<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; BIST 100 endeksi haftayı 135,9 milyar TL ortalama hacim ve %8,78 kazançla 10.507 puan seviyesinden tamamladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hafta başında beklentilerin altında gelen enflasyon verileriyle pozitif bir açılış yapan endeks, faiz indirimi ve parasal gevşeme beklentileriyle olumlu gidişatını koruyarak Ağustos 2024’ten bu yana en yüksek seviyesini kaydetmiş oldu. Endeks böylece “Kara Pazartesi” öncesi seviyesine de geri döndü.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Endekste teknik olarak 10.360 ve 10.300 seviyeleri destek, 10.565 ve 10.600 seviyeleri ise direnç noktaları olarak görünüyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Endekste aylık kazanç %8,10 seviyesinde olmakla birlikte; son bir yıllık kazanç ise %16,05 seviyesinde yer alıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">BIST 100'e dahil olan şirket payları arasından haftayı en yüksek kazançla kapatanlar sırasıyla %28,61 kazanç yaşayan Doğuş Otomotiv (DOAS), %20,50 kazanç yaşayan Mia Teknoloji (MIATK) ve %18,64 kazanç yaşayan Altınay Savunma (ALTNY) payları oldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">BIST Malî Endeksi (XUMAL) haftayı %7,71 kazançla tamamlarken; BIST Sanayi Endeksi (XUSIN) %7,13, BIST Hizmetler Endeksi (XUHIZ) ise %7,08 kazanç yaşadı. </li></ul>

EXANTE

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Pazartesi: "Derby Della Madonina"da Inter, Milan'a konuk oluyor. Inter maçı kazanması durumunda bitime 5 hafta kala 20. Serie A şampiyonluğunu ilan edecek.&nbsp;

Punto 

Pazartesi günü yaşadığımız felaket ve benzeri kriz durumlarında insanların bazen kendilerini açık bir şekilde ifade edemediklerinin, yalnızca duygularını paylaşmalarının bile ne kadar önemli olduğunun farkındayız. Bu nedenle bu hafta yazımızla ilgili görüşlerinizi değil, varsa bizlerle paylaşmak istediğiniz düşüncelerinizi, yaşadığımız felaketle ilgili duygularınızı paylaşmanızı rica ediyoruz.Dilediğiniz konu ile ilgili duygu ve düşüncelerinizi dilediğiniz şekilde paylaşın, en zor zamanlarda bile birlikte olduğumuzu tekrar hatırlayalım.

