<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bu yıl S&amp;P 500'deki %11,98'lik kazancın neredeyse tümü yapay zekaya yatırım yapan hisselere bağlı olarak kaydedildi,&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/pareto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pareto</a>&nbsp;değerlendirdi.</h3><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Yapay zeka rallisi yeni bir dot-com balonu mu?Bu nedenle her ne kadar yapay zekanın uzun vadeli faydaları inkâr edilemez olsa da dot-com tecrübesi yatırımcıların hisse piyasalarında kısa vadede yaşanan yukarı yönlü bu hızlı fiyatlamada kaygılanmasına neden oluyor. Bloomberg verilerine göre, şirketlerin kazanç raporlarında ve konferans görüşmelerinde teknolojiden bahsetme sayısı ilk çeyrek itibarıyla rekor bir seviyeye ulaştı. Fiyat hareketi perspektifinden bakıldığında; bu yıl S&amp;P 500'deki kazançların (+%11,98) neredeyse tümü yapay zekaya yatırım yapan hisselere bağlı olarak kaydedildi. Bu hisse senetleri dışarıda bırakıldığında S&amp;P 500 endeksi yıl başından bu yana yaklaşık %2 değer kaybetti. Çip üreticisi Nvidia 200’ün üzerinde fiyat/kazanç oranına ulaşırken (S&amp;P 500 ortalaması 20.50 seviyesinde) dot-com döneminde olduğu gibi şirketler ve medya kanalları yapay zeka temasını manşetlere taşıdı.Yukarıda da vurguladığımız üzere S&amp;P 500 bu yıl bir avuç isim tarafından destekleniyor. ChatGPT ile başlayan çılgınlık Fed’in faiz artışlarına bağlı olarak kötüleşen ekonomik ve şirket kazanç görünümüne rağmen S&amp;P 500’ün neden bu kadar iyi durumda olduğunu kısmen açıklayabiliyor.Diğer yandan dot-com balonu ile yapay zekâ rallisini birbirinden ayırabilecek önemli farklılıkların bulunduğunun altını çizmek gerekiyor. Dot-com dönemine benzer şekilde “yapay zeka” temasıyla bir halka arz çılgınlığı yaşanmıyor. Faiz oranlarının yüksek olması ve piyasada azalan likidite yatırımcıların yüksek riskli varlıklara olan talebini sınırlandırıyor ve herhangi bir varlık sınıfında yaşanan olası bir hızlı fiyat artışında hemen yatırımcıların hemen temel değerleri sorgulamasını sağlıyor.&nbsp;<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/6481dcfeded8fb000623a3d5" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a>

