<a fr-original-style="" href="http://www.pozitifdayanisma.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pozitif Dayanışma</a>'nın Akran Danışmanı Ali Aliyev ve Barış Ozan Kaya'yla akran danışmanlığı, HIV aktivizmi ve HIV'le mücadele üzerine konuşuyoruz.&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan GündoğduPozitif Dayanışma kimdir, neler yapar?Pozitif Dayanışma olarak bundan yaklaşık 2 yıl önce yola çıktık — amaç, HIV'le yaşayanların kendi sesini duyurması, söz ve eylemlerini üretebilmesiydi. Bunun için öncelikle sosyal medya üzerinden yoğun bir şekilde farkındalık içerikleri oluşturmaya başladık. Sonrasında Sivil Düşün’ün de desteğiyle <a fr-original-style="" href="https://www.pozitifdayanisma.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">internet sitemiz</a>i hazırladık. Burada HIV hakkında güncel ve bilimsel bilgiler, test merkezleri, Pozitif Öyküler ve 1M1T uygulaması yer alıyor.&nbsp;1M1T uygulaması, HIV testi yaptırmanın önemini hatırlatmak amacıyla kolayca sosyal medya hesaplarına mesaj gönderilmesini sağlıyor. Ayrıca HIV'le yaşayanlara yönelik akran danışmanlığını, danisma@pozitifdayanisma.org ve sosyal medya hesaplarımız üzerinden, yoğun bir şekilde 2 yıldır gerçekleştiriyoruz.Pandemi döneminde, HIV'le yaşayanların sıkıntılarını ve bize ulaşan sıkça sorulan soruları derlediğimiz Birlikteyiz Bülteni'ni hazırlayıp yaygınlaştırarak HIV'le yaşayan daha fazla insana ulaşmaya çalıştık. Bunun yanı sıra, aynı dönem, HIV'le yaşayanların sorunlarını ve T.C Sağlık Bakanı’na yönelik sorularımızı, CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu bizim çabalarımızla meclise taşıdı. Hâlâ bir cevap alınamasa da gündemde yer almasını sağladık.HIV'le yaşayanlar Pozitif Dayanışma'yla kesişimsel farklı alanlarda da sesini duyurmaya çalışıyor. Bu bağlamda Türkiye’de ilk kez verilen Eyidisli Domates Özel Ödülü'nü, LGBTİ+ Onur Haftası 2020 Hormonlu Domates Ödülleri kapsamında çevrim içi düzenlenen etkinlikte HIVfobik açıklaması nedeniyle Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’a takdim ettik. 2021 yılında da bu “ödül,” yapılan oylama neticesinde düzenli olarak nefret söylemi geliştiren ve Twitter üzerinden sürekli Hivfobi üreten TERF'lere verildi.&nbsp;Çeşitli çalışma grupları altında yatay olarak örgütlenen bir sivil toplum inisiyatifi Pozitif Dayanışma'yı dernekleştirmek üzere de çalışmalarımız devam ediyor. Bunun için de herkesi Pozitif Dayanışma'da gönüllü olmaya ve örgütlenmeye çağırıyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2021/11/3/1638348995188.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.36" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: Pozitif Dayanışma<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Akran danışmanlığı veriyor ve alanda çalışan meslek gruplarıyla da çalışıyorsunuz. Nasıl bir deneyim biriktirdiniz burada?&nbsp;Pozitif Dayanışma içerisinde farklı alanlarda gönüllü çalışma gruplarımız mevcut. Bunlardan birisi Akran Danışmanlığı ve Psikolojik Danışmanlık Grubu'nun hazırlamış olduğu HIV'le Yaşayanlar İçin Akran Danışmanlığı Psikososyal Destek Eğitim Programı'nı geçtiğimiz eylül ayında tamamladık.&nbsp;Bu programı hazırlarken akran danışmanlığının psikolojik boyutunun önemi üzerinden danışmanlığın neleri içerdiği ya da içermediğini görelim; hem kendimizi hem de akranlarımızı daha iyi anlamak üzerine biraz kafa yoralım ve tartışalım istedik. Programı gönüllü psikologlarımızın ve akran danışmanlarımızın yürütücülüğünde oldukça olumlu geri dönüşler alarak tamamladık. Proje çıktılarını da şu an yaygınlaştırıyoruz.&nbsp;Ayrımcılığın dilde başladığını sadece HIV aktivistleri değil, ayrımcılığın vuku bulduğu her alanda çalışan aktivistler ve uzmanlar da söylüyor. HIV özelinde ne tür ayrımcılıklarla karşılaşılıyor?&nbsp;Toplumun çoğunluğunda HIV bilgi düzeyi oldukça düşük — bilinenler de 1980’lerden kalma “ölüm ve korku” üzerine güncelliğini ve doğruluğunu yitirmiş bilgilerden oluşuyor. HIV'le yaşayanların maruz bırakıldığı ayrımcılığa ve damgalamaya yönelik 2012 tarihli bir çalışmada, katılımcılarının %76'sı HIV'le yaşayanlarla komşu olmak istemediğini söylüyor.&nbsp;Yine Türkiye’de HIV’le İlgili Damgalama ve Ayrımcılığın Analizi anket çalışmasında HIV'le ilgili damgalama, ayrımcılık ve insan hakları ihlali oranlarının sırasıyla %23,1 ve %30 olduğu tespit edildi. En yaygın damgalama şeklinin, hakkında dedikodu yapılması ve sözel taciz, tehdit ve incitilme olduğu belirlenen çalışmada, HIV'le yaşayanların HIV'le ilgili damgalama nedeniyle işini kaybettiği ve sağlık hizmeti taleplerinin reddedildiği görülüyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/11/3/1638349050614.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.32" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: Pozitif Dayanışma<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bunlarla beraber HIV'le yaşayanlar sağlık haklarına erişim süreçlerinde katmanlı ayrımcılık ve damgalamayla karşı karşıya kalıyor — bunlar HIV'le yaşayanların tedaviye devam etmesini zorlaştıran engeller olarak karşımıza çıkıyor. Sağlığa erişimde yaşanabilecek ayrımcılık korkusu, aynı zamanda kişilerin test yaptırmaktan kaçınmalarına neden olarak ciddi bir sağlık hakkı ihlaline yol açıyor.&nbsp;İster sağlık hizmetlerine erişimde ister toplumsal yaşamda HIV'le yaşayanların karşılanmayan ihtiyaçları var — bunların karşılanmaması çoğunlukla, HIV'le yaşayanların psiko-sosyal açıdan iyilik hâllerinin bozulmasına neden oluyor. Ancak tanı sonrası süreçte — tek başına yeterli olmasa da — akran danışmanlığının güçlendirici bir yerde durduğunu, bugüne kadarki deneyimlerimizden söyleyebiliyoruz.HIV'le Yaşayanlar İçin Akran Danışmanlığı Psikososyal Destek Eğitim Programı'nın bir çıktısı olarak HIVayrımsız Dil Broşürü'nü hazırladık. Okul müfredatlarında, kapsamlı ve kapsayıcı cinsel sağlık eğitimlerinin olmaması nedeniyle kişilerin güvenilir ve bilimsel bilgilere erişimleri kısıtlı — bilgi erişimdeki bu engeller dolayısıyla &nbsp;kişiler, HIV'le ilgili güncel bilgilerden habersiz kalarak, ön yargı ve nefret içeren düşünceleri ve ifadeleri yeniden üretmeye veya üretilenleri desteklemeye devam edebiliyor.&nbsp;Hem yanlış hem de ayrımcı ifadeler, HIV'le yaşayanların maruz bırakıldığı ayrımcılık ve damgalamanın önemli bir nedeni olarak karşımıza çıkıyor. Bulunulan ortamda HIV'le yaşayan birisinin olması veya olmamasından bağımsız, HIV'le ilgili söylem üretilirken sıklıkla duyulan sorulara verilen önemli gördüğümüz cevapları derlediğimiz bir broşür oldu — umuyoruz ki çok fazla kişiye ulaşma imkânı olur.<img src="https://images.aposto.com/2021/11/3/1638349094158.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.22" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Görsel: Pozitif Dayanışma<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">HIV'le mücadelede aktivistlerin söylemleri 1990'lardan bu yana daha hak odaklı bir çerçeveye oturarak değişti ve gelişti — bunu retrospektif olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?HIV'le mücadele etme kavramı, hâlâ farklı alanlarda kullanılsa da aslında günümüzde doğru bir ifade değil. HIV’in tam anlaşılmadığı ve sosyal boyutlarının yeterince kavranamadığı 1980’lerde ve 1990’larda “mücadele,” “savaşma” gibi kavramlar oldukça popülerdi. Ancak toplumda HIV ve HIV'le yaşayanlar iki farklı şey olarak algılanmıyordu — bu hâlâ çok da değişmiş değil.&nbsp;“HIV'le mücadele” derken aslında kastedilenin çoğunlukla ayrımcılık ve damgalamaya sebep olacak şekilde, HIV'le yaşayanlarla mücadele olduğunu, buna dönüşmüş olduğunu görmek gerekiyor. Tam da bu noktada “HIV'le yaşayanlarla savaşmayı bırakın, HIV'le yaşayanların hakları insan haklarıdır,” söylemi hak odaklı bir çerçevenin merkezine, aslında zamanda içinde yerleşti.&nbsp;HIV'le yaşayanların toplumun dışında yer aldıkları ya da tanı aldıktan sonra ortadan kayboldukları gibi bir varsayıma karşı, HIV'le yaşayanlar “Varız, buradayız ve ayrımcılık yapamazsınız,” diyerek seslerini yükseltiyor ve istekleri dışında, kendilerine “uygun” ve “yeterli” diye dayatılan hiçbir şeyi kabul etmiyor — bu nedenle herkesi HIV'le değil, HIVfobiyle mücadeleye davet ediyoruz.