Döngüsel Ekonomi

4 günlük çalışma haftası fikri dünya genelinde daha fazla ilgi çekmeye ve taraftar toplamaya devam ediyor. Hatta ülkemizde de haftada 4 gün çalışmayı deneyen bazı şirketlerin adını duymaya başladık. Ancak 5 günlük çalışma haftası fikri bile görece yeni sayılır. Bu yazıda, çalışma günlerinin nasıl kısalmaya başladığı ve bunun üretkenliğe nasıl katkı sunabileceğini ele alacağız.Bir takvim haftasının 7 gün olmasının kökeni, ta Babil’e kadar <a fr-original-style="" href="https://www.theatlantic.com/business/archive/2014/08/where-the-five-day-workweek-came-from/378870/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uzanıyor</a>. Haftada 1 günün dinlenmeye ayrılmasının köklerineyse ilahi dinlerde ulaşıyoruz. Ancak modern ve seküler anlamda bir “izin günü” kavramı ilk defa 19. yüzyıl Britanyasında ortaya çıkıyor.Viktorya Dönemi’nin Britanyalı işçileri, normalde ibadete ayırmaları beklenen pazar günlerinde eğlenceye, kumara ve içmeye, kiliseye gitmekten daha düşkün oldukları için; pazartesileri de fabrikalara ya daha geç gidiyorlar ya da hiç gitmiyorlar. Bu durum “Aziz Pazartesi” diye bir de lakap takılacak kadar yaygınlaşmaya başladığında işverenler pazartesileri akşamdan kalma gelmemeleri karşılığında işçilere diledikleri gibi taşkınlık yapabilecekleri cumartesi öğleden sonraları için izin vermeye başlıyor.Atlantik’in diğer yakasında ise işler <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/history-of-the-40-hour-workweek-2015-10" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biraz daha farklı</a> ilerliyor.&nbsp;Bu dönemde elbette mesailerin uzunluğunda yasal bir sınır bulunmuyor. İşçiler 1 Mayıs 1867’de günlük mesailerinin insani saatlere düşürülmesi talebiyle Şikago’da büyük bir greve gidiyor ve 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın temellerini atıyorlar. 1886 yılında 1 Mayıs’ta ülke geneline yayılan protestolarda yaşanan çatışmalarda Şikago’daki işçilerden yaşamını yitirenler oluyor. 1890 yılına gelindiğinde ABD’de hükümet çalışanların mesai saatlerini kayıt altına almaya karar veriyor ve işçilerin haftada ortalama 100 saat çalıştığı ortaya çıkıyor.20. yüzyılın başlarına gelindiğindeyse ABD’de bazı işyerleri, Musevi çalışanlar nedeniyle cumartesileri izin günü ilan ederek pazarları çalıştığı için, pazarların tatil olmasında ısrarcı olan Hristiyan çoğunluğun eleştirilerine daha fazla kulak tıkayamıyor ve iki günlük hafta sonu tatili kavramı ortaya çıkıyor.Henry Ford’un haftada 5 gün, günde 8 saatlik mesai prensibini benimsemesinin ardından 40 saatlik çalışma haftası, ABD’de önce popülarite kazanıyor, ardından da Büyük Buhran dönemi boyunca istihdam eksikliğine çare olarak görülüyor ve nihayet 1940’ta yasalaşıyor.Günümüz Türkiyesindeyse yasal çalışma sınırı 45 saat olarak belirlenmiş durumda. OECD verilerine göre Türk çalışanların %60’ı 45 saatten fazla çalıştıklarını belirtseler de yılda 1.572 saatle 1.566 saat olan Avrupa Birliği ortalamasından fazla çalışan Türk işçilerin, OECD ortalaması olan 1.716 ve ABD ortalaması olan 1.791 saatten daha fazla çalıştığını söylemek mümkün değil.Tabii ABD’ye ait bu rakamların 19. yüzyılda 3 bin saati aşkın yıllık çalışma sürelerinden adım adım bu noktaya gerilediğini unutmamak gerek. Buna karşın Güney Kore’de 1970’lerden sonra zıt yönde gelişen mesai kültürü neticesinde çalışma saatleri yılda 3 bin saatin üzerine çıkmış durumda.