Editörün Seçkisi

Yapay zekâ teknolojisindeki gelişimi ve bu gelişimin şirketlerin kârlılık ve üretkenlikleri üzerindeki etkisini bolca konuştuğumuz bir dönem yaşıyoruz. Ocak ayında Microsoft’un bir sohbet robotu olan ChatGPT'ye yaptığı yatırımı genişletmesiyle başlayan yapay zeka yarışı, diğer büyük teknoloji şirketlerinin kendi planlarını duyurmalarıyla birlikte iyice kızıştı. Bu durum o kadar ileri gitti ki, geride bıraktığımız bilanço döneminde ABD’de yatırımcıların temel kaygısı şirketlerin başta yapay zekâ olmak üzere teknolojiyi nasıl kullandığı oldu. Şirketlerin yönetim ekipleri de doğal olarak yatırımcıların bu iştahından yararlandı ve 2000'deki dot-com çılgınlığını hatırlatan bir ortamla bilanço dönemi geride bırakıldı. Bu yazıda; yılın başında Microsoft ile başlayan, Google’ın Bard’ı ile büyüyen ve çip üreticisi Nvidia’nın bilançosuyla birlikte hız kazanan yapay zeka rallisinin temel dinamiklerini özetliyor ve bu ralliyi dot-com balonu ile kıyaslıyoruz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yapay zekada silahlanma yarışı</h2>Yapay zeka ve robot teknolojisinin şirketler tarafından benimsenmesi bir süredir "dördüncü sanayi devrimi" olarak anılıyor. Yapay zeka teknolojileri hayatımızı değiştirme potansiyeli taşıdığı gibi, şirket perspektifinden bu teknolojideki gelişmeler farklı sektörlerde verimliliğin artırılması ve daha geniş kar marjları anlamına geliyor. Microsoft'un bu yılın başında ChatGPT’ye olan yatırımını artırdığını açıklamasıyla kendi hisselerine 500 milyar ABD dolarından fazla değer kattığını görüyoruz.Geride kaldığını anlayan Google ise arayı kapatmak için biraz aceleci davrandı ve Şubat ayında yapay zeka stratejisini açıklamaya yönelik girişiminde, ChatGPT’ye rakip olan sohbet botu Bard’ı tanıtırken başarısız oldu. Diğer yandan şirket geçtiğimiz haftalarda yıllık olarak düzenlediği “I/O” konferansında Google yapay zeka sürümünün gücünü gösteren ve onu bir uygulama paketiyle mevcut sistemlerine entegre eden bir dizi duyuru daha yaptı. Böylelikle rüzgar terse döndü ve gelişmelerle birlikte Alphabet'in hisse senedi fiyatı mayıs ayında yaklaşık %21 değer kazandı. Böylelikle şirket ile emsalleri arasında daha önce açılmış olan değerleme farkı da daralmış oldu.Microsoft ve Google’ın yarışına Amazon ve Meta Platforms da seyirci kalmadı. Nitekim Meta benzer bir ürünü bu yıl içinde piyasaya sürmeyi planladığını belirtirken, Amazon da çevrimiçi mağazasının arama işlevinde kullanmak üzere "ChatGPT tarzı” bir ürün geliştirdiğini söyledi.Yapay zekada silahlanma yarışı, farklı sektörlerden şirketlerin teknolojiden yararlanma planları hakkında açıklama yapmasıyla birlikte daha da büyüdü. Örneğin son haftalarda; Kraft Heinz’ın satış üretkenliğini artırma amacıyla yapay zekâ kullanımını gündeme taşıdığına, Wendys’in ise arabaya servis sürecini yapay zeka teknolojisiyle gerçekleştirmeyi planladığına tanık olduk.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dot-com krizi</h2>Tüm şirketlerin ve yatırımcıların bir anda aynı yöne doğru hareket etmeye başlaması ister istemez çoğu yatırımcının aklına dot-com balonunu getirdi. Dot-com balonu 1990'ların sonlarında yaşanan bir borsa balonuydu. ABD’de teknoloji endeksi Nasdaq 1995’ten Mart 2020’deki zirvesine kadar %800 artış gösterdi. Endeks 3 yıl içerisinde bu zirveden %740 düştü ve balon sırasındaki tüm kazanımlarını geri verdi. Endeksin yeniden 2000 yılındaki zirveye ulaşması yaklaşık 15 yıl aldı. Dot-com çöküşü sırasında birçok küçük ölçekli çevrimiçi alışveriş ve iletişim şirketi iflas etti. Amazon ve Cisco Systems gibi daha büyük şirketler ise piyasa değerlerinin önemli bir bölümünü kaybetti.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dot-com balonunun üç önemli nedeni vardı:</h2>1- Dot-com şirketlerinin yüksek değerlemeleriBu dönemde halka arz olan teknoloji ve internet şirketleri yüksek yatırımcı talebi ve değerleme modellerinin zayıflığı nedeniyle gerçekçi olmayan fiyat ve çarpanlardan halka arz oldu. Analistler halka arz olan şirketlerin nakit yaratabilme potansiyelinden ziyade web site trafiği metriklerine odaklandı.2- Girişim sermayesi fonları ve düşük faizlerTeknoloji ve internet şirketlerine sermaye akışı girişim sermayesi fonları üzerinden gerçekleşti. O dönem için düşük kabul edilebilecek faiz ortamında yatırımcılar borçlanarak birikimlerini girişim sermayelerine aktardılar. Girişim sermayelerinin aldığı ekstrem riskler dot-com balonunu daha da büyüten faktör oldu.3- Medya etkisiMedya şirketleri teknoloji şirketlerinin gelecek beklentileri hakkında yazdıkları raporlarla yatırımcıları riskli teknoloji şirketlerine sürüklediler. Önde gelen finans medya kanalları sektörü süsleyen raporlarla fiyatlardaki yükselişi körükledi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Balon hissiyatı</h2>Bu nedenle her ne kadar yapay zekanın uzun vadeli faydaları inkâr edilemez olsa da dot-com tecrübesi yatırımcıların hisse piyasalarında kısa vadede yaşanan yukarı yönlü bu hızlı fiyatlamada kaygılanmasına neden oluyor. Bloomberg verilerine göre, şirketlerin kazanç raporlarında ve konferans görüşmelerinde teknolojiden bahsetme sayısı ilk çeyrek itibarıyla rekor bir seviyeye ulaştı. Fiyat hareketi perspektifinden bakıldığında; bu yıl S&amp;P 500'deki kazançların (+%11,98) neredeyse tümü yapay zekaya yatırım yapan hisselere bağlı olarak kaydedildi. Bu hisse senetleri dışarıda bırakıldığında S&amp;P 500 endeksi yıl başından bu yana yaklaşık %2 değer kaybetti. Çip üreticisi Nvidia 200’ün üzerinde fiyat/kazanç oranına ulaşırken (S&amp;P 500 ortalaması 20.50 seviyesinde) dot-com döneminde olduğu gibi şirketler ve medya kanalları yapay zeka temasını manşetlere taşıdı.Yukarıda da vurguladığımız üzere S&amp;P 500 bu yıl bir avuç isim tarafından destekleniyor. ChatGPT ile başlayan çılgınlık Fed’in faiz artışlarına bağlı olarak kötüleşen ekonomik ve şirket kazanç görünümüne rağmen S&amp;P 500’ün neden bu kadar iyi durumda olduğunu kısmen açıklayabiliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden balon olmayabilir?</h2>Diğer yandan dot-com balonu ile yapay zekâ rallisini birbirinden ayırabilecek önemli farklılıkların bulunduğunun altını çizmek gerekiyor. Dot-com dönemine benzer şekilde “yapay zeka” temasıyla bir halka arz çılgınlığı yaşanmıyor. Faiz oranlarının yüksek olması ve piyasada azalan likidite yatırımcıların yüksek riskli varlıklara olan talebini sınırlandırıyor ve herhangi bir varlık sınıfında yaşanan olası bir hızlı fiyat artışında hemen yatırımcıların hemen temel değerleri sorgulamasını sağlıyor.&nbsp;Yapay zeka temasıyla prim sağlayan teknoloji şirketleri, dünyanın en büyük şirketleri arasında yer alıyor ve Apple ile birlikte S&amp;P 500’ün toplam piyasa değerinin %25’inden fazlasını oluşturuyor. Bu şirketler hâlihazırda düzenli bir gelir modeline ve yüksek nakit varlığa sahip; dolayısıyla finansallarının oldukça güçlü olduğunu hatırlamak gerekiyor. Son olarak her ne kadar Nvidia başta olmak üzere yapay zeka şirketleri yüksek fiyat/kazanç oranı ile işlem görse de, S&amp;P 500 genelinde ve küçük piyasa değerine sahip şirketlerde benzer bir durumun söz konusu olmaması dikkat çekiyor. &nbsp;

Pareto

Bu yıl S&P 500'deki %11,98'lik kazancın neredeyse tümü yapay zekaya yatırım yapan hisselere bağlı olarak kaydedildi

Yapay zeka rallisi yeni bir dot-com balonu mu?

