destek olmanızı istiyoruz" diye seslendi. Peki sağlık sisteminde uzun zamandır dile getirilen sorunlar neler?&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hekim göçü</h2>İYİ Parti İzmir Milletvekili ve Genel Başkan Başdanışmanı Aytun Çıray, ocak ayında çalışmak için yurt dışına göç eden doktorların sayısındaki artışı meclis gündemine taşımış,&nbsp;"2012'de sadece 59 doktor yurt dışına taşınma amacıyla başvuru yaparken 2021'in ilk 11 ayında bu sayı 1200'ü aşmış, geçtiğimiz aralık ayı itibariyle 1400'e dayanmıştır." ifadelerini kullanmıştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden gidiyorlar? Doktorların özellikle pandemi dönemiyle çalışma koşullarının ağırlaşması, sağlık çalışanlarına yönelik şiddet ve maddi imkânların yetersizliği doktorların göçünde ana etkenler olarak sıralanıyor. Aposto'ya konuşan&nbsp;bir üniversite hastanesinde çalışan doktor ise yaşadıklarını şöyle anlatıyor:&nbsp;</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Doktorluk mesleğimde Türkiye maceramın sonuna gelmiş olduğumun farkındayım. Üniversite hastanesinde çalışıyorum ve ayda 10 nöbette saat 06.00’dan akşama – neredeyse 20.00’ye kadar- çalışıyorum. Nöbetlerde tüm gece acil ameliyatlara girip yeni günde hiç dinlenmeden diğer akşam işler bitene kadar çalışıyorum. Hocaların hepsinin özele gitmesiyle hocadan vaka eğitimi alamıyorum ve serviste günde en az 30 hastaya bakıyorum. Bazı ameliyatlar hastanede malzeme olmadığı için yapılamıyor ve hastalar bekletiliyor. Hastalar bekledikçe kavga dövüş olaylarına kadar işler büyüyebiliyor. Her yeri sorun olan bu düzende yapılacak maalesef tek şey yurt dışına gitmekti. Yıllardır uğraştığım hayalini yaşadığım cerrahi yaşamını yurt dışında devam ettireceğim."</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Devlet hastanelerinde kapasite yetersizliği</h2>Özellikle sosyal medya platformlarında sıklıkla öne çıkan konulardan biri de devlet hastanelerinin yatak ve bakım kapasitelerinin yetersizliği oluyor. Hemşirelerin ve hasta bakıcıların da bu kapasite düşüklüğü altında sorumlulukları artıyor. Sağlık Bakanlığı'nın 2019 yılına ilişkin verilerine göre hizmet veren 1.538 hastane içinde Sağlık Bakanlığı’na ait hastanelerin sayısı 889’dan&nbsp;895’e çıktı. 2018 yılında 68 olan üniversite hastanelerinin sayısı değişmedi, özel hastane sayısı 577’den 575’e düştü.&nbsp;Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesinden paylaştığı verilere göre, 2019’da toplam hastane yatağı sayısı önceki yıla göre 5 bin 591 adet artarak 237 bin 504’e yükseldi. Bakanlığa ait hastanelerde 143 bin 412, üniversite hastanelerinde 42 bin 925, özel hastanelerde ise 51 bin 167 yatak kullanıldı. &nbsp;Uzman, pratisyen ve asistanların oluşturduğu toplam hekim sayısı 2018 yılında 153 bin 128 iken, 2019 yılında 160 bin 810&nbsp;oldu. Hemşire, ebe, eczacı ve diş hekimlerinin de aralarında bulunduğu toplam personel sayısı ise 1 milyon 16 bin 401’den 1 milyon 33 bin 767’ye yükseldi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Değerlendirme: Bu verileri değerlendiren MEF Üniversitesi İktisat Fakültesi bölüm başkanı Prof. Dr. Onur Başer,&nbsp;"Türkiye’nin yatak ve yoğun bakım sayısı OECD üyesi ülkeleri içinde kötü durumda