Angst

HIV'le değil, HIVfobiyle mücadeleye davetlisin.

POZİTİF DAYANIŞMA

Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği (SPoD)'un Politikalardan Sorumlu Genel Koordinatörü Av. Hatice Demir'le nefret söylemleri, suçları ve tanımlanışı üzerine konuşuyoruz.&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan GündoğduNefret suçu nedir? Özellikle nefret söyleminin nefret suçuna nasıl evrildiğini bize kısaca açıklayabilir misin?&nbsp;Nefret suçu, diğer adıyla ön yargı suçu, bir kişi ya da gruba karşı ön yargı saikiyle işlenen suçtur. AGİT, nefret suçunu "Bir kişiye veya gruba karşı ırk, dil, din, cinsiyet kimliği ve/veya cinsel yönelim gibi nedenlerle duyulan ön yargıyla işlenen, doğrudan ve dolaylı şiddet içeren suçlar," olarak tanımlıyor. Nefret söylemi, "Bir kişiye ya da gruba karşı ırk, yaş, ulus, din ya da cinsel yönelim/cinsiyet kimliği gibi saiklere dayanarak nefret ifadesi içeren veya bu kişilere şiddet uygulanmasını teşvik eden aleni konuşmak," anlamına geliyor.Tanımından da anlaşılacağı üzere nefret söylemi zaten doğası gereği hedef kitlesini nefret söyleminin ilgilisi kişi ya da gruba karşı şiddete örgütlüyor. Yakın zaman önce mültecilere yönelik nefret söylemlerinin kamuoyunda ivme kazanması üzerine Altındağ’da mültecilerin evlerinin ve dükkânlarının yağmalanması sonucuyla karşılaştık — bizzat bürokratlar tarafından dillendirilen açıklamalar, faillere yaptıklarının meşru olduğu ve cezasız kalacağı inancını sağlıyor.İfade özgürlüğü ve nefret söylemi arasında çok ince ama önemli bir ayrım var. Bu konuyu nasıl değerlendiriyorsun?Esasında ifade özgürlüğüyle nefret söylemi arasında ince gibi görünen keskin bir ayrım var. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, bu sınırı açıklamak için hoşgörü paradoksu kavramından bahsediyor — hoşgörüsüzlüğü güçlendirecek fikirlere hoşgörüyle yaklaşılması hâlinde bunların hoşgörüyü ortadan kaldırması riski ortaya çıkıyor.&nbsp;İfade özgürlüğü, kamu otoritesinin müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ve vermek özgürlüğünü de içeriyor. Nihayetinde ifade özgürlüğüyle nefret söylemi arasındaki makas değerlendirilirken AİHS’in 17. Maddesinde yer alan “Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı” da önemli bir değerlendirme kriteri — mahkeme, nefreti teşvik eden ifadeler bakımından doğrudan şiddet çağrısının varlığına gerek görmüyor, ön yargı dolu ifadelerle toplumun belirli bir kesiminin aşağılanmasını veya lekelenmesini de ifade özgürlüğünün sınırlandırılması bakımından yeterli görüyor. Bütün bunların söylem sahibinin kamu otoritesindeki yeri, söyleminin medyada yer bulma kudreti, söylemin bağlamı ve zamansal olarak hedef grubu nasıl etkileyeceği de elbette önem taşıyor.&nbsp;Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, pandeminin başında bir Cuma hutbesinde herkes evlerine kapanmışken ve bu sıkışmışlığa dair öfke duyarken LGBTİ+ları, HIV'le yaşayanları ve nikahsız yaşama pratiklerini pandeminin sebebi olarak gösteren açıklamalarda bulundu. Erbaş'ın üst düzey bir bürokrat olması; hedef aldığı grupların zaten Türkiye toplumunda dezavantajlı gruplar konumunda bulunması; pandemi gibi büyük bir krize dair duyulan kaygının üst düzey olduğu bir dönemde bilimsellikten uzak şekilde bu grupları hedef alması; bu düşüncelerini kamu otoritesini kullandığı ve dinleyenlerinin davranışlarını etkileme kudretinde olduğu bir Cuma hutbesinde zikretmesi gibi birçok sebep, ilgili ifade ifade özgürlüğünün sınırlarının aşıldığı ve nefret söylemine dönüştüğü durumuna örnek oluşturuyor.Türkiye'de nefret suçlarından en çok devletin “makbul vatandaş” saymadığı, eşit yurttaşlık mücadelesi yürüten gruplar ve elbette ki mülteciler etkileniyor. Dolayısıyla LGBTİ+lar; Kürtler ve Ermeniler gibi “azınlık” sayılan etnik kesimler; kadınlar; çocuklar; seks işçileri; HIV'le yaşayanlar; sakatlar; mülteciler gibi gruplar sürekli nefret söyleminin hedefi oluyor. Bu hâlde, bir de ilgili kişi bu kimliklerin kesiştiği bir noktadaysa — Kürt bir trans kadın ya da sakat bir mülteci gibi — nefretin çok kolay hedefi olabiliyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/1/1637589815579.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.15" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aslialpar/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aslı Alpar</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Türkiye nefret suçunu nasıl tanımlıyor?Türkiye esasında nefret suçunu tanımlamıyor. TCK’nin 122. Maddesinde 2014 yılında bazı değişiklikler yapıldı ve “Artık bizim de nefret suçları yasamız var,” dendi. Fakat bu yasa, çeşitli sebeplerden oldukça işlevsiz kalıyor.&nbsp;Birincisi, yasada nefret ve ayrımcılık sebepleri sınırlı sayıda (tahdidi) sayılıyor — örneğin, bunlar arasında cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği yok. Yasada “vb.” ifadesi de kullanılmadığı için bir kişi eşcinsel olduğu için işe alınmazsa bu maddenin korumasından faydalanamıyor.&nbsp;Yasa, sadece saydığı fiillerin gerçekleştirilmesi hâlinde bunun nefret ve ayrımcılık suçu oluşturacağını söylüyor. İnanılmaz ama bu fiiller arasında örneğin kasten öldürme yok.&nbsp;Yani o kadar garip ki bu ceza kanununa göre biri birini nefret saikiyle işe almayabilir ve bu durumda — mağdur kanunda sayılan gruplardan biriyse — fail cezalandırılabiliyor. Örneğin, bir kişi başka bir kişiyi cinsiyet kimliğinden dolayı öldürürse bu TCK 122'nin kapsamına girmediği gibi nefret suçu olarak da tanımlanmıyor. Çünkü sadece göstermelik olarak yapılan, fiiliyatta neredeyse hiçbir ihtiyaca çözüm üretmeyen bir nefret suçu yasası var.&nbsp;Cezasızlık ülkenin en yakıcı problemlerinden birisi. Nefret suçlarının cezasızlıkla sonuçlanması, faillerin âdeta ödüllendirilmesini nasıl değerlendiriyorsun? Nefret suçlarıyla mücadele ederken bizlere düşen sorumluklar neler?Ülkemizde bazı gruplara dönük ihlallerin doğrudan devlet eliyle teşvik edilmesi ve üst düzey bürokratlar ve kamu görevlileri tarafından kışkırtılması, bu suçların etkin soruşturma ve kovuşturmasının yapılmasını da engelliyor. Yukarıda bahsettiğim gibi zaten nefret söylemi ve suçlarına dair yapısal problemler varken buna bir de kamu görevlilerinin ön yargıları eklenince iş iyice içinden çıkılamaz bir hâl alıyor.&nbsp;Acilen nefret suçunu tanımlayan, AGİT kriterlerine uygun bir yasaya ihtiyaç var. Bunun yanında nefret suçlarıyla mücadelenin tek yöntemi elbette yasa yapmak değil. Ülkedeki kutuplaşma ikliminin son bulması, özellikle dezavantajlı gruplara karşı işlenen suçların cezasız kalmayacağının kamuoyuna açık ve net bir biçimde ifade edilmesi, toplumsal barış ve hoşgörünün yaygınlaşması için iktidara da muhalefete de sorumluluk düşüyor. Bizlerin de tekil olarak toplumsal barışın tesisi için daha çok politika üretmeli ve bunu çağırmaktan vazgeçmememiz gerekiyor.20 Kasım Nefret Suçu Mağduru Transları Anma Günü vesilesiyle kaybettiğimiz trans arkadaşlarımızın acısını hep yüreğimizde taşıdığımızı, nefret suçlarından hayatta kalan translarla da dayanışmaktan hiç vazgeçmeyeceğimizi tekrar söylemiş olayım.