Yazan: Bill EmmottLONDRA - Şirketler uzun zamandır "kilit kişi riskini" yönetmek, hatta üst düzey yöneticilerini ölüm, hastalık veya yaralanma yoluyla kaybetme olasılığına karşı sigorta yaptırmak zorunda. Ancak kripto borsası FTX'in <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/dramatic-collapse-of-the-cryptocurrency-exchange-ftx-contains-lessons-for-investors-but-wont-affect-most-people-194692" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çöküşü</a>, Meta'nın <a fr-original-style="" href="https://www.npr.org/2022/10/27/1131705422/facebook-meta-earnings-stock-price-fall-metaverse" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşen</a> hisse fiyatı ve Elon Musk tarafından devralınmasının ardından Twitter'da yaşanan <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-11-04/how-elon-musk-s-twitter-twtr-takeover-turned-into-chaos-quicktake" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaos</a>, "kilit kişilerin" çok daha farklı bir tehlike oluşturabileceğini gösteriyor. Buna "Napolyon kurucu" riski diyelim. Belki de yatırımcılar ve kredi verenler, yıldız bir girişimcinin bir gün benmerkezci bir diktatöre dönüşmesi ve bu yolda para yakması riskini karşılamak için bir prim talep etmeliler.Tabii, bu yeni bir risk değil. İş dünyası tarihi, şirket fonlarını kötüye kullanan yöneticiler ve olgun, halka açık şirketlerin kendi oyuncakları olmadığını fark edemeyen başarılı girişimcilerle dolu. Ancak her iş döngüsünde, eski derslerin yeniden öğrenilmesi gerekiyor gibi görünüyor.Bu yüzyılın başında yaşanan dot-com çöküşünün ardından, ünlü ABD’li yatırımcı Warren Buffett, "Kimin çıplak yüzdüğünü ancak sular çekildiğinde anlarsınız." şeklinde bir <a fr-original-style="" href="https://www.berkshirehathaway.com/2001ar/2001letter.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">esprili bir yorum</a> yapmıştı. Modern iş döngüsü işte böyledir: İyimserlikten kötümserliğe ve yükselişten çöküşe doğru sonsuza kadar akar. Yine de Buffett, iyimser gelgitlerin önlem alınması gereken anlar olduğunu da eklemiş olabilir. Çıplak gerçekle yüzleştiğinizde, paranız çoktan gitmiş olabilir.Bu durum Sam Bankman-Fried ve bu yılın başlarında 32 milyar dolar değer biçilen FTX için de <a fr-original-style="" href="https://www.economist.com/briefing/2022/11/17/the-failure-of-ftx-and-sam-bankman-fried-will-leave-deep-scars" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geçerliydi</a>. Çok az kişi şirketin çöküşünden para kaybedenlerle aynı acıyı paylaşacaktır. Bankman-Fried'in olgun bir kripto versiyonu sunma iddiasına rağmen, ilgili herkes bunun bir kumar olduğunu bilmeliydi. Bankman-Fried'in <a fr-original-style="" href="https://fortune.com/crypto/2022/11/22/sbf-ftx-bahamas-house-lifestyle/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">savurgan yaşam tarzına</a> dikkat eden herkes onun bir Buffett olmadığını görmeliydi.Yatırımcıların bu tür vurgunculara karşı önlem alması elbette zor. FTX gibi bir şirketi destekleyenler, büyük ödül potansiyeli olan yüksek riskli bahisler arıyor. Yine de akıllı bir yatırımcı, bir vurguncunun adeta bir korsana dönüştüğüne dair işaretleri tespit edebilmeli. Bankman-Fried ile ilgili ipuçları ise her yerdeydi: Şirketini Bahamalar'daki bir çatı katından birkaç yakın arkadaşıyla birlikte <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/14/sam-bankman-fried-bahamas-penthouse-ftx-crypto" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yönetiyordu.</a>Aynı şekilde, eski Birleşik Krallık Başbakanı <a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/columnist/david-cameron-1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">David Cameron</a> da Greensill Capital'daki yüksek ücretli danışmanlık pozisyonunda bir şeylerin <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2021/03/28/business/greensill-capital-collapse.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ters gittiğini</a>, şirket 2021'de iflas etmeden çok önce görmüş olmalıydı. Her şeyden önce, şirketin Avustralyalı vurguncu kurucusu Lex Greensill'in, hepsi şirket hesabında tutulan <a fr-original-style="" href="https://financialpost.com/pmn/business-pmn/is-billionaire-lex-greensill-building-an-airline" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dört özel jetle</a> ne işi vardı ki?Yatırım tamamen bilinmeyen bir gelecek üzerine bahis oynamakla ilgili olduğundan, güven, itimat ve satıcılık oyunun büyük bir parçası. Yatırımcılar görünürde iş planlarını destekliyor olsalar da, bu plana olan inançları genellikle bir kişiye olan inançlarına bağlı. Theranos'un dolandırıcılık suçundan <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/world-us-canada-63685131" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hapis cezası alan</a> kurucusu Elizabeth Holmes, firmasının tanı testi endüstrisinde devrim yaratacak bir teknoloji geliştirebileceğine inanmış ya da inanmamış olabilir. Ancak önemli olan, yatırımcıları