değil. Türkiye’de boş yatak var ancak hemşire yok, doktor yok. Yoğun bakım sayısında Avrupa’da dördüncü sıradayız ama o yoğun bakıma yetişecek eğitimli elemanımız eksik." ifadelerini kullandı. &nbsp;</li></ul>Veriler güncellenmiş olsa da günbegün farklı hastanelerde çekilen videolar sosyal medyada paylaşılıyor. Vatandaşların birçoğu Twitter'da hastanelerde sıra beklediklerini, personelin yetersiz olduğunu, randevu veya yatak bulamadıklarını anlatıyor. &nbsp; &nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">SGK'nın iptalleri&nbsp;</h2>Diken Gazetesi muhabiri Mesude Erşan'ın&nbsp;7 Haziran'da yaptığı habere göre; SGK’nın 875 kamu, 135 üniversite, 1419 özel hastane olmak üzere toplam 2 bin 429 hastaneyle hizmet sözleşmesi bulunuyor. Özel hastanelerin bazılarının SGK ile bütün branşlarda anlaşması var. Bunlar hastalardan hizmetleri karşılığı %200'e varan oranlarda ücret farkı talep edebiliyor. Kısmi branşlarda sözleşmesi bulunan hastanelere hiçbir fark ödenmiyor. 27 Mayıs Cuma akşamıysa SGK, mesai saatinden sonraki duyurusuyla, özel hastanelere, SGK’lılara kısmi değil, tüm branşlarda sağlık hizmeti verme koşulu getirdi. Kabul etmeyenlerle hiçbir türlü anlaşma yapmayacağını belirtti.&nbsp;Bunun üzerine aralarında Acıbadem, Liv, Memorial (iki hastanesi), Florence Nightingale, Güven hastaneler grubu, Anadolu Sağlık Merkezi gibi yerlerin bulunduğu hastaneler sistemden çıkmaya karar verdi. Diken'in haberine göre; buralardan hizmet alan hastaların önünde iki seçenek olacak. Ya hastanelerde devam edecek ve SGK kapsamı dışına çıktıkları için yüksek tutarlardaki ücretleri kendileri ödeyecek ya da kurumla anlaşmalı yeni hastane ve doktor bulacak.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İlaç erişimde kur sıkıntısı&nbsp;</h2>Döviz kuru yükselişi ve enflasyonun yükselmesi nedeniyle de&nbsp;ilaca erişimde&nbsp;sorun yaşanıyor. Aposto'ya konuşan bir ilaç firmasında çalışan yetkili, kur nedeniyle yaşanan ilaç problemini şöyle anlatıyor:&nbsp;"Kanunda Türkiye Cumhuriyeti içindeki tüm ilaçların nasıl fiyatlandırılacağını belirleyen 'fiyat tebliği', döviz kurunu 12 ayın ortalaması olarak kabul ediyor. Bu anlamda dövizdeki sıçramanın aralık ayında olması dengeleri bozdu. Şu anda ödenen avro/TL kuru 6,50. Bu sebeple fiyat güncellenmesi gerekiyor. Son beş yıl içinde FDA onaylı olup Avrupa’daki ülkelerde ruhsat alma oranı gibi parametrelere bakıldığında Türkiye açık farkla en sonda. Kanuna göre devletin ruhsat alan ilaçları tedarik etmesi gerekiyor ve bu sebeple belirli ilaçlara devlet bilerek ruhsat vermiyor."&nbsp;Öte yandan konuştuğumuz bir eczacı ise yaşanan ilaç problemini "İlaçlara haziran ayında zam olabileceği söyleniyor; ancak miktar hakkında bilgimiz yok. Ayrıca elimizde çoğu ithal ilaç yok. İlaçlar yok satıyor. Zam haberi duyulduğu zaman firmaların ilaçları elinde tuttuğu ve bu sebeple ilaç sıkıntısı yaşandığını zannediyorum. Bu bekletme aksiyonunu eczanelerin alıp almadığını bilmiyoruz. Avro bazında anlaşılan fiyatla güncel kur değişimindeki farktan kaynaklı olarak firmalar da sıkıntıda, referans avro değerinde artış bekliyorlar, bu zincirleme etkileşimin sonucunda eczaneler ilaçları yok satıyor." ifadelerini kullanıyor. &nbsp;

