<a fr-original-style="" href="https://instagram.com/profleventkurnaz?igshid=NzZlODBkYWE4Ng==" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Levent Kurnaz</a>Son 3 yıldır yeryüzü olması gerekenden biraz daha serinceydi. Bunun nedeni yeryüzünün neredeyse yarısını kaplayan Pasifik Okyanusu’nun yüzey sularının normalden serin olmasıydı. Bu aslında alışılmış bir olaydır. Pasifik Okyanusu’nun suları bazı dönemler normalden sıcak, bazı dönemler normal, bazı dönemler de normalden serin olur. Normalden sıcak olmasına El Nino, normalden serin olmasına da La Nina adı verilir. Bu koca su kütlesinin de biraz serin ya da sıcak olması yeryüzünün geri kalanındaki iklimin de serin ya da sıcak olmasına neden olur. Geçtiğimiz Nisan ayına kadarki 3 yıl La Nina koşulları altında, yani beklenenden serin geçti. Küresel ısınma olmasa hepimiz bu serinliği kolayca hissederdik ama küresel ısınma nedeniyle atmosfer zaten ısınmakta olduğundan sıcaklıkların daha da fazla yükselmemiş olduğunu çoğumuz hissetmedik bile.Ancak Nisan ayında Pasifik’te normal koşullar hakim oldu, Haziran ortasından itibaren de El Nino koşulları oluştu. El Nino, aslında yeryüzünün tamamının olması gerekenden de sıcak olmasına neden olur. Temmuz ayından bugüne kadarki zamanda yaşadığımız neredeyse her gün, bu nedenle küresel bir sıcaklık rekoru kırdı ve kırmaya da devam ediyor.&nbsp;Küresel ısınmanın bir diğer etkisi de içinde yaşadığımız bölgede ortalama yağışların azalması ve uzun kuraklıkların ardından gelen yağışların da sağanak şeklinde olmasıdır. Sağanak yağışların en önemli özelliği sel baskınlarına yol açmasının yanında toprağın altına ulaşamamasıdır. Ayrıca bu yağışlar hızla akarak denizlere ve göllere katıldığından tam barajların havzalarına denk gelmedikleri zaman barajları fazla beslemezler.Bir de bunun üzerine aşırı sıcaklardan doğan buharlaşma da eklendiğinde bugün içinde yaşadığımız koşullara ulaşırız.&nbsp;İçinde yaşadığımız koşullarda ne mi var?&nbsp;İşte en önemli sorunumuz da bu.&nbsp;Barajlarda su kalmadı, ama bundan çoğu kişinin haberi yok. Ülkemizde hızlı değişen gündeme bir de yaklaşan yerel seçimler eklenince yetkililer dahil kimse kuraklıktan bahsetmiyor. Bu konu ciddi biçimde gündeme getirilmeyince de sorunun ne denli önemli olduğu çoğu kişinin dikkatinden kolayca kaçıyor.Susuzluğun konuşulduğu çoğu yerde de İSKİ’nin baraj doluluk oranları kullanılıyor. Mesela bugün barajlardaki doluluk oranı yüzde 17 civarında. Yüzde 17 deyince de çoğu kişi felakete çok da yakın olmadığımız hissine kapılıyor. Oysa tüm barajların dibinde kalan su kullanılabilir bir su değildir. Kullanılabilir olmamaktan anlamamız gereken ise, bu suyun dipten çekilip, filtrelerden geçirilip insanlara içme suyu olarak verilemeyeceğidir. Değil içme suyu olarak kullanılması, bu su ile insan yüzünün yıkanmasının bile sakıncalı olabileceği anlaşılmalıdır. O nedenle de İstanbul çevresindeki çoğu barajın suyu bitti, yüzde 3 ya da yüzde 5 dediğiniz zaman o su artık neredeyse kullanılamaz demektir. Özellikle Avrupa yakasındaki barajlar boşaldığı için Anadolu yakasından transfer edilen suyla idare edilmeye çalışılıyor. Arada açılan su kuyularından destek bekleniyor ama sağanak yağışlar yer altı sularını beslemediği için bu kuyular da uzun süre dayanmayacak. Melen’den Anadolu yakasındaki Ömerli Barajı’na gelen su ise İstanbul’un ihtiyacına yetecek miktarda değil. Kısacası, yakın zamanda yağışlar başlamayacak olursa, belki bu kışı geçiririz, ama gelecek yaz bizleri oldukça sıkıntılı zamanlar bekliyor. O nedenle de hemen ve sert tasarruf önlemleri almaya başlamamız gerekiyor.Uzun uzun İstanbul’un su sorununu anlattım ama sanmayın ki bu sorun sadece İstanbul’un sorunu. Sadece, İstanbul’un su havzaları ülkemizdeki yağışın sadece yüzde 4,5’unu tutuyor, oysa İstanbul’un nüfusu neredeyse ülkemizin yüzde 20’si. Aynı şekilde nüfus yoğunluğuna sahip tüm il ve ilçelerde ya bu sorunu yaşıyoruz ya da en kısa vadede yaşamaya başlayacağız. Bundan dolayı istisnasız herkesin suyun önemini kavraması ve ona göre bir yaşam tarzı belirlemesi gerekiyor çok geç olmadan.