mucizevi vizyonunun yeterli parayla gerçekleşebileceğine ikna edebilmesiydi.Dolandırıcılık veya hayalperest düşüncelerden kaynaklanan kayıplara karşı temel savunma geniş bir portföydür. Tüm risk sermayesi endüstrisi, yeterince dişli start-up’lar üzerine bahis oynarsanız, nadir başarı hikâyelerinden elde edilen kazançların, tüm fiyaskolardan ve sahtekârlardan kaynaklanan kayıplardan çok daha ağır basacağı fikrine dayanır. Ultra ucuz sermayenin uzun dönemi boyunca- teknoloji firmalarına sunulan potansiyel küresel pazarlarla birlikte - satış konuşmaları daha çekici ve bahisler çok daha büyük hâle geldi. Ancak temel ilkeler her zaman aynı olmuştur.Meta'nın Mark Zuckerberg'i ya da Twitter'ın Elon Musk'ı gibi savaşta katılaşmış süperstar girişimciler söz konusu olduğunda meselenin içinden çıkmak daha zor bir hâle gelliyor. Son yirmi yılda kendilerini kanıtlamış olan bu kişiler, artık start-up kurucularından çok kıdemli CEO'lara benziyorlar. Yine de Napolyon Bonapart'ın 1812'de Rusya'nın felaketle sonuçlanan işgalini başlattığında da siyasi ve askerî bir gazi olduğunu hatırlamakta fayda var.Başarı başarı üzerine eklendikçe, milyarlar biriktikçe ve imparatorluklar büyüdükçe iki şey gerçekleşir. Birincisi, iş -ya da Musk'ın durumunda iş imparatorluğu- profesyonel yöneticilere, resmî yapılara ve denge mekanizmasına ihtiyaç duyacak kadar büyük ve karmaşık hâle gelir. Ancak ikinci olarak, sıfırdan milyarlarca dolarlık şirketler kuranlar genellikle bir hak ve dokunulmazlık duygusu sergilemeye başlarlar ve sanki tüm bu durum sadece vizyonlarını engellemiş gibi davranırlar.Uzun yıllar süren ucuz sermaye -ve görünürdeki sürekli yükseliş- bu eğilimi gizledi. Güzel zamanlar o kadar uzun sürdü ki, birçok yatırımcı temel bilgileri unuttu; yeni sektörlerde istihdam yaratıldığını ve büyüme sağlandığını görmekten mutlu olan politikacılar ise, kampanya bağışlarının ana kaynağı hâline gelen teknoloji milyarderlerine karşı fazla hoşgörülü davrandılar.Meta bunun tam bir örneği. Şirketin hisselerini elinde bulunduran herkes, şirketin <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/mark-zuckerberg-control-facebook-whistleblower-key-man-risk-2021-10?r=US&IR=T" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çift sınıflı hisse yapısının</a> risklerinin farkında olmalıydı. Zuckerberg tüm hisselerin yalnızca %13'üne sahip olmasına rağmen, oy hakkına sahip hisselerin yaklaşık %55'ine sahip ve bu nedenle şirketin karar alma sürecinde tam yetkiye sahip.Güzel zamanlarda, Alphabet (Google) gibi diğer teknoloji firmaları tarafından paylaşılan bu yapı mantıklı görünmüş olabilir. Ancak Meta'nın hisse fiyatının geçtiğimiz yıl <a fr-original-style="" href="https://finance.yahoo.com/quote/META/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dörtte üç oranında</a> düşmesi ve Zuckerberg'ün sanal gerçeklik deneyimi (metaverse) yaratmak için milyarlarca dolar yatırım yaparak <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/0f4c676c-56a6-4b5e-850f-ddb78f9feb40" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şirketle adeta bahis oynamasıyla</a> birlikte yatırımcılar, suçlanacak tek taraf kendileri olsa da ayaklanmış durumda.Musk ya da ona kredi verenler ve yatırımcılar bu dersi dikkate alacak mı? Musk'ın Twitter'da şu ana kadar sergilediği davranışlar, ilgili herkesin pahalı bir eğitimden geçeceğini gösteriyor. &nbsp; Şirket, çalışanlarının <a fr-original-style="" href="https://www.nbcnews.com/news/us-news/elon-musks-rapid-changes-twitter-raise-legal-concerns-experts-say-rcna57549" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yarısını işten çıkardı</a> ve bu süreçte muhtemelen istihdam yasalarını ihlal etti. Şimdi Twitter'ı 44 milyar dolarlık satın alma fiyatını haklı çıkaracak kadar kârlı hâle getirmenin bir yolunu bulması gerekiyor. Bu zorlu bir iş. Twitter'a gösterilen genel ilgi artmış olsa da, platformun ana gelir kaynağı olan birçok üst düzey reklam veren, kampanyalarını <a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/bradadgate/2022/11/22/advertisers-hit-the-pause-button-with-twitter/?sh=2862ad7939f6" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">askıya almış</a> durumda.Napolyon, Moskova'dan geri çekildikten sonra bazıları üstün beceriyle olmak üzere daha fazla savaşa girdi, ancak yenilmezlik konusundaki ünü asla geri gelmedi. Çıplak bir imparatoru kimse görmezden gelemez.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bill Emmott, The Economist’in eski genel yayın yönetmeni ve Küresel Pandemi Sonrası Politika Komisyonu eş direktörü.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Telif hakkı: Project Syndicate, 2022.<a fr-original-style="" href="http://www.project-syndicate.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">www.project-syndicate.org</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Not: Bu makalede yer alan tüm görüşler yazarlara ait olup, Aposto'nun editoryal bakış açısını yansıtmamaktadır.