İfade özgürlüğü ve nefret söylemi arasında ne fark var? Türkiye nefret suçunu nasıl tanımlıyor?

ÖN YARGI SUÇU

Hippo'nun kurucularından ve Yayın Koordinatörü Lora Sarı'yla Çocuk Edebiyatı yayımcılığında yetişkin tahakkümü ve kapsayıcılık üzerine konuştuk.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan Gündoğdu&nbsp;ve&nbsp;Alara DemirelTürkiye'de Çocuk Edebiyatı yayımcılığı kesişimsellik bağlamında nasıl zorluklarla karşılaşıyor?Tartışmaya Türkiye’de çocuk kitaplarında çok kültürlülüğün, kapsayıcılığın ve çeşitliliğin olmadığıyla başlamak daha doğru olacak — aslında kesişimselliğe gelene kadar kat etmemiz gereken çok yol var. Bu durum yalnızca çocuk kitapları için geçerli değil, en başta Türkiye’deki eğitim çoğulcu ve kapsayıcı değil ve çocuğa ilişkin her alan, ebeveyn-eğitmen-devlet üçgeni tarafından sıkıca kontrol ediliyor.&nbsp;Çoğunluğun yaşam tercihleri ve inanışları etrafında şekillenen ahlaki değerler ve kimliklerin dışına çıkan her şey bu alandan silinmeye çalışılıyor. Bir kitaba yönelik sosyal medyada başlayan linç hareketinin o kitabın toplatılmasına veya poşete koyulmasına kadar gittiğini kaç kez gördük. Dolayısıyla aslında yayıncıların “kesişimselliğin” olduğu kitapları yayımlamada karşılaştığı en büyük zorluk, çocuklarına hangi kitabı alacağına bizzat karar veren ailelerle, okullara kitap seçen eğitmenlerle, sosyal medya trolleri ve devletle baş edecek olması.&nbsp;Çıkacak kitapları seçerken Hippo'nun göz önüne aldığı kriterler neler? Editoryal ekibiniz kitap seçiminde hak temelli perspektifi koruyabilmek adına ne tür kriterlere sahip?Çocukları&nbsp;"Yarının büyükleri ve geleceğin teminatı," gören ve tam da bu sebepten onlara üstten bakan, bir şeyler öğretme çabasına giren, didaktik kitaplar basmamak en büyük kriterimiz diyebiliriz. Çünkü bizce bunun tersi bir bakış açısı tam da çocuğu, hak ve özgürlüklerinden yoksun bırakan bir bakış açısı.Çocukların çocuklar olarak var oluşlarını önemsiyoruz ve onları edebi değeri yüksek ve alt metinleri zengin kitaplarla buluşturmaya çalışıyoruz. Kitaplarda anlatılan dünyaların da kendimiz ve çocuklar için arzuladığımız dünya gibi olmasına dikkat ediyoruz.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/10/1/1636381427925.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Erkek Adam Ağlar<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Çocuk işçiliği, yoksulluk, göçmenlik ve ailesi tarafından bakılmayan çocuklar gibi çocukların haklarına erişimlerini zorlaştıran ve engelleyen hikâyelerle toplumsal cinsiyet ve çoğulculuk başta olmak üzere toplumsal meselelerle ilgileniyoruz; değil çocukların, yetişkinlerin bile konuşmakta zorlandığı ölüm, ayrılık, taşınma gibi konuların üzerine giden; varoluşsal sorunların cevaplarını arayan; okula başlamanın, akran zorbalığının ve büyüme sancısının oluşturduğu kaygılara değinen; farklı bakış açıları sunan ve hayatta çeşit çeşit duygu olabileceğini hatırlatan kitaplar var odağımızda.Yetişkinlerin çocukların okur-yazarlıkla olan ilişkisine olan tahakküm ilişkisini yayınevi kararlarında nasıl değerlendiriyorsunuz? "Veli" okurların geri dönüşleri ne yönde oluyor?Bugüne kadar velilerin ya da yukarıda bahsettiğim ebeveyn-eğitmen-devlet üçlüsünün “geri dönüşleri”ni hesaba katarak hareket ettiğimiz tek bir durum oldu. Çocuklara âdet döngüsünü ve kadınların cinsel anatomisini anlatan ve bu konuya dair çocukların (ve yetişkinlerin de) bütün merak ettikleri soruları yanıtlayan resimli bir kitap yayımlamak istedik.&nbsp;Tam o sırada Ceyda Düvenci’nin sosyal medyada kızının ilk âdetini kutlaması üzerine linç edildiğini gördük. O sırada yaşanan tartışmalar kitabın yayımlandıktan sonra çok büyük ihtimalle toplatılacağının garantisi gibiydi. Yayın hayatına yeni başlamış bir yayınevi olarak bu olayla birlikte anılmak istemediğimize karar verdik ve projeyi rafa kaldırdık.&nbsp;Bu örnek dışında yayın kurulunda bir kez bile "Veliler bu kitap hakkında ne düşünür?" diye sormadık kendimize. Sorduğumuz üç temel soru var:&nbsp;<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu hikâye Hippo’nun ilgilendiği temaları kapsıyor mu?&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu çok iyi yazılmış ve resimli kitaplar söz konusu olduğunda da çok iyi resimlenmiş, çocuk edebiyatını zenginleştiren bir hikâye mi?&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir çocuk bu hikâyeyi okuduğunda neyi veya neleri anlayacak?&nbsp;</li></ol><img src="https://images.aposto.com/2021/10/1/1636381484430.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: Irmak Hacımusaoğlu<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Sansür ve otosansürün yoğun olarak yaşandığı bir ortamda kapsayıcılık ve kesişimsellik amacınızı nasıl koruyorsunuz?Yukarıda anlattığım âdet kitabı örneğinin sadece çoğunluğun değil birçok etnik ve dini azınlık grubunu da rahatsız edeceğini düşünüyorum. O yüzden uyguladığımız tek otosansürle kapsayıcılık ve kesişimselliğin değil, eş değer ölçüde problem olarak saydığım ifade özgürlüğünün önünün kesildiğini düşünüyorum.Kapsayıcılık ve kesişimsellik amacını korunması gereken bir şey olarak görmüyorum — bu amaç ya var ya yok.&nbsp;Türkiye’deki yayıncıların büyük bir çoğunluğunun en başta böyle bir amacı olduğunu düşünmüyorum. Parçası oldukları çoğunluğun taleplerini karşılamak, onların hassasiyetlerini gözetmekle meşguller. En başta kendileri kapsayıcı kitaplar yayımlamıyor çünkü “diğerlerini” görmüyorlar. Hippo, parçası olduğu azınlıktan yola çıkarak var oluş amacını asla unutmayarak kapsayıcılığın ve çoğulculuğun peşinden gidiyor.

Türkiye'de Çocuk Edebiyatı yayımcılığı kesişimsellik bağlamında nasıl zorluklarla karşılaşıyor? 