<a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/work-more-not-productive-silicon-valley-tech-2015-8" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Araştırmalara göre</a> 3 haftadan daha uzun süre haftada 60 saatten fazla mesai yapmak, verimliliğin düşmesine neden oluyor. Çalışma kültürü nedeniyle çok çalışmanın yüceltildiği ABD’de yürütülen <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/men-pretending-to-be-working-2015-5" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmalar</a> ise haftada 80 saat çalışmakla övünen beyaz yakalı erkeklerin birçoğunun aslında yalan söylediğini ve aslında 50-60 saat arasında çalıştığını ortaya koyuyor.Dahası, 5 günlük çalışma haftasının üretkenliği azalttığı düşünülüyor. American Journal of Epidemiology'de yayımlanan bir araştırmaya göre, haftada 55 saat çalışan kişiler, 40 saat mesai yapanlara göre zihinsel faaliyetlerde daha kötü performans gösteriyor. "Her işi harika yapın" kitabının yazarı Tony Schwartz'a göre en verimli şekilde çalışmak için eldeki işe 90 dakika odaklanmak, ardından da mola vermek gerekiyor. Kısacası, verimli çalışarak aynı işi daha kısa sürede bitirmek mümkünken, mesai süreleri arttıkça aslında daha az verim alınıyor.Kendisi uygulamamış olsa da, Google'ın kurucularından Larry Page de 4 iş günü konseptinden övgüyle bahsediyor. Proje yönetimi yazılımları geliştiren Basecamp, 4 günlük iş haftasını ilk deneyen şirketlerden. Buna göre personel yılın ikinci yarısında haftada 4 gün, günde 8 saat çalışıyor ve buna rağmen yılın ilk yarısındakiyle aynı çıktıyı alıyor. Şirketin CEO'su Jason Fried'ın 2012 yılında The New York Times'da yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2012/08/19/opinion/sunday/be-more-productive-shorten-the-workweek.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalesine göre</a>, mesai süreleri azaldığında çalışanlar en önemli görevlere odaklanıyor ve daha verimli çalışıyor.Her ne kadar 4 günlük çalışma haftası sadece üretkenliği artırmakla kalmayıp, aynı zamanda çalışan moralini ve refahını da yükseltse de, dünyanın geri kalanı 5 gün çalışırken, şirketlerin münferit olarak 4 günlük çalışma haftalarını benimsemesi kolay değil.&nbsp;Bu nedenle personel kadrosunun geniş olmasını değerlendirmek isteyen bir şirketin, çalışanlarını farklı günlerde çalışacak şekilde iki takıma ayırması olası gözüküyor. Her hafta dönüşümlü olarak pazartesi-perşembe ve salı-cuma çalışan takımlar bir hafta 2 gün, diğer hafta ise 4 gün tatil yapabilir ve yüz yüze toplantılar için haftada 3 ortak güne sahip olmaya devam edebilir. Uzaktan ve hibrit çalışmanın bu kadar yaygınlaştığı pandemi sonrası dönem için yeter de artar bile!1.450 çalışanının 200’ü ile haftada 4 günlük mesai planını Türkiye’de ilk deneyen şirket olan Aksa Akrilik'in Harvard Business Review'a <a fr-original-style="" href="https://hbrturkiye.com/dergi/calisma-surelerinde-degisen-yaklasimlar" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konuşan</a> genel müdürü Cengiz Taş, araştırmaların -özellikle de büyük şehirlerde yaşayan çalışanlar için- yol ve yemekte geçen süre hesaba katıldığında hâlihazırda haftada yarım günlük verimlilik kaybına yol açtığını, bunu aşmak için uzaktan ve hibrit çalışma modellerinin denendiğini aktarıyor. Ancak Taş, böyle bir uygulamayı hayata geçirmek için "aidiyet ve sorumluluk duygusu yüksek bir çalışan profili, iş sonuçlarına yönelik hedef ve performans sistemi, uygun teknolojik altyapı ve köklü bir çalışma sistemi" gerektiğini de ifade ediyor.Pennsylvania Üniversitesi Wharton School'dan örgütsel psikolog Adam Grant, kâr amacı gütmeyen 4 Day Week Global tarafından koordine edilen ve düzinelerce şirketi kapsayan bir çalışmanın sonucunda, 4 günlük mesainin stres ve kaygıda azalma, verimlilik ve gelirde artış sağladığını gösterdiğini söyledi. Buna göre çalışmaya katılanlar hem daha fazla egzersiz yaptı hem de daha iyi uyudu.Bu gidişle yüksek nitelikli yeteneği çekmek ve elde tutmak isteyen tüm şirketlerin gelecekte çalışanlarının iş-yaşam dengesine daha fazla saygı göstermesi ve 4 günlük çalışma haftasını benimsemesi kaçınılmaz gözüküyor.&nbsp;