Yatırımcılar ve kredi verenler, yıldız bir girişimcinin bir gün benmerkezci bir diktatöre dönüşmesi ve bu yolda para yakması riskini karşılamak için bir prim talep etmeliler.

Big Tech’in Napolyonları 

ABD Ticaret Bakanlığı’na göre, perakende satışları nisan ayında mart ayına kıyasla %0,9 artarak enflasyona rağmen talebin sürdüğünü gösterdi. Zira bu veri, yılda dördüncü artışa işaret ediyordu. Yıllık bazda yaklaşık %9 artan satışlarda, çevrim içi satışlardaki %2,1 artışın da etkisi olduğu <a fr-original-style="" href="https://www.cnbc.com/2022/05/17/retail-sales-april-2022-up-0point9percent-vs-1point0percent-estimate.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtiliyor</a>. Fakat pandemi döneminde gelirlerinde inanılmaz büyümeler yakalayan çevrim içi perakende şirketlerini ele alan uzmanlar, bu artışı yeterince hızlı <a fr-original-style="" href="https://www.forbes.com/sites/stevendennis/2022/04/19/the-myth-of-the-great-e-commerce-acceleration/?sh=4d0268585db5" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulmuyor</a>. Verileri analiz eden araştırma şirketi Digital Commerce 360, “çevrim içi satışların ilk çeyrekte %6,7 arttığını ve bu durumun 2021’in son yarısında yaklaşık %10 büyüyen e-ticarete kıyasla ‘oldukça mütevazı bir büyüme’ sağladığını” belirtiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amazon: Amazon’un gelirleri 2020’nin ikinci çeyreğinde bir önceki yıla göre neredeyse 2 kat artışla %40,2; 3’üncü çeyreğinde %37,4, son çeyreğinde %43,6 artmıştı. 2021’de ise şirketin gelirlerindeki büyüme hızı her geçen çeyrekte <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61b066ae1486a500060496ef" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düştü</a>. 2022'nin ilk çeyreğinde gelirleri yalnızca %7 artan, hatta satışları düşen şirket, 2001’de yaşanan dot-com krizinden bu yana en yavaş büyüme hızında ilerliyor. Bu durumda, çevrim içi satışların etkisi “sınırlı” demek yeterli olmayabilir. Çünkü yılın ilk çeyreğinde %3 düşen çevrim içi satışları dengeleyen, şirketin fiziksel mağazalarındaki gelirlerinin 4,6 milyar dolar, yani %17 artması oldu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Wayfair: Çevrim içi mobilya perakendecisinin satışları 2020’de evlere kapanan tüketicilerin mobilya harcamalarının artmasıyla %55 artmış; ancak daha sonra düşüşe geçmişti. 2021'in son çeyreğinde satışların, önceki yılın aynı dönemine göre %11,4 düştüğünü bildiren ve net zarar açıklayan şirket, 2022’nin ilk çeyreğinde de satışlarının %14 düştüğünü belirtti. Üstelik müşteri sayısında da düşüş yaşandı. Wayfair, bu dönemde 2 milyon müşteri kaybetti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Alibaba: Çin merkezli e-ticaret devi, yılın ilk çeyreğinde geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre gelirinin %9 oranında artarak 30,35 milyar dolara ulaştığını belirtti. Bu, Çin’deki kısıtlamaların kalkmasına rağmen 2014’ten beri görülen en yavaş büyüme hızı olarak <a fr-original-style="" href="https://finance.yahoo.com/news/alibaba-beats-estimates-quarterly-revenue-110755424.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yorumlandı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Shopify: E-ticaret altyapısı hizmeti sunan Shopify’a dair veriler, e-ticaret ortamını ortaya koyması açısından dikkat çekiciydi. 2020’nin ikinci çeyreğinde gelirlerindeki %97 artışla rakiplerini geride bırakan&nbsp;şirket, 2021’de de artış eğiliminde ilerledikten sonra gelirlerinde düşüş gözlemlemeye <a fr-original-style="" href="https://news.shopify.com/shopify-announces-fourth-quarter-and-full-year-2021-financial-results" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladı</a>. İlk çeyrekte analistlerin tahminlerinin altında bir oranda, %22 artan gelirleri art arda dördüncü çeyrekte de yavaşlayan büyümeyi gösteriyordu.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tüketici perspektifi</h3>ChaseDesign tarafından yapılan yakın tarihli bir araştırma, tüketicilerin %85’inin 2022’de geçtiğimiz yıla kıyasla mağazalardan daha çok alışveriş yapmayı planladığını gösteriyor. Ödeme hizmetleri sunan Mastercard’ın <a fr-original-style="" href="https://investor.mastercard.com/investor-news/investor-news-details/2022/Mastercard-SpendingPulse-April-U.S.