ÇOCUK EDEBİYATI YAYIMCILIĞI

Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi direktörü Ece Ünver'le insan haklarının güncel durumunu konuştuk.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan GündoğduUluslararası Af Örgütü dünyanın en büyük insan hakları örgütünden birisi. Af Örgütü'nün dünyada ve Türkiye'de ne gibi çalışmaları oluyor?Uluslararası Af Örgütü, uluslararası dayanışma; mağdur bireyler için etkili eylem; tüm dünyayı kapsama; insan haklarının evrenselliği ve bölünmezliği; tarafsızlık ve bağımsızlık; demokrasi ve karşılıklı saygı ilkelerine sahip insan hakları savunucularından oluşan küresel bir topluluk. İnsan hakları ihlallerini araştırıyor, belgeliyor ve elde ettiği bilgileri yayınlıyor; bu ihlalleri durdurmak için de dünyanın dört bir tarafından milyonlarca insanla birlikte hızlı ve etkili şekilde eyleme geçiyor. Eğitim ve savunuculuk faaliyetleri aracılığıyla tüm dünyada herkesin insan haklarından faydalanabilmesini sağlamak için çalışıyor.UAÖ’nün kurulduğu günden itibaren üzerinde en çok çalıştığı konular arasında ölüm cezasının, işkencenin ve diğer zalim, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele ve cezaların tamamen ortadan kaldırılması; yargısız infazların ve zorla kaybetmelerin son bulması; tüm düşünce mahkumların serbest bırakılması; cezasızlıkla mücadele yer alırken günümüzde bu çalışmaların yanı sıra ifade, toplanma ve örgütlenme özgürlüğü; kadın hakları, LGBTİ+ hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği; mülteci, sığınmacı ve göçmen hakları yer alıyor.Türkiye Şubesi de küresel harekete benzer bir biçimde pek çok farklı alanda çalışıyor. Yalnızca Türkiye’de değil tüm dünyadaki güncel çalışmalarımız <a fr-original-style="" href="https://www.amnesty.org.tr/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">internet sitemiz</a>de.Yakın zamanda insan haklarının gelişimine dair seni umutlandıran, sevindiren bir gelişme oldu mu?Mayıs 2019’da ODTÜ kampüsünde düzenlenen Onur Yürüyüşü’ne polis tarafından biber gazı, plastik mermiler ve göz yaşartıcı gazla karşılık verilmiş, yürüyüşe katılanlar gözaltına alınarak mahkemelere sürüklenmişti. Neredeyse iki buçuk yıl süren bu süreçte, 43 ülkeden 445 bin kişi, beraat kararı için başlattığımız kampanyaya destek verdi.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/1/1635798913259.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Kaos GL<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İnsan hakları mücadelesini büyütmenin yolları neler?Ne yazık ki insan hakları sözleşmeleri yalnızca yazıldıkları ve bir grup devletler bunları imzalayarak yürürlüğe koyduğu için var olmuyor. İnsan haklarının varlığını, bunları korumak ve gelişmekle yükümlü olan “devlet”e bıraktığımız takdirde sıklıkla politik idealler uğruna görmezden geliniyor.Son yıllarda artan kutuplaşmadan fayda sağlayan birçok popülist lider, insanları bölmek ve bunu daha iyi bir geleceğe giden yol olarak sunmak için büyük enerji harcıyor. Bir tarafa din, milliyetçilik, vatanseverlik, aile gibi değerleri koyuyor ve bunları muhafaza edilmesi gereken değerler olarak konumluyor; diğer tarafa kadın haklarını, mülteci haklarını, çevre ve hayvan haklarını, insan haklarını, LGBTİ+ haklarını koyuyor ve bunları toplumun geri kalanını tehdit eden unsurlar olarak tanımlıyor.Bu siyasi vizyonun zorbalıktan ve sefaletten başka bir şey sunmadığını aslında tekrar tekrar deneyimledik. Herhangi biri ya da bir grubu şeytanlaştırmanın aslında hepimizi nasıl küçük düşürdüğünü de gördük. Kimlikleri ya da durumları nedeniyle herhangi bir kişinin haklarını sorgulamanın hepimizin haklarına yönelik bir tehdit olduğu çok açık. “Bize karşı onlar” siyasetine karşı durmanın, tek bir insanlık olduğumuzu ifade etmenin zamanı geldi."Fakatsız ve koşulsuz olarak herkes için insan hakları"&nbsp;demek, insan haklarının evrenselliği ve bölünmezliğinden taviz vermeden mücadele etmek gerekiyor. Bazen ardı arkasına karşı karşıya kaldığımız tüm sorunlar bize kendimizi çaresiz hissettirebiliyor ve kendimizi güçsüz ve yalnız hissedebiliyoruz.&nbsp;Böyle zamanlarda kendime tekrarladığım zaman bana cesaret veren bir sözü ANGST okuyucularıyla da paylaşmak isterim: "Eğer bir fark yaratmayacak kadar küçük olduğunuzu düşünüyorsanız odada bir sivrisinekle uyumayı deneyin."Türkiye'nin insan hakları karnesi ne durumda?Af Örgütü olarak ülkelere karne vermiyoruz ancak her yılın başında <a fr-original-style="" href="https://www.amnesty.org.tr/yillik-raporlar" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımladığımız yıllık raporlarla</a> ülkelere, dünyada ses getiren değerlendirmeler sunuyoruz. Bu tüm dünyayı kapsayıcı raporda Türkiye’ye dair değerlendirmelerin başında yargı bağımsızlığı geldi.Rapordaki değerlendirmelerde, “Yargı gücü, adil yargılanma güvencelerini ve hukuki usulleri hiçe saydı ve aşırı geniş tanımlanmış terörle mücadele yasalarını, uluslararası insan hakları hukuku gereğince koruma altında olan fiilleri cezalandırmak için kullanmayı sürdürdü. Bazı yargı mensupları ve hukukçular mesleki görevlerini meşru biçimde yerine getirdikleri için yaptırımlara maruz kaldı. Gazeteciler, siyasetçiler, aktivistler, sosyal medya kullanıcıları ve insan hakları savunucularının da aralarında bulunduğu kişilere yönelik gerçek veya varsayılan muhalefetleri nedeniyle yargı tacizi devam etti. Temelsiz Hak Savunucuları Davası’nda Taner Kılıç da dâhil dört insan hakları savunucusu mahkum edildi. Osman Kavala, Gezi Davası’nda beraat etmesine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Kavala’nın tahliye edilmesi gerektiğine ilişkin kararına rağmen cezaevinde tutulmaya devam etti.”Bu yıl raporda yer alacak başlıklar arasında hiç kuşkusuz İstanbul Sözleşmesi'nden çıkış kararı olacak — kadınları ve LGBTİ+’ları çok etkileyen ve sonuçlarını önümüzdeki süreçte daha ağır yaşamaktan endişe ettiğimiz bir tanesi. Af Örgütü olarak tüm bunlara karşı mücadele etmeyi artan bir destekle bu dönemde de sürdürüyor olacağız.

Türkiye'nin insan hakları karnesi ne durumda?

İNSAN HAKLARI MÜCADELESİ

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/barinamayanlar" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Barınamıyoruz Hareketi</a>'nden Hasan Doğan'la barınamamak üzerine konuştuk.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan Gündoğdu&nbsp;ve&nbsp;Alara DemirelBarınamıyoruz hareketi kimdir? Neden böyle bir harekete ihtiyaç duyuldu?Barınamıyoruz Hareketi, barınma hakkı temelinde bir araya gelmiş gençler tarafından başlatılan bir hareket. Özellikle bu yıl, pandemi sonrasında tekrar üniversite okuduğumuz şehirlere döndüğümüzde karşılaştığımız manzara sebebiyle başta öğrenciler olmak üzere bütün barınamayanların sorunlarını gündeme getirmek üzere çalışmalar yürütüyoruz.&nbsp;Ev kiralarının yüksekliği, yurtların ücretleri ve kapasiteleri, özel yurt ve apartların fahiş fiyatları sebebiyle çok sayıda genç barınma sorunu yaşıyor. Üniversiteler açıldı ama hâlâ barınma sorununu çözemeyen binlerce öğrenci var. Bu sebeplerle biz kiraların düşürülmesi, yurt kapasitelerinin artırılması gibi bir dizi taleple #Barınamıyoruz diyerek sokaklarda yatmaya başladık. Şimdi bu itiraz, yurdun değişik yerlerinde yürüyüşler, nöbetler, eylemlerle yersiz yurtsuzların isyanına dönüşüyor.Barınma hakkı özellikle öğrenciler, mülteciler, LGBTİ+'lar gibi dezavantajlı gruplar için giderek ağırlaşan bir hak ihlali alanı oldu. Türkiye'de barınma meselesiyle ilgili olarak ne tür problemler yaşanıyor şu anda?Biz barınma hakkını yalnıza dört duvar bir çatı altında olmak olarak tarif etmiyoruz. Elbette buna dahi erişimi olmayan binleriz ama sorun sadece bununla sınırlı değil. O yüzden sadece evsizler ya da kalacak yer olmayanlar değiliz, barınamayanlarız.&nbsp;Bu barınma sorununun (ya da başka bir deyişle barınma hakkının) kapsamına yüksek ücretler ödeyerek barınmak, uzak yerlerde yaşamak, güvenli olmadığımız veya baskı gördüğümüz yerlerde bulunmak ya da yaşamaya elverişli olmayan yerlerde kalmak gibi pek çok sorun giriyor. Bu yıl, özellikle iki yılın ardından şehirlere dönen öğrenciler hem sokakta kaldı hem de yüksek ücretler ödemeye mecbur edildi. Ayrıca KYK yurdu çıkan arkadaşlar dahi ne yaşamaya ne öğrencilik etmeye uygun olan koşullarda yaşıyor. Hatta yemekhanelerde öğünlerin küçültüldüğü, fiyatların artıldığını da görüyoruz.&nbsp;Dolayısıyla barınma hakkı, yaşamaya uygun koşullarda barınmak demek. Bu öğrencilerin olduğu kadar işçilerin, işsizlerin, göçmenlerin ve başka kesimlerin — bütün yoksulların ortak sorunu. LGBTİ+’lar, özellikle translar barınma hakkı en çok gasp edilen kesimlerden. LGBTİ+ öğrenciler KYK yurtlarında kalmak konusunda büyük zorluklarla mücadele etmek zorunda kalıyor, kalabildiği durumlarda da ayrımcılığa ve şiddete maruz kalıyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/1/1635181215730.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/eccetu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ece Tugay</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Benzer biçimde kiralık evler bahsinde de özellikle transların barınma hakkı gasp ediliyor — ev verilmediği gibi, transların beraber yaşadığı birçok sokak "genel ahlak" gibi ne anlama geldiği belli olmayan gerekçelerle basılıyor ve kişiler evlerinden zorla çıkartılarak evler mühürleniyor.Bu noktada sadece bir hakkın gaspından bahsetmiyoruz aslında. Barınma sorunu, tarihten de bildiğimiz gibi mülk sahibi olanlarla olmayanlar arasında ortaya çıkan ve sınıf mücadelesinin özgün bir biçimi. O yüzden burada sadece bir hakkın talep edilmesinden değil, barınamayanların düzen karşısında biriktirdiği öfkenin açığa çıkmasından bahsediyoruz.Barınamıyoruz Hareketi'nin karar alıcılardan ne tür talepleri bulunuyor?Öncelikli taleplerimiz acilen barınamayan öğrenciler için kalıcı bir çözüm geliştirilmesi; yurt kapasitelerinin artırılması; yurt ücretlerinin geri çekilmesi ve öğrenci evlerini destekleyecek bir program oluşturulması. Özel yurt ve apartların fahiş ücretlerine karşı kamu kaynaklarının öğrenciler lehine kullanılacak biçimde düzenlenmesi.&nbsp;Öte yandan, onlarca boş ve kullanılmayan binanın, yaşama koşullarını karşıladığı ölçüde barınamayanların kullanımına açılması gibi talepler de gündemde — dediğimiz gibi, mesele sadece taleplerin karşılanması değil. Binlerce ev boş dururken her yıl daha fazla inşaat yapılırken insanların hâlâ evsiz kalmaya devam edip etmeyeceği gündemimizde.&nbsp;Bu açıdan evet, barınma sorunu acil bir mesele ve en azından öğrencilerin durumuna acil çözümler geliştirilebilir ama en temelinde bu durum bir taraf olma meselesi: Kimin tarafındasın, mülk sahiplerinin mi barınacak yeri olmayanların mı?Sosyal medyadaki temsil harekete fayda sağladı mı?Nöbete başladığımız ilk gün polis iki defa barikat kurdu ama her seferinde geri çekilmek zorunda kaldı. Bunun nöbetteyken on binlerce insanın bize destek olduğunu ortaya koymasıyla ilgili olduğunu biliyoruz. Bu sayede her gün sabaha kadar nöbet tutabildik ve hareket diğer barınamayanlara ulaşabildi.1300’den fazla insan bir hafta içerisinde bize ulaştı. Hem sorunlarını paylaştı hem de harekete katılmak istediğini söyledi. Diğer günlerde de ve hala bu destek katlanarak sürüyor. Barınamıyoruz ve barınma hakkımızı alana kadar mücadeleye devam edeceğiz.