Dünyahali

Tasarruf önlemleri almaya başlamamız gerekiyor

Suyumuz Bitti

İstanbul’da&nbsp;yaşanan kuraklık nedeniyle şehre su sağlayan barajlardaki doluluk&nbsp;oranı son 9 yılın en düşük seviyesini gördü. El Nino ve Eyyam-ı Bahur sıcak hava dalgalarının etkisiyle sıcaklık rekorları kırılan şehirde, su kullanımında da rekor seviyelere yükseldi.Ancak artan su talebinde önemli bir etken daha var: nüfus. İstanbul'da nüfus artışına paralel olarak içme suyu kaynakları hayati bir öneme sahip. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, Türkiye nüfusunun %18'den fazlasının yaşadığı İstanbul’da nüfus her yıl artmaya devam ediyor.Dahası: Yaklaşık 16 milyon kişinin yaşadığı İstanbul’da turist sayısı geçtiğimiz yıl 16 milyon 18 bin 726 ile rekor kırdı. 2023’ün ilk 6 ayında ise şehri ziyaret eden turist sayısı 8 milyona yaklaştı.Ayrıca: Nüfus ve turist yoğunluğuna ek olarak, Türkiye’ye göç edenlerle birlikte İstanbul’da yaşayan kişi sayısı daha da arttı. İstanbul İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nün 18 Haziran 2023 tarihli açıklamasına göre, İstanbul'da toplam 1 milyon 206 bin 153 yabancı bulunuyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kuraklık ve yetersiz su kaynakları</h2>İnsan sayısının sürekli arttığı İstanbul için, en büyük zorluklardan biri de yetersiz içme suyu kaynakları olarak öne çıkıyor. Yağışların düşük olduğu bir dönemde olan İstanbul’daki barajlarda su miktarı kritik seviyelere düşerken, yetkililer ve uzmanlar sürekli olarak İstanbullulara su tasarrufu yapma çağrısında bulunuyor.Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) 24 aylık değerlendirme raporuna göre, Avrupa Yakası’nda yaşayan nüfusun büyük bir bölümünü oluşturduğu şehirde olağanüstü kuraklık ve çok şiddetli kuraklık etkisi görülürken, şehirde sadece Boğaz’ın kuzeyindeki ormanlık alanlar için kuraklık seviyesi “normal seviye” olarak değerlendirilmekte.Bununla birlikte: İstanbul’da sabit içme suyu kaynaklarının yetersizliği de sorunun boyutunu büyüten bir başka etken olarak görülüyor. Son 10 yılda şehrin nüfusu ve turist sayısı artarken, içme suyu kaynaklarında ciddi bir değişiklik olmadı. Son 10 yıl içinde sadece 2014 yılının Ağustos ayında %17 seviyesine düşen İstanbul barajlarındaki doluluk oranı, genellikle %62 ila %67 arasında değişiyor.Öte yandan: İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) verilerine göre, 16 Ağustos 2023 itibarıyla barajların doluluk oranı %33,37 olarak kaydedildi. En yüksek doluluk oranına sahip baraj %67,05 doluluk oranıyla Ömerli Barajı olurken, Pabuçdere ve Kazandere barajlarının doluluk oranı ise %10’un altına düştü.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Son 10 yılda barajların en düşük doluluk oranında olduğu 2014 yılında, İstanbul’un nüfusu 14,4 milyon iken kente gelen turist sayısı ise 11,8 milyondu.