-Retail-Sales-Remain-Steady-Up-7.2-Year-Over-Year/default.aspx" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırması</a> da e-ticaret işlemlerinde düşüş (%1,8), mağazadan alışverişteyse yükseliş (%10) tablosu çiziyor.E-ticaretin hız, esneklik ve konfor gibi avantajlarına rağmen fiziksel mağazalara eğilimin artmasının en önemli nedeni, pandemi kısıtlamalarının ortadan kalkması olarak yorumlansa da aslında tüketicilerin oldukça insani ve mantığa uygun istekleri var. Salesforce Kasım 2021 tarihli araştırmasında, tüketicilerin fiziksel mağazaları tercih etmesinin nedenlerini; ürünlere dokunmak, hemen teslim alabilmek, kargo ücreti ödememek ve mağazadaki indirimleri ve deneyimi kaçırmamak olarak açıklıyor. Dolayısıyla pandemi sonrası dönemde, alışveriş alışkanlıklarında eskiyle yeninin bir potada eritilmesiyle mağazaların evrildiği senaryolar öne çıkıyor.Raydiant’ın <a fr-original-style="" href="https://www.raydiant.com/blog/state-of-consumer-behavior-2022/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporunda</a> da tüketicilerin çevrim içi ve mağazadan alışveriş konusunda neredeyse ikiye ayrıldığı, %44,4’ünün mağazaları tercih ettiği ortaya koyuluyor. Diğer yandan, tüketicilerin ürünü çevrim içi satın alıp mağazadan teslim alması gibi, pandemi döneminde kazanılıp sonrasında pekişen alışkanlıkların sürmesi, dijital unsurların perakende sektöründe kaldıraç olarak kullanılabileceğini düşündürüyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Başarı bütüncül deneyimde”</h3>HBR’da yayımlanan bir <a fr-original-style="" href="https://hbr.org/2021/05/how-e-commerce-fits-into-retails-post-pandemic-future" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makale</a>, "e-ticaretin perakende stratejisinin temel bir unsuru olacağına ancak gelecekteki başarının hem dijital hem de fiziksel ortamda bütüncül bir deneyimi yaratmaya bağlı olacağına" dikkat çekiyor. Bu durumu, şirketler de fark etmiş olacak ki son dönemlerde, tüketicilerin çevrim içi alışverişten sağladığı faydayı mağazada yaşadığı deneyimle birleştirmeye çalışan pek çok şirkete tanık oluyoruz.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">IKEA:&nbsp;Mağazalarını ziyaret etmekten birçok kişinin keyif aldığı IKEA, e-ticarete artan ilginin sonucunda dağıtım merkezlerinin sayısını ikiye katlamak ve aynı zamanda mağazalarındaki deneyimi yeni müşteri beklentileri çerçevesinde dönüştürmek için 2023’ün sonuna kadar 3 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amazon:&nbsp;Amazon mart ayında kitap mağazalarını, “4-Star” ve pop-up mağazalarını kapatarak market ve modaya odaklanacağını açıkladı. Geçtiğimiz haftalarda artan maliyetlerle başa çıkmak için depolarını devren kiraya vereceğini belirten şirket, ocak ayındaki duyurusunun ardından makine öğrenimi gibi dijital yetkinliklerle donattığı ilk fiziksel giyim mağazası <a fr-original-style="" href="https://www.geekwire.com/2022/inside-the-first-amazon-style-store/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Amazon Style</a>’ı açtı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Wayfair: 2021’nin sonlarında fiziksel mağazalar açarak yeni bir hamle yapacaklarını duyuran şirketin CMO’su Bob Sherwin, öngörülü sayılabilecek bir tahminle, “müşterilerin çevrim içi alışverişi sevdiğini ancak yüz yüze etkileşimi de aradıklarını” belirtmişti. Wayfair akıllı teknolojilerle deneyimi dijitalleştirdiği ilk fiziksel mağazası <a fr-original-style="" href="https://www.retaildive.com/news/wayfairs-allmodern-store-opens-massachusetts/624293/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AllModern</a>’ı geçtiğimiz hafta açtı.</li></ul>Pandemide kapanmaların etkisiyle dijital yatırımlarını hızlandıran şirketler ve gelirleri giderek artan e-ticaret şirketleri, günümüzde daha dengeli bir noktada karşılaşıyor. Zira fiziksel mağazadaki deneyimi uygulamaya eş zamanlı erişim ve artırılmış gerçeklik teknolojisiyle destekleyen Sephora, müşteriler mağazaya girdiğinde uygun numaralardaki ayakkabıları görmelerine olanak sağlayan Aldo Group, etiketlerdeki QR kod ile detayları sunan, uygun bedeni deneme kabinine gönderilmesini sağlayan ABD merkezli bir erkek giyim şirketi gibi çoğaltılabilecek örnekler, dijital ve fizikselin bir potada eritildiği bir alışveriş geleceğine işaret ediyor.

