Uzun yıllar "ucuz işgücü, düşük üretim maliyetleri" denklemiyle anılan Çin, yaptığı teknolojik ve inovatif hamlelerle küresel süper güç olma yolunda ilerliyor. Çin'de yürütülen uzun vadeli politikaların teknoloji tarafındaki son meyvesi, 2025 yılının ilk aylarına damga vuran yapay zeka platformu DeepSeek oldu.&nbsp;DeepSeek'in başarısı, bir bakıma Çin'in eğitim sistemi için de bir zafer anlamına geliyor. Bir başka deyişle bu, Çin’deki bilimsel araştırma kabiliyetinin ve eğitim sisteminin ABD gibi Batı ülkeleriyle denk olduğunun veya hatta onu aştığının ispatı olarak da yorumlanıyor.Çin’deki üniversiteler bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) bölümlerinden her yıl yüz binlerce mezun&nbsp;veriyor. Ulusal stratejilere uygun olarak daha önceleri bu genç yetenekler, dünyanın farklı ülkelerine göç ediyordu. Ancak son yıllarda bu tablo değişiyor. Çin merkezli BYD’nin dünyanın en güçlü elektrikli otomobil üreticilerin arasına girmesi; Tencent, Alibaba, Xiaomi, Baidu, Temu gibi markaların Google, Apple, Facebook ve Amazon gibi devlere kafa tutabiliyor olması, Çin’in teknoloji alanındaki atılımlarının ve genç yetenekleri ülke sınırları içerisinde tutabilmesinin bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başarının sırrı: Üniversiteler</h2>OpenAI tarafından piyasaya sunulan ChatGPT ile hayatımıza giren yapay zeka çözümleri, sayısız şirketin geliştirdiği ürün ve hizmetlerle zenginleşmeye başladı. Çin’de doğan DeepSeek ise 2025 yılının ilk günlerinde yapay zeka dünyasını sallamayı başardı. Pazara yaptığı girişle, ABD’deki teknoloji devlerinin hisse fiyatlarının çakılmasına yol açan DeepSeek, tüm dünyanın dikkatini çekti ve birkaç günde uygulama dükkanlarının açık ara en çok indirilen uygulaması oldu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Teknik açıdan farklı eleştiriler alsa da DeepSeek'in ChatGPT ve diğer AI yazılımlarına göre daha düşük maliyetlerle çalışabilmesi en büyük artısı olarak ön plana çıkarıldı.</li></ul>Ancak Çin merkezli startup'ın dünyaya verdiği bir başka mesaj daha vardı. Şirketin kurucusu Liang Wenfeng’in <a fr-original-style="" href="Liang%20Wenfeng" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylediğine göre</a>, yazılımı geliştiren ekibin tamamı Çin’deki üniversitelerde eğitim aldı. &nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Görüş:&nbsp;Telegram kurucusu Pavel Durov da geçen haftalarda Çin’deki üniversitelerin başarısına dikkat çekmiş ve okullar arasındaki güçlü rekabetin ülkenin yapay zeka alanındaki başarısının arkasında yatan nedenlerden olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.hindustantimes.com/trending/telegram-ceo-pavel-durov-praises-chinas-soviet-style-education-for-deepseeks-sudden-ai-success-101738250644147.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylemişti</a>. Durov, ABD’nin eğitim sistemini yeniden yapılandırmaması durumunda teknoloji alanındaki liderlik pozisyonunu Çin'e kaptıracağına dikkat çekiyor.</li></ul>Duke Üniversitesi'nde Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği bölümünden <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/yiran-chen-8939245/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Yiran Chen</a> de yapay zeka konusunda ABD ve Çin üniversitelerindeki eğitim kalitesi arasında fark olmadığını söylüyor.Teknoloji alanında eğitim kalitesini geliştirmeye odaklanan Çin hükümeti, uzun yıllardır yüksek öğrenime büyük yatırımlar yapıyor. Bu yatırımlar sayesinde Çin'de üniversite mezunlarının sayısı, son yirmi yılda 14 kattan fazla arttı. Bununla birlikte, yapay zeka alanında dünyanın en iyileri arasına giren üniversitelerinin sayısı da artıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/1/1/1739789123808.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.61" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Büyük AI konferanslarında en çok makale yayımlayan üniversiteler (2014-2018)&nbsp; KAYNAK: MacroPOloDahası:&nbsp;DeepSeek mühendislerinin çoğu Tsinghua Üniversitesi ve Pekin Üniversitesi gibi Çin'in dünya standartlarındaki okullardan mezun.