Barınabiliyor musun? Barınamıyoruz Hareketi'ne katıldın mı? Yersiz yurtsuzların isyanına davetlisin.

BARINAMAYANLAR

Deneye Hayır Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Yağmur Özgür Güven'le Türkiye'nin deneylerde sömürülen hayvan karnesi üzerine konuştuk.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan Gündoğdu&nbsp;ve&nbsp;Alara DemirelTürkiye'de hayvanların kullanıldığı/sömürüldüğü deneyler ne kadar yaygın?Diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de eğitimden ürün güvenlik testlerine kadar çok geniş bir alanda her gün ortalama 700 hayvan deneysel ve bilimsel araştırmalarda kullanılıyor ve öldürülüyor. Elimizdeki verilere göre ülkemizde hayvanlar üzerinde çalışma yapmak için izin almış 120’nin üzerinde kuruluş, yani “deney merkezi” var ve her yıl yenileri ekleniyor. Bu hayvanların bir kısmı eğitim amaçlı kullanılırken çok büyük bir kısmı da akademik yükselme amaçlı kullanılıyor.Kısa bir süre önce yeniden düzenlenen 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu bu deneyleri kapsamına alıyor mu?Alıyor — hayvan lehine beklenen kısıtlamaları getirmiyor maalesef. Bu kanunun hazırlanma aşamasında hayvan hakları savunucuları olarak hayvanlar adına talebimiz uzun vadede yasağı getirecek ciddi kısıtlamalardı ama bu gerçekleşmedi. Buna araştırmacıların ve merkezlerin çoğunluğun hazır olduğunu, uyum sağlayabileceğini düşünüyoruz ancak siyaset, müspet bir değişim ve dönüşüme bir kez daha engel oldu.Deneye Hayır Derneği konuyla ilgili olarak ne tür çalışmalar gerçekleştiriyor?&nbsp;Hayvan deneylerinin tarihe karışmasının ilk adımı olarak eğitimde hayvan kullanımına son verilmesi ve alternatif eğitim materyallerinden yararlanılması hedefiyle Etik Eğitim Hakkı projesini geliştirdik.&nbsp;Laboratuvardaki hayvanların haklarını korumaya yönelik eser miktardaki yasa maddelerinin bile uygulanmadığını, çalışmalarda yer almayacak ya da yer almış ve sağlıklı hayvanların yuvalandırılmadığını tespit ettik. Bununla ilgili Laboratuvarlardaki Tüm Türler Evlere (L.A.T.T.E.) projesini hazırlayarak deney yapan tüm kuruluşlara gönderdik.&nbsp;Mevcut mevzuata göre sokak ya da bakımevindeki hayvanların üzerlerinde deneysel ve bilimsel çalışma yapmak üzere araştırma tesislerine verilmesinde bir engel olmadığı için Deneysiz Belediye projesini hazırladık ve yerel yönetimlerin kendi meclislerinde karar alarak hayvanları denek olarak vermeyeceklerini taahhüt etmelerini talep ettik — şu an için sadece Didim Belediyesi ve Nilüfer Belediyesi bunu hayata geçirdi.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/1/1634576533963.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Bekky Bekks<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bu tartışmada en çok dile getirilen şey — elbette yine insan merkezci bir perspektifle — kozmetik ürün deneylerinden ziyade medikal deneylerde hayvanların kullanımının çok daha "tahammül edilebileceği" oluyor. Medikal alanda yapılan deneyler için sömürü yerine alternatif olarak ne yapılabilir? Dünyada iyi örnekler var mı?Özellikle <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=G393z8s8nFY" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Save Ralph</a> kısa filminin ardından kozmetik ürünlerin hayvanlarda test edilmesi konusu gündeme oturdu. Küresel anlamda bir farkındalık rüzgârı yaratan bu çalışma — ki şahsen Ralph’in her şeyin yolunda olduğuna dair bizleri ikna etme çabasını epey sıkıntılı buluyorum — belki de binlerce insanın hayvanlar üzerinde deney yapıldığını öğrenmesine sebep oldu, kuşkusuz ki insanların tercihlerinde değişim de yaratmıştır.&nbsp;Tabii bu işin başlangıç kısmıydı çünkü bu konuda konfor alanımız ve alışveriş alışkanlıklarımızın dışına çıkabilir, rimel alırken X değil Y markasını tercih edebiliriz. Sorun şu ki kozmetik ürün ve içeriklerinin testleri için her yıl dünyada kullanılan hayvan sayısı deneylerde kullanılan toplam hayvan sayısının %0,5’i ve geri kalan %99,5’i asla unutmamamız lazım.&nbsp;Bir sömürü ve bir işkence türü bu deneylerin tamamen son bulması sizce mümkün mü? Bunun için neler yapmamız gerekiyor?Hayvan deneyleri tarihi bunun mümkün olduğunu gösteriyor ama bu hemen olmayacak. Burada moral bozucu olan şey, uzun vadede gerçekleşecek bu dönüşümün zarar gören konumundaki hayvanlar için pek bir şey ifade etmemesi. Çünkü her gün öldürülüyorlar.&nbsp;Hayvan deneylerini onlara karşı bir “kötü muameleler bütünü” kabul ederek yasaklayan San Marino Cumhuriyeti dışında dünyadaki tüm ülkelerde, örneğin bir ilaç piyasaya arz edilecekse çeşitli aşamalardan geçiyor ve hayvan deneyleri yasal bir zorunluluk. Dolayısıyla bu bir sistem sorunu ve bizler sistemi tümden değiştirmeliyiz.&nbsp;Tıbbın pek çok alanında hayvan içermeyen alternatif bilimsel yöntemler var ve hayvan deneylerinden çok daha güvenli olduğu bilinerek kullanılıyor. Bu yöntemlerin geliştirilerek tüm alanlarda yaygınlaştırılması için özellikle son yıllarda hız kazanan Avrupa kaynaklı çok ciddi bir hareket var, bu hareketi başlatıp sürdürenler de elbette bilim insanları. Dolayısıyla “sıradan vatandaş” olarak yapabileceklerimiz sınırlı: sadece bilim insanlarından değil, yasa yapıcılardan da ciddi ve istikrarlı şekilde hayvan deneylerinin son bulmasını talep etmek.

Deneye Hayır Derneği'ni tanıyor musun? Türkiye'nin deneylerde sömürülen hayvan karnesi nasıl?