</li></ul>İSKİ Genel Müdür Yardımcısı&nbsp;Bülent Solmaz, Avrupa Yakası’ndaki su kaynaklarına dikkat çekerek şu açıklamada bulundu:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Şu anda en kritik noktamız Avrupa yakasının kendi su ihtiyacını karşılayabilmesidir. Boğaz’ın altından suyu taşıma sistemi olmadan Avrupa Yakası’nın 3-5 ay veya bir yıl boyunca kendi su kaynaklarıyla beslenebilmesi önemlidir. Rezve suyu ve Meriç suyu gibi alternatifler düşünülmelidir. Hedefimiz, Avrupa Yakası’nı kendi su kaynaklarıyla besleyebilir hâle getirmektir.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çözüm var mı?</h2>Önümüzdeki aylarda ciddi su sıkıntısı yaşanacağı uyarısını yineleyen uzmanlar ise, kuraklığın kış dönemine kadar sürmesi durumunda Melen Nehri’nden temin edilen su ve Ömerli Barajı’nın da yetersiz kalabileceğini <a fr-original-style="" href="https://haberglobal.com.tr/gundem/susuzluk-riski-omerli-istanbula-yeter-mi-272302" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dile getirdi</a>.Muhtemel bir su krizinde Sakarya Nehri’nin de alternatif olarak gündeme gelebileceği iddialarına karşı İSKİ yetkilileri tarafından yapılan açıklamada ise Sakarya Nehri’nden su temin edilmesi yönünde bir planlama bulunmadığı bildirildi.Melen Çayı’nın debisinin Temmuz-Ağustos-Eylül-Ekim aylarında ciddi oranda düştüğünü vurgulayan Devlet Su İşleri (DSİ) eski yöneticisi ve Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız, Melen Barajı işletmeye alınamadığı için İstanbul'un su temini planının tamamen değiştiğini belirtti.Avrupa Yakası’ndaki barajların yağmur olmaması durumunda Ekim sonunda kuruyacağını dile getiren Yıldız, “2,5 ay sonra Avrupa Yakası’nın su temini güvenliği, miktar ve kalite olarak tamamen Anadolu Yakası’ndaki barajlara ve Cumhuriyet Arıtma tesisinin günlük kapasitesine bağlı hale gelebilir” şeklinde uyardı.2014 yılında yaşanan kuraklık döneminde Sakarya Nehri’nden su temin edildiğini hatırlatan Hidroloji ve Su Kaynakları Uzmanı Prof. Dr. İlhan Avcı ise şu ifadeleri kullandı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“İstanbul ve Düzce’yi kapsayacak uzun dönemli kuraklık durumunda alternatif kaynak ve planlar nedir? Kuraklık geçen yıl gibi Ocak ayına kadar sürerse, eninde sonunda Sakarya Nehri gündeme gelecektir. Sakarya Nehri’nde pompa istasyonu var. Yapılması gerekenler ise ileri derecede özel arıtma tesislerinin devreye alınmasıdır. Sakarya suyunun ağır metallerden arındırılması gerekir. Sadece Ömerli Barajı ile İstanbul’un su sorununu yönetemezsiniz.”</blockquote>

Aposto Gündem

İstanbul’da barajlardaki doluluk oranı son 9 yılın en düşük seviyesini gördü. Uzmanlar, yağış olmaması durumunda alınabilecek alternatif çözümleri değerlendirdi.