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Madalyonun diğer yüzü: Hükümet baskısı</h2>Çin’in bu stratejisi, Çin'de yapay zeka alanında uzman bir yetenek havuzu oluşmasına neden oldu ancak yetenekli gençler, ezici bir kurumsal kültür ve iktidardaki Komünist Parti'nin siyasi tutumuyla mücadele etmek zorunda kalıyor. Çin’de hükümet, etkili gördüğü teknoloji şirketlerine baskı yapma eğilimi sürdürüyor. Bu baskılar en yoğun olarak Alibaba ve Jack Ma örneklerinde gün yüzüne çıkmıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Okuma önerisi:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2020/12/24/technology/china-jack-ma-alibaba.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Why China Turned Against Alibaba's Jack Ma?</a>&nbsp; | The New York Times</li></ul>Stratejik bir alanda konumlanan DeepSeek, 2025 yılına kadar düşük profilli bir şirket olması ve yüksek kârlar yerine Ar-Ge yatırımlarına yönelmesi sayesinde şimdilik siyasi baskılardan kurtulmayı başarıyor. Ancak bunun ne kadar devam edeceği konusunda ciddi soru işaretleri mevcut.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çin neyi farklı yapıyor?</h2>Yapay zeka alanında Çin politikalarını masaya yatıran Chicago merkezli <a fr-original-style="" href="https://macropolo.org/interactive/digital-projects/chinai/chinai-intro/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">MacroPolo'nun araştırmasına göre</a>, Çin’de 2018'den bu yana yapay zeka alanında üniversitelere 2.300'den fazla lisans programı eklendi. Yeni programlar sayesinde, yüksek nüfusunun da desteğiyle Çin üniversiteleri 2020'de ABD'den dört kat daha fazla STEM mezunu verdi.&nbsp;MacroPolo raporu, 2022'ye kadar dünyanın en iyi yapay zeka araştırmacılarının neredeyse yarısının Çin üniversitelerinden geldiğini, ABD üniversitelerinde yetişen araştırmacıların oranının ise küresel toplamın %20'lerine denk geldiğini ortaya koyuyor. Rapora göre, yapay zeka alanındaki Çinli araştırmacıların büyük bir çoğunluğu hâlâ ABD’de çalışırken, Çin'de çalışanların sayısında da artış söz konusu. Bu artışta, ABD’nin ulusal güvenlik endişelerini gerekçe göstererek yapay zeka da dahil olmak üzere belirli alanlardaki Çinli öğrencilerin ABD vizesi almasını zorlaştırması da etkili oluyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Görüş:&nbsp;MacroPolo'nun kurucusu Damien Ma, politik nedenlerle ya da çeşitli gerekçelerle Çin dışına çıkamayan mezunların ülkelerinde kalarak kendi girişimlerini kurduklarını ya da Çin'deki şirketlerde çalışmaya başladıklarının altını çiziyor.&nbsp;</li></ul>Çin hükümetinin politikaları arasında akademi ile işletmeler arasındaki bağların güçlendirilmesi de var. Sidney Teknoloji Üniversitesi'nde Çin pazarını inceleyen Prof. Dr. Marina Zhang, devletin yapay zeka projelerine para akıttığına&nbsp;ve akademisyenleri ulusal yapay zeka girişimlerine katkıda bulunmaya teşvik ettiğine dikkat çekiyor. Zhang, Çin hükümetinin süreçlere bu denli dahil olmasını, uygulanan baskıcı politikalar nedeniyle ülkenin gelişimine yönelik en büyük tehditlerden biri olarak da görüyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çin'de AI sektörünün sorunları ve riskler</h2>Pekin yönetimi, 2020'de Alibaba gibi büyük şirketler üzerinde çok az kontrolü olduğuna karar verdikten sonra Çin teknoloji sektörüne karşı kapsamlı baskılara başladı. Nitekim Alibaba kurucusu Jack Ma, hükümeti eleştirdikten sonra ortadan kayboldu. &nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">DeepSeek'in kurucusu Liang Wenfeng de gene aynı nedenle finansal piyasalara odaklandığı kariyerini yapay zeka alanına çevirdi.</li></ul>Hong Kong Üniversitesi'nde Çin'in teknoloji girişimciliğini inceleyen Prof. Dr. Yanbo Wang, siyasi iradenin kontrolü sayesinde yapay zeka alanının şimdiye kadar beyin göçünden kısmen korunduğunu düşünüyor. Kamu yönlendirmesiyle yakında daha fazla Çin merkezli yapay zeka girişiminin ortaya çıkmasını bekleyen Wang, olumlu sonuçlarına rağmen baskıların hafifletilmesi gerektiğini savunuyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Pekin son yıllarda büyük teknoloji şirketlerine karşı daha hoşgörülü olsaydı Çin'in yapay zekadaki pozisyonu çok daha farklı olabilirdi."</blockquote>Teknoloji şirketlerindeki işten çıkarmalar ve&nbsp;ABD'de Trump'ın korumacı politikalarının etkisiyle sektörün geleceğine&nbsp;dair yaratılan&nbsp;belirsizlik, bir zamanlar Çin'in en iyi öğrencilerinin ilgi odağı olan teknoloji sektörünün cazibesini azaltıyor. Gençler, özel sektörde risk almak yerine düşük ücretli ancak istikrarlı bir kariyer sunan kamu hizmetlerine yöneliyor.