LABORATUVARLARDAKİ TÜM TÜRLER EVLERE

Siyasal iletişim, medya söylemi, ayrımcılık konularında çalışmalar yapan <a fr-original-style="" href="http://ag-da.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AĞ-DA Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ağı</a>'nın Proje Koordinatörü <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/doganay_ulku" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ülkü Doğanay</a>'la toplumsal cinsiyet rejimi, kesişimsel feminizm ve olası çözümler üzerine konuştuk.<a data-ved="2ahUKEwioxP3llevyAhXnQvEDHXSVDOYQFnoECAIQAw" href="https://ag-da.org/" ping="/url?sa=t&amp;source=web&amp;rct=j&amp;url=https://ag-da.org/&amp;ved=2ahUKEwioxP3llevyAhXnQvEDHXSVDOYQFnoECAIQAw" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/nectug" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Marsel Tuğkan Gündoğdu</a>&nbsp;ve&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/alaraetc" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Alara Demirel</a>Bir normlar bütünü olarak toplumsal cinsiyet rejimi bizleri hem bireysel olarak hem de toplumsal olarak nasıl etkiliyor? Bu rejimin günlük hayatımıza en çok sirayet ettiği alanlar nereler oluyor?Aslında toplumsal cinsiyet rejimi anne* karnından ölüme kadar yaşamımızın her alanında belirleyici bir rol oynuyor. Ebeveynlerin bebeğin cinsiyetine dair beklentileriyle başlayan ve ev içinde, sokakta, daha sonra da eğitim kurumlarında devam eden bir damgalama ve ayırma rejimi söz konusu. En basiti, aklımıza hep pembe ve mavi renklerin cinsiyeti nasıl kodladığı geliyor fakat aslında “kız” ve “oğlan” bebeklerin nasıl davranacağına ya da davranması gerektiğine dair zihminize yerleşmiş ön kabuller var. Deterjan veya bebek bezi reklamlarında gördüğümüz gürbüz, hareketli “oğlan çocuk”lar; sevimli, güleç “kız çocuk”lar bize bu toplumsal cinsiyet rejiminin kodlarının daha en başından nasıl kurulduğunu gösteriyor.&nbsp;Tabii, bir yandan da, tümüyle ikili bir cinsiyet rejiminden söz ediyoruz. Gelişim kitaplarında dahi sadece kız ve oğlan çocukların dünyasından söz ediliyor. Bir yandan da eleştirel bir perspektiften bile olsa biraz önce yaptığım gibi toplumsallaşma sürecinin ikili cinsiyet rejimine dair tespitlerde bulunurken ister istemez toplumsal cinsiyet rejimini bu ikili ayrım üzerinden düşünme eğilimini meşrulaştırmış oluyoruz. Dolayısıyla gelişim evremizin ilk aşamalarından itibaren gündelik hayatımızı şekillendiren bir yanı var toplumsal cinsiyet rejiminin.Bunun önemli ayaklarından biri de dilin içine yerleşmiş olması. Kullandığımız dil, sadece sözcüklerimiz ve sözcük seçimimizden oluşmuyor. Böyle olsa cinsiyetçi sözcükleri lügatımızdan çıkardığımızda ya da kadın hareketinin medyanın diline müdahale etme başarısının bir sonucu olarak gördüğümüz gibi, karşı tarafın sözcüklerini seçerek kullanmasına dair mekanizmaları harekete geçirdiğimizde toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılıkla önemli ölçüde baş etmiş olurduk.&nbsp;Bir bütün olarak dil, göstergeleri kullanma biçimimizden, konuşma tarzımızdan, hızımızdan, sesimizin tonlamasından, başkalarıyla etkileşim içindeyken etkileşim sürecini nasıl yürüttüğümüzden, kimin sözünü ne kadar dinlediğimizden ve mesela kimin sözünü kestiğimizden oluşuyor. Dolayısıyla birçok değişken bakımından, toplumsal cinsiyet rejiminin kimin güçlü, dinlemeye değer ve etkili olduğuna dair kodları, bizim günlük etkileşimimizi, gündelik hayatımızı şekillendiriyor.Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda hepimize düşen sorumluluklar var. Bu işi daha iyi nasıl yapabiliriz?Her şeyden önce toplumsal cinsiyet ayrımcılığının, ayrımcılığın birçok başka türü gibi çok katmanlı olduğunu kabul etmemiz gerek. Biz genelde kadınlara ya da LGBTİ+’lara yönelik ayrımcılıkları konuşuyoruz ve kadın haklarını ya da LGBTİ+ haklarını güçlendirerek bu ayrımcılıkla baş edebileceğimizi düşünüyoruz. Oysaki bu tür haklara dair hukuksal kazanımlar, çok önemli olmakla birlikte, hukuk normları herkese eşit biçimde uygulandığı ve öyle olması gerektiği için pek çok eşitsizliğin de üzerini örtmüş oluyor. Sınıf, coğrafya, din, etnik, ırk, eğitim, engellilik gibi pek çok etmeni ve bunların yol açtığı eşitsizliği göz ardı ederek ya da ikincilleştirerek girişeceğimiz bir mücadele, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak bakımından da yetersiz kalacaktır.&nbsp;Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kesişimsellik meselesini ele alırken en çok neleri göz önünde bulundurmalıyız? Nedir bu kesişimsellik meselesi?Kesişimsellik tam da bu söylediğim durumla ilgili. Biz kadınların ya da LGBTİ+’ların yaşadıkları ayrımcılıklardan söz ederken, bu tür genellemeler aslında bizi Kürt, mülteci, Alevi, yoksul, engelli gibi kimlik özelliklerinin birine ya da birkaçına sahip bir trans kadınla Türk, beyaz, kentli, orta sınıf, eğitimli bir trans kadının deneyimini bir tutmaya yönlendiriyor. Oysa bunların her biri toplumsal cinsiyet rejiminin farklı deneyimlenmesine yol açan unsurlar. Bir de özellikle milliyetçilik meselesi var. Milliyetçilik ve cinsiyetçilik arasında en başından beri sıkı bir ilişki var. Milliyetçiliği sorgulamadan cinsiyetçilik rejimini tam olarak anlamak ya da onunla mücadele etmek de mümkün değil.&nbsp;Toplumsal cinsiyet eşitliği mümkün mü? Nasıl?Mümkün tabii ki. Neden olmasın? Toplumsal cinsiyet rejiminin sürdürülmesinden fayda sağlayanlar her kimse, öncelikle onlarla mücadeleyi güçlendirmek lazım. Dilin içinde yapılanan eşitsizliklerle mücadele de bunun bir parçası ama esas olarak ayrımcılıkların farklı katmanlarını teker teker açıp her biri üzerinde ayrıca düşünerek yol almayı başarmalıyız. Ayrımcılığın her türüyle, ırkçılıkla ve milliyetçilikle mücadeleyi başardığımız ölçüde, adım adım toplumsal cinsiyet eşitliğini de kazanmış olacağız.🏳️‍🌈 Editörün notu:&nbsp;Konuğumuzun katkısından bağımsız olarak ANGST ekibi olarak gebeliği tek bir cinsiyete has bir yeti olarak görmediğimizi, gebe kalabilen pek çok farklı cinsiyetten insanın ve/veya non-binary, gender-fluid olabileceğini belirtmek isteriz. Aynı zamanda gebeliğin herhangi bir cinsiyet üzerinde tahakküme dönüşmemesini temenni eder, gebe kadınlar, erkekler, non-binary ve gender-fluid'ler, gebe kalamayanlar ve gebe kalmak istemeyenler de vardır diyoruz.

“Ayrımcılıkların farklı katmanlarını teker teker açıp her biri üzerinde ayrıca düşünerek yol almayı başarmalıyız.”