İstanbul'da susuzluk

Hindistanda hükümet uluslararası fiyatları daha da yükseltebilecek bir hareketle hızla yürürlüğe koyarak denizaşırı tahıl satışlarını yasakladığını açıkladı. Küresel anlamda önemli temel gıda maddelerinden pirinç, COVID salgını, Ukrayna savaşı ve El Nino hava olayının üretim seviyeleri üzerindeki etkisiyle boğuşurken uluslararası pazardaki fiyatlar on yılın en yüksek seviyelerine yükseldi. Hindistan Gıda Bakanlığı toplam pirinç miktarının yaklaşık dörtte birini oluşturan basmati dışı beyaz pirinç ihracatını yasaklayacağını söyledi. Açıklamada bu hareketin yeterli arzı sağlayacağı ve iç pazardaki fiyat artışını yatıştıracağı belirtildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;Veri analitiği şirketi Gro Intelligence Hindistan'ın tüm küresel pirinç sevkiyatlarının %40'ından fazlasını oluşturduğunu söyledi. Şirket, bu nedenle kararla ilgili "Pirinç ithalatına büyük ölçüde bağımlı olan ülkelerde gıda güvensizliğini şiddetlendirme riski taşıyabilir."&nbsp;yorumunda bulundu. Yasaktan olumsuz etkilenmesi beklenen ülkeler arasında Afrika ülkeleri, Türkiye, Suriye ve Pakistan yer alıyor. Şirket bu ülkelerin hepsinin hâlihazırda yüksek gıda fiyat enflasyonuyla mücadele ettiğini de sözlerine ekledi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arka plan: Moskova'nın Ukrayna ihracatını koruyan Karadeniz tahıl anlaşmasını iptal etmesinin şimdiden buğday fiyatlarının tırmanmasına yol açtığına dikkat çeken hükümet yetkilileri "Bu durum dünya çapında enflasyonu artıracak çünkü pirinç buğdayın yerine kullanılabilir." yorumunda bulundu. Derecelendirme kuruluşu Crisil'in Araştırma Direktörü Pushan Sharma&nbsp;“Hindistan'da pirinç fiyatları Mart ayına kadar %14-15 arttı. Hükümet alınan bu kararı yerel gıda güvenliği ve enflasyon açısından kırmızı çizgi olarak görüyor." dedi. Hindistan, fiyatları dizginlemek için geçen sene buğday ve şeker ihracatını durdurmuştu.</li></ul>

apéro

Dünyanın en büyük pirinç tedarikçisi Hindistan bazı ihracatları yasaklama kararı aldı