Yükselen enflasyonun etkisiyle yatırımcıların kaynaklarını “güvenli” alanlara kaydırması ve kısıtlamaların kalkmasıyla mağazalara eğilimin artması, "pandeminin kazananları” olarak görülen e-ticaret şirketleri için zorlayıcı bir döneme işaret ederken alışverişin geleceğine dair soruları akıllara getiriyor.

E-ticaretteki manzara ne anlama geliyor?

Pandeminin hayatımıza girmesiyle sermaye birikimine odaklanan piyasa ekonomisinin, GameStop çılgınlığından Bitcoin rallisine kadar birçok sıra dışı piyasa aktivitesine yönelmesiyle artan risk iştahının diğer göstergesi de özel amaçlı satın alma şirketlerine (special purpose acquisition company – SPAC) olan rağbet sayılabilir. Refinitiv'in bu hafta yayımlanan bir raporuna göre, piyasalardaki artan coşkunun fevkalede olduğu 2021'in ilk çeyreğinde; küresel birleşme ve satın alma faaliyeti, geçen yılın ilk çeyreğine göre %94 artışla 1,3 trilyon dolara ulaştı. 1980 ilk çeyreğinin ve milenyum başındaki dot-com patlamasının yüksek seviyelerini bile aşan bu rakamın yanı sıra basketbol yıldızı Shaquille O'Neal ve tenisçi Serena Williams gibi ünlü isimler de SPAC’lerin hızla popülerleşmesinde yardımcı oldu. Bu yılki halka arz piyasasının %70’ini oluşturan SPAC’lerin piyasada ulaştığı boyutlar, akıllara balon oluşup oluşmadığına dair soru işaretlerini getirdi.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">SPAC nedir? Salgınının ve sıfıra yakın faizlerin olduğu bu dönemde gösterdiği artışla dikkat çeken SPAC’ler, aslında 1980’li yıllarda ortaya çıktı ve “penny stock” olarak bilinen en düşük kaliteli hisse senetleriyle ilişkilendiriliyorlardı. "Açık çek şirketleri" olarak da bilinen SPAC'ler, herhangi bir ticari faaliyet göstermiyor ve sadece halka arzlarından elde ettikleri sermayeyle başka bir şirketi satın almak amacıyla kuruluyor. Halka arzından sonra yatırım yapacak bir şirket bulmak için genellikle iki yıl süresi olan SPAC’ler, bu süreçte doğru hedefi bulamazsa şirketi tasfiye ederek yatırımcılarına sermayelerini geri veriyor. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">SPAC-21: 2020'de 175'ten fazla SPAC halka açıldı ve 65 milyar dolar sermaye topladı. 2021'e hızlı başlayan şirketler ise bir işlem gününde 5’ten fazla birleşme ve satın alma anlaşmaları yapıyor ve analistler bu akışın yakın zamanda durmasını beklemiyor. Uzman yatırımcı Bill Ackman’dan sporculara ve Colin Kaepernick ve Jay-Z gibi ünlülere kadar birçok isim SPAC şirketi kurdu. Bloomberg’e göre 31 Mart itibarıyla, tüm SPAC'leri satın almak yaklaşık 81,4 milyar dolara oluyor. Yakın zamanlarda teknoloji girişimleri için ortak çalışma alanları sunan WeWork, SPAC şirketi BowX Acquisition ile anlaşarak borçlar dâhil 9 milyar dolar değerlemeyle halka açılmayı kabul etti. Tesla’nın rakibi elektrikli otomobil üreticisi Lucid Motors, SPAC şirketi Churchill Capital IV Corp ile 24 milyar dolarlık bir birleşmede halka açılacağını; çevrim içi broker eToro, bankacı Betsy Cohen tarafından kurulan bir SPAC ile halka açılmak üzere 10 milyar dolarlık bir işlem yapacağını duyurdu. 2021, General Electric'in uçak kiralama işini İrlanda merkezli rakibi AerCap'e satmaya yönelik 30 milyar dolarlık anlaşması ve Canadian Pacific'in yaklaşık 29 milyar dolarlık bir anlaşmayla Kansas City Southern'ı devralması da dâhil olmak üzere bir dizi mega anlaşmanın sağlanmasıyla rekor başlangıca imza atmış oldu. Türkiye’de de SPAC dalgası, geçtiğimiz ay İstanbul Portföy'ün Pre-Ipo Girişim Sermayesi Yatırım Fonu'nun kuruluşuna Sermaye Piyasası Kurulu tarafından izin verilmesiyle başlamış <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberght.com/kuresel-piyasalari-saran-spac-icin-turkiye-de-ilk-adim-2276948" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oldu</a>. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Balon:&nbsp;Latham&amp;Watkins'deki M&amp;A ortağı Farah O'Brien, piyasalardaki SPAC çılgınlığını "Umutsuzca bir ev bulmaya çalışan bir ton sermaye var ve piyasaların da dikkatli olduğunu söyleyemem.” şeklinde yorumluyor. Küresel özel sermaye anlaşması, geçen yılın aynı dönemine göre %116 artarak 2021’e güçlü başladı. Piyasalardaki bu ciddi artışın arka planı için UBS'ten Simona Maellare “Geçen yılın ilk yarısında birçok müşteri temkinli davrandı. Kaybedilen zamanı telafi etmeleri gerekiyor.” yorumunu yaparken hızlı şekilde yapılan bu anlaşmaların, anlaşma yapanların “en yüksek fiyatları ödemek zorunda kalmalarını” gerektirdiğini, hızlı şekilde yapılması için durum tespit raporlarının da hızlandırılması baskısını artırdığını belirtti. Ancak, "İkisini birleştirdiğinizde, patlayıcıdır. Çünkü, yüksek bir fiyat ödediğinizde, her şeyin plana göre gitmesi gerekiyor.” diyerek sonuçların ciddiyetini belirtti. Yatırım uzmanı Marc Cooper, faiz oranlarının %2 veya %3'ü aşması hâlinde "değerlemeler düşecek, para daha pahalı hâle gelecek ve bunların tümü birleşme ve satın almalar üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olacak" tahmininde <a fr-original-style="" href="https://fortune.com/2021/04/02/ma-activity-has-spiked-93-and-this-investment-bank-ceo-sees-a-big-back-half-of-2021/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor</a>. &nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">SPAC balonu hakkındaki endişelerden biri ise piyasada sınırlı sayıda satın alınacak hedef şirket olmasına karşılık, bu şirketleri takip eden yüksek miktarda SPAC şirketi mevcut olması ve bu şirketlerin kurulmaya devam etmesi. SPAC'lerin artışı hakkında “Adı bilinen herkesin bir SPAC şirketi var” diyen William&amp;Mary’nin Ekonomi Profesörü Peter Atwater, “SPAC şirketleri 2021’de on milyarlarca dolar elde ederken bu yıl görülen rakamlar 2020 yılına kıyasla %2,000’in üzerinde bir yükselişe işaret ediyor.” diye de <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2021/03/24/investing/premarket-stocks-trading/index.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ekliyor</a>. Bu ciddi artışın, SPAC şirketlerini henüz olgunlaşmamış ve büyüme beklentilerini karşılayamayacak şirketleri satın almaya ya da kârsız anlaşmalar yapmaya itmesi sonucunu doğurabileceği tahmin ediliyor. Bu bağlamda, Deloitte’un SPAC uzmanı Will Braeutigam “bu kadar fazla SPAC sponsoru aynı şirkete yatırım yaparken orada olduğunu sandığınız yukarı yönlü değeri elde edemeyebilirsiniz” ifadelerini kullanıyor. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Regülasyon?&nbsp;The&nbsp;Financial Times’ın haberine göre ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), son zamanlarda oldukça gelişen finansal faaliyet alanının&nbsp;düzenleyici incelemesini yoğunlaştırdı ve özel amaçlı halka arz şirketlerinin listelenmesinde yer alan gruplara bilgi talepleri gönderdi. 8 ay önce, SEC Başkanı Jay Clayton, halka arz pazarına daha fazla rekabet getirdiği için SPAC şirketlerinden övgüyle bahsetmiş ancak genellikle bu şirketlerin %20 hissesini ücretsiz olarak alan SPAC sponsorlarının aldığı ücretler konusunda daha şeffaf olması gerektiğini de ifadelerine eklemişti. SEC'nin soru sormaya başlamasının "sürpriz olmadığını" söyleyen Linklaters ortağı Doug Davison ayrıca, "Bu durum, söz konusu işlemlerin artmasından kaynaklanan ticaretin ve yatırımcılara yönelik açıklamaların incelenmesinin de artmasını beklediğim yeni sürecin bir başlangıcıdır."</li></ul>

Aposto Gündem

SPAC'lerin olağanüstü halka arz patlaması ve hızlı yükselişi balon tartışmasını da beraberinde getirdi.