TOPLUMSAL CİNSİYET REJİMİ

<a fr-original-style="" href="http://hayvanhaklariizleme.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hayvan Hakları İzleme Komitesi</a>’nin (HAKİM) Koordinatörü <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/f_biltekin/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fatma Biltekin</a>'le Türkiye'nin hayvan hakları karnesi üzerine konuştuk.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan Gündoğdu&nbsp;ve&nbsp;Alara DemirelTürkiye'nin hayvan hakları karnesi ne durumda?Hayvan Hakları İzleme Komitesi olarak hazırladığımız Hayvan Hakkı İhlal Raporları'na göre Türkiye'de 2020 yılında en az 1 milyar 211 milyon 375 bin 950 hayvan öldürüldü — 22 milyon 735 bin 267 hayvan işkenceye, 3 milyon 413 bin 877 hayvan cinsel şiddete maruz bırakıldı; 1 milyar 280 milyon 153 bin 923 hayvan tutsak edildi, 53 milyon 563 bin 334 hayvanın beden dokunulmazlığı ihlal edildi. Bu sayıların çok büyük bir kısmı türcü yasalarla korunan tesislerden geliyor. Bu tesislerde hayvanların yaşadıkları kapalı kapılar ardında görünmez oluyor, bilinmez kılınıyor. Bu yüzden raporun hedeflerinden biri hayvanların yaşadıklarını teşhir edebilmek.Bir nebzede olsa yasalar tarafından korunan hayvanlar için de durum pek farklı değil. Özellikle sokakta ve barınaklarda yaşayan hayvanlar şiddete açıklar. Toplumsal baskı ve güvensizlik ortamının artmasından en çok etkilenenler hayvanlar oluyor. Çünkü bu ülkede hayvanlar için koruyucu önleyici çalışmalar yapılmıyor, failler ceza almıyor, tesisler denetlenmiyor. Gittikçe cinnet toplumuna dönen Türkiye’de hayvanlar akıl almaz işkencelere maruz kalıyor bunu medyaya ve raporlarımıza yansıyan vakalarla açıkça görüyoruz. Fakat &nbsp;tüm dünyada hayvanlar hâlâ yasal olarak mal statüsünde. Bu yüzden tüm ülkelerin hayvan hakları karnesi kötü diyebiliriz.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/1/1633991537889.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/eccetu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ece Tugay</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Hayvanları Koruma Kanunu'nda değişiklik yapılırken hayvan hakları aktivistlerinin talepleri dikkate alındı mı? Hayvan hakları örgütleri yasa yapım sürecinin neresinde kaldı? Yeni yasa hayvanlar için ne anlama geliyor?Hayvanları Koruma Kanunu 2004 yılında çıktı, ilk defa 2011 yılında yasada değişiklik yapılacağı söylendi ve mecliste çalışmalara başlandı. Fakat 2011, 2014 ve 2018’de iktidar tarafından hazırlanan yasa taslakları hayvanlar için tecrit, ölüm anlamına gelen maddeler içeriyordu ve tepkilere sebep oldu. Taslaklar da geri çekildi.&nbsp;2019 yılında aktivistlerin baskısıyla Meclis Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu kuruldu. Aktivistleri de dinleyen komisyon 2019 Ekim’de hayvanlar lehine bazı maddelere sahip tavsiye raporunu yayımladı. Raporun yayınlanmasından önce de sonra da hayvan hakları savunucuları olarak defalarca yasa koyucular ile görüştük, taleplerimizi anlattık. Fakat 14 Temmuz’da yürürlüğe giren yeni yasa ne bizlerin ne de 5 partinin üzerinde anlaştığı komisyon raporunun hiçbir önerisini dikkate almadan hazırlandı. Ak Parti tüm bu süreçte “Biz STK’ları dikkate alıyoruz,” mesajı vermek için defalarca hak savunucularıyla görüştü fakat günün sonunda yine kendi bildiğini okudu.Yeni yasa tamamen göstermelik maddelerden oluşuyor diyebiliriz. Örneğin hayvana yönelik bazı suçlar TCK kapsamına alındı fakat alt sınır 6 aydan başladığı için failler ceza almayacak; sokakta yaşayan hayvanların karşılaştığı ihlaller karşısında suçüstü durumu yoksa şikayet hakkı Tarım ve Orman Bakanlığına ait yani bizler şikayetçi olamayacağız; yunus parklarına yeni hayvan almak yasak olmasına rağmen cezası sadece 25 bin lira. evcil hayvan dükkânlarında sadece kedi ve köpek satışı yasak, diğer hayvanlar satılmaya devam edecek. Kedi ve köpek satın almak isteyenler evcil hayvan dükkânlarındaki kataloglardan hayvan seçip üretim çiftliğinden alabilecekler.&nbsp;Yeni yasada bunlar gibi hayvanların sorunlarını çözmekten çok uzak pek çok madde var. Tüm maddeler ile ilgili daha detaylı bilgi için <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=http://hayvanhaklariizleme.org/blog/yine-tuzaklarla-dolu-bir-yasa-teklifi/&source=gmail&ust=1633959042857000&usg=AFQjCNH5pYND3rSJJjW6wNLruTgZiUmTIA" fr-original-style="" href="http://hayvanhaklariizleme.org/blog/yine-tuzaklarla-dolu-bir-yasa-teklifi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazı</a> okunabilir.Toplumda artan bilinci yeterli buluyor musunuz? Türcülüğün önüne nasıl geçebiliriz?Bu dünya hâlâ yılda 70 milyar kara 2,7 trilyon deniz canlısının eti için 1 milyar hayvanın kürkü için öldürüldüğü, en az 1 milyar hayvanın hayvanat bahçelerinde tutsak edildiği, Yağmur Ormanları'nın hayvancılık, okyanusların balıkçılık yüzünden talan edildiği ve daha milyonlarca canlının insan menfaati için acı çektiği bir yer.&nbsp;Fakat sistemin gerçek yüzünün araştırmalarla kanıtlanmaya başlaması ve sosyal medya aracılığıyla yayılması farkındalığı artırıyor ve mücadeleyi büyütüyor. Bu yüzden ben umutsuz değilim — yine de yapılması gereken çok fazla şey var.&nbsp;Öncelikle hayvanlara ve doğaya zarar veren alışkanlıklarımızdan vazgeçmeli, hükümetlere politika değişikliği için baskı yapmalıyız. Çünkü hayvanlarla kurduğumuz ilişkileri değiştirmediğimiz sürece hayvanların maruz kaldığı şiddet artarak devam edecek ve bu da sonunda dünyayı ekolojik felaketle yok oluşa sürükleyecek. Eğer adil bir dünyada yaşamak istiyorsak çok geç olmadan bunun istisnasız tüm türlerin özgür olduğu bir düzenle sağlanabileceğini anlamalı ve değişmeliyiz.

Türkiye hayvan hakları meselesinin neresinde? Hayvanları Koruma Kanunu'nda değişiklik yapılırken hayvan hakları aktivistlerinin talepleri dikkate alındı mı?

TÜRKİYE'NİN HAYVAN HAKLARI KARNESİ

<a fr-original-style="" href="https://chainbreakingwomen.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Zincir Kıran Kadınlar</a>'dan <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/krchnd/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hande Karaca</a>'yla kadınların ulaşım özgürlüklerini geliştirme, sürdürülebilir şehirler yaratma ve bisikletli kadınları maddi ve manevi olarak güçlendirmeyi amaçlamak üzerine konuştuk.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan Gündoğdu&nbsp;Zincir Kıran Kadınlar nedir? Ne yapar?Zincir Kıran Kadınlar 2019 Ocak ayından beri İstanbul Kadıköy semtinde faaliyet gösteren, pandemi sürecinde artan ev içi kadına şiddete karşı kadınların evden çıkması için bisikleti bahane olarak kullanan, kadın kadına güçlenmeyi bisiklet yoluyla kuran bir kadın inisiyatifi. Eylül 2020’den beri başlattığımız Hollanda, ABD ve Almanya destekli Bisiklet Elçileri sertifika eğitimlerimizle 70 kadını eğittik. Eğitimler için Türkiye’nin her yerinden 24 adet bisiklet bağışı toplayıp eğitime hazır hâle getirdik ve bu bisikletlerle 300’den fazla kadına bisiklet eğitimi verdik.Şehir içi ve şehirler arası bisiklet turları organize ederek Türkiye genelinde kadınların güçlenmesine vesile olmaya çabalıyoruz. Şimdiye kadar Çanakkale, İzmir, Muğla, Ankara, Diyarbakır, Van ve Kırklareli turları gerçekleştirdik. Tandem bisikletlerle görme engelli kadınları bünyemize kattık. Bisiklet yarışlarında kadın sporcu sayısının azlığını göstermek için Türkiye’de ilk kez yapılan 24 saat yarışına katılıp ikinci olduk. 3 senedir Bisiklet Kadınları Çalıştayı düzenleyip “bisikletçi kadın kanaat liderleri”ne mikrofon uzattık.Zincir Kıran Çocuklar adını verdiğimiz projemizle Aile Bakanlığı bağlantısıyla ulaştığımız korunmaya muhtaç çocuklar için 20 adet bisiklet ve fotoğraf makinesi bağışı topladık, sürüş ve fotoğrafçılık eğitimleri verdik. Çektikleri fotoğraflarla seri ve açık artırmalar düzenleyerek ihtiyaçlarını kendilerinin karşılamasını sağladık. Temmuz ayında Kadıköy’de depo ve eğitimlerde kullanılacak bir dükkân açtık. 2022 yılında dernek olarak büyük çaplı destekler almayı umuyoruz.Sence otomobilsiz yaşam mümkün mü? Bu konuyla nasıl barışırız?Otomobilsiz yaşamın bir seçim değil, Z kuşağı ve sonraki nesiller için tek kurtuluş olacağına eminiz. Elon Musk gibi “Daha fazla araba, daha fazla özgürlük!” yalanlarını söyleyen sözde dâhilerin dünyamızı yok eden “satın alma” çılgınlığını körüklediği fark edilecek ve eski dostumuz, çocukluk arkadaşımız bisikletimizin basit ama etkili gücünün kıymeti anlaşılacak diye düşünüyoruz.Bisikletin de diğer tüm sporlar gibi sadece fit ve genç insanlar tarafından yapılması gerektiği yalanına inanmıyoruz. Bizler her yaştan, fiziksel ölçüden, cinsiyetten bireylerin bisikletle sokağa çıkması ve kamusal alanı kapitalistlerle patriyarkanın elinden geri alması gerektiğini savunuyoruz. Bizce şehirler karbon salımı yapan, pahalı, kullanıcıyı muhtaç eden arabalarla değil; bizi yediklerimizin gücüyle kilometrelerce öteye ulaştıran, zihinsel ve bedensel sağlığımızı geri veren, Da Vinci’den beri formunu koruyan vefalı dostumuz bisikletle yeniden yaşanır hâle gelecek.Otomobilsiz yaşam diyoruz fakat otomobil dışındaki ulaşım araçları da herkes için aynı deneyimi sunmuyor. Bisikletli kadınlar trafikte neyi deneyimliyor?Kamusal alanın sanki doğası gereği erkeğe aitmiş, onun izin verdiği saat ve şekilde kullanma izni varmış gibi kullanıldığını gözlemledik. Kamusal alan, en başından beri hepimizin. Trafikte kadın şoför görünce “Bak işte kadınlar kötü araba/bisiklet kullanıyor,” diyen herkese “Kötü sürücüler vardır, onları 'kadın' olarak genellemek cinsiyetçidir!” diyoruz. Tour de France, ilk defa 2022 yılında kadın bisiklet takımlarına katılım izni verdi. Erkekler bir müddettir bisiklet konusunda “Top bizim, oynatmıyoruz,” dese de artık milyonlarca kadın bisikletçi olarak “Buradayız, bize alışın!” diyoruz.Bir şehri otomobilsiz olduğu kadar aynı zamanda erişilebilir nasıl kılabiliriz?Şehirlerin herkesin yaşam alanı olduğunu özellikle pandemi yasaklarıyla iyice unuttuk. 65 yaş üstü, 18 yaş altı, aşısı olmayan gibi sınırlamalar koyan hükümetlere inanmaya başladık. Bu tür sınırlamalara alışmamak gerekiyor. Şehirler herkes için vardır. Bir şehri engelli kullanabiliyorsa yaşlı da kullanır, çocuk arabası süren ebeveyn de bisikletli de. Bunlara uyumlu olmayan bir şehirde sadece genç ve “sağlam” insanlar mi yaşayacak? Peki siz böyle sıkıcı bir şehirde yaşamak ister misiniz?Kadınlara bisiklet öğrettiğimizde bize sorulan sorulardan biri "Kadınlara bisiklet öğreterek trafikte tehlikeye atmaktan korkmuyor musunuz?" oluyor. Cevabımız net: hayır, korkmuyoruz. Kadınlar bisiklet öğrendikçe taleplerini belediye gibi yerel yönetimlere ulaştırmalı ve haklarını istemeliler. Yönetimler bizlerin problemlerini çözmek için var ama öncelikle bizlerin talep oluşturmaları gerekiyor. Birlikte şehri yaşamaya cesaret etmeliyiz, cesareti de dayanışmadan bulmalıyız. “Kadının yeri selenin üstü!” gibi sloganlarla bu dayanışmaya tüm kadınları çağırıyoruz. İnanıyoruz ki herkes sokağa döküldüğünde herkes için erişilebilir şehir talebi oluşacak.