Aposto Gündem

Hekim göçü, kapasite yetersizliği, SGK iptalleri, ilaçta kur sıkıntısı

Sağlık sistemi zorlanıyor

Tanrı Zeus’un babası, Roma mitolojisinde Satürn olarak da bilinen titan Kronos, dünya üzerinde geçen zamanı temsil eder. Mitolojiye göre titan Kronos’un elinde, annesi Gaia’nın verdiği bir orak vardır. Vakti dolanları bu orakla “hasat” eder. Zaman yani Kronos -ya da Satürn- acımasız, karşı konulamaz, durdurulamazdır.Ancak bu göklerden gelen, titansal -ya da tanrısal- zamanın içinde doğan, genç bir tanrı vardır. Zeus’un en küçük oğlu Kairos. Zaman içindeki başka bir zamanı temsil eder Kairos. Mitolojik dünyadan modern dünyaya yolculukta da birçok farklı alanda kullanılan bir terime dönüşür. İletişim ve medya sektöründe belirli bir mesajı iletmek için mükemmel anı bulmak veya yaratmak anlamında kullanılır. Sanat dünyasında ise geçmişi, geleceği düşünmeye başlama anı, sanatçı ya da yazar için “doğru an” olarak da anılır.Kanada yapımı Mary Kills People adlı polisiye diziyi izlediğimizde ise bambaşka bir “Kairos” anlamlandırmasıyla karşılaşırız. 6 bölümlük 3’er sezondan oluşan ve GAİN’de yayınlanan Mary Kills People&nbsp;tanrısal zamana karşı başkaldıran, kendi zamanına hükmetmek isteyen insanların hikâyesini “ötanazi polisiyesi” olarak adlandırabileceğimiz bir formda bize anlatıyor.Ötanazi kısaca “ölme hakkı” olarak tanımlanabilir. İntiharla aynı anlama gelmediği, benzer fiiller olmadığı anlatılır. Hukuktaki ve tıptaki yeri de bu nedenle intihardan ayrı değerlendirilir. Hekim destekli intihar olarak da nitelenebilecek ötanazinin şartı şudur: Bir insanın iyileşemeyecek kadar hasta olması, hayatından umut kesilmesi, öleceğine kesin gözüyle bakılması gerekir.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/4/1635406221914.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Orta yaşlarda, bekâr bir anne olan Doktor Mary Harris, bir hastanenin acil servisinde genel cerrah olarak çalışan tecrübeli bir doktordur. Görev süresinde yüzlerce hayat kurtaran Mary’nin sadece iki kişinin bildiği gizli hayatı vardır. Doktorluk lisansını kaybeden eski plastik cerrah Des Bennett ve aynı hastanede çalıştığı hemşire Annie Chun ile kurtarılamayacak hastalar için ötanazi “hizmeti” vermektedirler.Ötanazi işleminden önce hastaların rıza gösterdiğine dair el kamerasıyla video çeken, rıza sözleşmesi imzalatan ve 10.000 dolarlarını alan Mary-Des ikilisi, hasta hayvanların uyutulmasında, idam cezalarında da kullanılan “sodyum pentobarbital” adlı maddeyi bir şampanya bardağına şırıngayla boşaltıp üzerine şampanya ekleyerek hastaya uzatırlar. Hasta, şampanya kadehini içer, yatağında acısız, sancısız uykuya dalar. Sonsuz uykusuna…Ötanazi isteyen hastaları Mary ve Des’e yönlendiren hemşire Annie, Joel isminde, beyninde iyileştirilemeyecek bir tümör bulunan genç bir adamdan bahseder. İkili Joel’la tanışıp konuşmaya gider. Yakışıklı, çekici bir adam olan Joel ve Mary arasındaki çekim, Des’in gözünden kaçmaz. Acaba Mary, ölmekte olan bu yakışıklıya âşık olup onu yaşatmaya mı çalışacak diye beklentiye girdiğimizde hikâye bize sürpriz yapar.Bunca zaman polisiye dizilerde, filmlerde izlediğimiz, kitaplarda okuduğumuz katil ve cinayet tanımını bize yeniden düşündürecek Mary Kills People’ı izlerken, büyük bir merak eşliğinde hayat ve ölüm üzerine kafa yormanın tuhaf ama tatlı deneyimini yaşayacaksınız.

Doktor ile ilgili hikayeler