SPAC dalgası mı, balonu mu?

<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-09-24T20:11:47.518Z.jpeg" alt="New York Borsası"><figcaption>New York Borsası / Kaynak: Getty Images</figcaption></figure>2020’nin pek çok açıdan alışılagelmiş bir yıl olmadığı kesin. Görece sakin geçen ocak ve şubat aylarından sonra Covid-19’un marttan itibaren bir pandemiye dönüşerek tüm dünyaya yayılmasıyla küresel piyasalar büyük bir çalkantı yaşadı. Gerek ABD’de gerek Avrupa’da hisse piyasaları dip yaptıktan sonra hükümetlerin birbiri ardına açıkladığı ekonomik teşvik paketleri ve merkez bankalarının para politikalarını gevşetmesiyle yatırımcı güveni büyük ölçüde toparlanma gösterdi. Reel ekonomide yaşanan zorluklara rağmen ABD’de endeksler, teknoloji hisselerinin öncülüğünde tüm zamanların en yüksek seviyelerine çıktı. Böylesine kaotik bir ortamdan kazançlı çıkanlar ise hisselerini halka arz eden şirketler oldu.<ul><li>Neler oluyor? Ağustos sonu itibarıyla ABD’de hisselerini halka arz eden şirketler 70 milyar dolardan fazla sermaye elde etti. Geçtiğimiz yılın tamamında bu rakam yaklaşık 63 milyar dolardı. Yılın geri kalanında bu trend sürdüğü takdirde 2020; 2014’ten beri en faal, dot-com balonunun tüm hızıyla şişmekte olduğu 2000’den beri ikinci en faal halka arz yılı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNmNmZGI5ZTAwMTZmMDAwODdkN2Q3NyZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9NWVjMzA3MTlhYTNhNTQyYzc5MTBkYTYxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5yZXV0ZXJzLmNvbSUyNTJGYXJ0aWNsZSUyNTJGdXMtdXNhLWlwby1pZFVTS0JOMjVPMkda"">olacak</a>. Bu yılki halka arz trendlerinde başı çeken şirketler, özel amaçlı satın alma şirketleri (special purpose acquisition companies – SPACs) oldu. Herhangi bir&nbsp;ticari faaliyet göstermeyen ve&nbsp;sadece halka arzlarından elde ettikleri sermayeyle başka bir şirketi satın almak amacıyla kurulan SPAC’ler, 2020’de şu ana kadar 80’den fazla halka arzda 31 milyar doların üzerinde sermaye <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNmNmZGI5ZTAwMTZmMDAwODdkN2Q3NyZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9NWVjMzA3MTlhYTNhNTQyYzc5MTBkYTYxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5tYXJrZXR3YXRjaC5jb20lMjUyRnN0b3J5JTI1MkYyMDIwLWlzLXRoZS15ZWFyLW9mLXRoZS1zcGFjLXlldC10cmFkaXRpb25hbC1pcG9zLW9mZmVyLWJldHRlci1yZXR1cm5zLXJlcG9ydC1maW5kcy0yMDIwLTA5LTA0"">elde etti</a>. &nbsp;</li><li>Fırsatlar: Halka arz piyasasının bu yılki performansının arkasında üç temel sebep yatıyor. İlk olarak hisse piyasalarının genel olarak iyi performans gösteriyor olması, hisselerini halka arz etmeyi planlayan şirketler için elverişli bir ortam <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNmNmZGI5ZTAwMTZmMDAwODdkN2Q3NyZ1c2VyPTVlNWJlYTU3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZCZhdXRob3I9NWVjMzA3MTlhYTNhNTQyYzc5MTBkYTYxJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5jbmJjLmNvbSUyNTJGMjAyMCUyNTJGMDklMjUyRjAzJTI1MkZpcG8tc2hhcmVzLWFyZS11cC1hLXN1cnByaXNpbmctNjBwZXJjZW50LXRoaXMteWVhci13aXRoLWEtbnVtYmVyLW9mLWJpZy1kZWJ1dHMtZXhwZWN0ZWQtYWhlYWQuaHRtbA=="">oluşturuyor</a>. İkincisi, son zamanlarda halka arzını gerçekleştiren birçok şirketin hisseleri arz sonrasında değer kazanmış durumda. ABD merkezli varlık yönetimi şirketi Renaissance Capital’ın kurucularından Kathleen Smith, bu yıl halka açılan şirketlerin %70’inin hisselerinin arz fiyatının üzerinde işlem gördüğünü; tarihî ortalamanın ise %50 civarında olduğunu söylüyor. Son olarak başta teknoloji şirketleri olmak üzere halka açılan şirketlerin gelirlerindeki güçlü artış trendi, kârlılıktan önce büyümeyi dikkate alan yatırımcılar için cazip bir görünüm sunuyor.</li></ul>

Bu yıl küresel ekonomik görünümde yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen hisselerini halka arz eden şirketler beklenenin üzerinde bir performans gösteriyor.

dot-com ile ilgili hikayeler