Zincir Kıran Kadınlar nedir? Bisiklete binen kadın sayısı arttıkça dünyanın daha güvenli, doğa dostu, medeni ve yaşanabilir hâle gelmesi üzerine.

BİSİKLETLİ KADINLAR

<a fr-original-style="" href="https://teyit.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Teyit</a>'in Erişim ve İletişim Direktörü <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/cansemercioglu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Can Semercioğlu</a>'yla post-truth gerçekliğimiz ve teyitçilik üzerine konuştuk.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://link.aposto.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/c291cmNlPXdlYiZuZXdzbGV0dGVyPTVlZGZiMDA1ZmVkZGE2NWViZjZmYTBkYSZpc3N1ZT02MTNiMDg2ZDNlNTA5ODAwMDYzNjk3ZWImc3Vic2NyaWJlcj11bmRlZmluZWQmc3Rvcnk9NjEzZjdiMjA3YmQwYWIwMDA2MTU5MGIzJmF1dGhvcj1udWxsJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnR3aXR0ZXIuY29tJTI1MkZuZWN0dWc=" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Marsel Tuğkan Gündoğdu</a>&nbsp;ve&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://link.aposto.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/c291cmNlPXdlYiZuZXdzbGV0dGVyPTVlZGZiMDA1ZmVkZGE2NWViZjZmYTBkYSZpc3N1ZT02MTNiMDg2ZDNlNTA5ODAwMDYzNjk3ZWImc3Vic2NyaWJlcj11bmRlZmluZWQmc3Rvcnk9NjEzZjdiMjA3YmQwYWIwMDA2MTU5MGIzJmF1dGhvcj1udWxsJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnR3aXR0ZXIuY29tJTI1MkZhbGFyYWV0Yw==" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Alara Demirel</a>Teyit nasıl bir motivasyonla ve hangi ihtiyaca yanıt vermek için kuruldu?Teyit, eleştirel düşünme alışkanlığını bilgi ekosisteminin ortak değeri kılmayı amaçlayan bir doğrulama organizasyonu. Burada 2016’dan beri internetteki şüpheli bilgileri inceliyor, dijital okuryazarlık ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için eğitim faaliyetleri yürütüyor, farklı aktörleri bir araya getirerek yanlış bilgi sorununa yönelik sürdürülebilir çözümlerin geliştirilmesine katkıda bulunuyoruz. Bilgi ekosistemini geliştirmek için paydaşlarımızla iş birliği içinde doğrulama ve güçlendirme faaliyetleri yürütüyoruz.Dünyada post-truth'la mücadele için Teyit ve benzeri kurumlar var mı? Birkaç tane örnek verebilir misin?Yanlış bilgi, küresel bir sorun. Hâliyle Teyit gibi birçok doğrulama kuruluşu mevcut. Teyit'in de imzacı olarak çalışmalarımızda tarafsız olduğumuzu, hakkaniyetli davrandığımızı, kaynaklarımızın, finansal yapımızın ve organizasyonumuzun şeffaf olduğunu, metodolojimizi herkese açık şekilde paylaştığımızı ve düzeltme politikamızı yayımladığımızı ispatladığımız Uluslararası Doğruluk Kontrolü Ağı'nın diğer üyelerini örnek olarak verebilirim. Birleşik Krallık'ta <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/FullFact" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Full Fact</a>, ABD'de <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/snopes" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Snopes</a>, Almanya'da <a fr-original-style="" href="https://correctiv.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Correctiv</a> ve Güney Afrika'da <a fr-original-style="" href="https://africacheck.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Africa Check</a> bu ağın üyelerinden bazıları. Washington Post, Reuters, AP, AFP gibi medya kuruluşları da teyitçi ekibi bulunduruyor.2018 yılında İBB'nin araç içi işletmecisi Modyo TV'siyle bir iş birliğinizden sonra sosyal medyada muhalif kesimlerden tepki aldığınızı ve projenin kısa bir süre sonra sonlandığını hatırlıyoruz. Bu süreci nasıl yönettiniz?Aslında bu örnek, hafızalarda olumsuz ya da dramatik haberlerin daha iyi yer ettiğini gösteriyor. Bahsettiğiniz tepkinin ardından kent ekranlarında yer alma planı tamamen askıya <a fr-original-style="" href="https://teyit.org/teyit-yeniden-istanbulun-toplu-tasima-araclarinda" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alınmadı</a>. Bir süre için ertelendi. Toplu taşıma araçları ve kent ekranlarında doğru bilinen yanlışlar ve doğrulama ipuçları üzerine hazırladığımız video içerikler, Kasım 2019'dan beri İstanbul'da, Eylül 2020'den beri de Ankara'da yayınlanıyor. Bu videolarla yanlış bilgi sorununa dikkat çekmeye ve insanların eleştirel dijital okuryazarlık becerilerini geliştirmeye destek olmayı amaçlıyoruz. Metroda birkaç durak giderken bir şehir efsanesinin doğrusunu veya teyitçilik yöntemlerini öğrenmek, hoş bir yolculuk tecrübesi de sunuyor.Teyit, günün sonunda neyi başarmış oluyor?Dışarıdan bakınca Teyit'in internetteki tüm yanlış bilgileri doğrulamak gibi gerçekçi olmayan bir hedefin peşinden koştuğunu düşünülüyor. Ancak bizim başarmak istediğimiz, her şeyi sürekli araştırıp insanlara neyin doğru olduğunu söylemekten ibaret değil — internet kullanıcılarının eleştirel dijital okuryazarlık becerilerini geliştirmek, bilgiyi üreten ve yayan aktörlerin bilgi ile ilişkilerini sağlıklı hâle getirmek. Daha iyi bir bilgi ekosistemi için çalışıyoruz. Bu yüzden doğrulama faaliyetinin ötesinde eğitim ve iş birlikleriyle ekosistem düzeyinde bir müdahale gerçekleştirmeye çalışıyoruz.Bilgiye erişim ve post-truth meselesini de göz önünde bulundurunca bizi nasıl bir gelecek bekliyor? Teyit gibi kurumlara daha çok ihtiyacımız olacak mı?Bilgi ekosistemi özelinde bizi nasıl bir geleceğin beklediğine karar verecek olanlar yine bizleriz. Bireylerin, medya kuruluşlarının ve sosyal medya platformlarının bilgiyle ilişkisini ne yönde değiştirebildiğimiz, geleceğimizi şekillendirecek. Burada Teyit gibi doğrulama platformlarına, medya kuruluşlarına, bilgiyi üreten ve yayan diğer aktörlere, sosyal medya platformlarına ve internet kullanıcılarına ayrı ayrı düşenler var. Dileğimiz biraz paradoksal: Teyit'te hedefimiz Teyit'e ihtiyaç duyulmayan ve herkesin teyitçi olduğu bir dünya yaratmak.

Marsel Tuğkan Gündoğdu ile ilgili hikayeler