Pareto İçgörü

Çin'in yıllardır yapay zeka konusunda eğitim sistemine yaptığı yatırımların ilk meyvesi olarak ortaya çıkan DeepSeek, tüm dünyada ses getirdi. Çin'in yaklaşık 10 yıldır uyguladığı yapay zeka politikaları ülkeyi teknolojide bir adım öteye taşırken baskıcı yönetim tarzı soru işaretlerini beraberinde getiriyor. 

DeepSeek'in başarısı: Çin neyi farklı yaptı?

Yazan: Joschka FischerBERLİN - Ekim ayında Çin Komünist Partisi (ÇKP), öncelikle Devlet Başkanı Xi Jinping'in ülke liderliği üzerindeki hakimiyetini teyit etmek amacıyla 20. Ulusal Kongresini topladı. Her şey onun planına göre ilerledi: ÇKP'nin en üst yönetim organı olan Daimi Komite'de artık sadece onun en sadık yandaşları görev yapıyor. Xi'nin üçüncü dönem genel sekreterlik ve dolayısıyla başkanlık koltuğuna oturmasıyla birlikte Mao Zedong döneminden bu yana Çin'de ilk kez tek bir kişi mutlak güce sahip oldu.Mao'nun ölümünün ardından Deng Xiaoping'in getirdiği kolektif, dönemle sınırlı liderlik ilkesi - Çin'in büyük ölçüde başarılı modernleşme aşamasına yeni başladığı bir dönemde - geride kaldı. Ancak yakın tarihin de gösterdiği gibi, 1,4 milyar nüfuslu bir ülkede tek kişi yönetimine geri dönüş, Çin'e ve ABD'den sonra yükselen bir süper güç olma statüsüne yönelik en büyük risklerden birini oluşturuyor.Evet, Xi yönetiminde Çin rejiminin gücü, son teknoloji dijital kitlesel gözetim ve sosyal kontrol sistemlerine yapılan büyük yatırımlar sayesinde giderek daha sınırsız ve kısıtlamasız görünmeye başladı. Yine de ÇKP'nin gücü sadece her şeyi kapsayan "akıllı" baskıya dayanmıyor. Aksine, bu aslında partinin Çin'i modernleştirme konusundaki muazzam başarılarının bir sonucu.Yirminci yüzyılın sonlarına doğru Çin, dünya ekonomisiyle bütünleşerek onun "genişletilmiş tezgâhı" ve bir numaralı ihracatçı ülkesi hâline geldi. Çin daha sonra bu büyümeden yararlanarak, geleneksel parti kontrolündeki devlet sektörünün yanı sıra büyüyen bir özel sektörün faaliyet gösterdiği son derece verimli bir karma ekonomi geliştirdi. Sonuçlar olağanüstüydü: Çin sürekli olarak büyük yıllık büyüme oranları kaydetti ve yüz milyonlarca insanı (özellikle kıyı bölgelerinde) mutlak yoksulluktan kurtarıp yeni gelişmekte olan bir orta sınıfa dahil etti.Çin zenginleştikçe askerî gücünü arttırdı ve teknolojik açıdan daha baskın pozisyonlar elde etti. Sadece birkaç yıl içinde, ağırlıklı olarak özel yüksek teknoloji sektöründen doğan teknolojik başarıları Çin’i ABD'nin Big Tech’ine (büyük teknoloji şirketleri) ciddi bir rakip hâline getirdi. 2010'ların sonlarında birkaç yıl boyunca, Çin'in dünyanın en büyük ekonomisi ve ezici bir üstünlüğe sahip teknolojik süper gücü olarak ABD'nin yerini alması an meselesi gibi görünüyordu.Ardından 2019'un sonlarında Wuhan'da COVID-19 salgını ortaya çıktı. Bazı Çinli yetkililerin ortaya çıkan salgını örtbas etme çabalarına rağmen, salgın kısa sürede tüm dünyanın sorunu hâline geldi. 