Hindistan’dan pirince ihracat yasağı

Bu yaz başından bu yana Avrupa’nın güneyi ve özellikle de Portekiz ve İspanya oldukça sıcak günler geçiriyor. Bu sıcak hava dalgaları da azalıp sakinleşecekmiş gibi durmuyor pek.&nbsp;Nedir peki bu sıcak hava dalgalarının sebebi?En basitinden başlayalım isterseniz: Yaz mevsimindeyiz. Portekiz, İspanya, Fransa’nın güneyi ve İtalya hep Akdeniz ikliminin görüldüğü yerler. Akdeniz iklimini lisede öğrenmiştik, yazları sıcak ve kurak, kışları serin ve yağışlı. O bölgelerin zaten sıcak olmasını bekliyoruz, dolayısıyla özel bir problem yok. Bazı seneler diğer senelerden daha sıcaktır, bu da o daha sıcak olan senelerden bir tanesi sadece.Sıcak olmasını anladık da İngiltere, Fransa, Almanya, Portekiz ve İspanya’da birçok sıcaklık rekoru kırıldı,&nbsp;bu senenin özelliği ne peki?&nbsp;Kömür, petrol ve doğal gaz yaktıkça atmosfere karbondioksit gazı salıyoruz. Karbondioksit de atmosferin daha fazla ısınmasına yol açıyor. Atmosfer ısındıkça biz de her sene biraz daha fazla sıcaklık rekorları görüyoruz. Artık bu sıcaklık rekorlarına alışmamız lazım.Tamam da, Türkiye ve Yunanistan’da aşırı sıcaklar yokken İngiltere, İspanya ve Portekiz yanıyor.&nbsp;Her taraf neden sıcaklık rekorları kırmıyor? Yeryüzü son senelerde biraz beklenmedik bir durum yaşıyor. Pasifik Okyanusunun güney yarısındaki suların yüzey sıcaklığı ile ilgili bir durum bu. Şili ve Peru açıklarındaki yüzey sularının normalden sıcak olduğu duruma&nbsp;El Nino,&nbsp;normalden soğuk olduğu duruma da&nbsp;La Nina adı verilir. Pasifik Okyanusu yeryüzünün en büyük su kütlesidir. Sıcaklığı birkaç derece değiştiği zaman bu tüm gezegenin iklimine büyük bir etki yapar. El Nino görülen senelerde dünyanın ortalama sıcaklığı beklenenden yüksek, La Nina görülen senelerde de beklenenden düşüktür.Yani şu anda El Nino yaşıyoruz?&nbsp;Hayır, aslında garip olan da bu. Son 3 senedir bitmeyen bir La Nina yaşıyoruz. La Nina yaşandığı için de yeryüzünün ortalama sıcaklığı beklenenden biraz daha düşük. En son kuvvetli El Nino yaşanan sene 2016 idi ve 2016 tarihte yaşadığımız en sıcak sene oldu. 2020, 2021 ve 2022 La Nina ve hatta kuvvetli La Nina yaşanan senelerdi ve dolayısıyla en sıcak sene olmadılar.Pasifik’teki durum El Nino’ya döndüğünde çok daha yüksek sıcaklıklar mı göreceğiz? Ne yazık ki öyle. Kuvvetli El Nino görülen her sene artık en sıcak sene olmaya adaydır. Atmosfere saldığımız karbondioksit zaten atmosferi ısıtıyor. Bunun üzerine bir de doğal bir değişkenlik olan El Nino bindiğinde sıcaklık rekorları kaçınılmaz oluyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/4/1659041567571.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.91" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Gene de bu İngiltere, İspanya ve Portekiz’de neden sıcaklık rekorları kırıldığını açıklamıyor. Madem en sıcak senede değiliz, neden o zaman bazı bölgelerde sıcaklık rekorları kırılıyor? Yaşadığımız olaya tam da bu nedenle küresel ısınma yerine iklim değişikliği demeye çalışıyoruz. Hatta sorun artık kriz boyutuna ulaştığından iklim krizi en uygun terim oluyor.&nbsp;Küresel ısınma her yerin aynı anda ısındığı gibi bir çağrışım yaratıyor. Oysa ortalama sıcaklık artsa da her zaman her yer aynı ölçüde ısınmıyor. Mesela La Nina dönemlerinde Pasifik Okyanusu’nun Amerika tarafı daha serinlerken Avustralya tarafı da daha sıcak ve yağışlı oluyor. Bu nedenle son birkaç senede Avustralya’nın doğu kıyısından orman yangınlarındansa sel haberleri almaya başladık. Benzer şekilde La Nina Avrupa’nın güneybatı bölgelerinin daha sıcak ve kurak olmasına, buna karşılık da yurdumuzun dönemsel olarak nispeten daha çok yağış almasına yol açıyor. Bundan dolayı İspanya ve Portekiz hem çok sıcak hem de kurak bir dönem yaşıyor ve bu yazı da böyle geçirecekler gibi.&nbsp;Biraz bilimsel olarak anlatacak olursak Atlantik Okyanusunun ortasındaki bir yüksek basınç sistemi İspanya ve Portekiz’e yağış gelmesini engelliyor ve havanın sıcak olmasını sağlıyor. Bu yüksek basınç sistemi biraz kuzeye doğru yayıldığında ise İngiltere aynı durumla karşı karşıya kaldı ne yazık ki.Sonuçta, Türkiye’yi etkileyen bir durum yok mu?&nbsp;Bizi etkileyen durum İspanya ve Portekiz ile kıyaslandığında daha genel aslında. Biz okyanuslardan oldukça içeride kaldığımızdan bu olayların bize olan etkisi daha dolaylı yoldan hissediliyor. Bu sene ülkemiz ortalamalara daha yakın bir yaz geçiriyor ve geçirmeye de muhtemelen devam edecek. Ancak gene de geçmiş yıllar ortalamalarının üzerinde sıcaklık ve altında yağış göreceğiz önümüzdeki üç ay içerisinde. Yalnız bu sıcaklıklar İspanya ve Portekiz’de görüldüğü gibi rekor kıracak seviyede olmayacak çoğu yerde.

El Nino ile ilgili hikayeler