Pareto

Daha fazla çalışmak daha çok üretmenin önünde engel mi teşkil ediyor?

32 saat ya da daha az

<a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1932/milliyet_1932_tesrinisani_/milliyet_1932_tesrinisani_19_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mehmet Selahattin, 19 Kasım 1932</a>Kapıdan şöyle bir başımı uzattım. Yarı yarıya boş bir tiyatro salonu dişleri dökülmüş bir tarak gibi insanın yüzüne sırıtıyordu. İçeriden tek tük öksürük sesleri geliyor. Yapacak bir şey bulamadığımız zaman çok defa öksürürüz. Bazen de burnumuzu sileriz. He grip salgını olduğu zamanlar…Âdeta çekinerek yürüyorum. Kalabalık yerlerde kimse kimsenin hareketlerine dikkat etmez. Fakat yalnızlıktan esneyen adamların bulunduğu durgun ve sükûti meclislerde içeri giren her yeni isim bir nevi uyandırır. Gözler size doğru çevrilir. Bu defa böyle olmadı. Benimle meşgul olan yoktu. Pervasızca yürüdüm. Ara sıra kulak veriyorum, hemen herkesin ağzında haftanın iki günü: Pazartesi-Perşembe…Niçin başka gün değil de Pazartesi-Perşembe? Onu bana değil piyesin sahibi Muhasipzade Celal Bey’den sorun. Şimdiye kadar her oynayışında niyet ederim: Şu Pazartesi-Perşembe’ye gideyim. Ve bir türlü fırsat bulup gidemem.Bu satır bilmem kaçıncı temsili idi. Seyredenler arasında ben de bulundum. Koltuğa henüz yerleşmiştim. Yanımda oturan bir hanım ön sırada diğer bir hanımla konuşuyordu:“Dün akşam da bizi beklettiniz!”“Vallahi pek mahcubum. Misafirler birdenbire bastırdı. O kadar üzüldüm ki tarif edemem.”“Şu halde hangi akşam bekleyelim?”“Pazartesi.”Öteki manalı bir bakışla sordu:“Perşembeye beklesek nasıl olur?”Karşılıklı gülüştüler:“Pazartesi-Perşembe değil mi?”Hakları da var. Pazartesi-Perşembe, Allah’ın günü biter mi hiç?Eski kırtasiyeciliğin bütün ruhunu haftanın bu iki günü içine sığdırmak isteyen müellif, hiç değişmeyen kavukluların ağzından bize üç perdelik uzun bir masal dinletti. Kırtaseddin Efendiler, Suubet Çelebiler, Tâvik Efendiler karşımızda tam iki saat dil döktüler.Cemaziyelevvel torbasından çıka çıka hepimizin bildiği küf kokan eski bir fırka çıktı. Rüşvetçi Şıkkıevvel defterdarı, işadamı kurnaz bir bezirgan, bir takım halayıklar ve bundan başka bize bir şey öğretmiş olmadılar.Mamafih itiraf etmeli ki oyunun eğlenceli tarafları vardı. Yahudi sarrafa bayıla bayıla gülenler oldu. Eğer aynı sahne Şehzadebaşı’nda şimdi geçseydi pes perdeden gayet yanık bir şarkı başlamıştı:“Balat kapısında ben gördüm onu,Mavidir şalvarı, beyazdır donu.”Hele Şıkkıevvel defterdarının Mirimiran payesi aldığı günün akşamı sevgili cariyesi ile “hembezm” olmak isteyişi üst kattaki kiracıları mutlaka harekete getirirdi, Manzaraya dayanamayıp "Ooof anam, yapma Allah’ını seversen!" diye haykıranların mutlaka bini bin paraya idi.Pazartesi-Perşembe’nin ilk perdesi oldukça esnetici geçti. İkinci perde biraz hareketli idi. Fakat üçüncü perde kahkahadan birçoklarını kırdı geçirdi.Darülbedayi’yi seyre gidenlerin bir hususiyeti var. Kendilerine daha holden itibaren çeki düzen vermeye başlıyorlar. Localara bakıp bakıp kırıtanlar da hani eksik değil. Kapıdan her içeri girene gardıroptan biri sesleniyor:“Beyefendi paltonuz?”Fakat beyefendiler hiç oralarda değil. Pürvekar ve biaram geçiyorlar. Paltosunu gardıroba emanet bırakanları saysam 15’i ya bulur ya bulmaz.Holde konuşanları dinleyelim:“Pazartesi-Perşembe’yi nasıl buldun?”“Güldürücü.”“Sade o kadar demek?”“Yetmez mi? Gülünç olmasın da…”“Üç Saat’e gelecek misin?”“Elbette geleceğim. Yalnız bu iş biraz baht işi olacak.”“Ne gibi?”“Ya üç saat kahkaha ya üç saat işkence.”“Umarım işkence çekmeyeceğiz.”“İnşallah.”Darülbedayi’nin hoşuma giden tarafı şu: Perde aralarını saniyesi saniyesine ölçüyorlar. Bir zil sesi duyuyorsunuz. Biraz sonra ikinci zil sesi kulakları çınlatıyor. Ve bir anda elektriklerin sönmesiyle kapının kapanması bir oluyor.Neydi o eski tuluatçı kumpanyalarının durmadan öten çıngırakları? Hâlâ nedir o sinemalarda halkı sabırsızlandıran gecikişler? Ayaklarını hızla yere vuranların çıkardığı kulak şişirici gürültü arasında perdenin nazlı nazlı açılışı?Darülbedayi itiraf edelim biricik sahnemiz. Belki çok noksanları var. Fakat bu noksanların hiçbiri onu gözden düşürecek kadar ehemmiyetli değil. Bir kere burada kimse kabak çekirdeği yemiyor. Kimse kimsenin ayağına basmıyor. Paradide bir ağızdan ayı, maymun, eşek gibi anıranlara tesadüf edilmiyor. Gülünecek yere somurtup, ağlanacak sahnelerde katılacak gibi gülenler burada da eksik değil ama hiç olmazsa kalıp kıyafetleri bu patavatsızlıklarını bir dereceye kadar affettiriyor.Darülbedayi’ye gelenler içinde belki bazılarının gözleri sahneden ziyade localarda dolaşıyor ve vakanın eşhasından başka seyircilerle alakadar olanlar var. Fakat ne de olsa oraya bir sanat mabedine girer gibi giriyoruz. Fakat Darülbedayi’den nasıl çıkıyoruz? Ha, bakın eğer kapıda sizi bekleyen bir otomobiliniz yoksa bunun hiç de hoşa gider bir şey olmadığını size söyleyebilirim.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">* Mehmet Selahattin Güngör’ün yazılarındaki bazı kelimelerin yerine, okumayı kolaylaştırmak için günümüzdeki karşılıkları yazıldı. Selahattin’in tüm ifadelerine katılmasak da anlamı ve anlatımı bozacak ya da değiştirecek herhangi bir değişiklik yapılmadı. Dönemin anlam dünyasına sadık kalındı. ‘İstanbul’da Nasıl Eğleniyorduk’un amaçlarından biri de, yazara hak ettiği değeri vererek İstanbul’un geçmişine dair zengin bilgiler içeren bu yazıları gün yüzüne çıkarmak.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Yarı boş bir tiyatro salonu neye benzer? – Pazartesi-Perşembe – Cemaziyelevvel torbası – Balat kapısında ben gördüm onu – Beyefendi paltonuz? – Darülbedayi’ye bir sanat mabedine girer gibi giriyoruz. Fakat oradan çıkarken…

Darülbedayi’de iki saat

🔮 Pareto'da&nbsp;gelecek cuma, ilk yazımızda pazarlama teknolojilerinin tüketim ve alışveriş alışkanlıklarını nasıl değiştirdiğini ele alacak, ikinci yazımızda ise metaverse'e dayalı pazarlama stratejilerini irdeleyerek bu alandaki dönüşümü mercek altına alacağız.🎧 Pareto Spot'un üçüncü sezonunda&nbsp;sizler için heyecan verici sürprizlerimiz olacak. O sırada, sektör temsilcileri ve akademisyenler ile evrim geçiren iş modellerini, yıkıcı inovasyonları ve iş dünyasının güncel dertlerini konuştuğumuz podcast serimizin bölümlerini <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/playlist/6vsqI4ECgLllnZ4sBf0Mk6" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aposto Radyo</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.aposto.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iOS</a> ile <a fr-original-style="" href="https://play.google.com/store/apps/details" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Android</a> mobil uygulamamızdan dinleyebilirsiniz.Pazartesi sabahı tekrar buluşmak dileğiyle!Mutlu hafta sonarı,Beste

Pazartesi ile ilgili hikayeler