11 Mart 2020'de Dünya Sağlık Örgütü, salgını bir pandemi <a fr-original-style="" href="https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilan etti</a> ve ülkeler virüsün yayılmasını kontrol altına almak için kilitlenirken küresel ekonomi durma noktasına geldi.Ancak farklı ülkeler, kendi kültürel ve tarihî geleneklerine bağlı olarak orta vadede farklı stratejiler benimsediler. Örneğin Batı'nın açık, demokratik toplumları şeffaflığı benimsedi ve gönüllü olarak kendi kendini tecrit etmeye ve etkili aşıların hızla geliştirilmesine güvendi. Üç yıl sonra, birçok insan hayatını kaybetmiş olsa da, nüfusları artık büyük ölçüde aşılanmış durumda.Buna karşın Çin, başından beri sert kısıtlama önlemlerine bel bağladı. Sıfır-COVID politikası kapsamında, tespit edilen her enfeksiyon, etkilenen herkes için zorunlu ve yakından denetlenen karantinalarla sonuçlandı. Bu strateji uzun bir süre boyunca Batı yaklaşımından daha üstün göründü. Çin'de çok daha az ölüm oldu ve kendisini dünyanın geri kalanından izole ettiği için iç ekonomisi de ABD ve Avrupa'dan daha hızlı toparlandı. Bu doğrultuda, dünya genelinde pek çok kişi otoriter komuta ekonomilerinin bu tür krizlere karşı Batı'nın dağınık, çoğulcu liberal demokrasilerinden daha donanımlı olduğundan şüphelenmeye başladı.Ancak bu görüşün son derece yanlış olduğu kanıtlandı. Artık Çin'in sıfır-COVID politikasının ÇKP ile halk arasındaki toplum sözleşmesinin askıya alınmasını gerektirdiğini biliyoruz. Xi, günümüz Çin'inin -en azından ekonomiye yön veren büyük metropollerin- 1960'ların ve 1970'lerin Çin'i olmadığı gerçeğini göz ardı etmiş görünüyor.Yeni Çin, yetkililerin mega şehirlerin tamamını haber vermeksizin kapatmasını ve işçileri haftalarca fabrikalara kilitlemesini gerektiren politikalar için uygun değil. Dahası, Çin'in dünya ekonomisindeki konumu nedeniyle, kendi kendini tecrit etmesi her zaman maliyetli olacaktı. Sıfır-COVID politikası sadece uluslararası tedarik zincirlerinde büyük aksaklıklara yol açmakla kalmadı; aynı zamanda Çin'in kendi ihracat sektörüne de ciddi zarar verdi.Xi, Çin sisteminin, gerileyen Batı karşısındaki üstünlüğünü göstermek için pandemiyi kullanmak istedi. Yine de bu, milliyetçi kibirden dolayı, çok daha üstün olan Batılı mRNA aşılarını ithal etmeyi reddetmek anlamına geliyordu. Çin'in aşılanmamış ve korunmasız kalan devasa nüfusu göz önüne alındığında, sıfır-COVID önlemlerinin kaldırılmasının riskli olacağı kesindi.Ama bitmek bilmeyen tecritler için de durum öyleydi. 20. Parti Kongresi'nden sadece haftalar sonra, Çin'in büyük metropollerinde halkın yılgınlığı bazı olaylara patlak verdi. Protestocular ÇKP'nin sansür rejimini kınamak için beyaz kağıtları havaya kaldırdılar ve "boş kağıtların isyanı" bir orman yangını gibi yayıldı. Belli ki Xi haddini aşmıştı.Çin'in görünüşte her şeye gücü yeten otokratı, gücünün dayandığı toplum sözleşmesi hakkında nasıl bu kadar az şey anlayabilirdi? Tüm zorluklarına rağmen liberal demokrasi, şeffaflığı ve kendi koyduğu sınırlarıyla, bir kez daha otokrasiden daha etkili ve dayanıklı olduğunu kanıtladı. Halka ve hukukun üstünlüğüne karşı hesap verebilirlik bir zayıflık değil, belirleyici bir güç kaynağı. Xi'nin çatışan fikirler ve yıkıcı ifade özgürlüğünden oluşan bir kakofoni gördüğü yerde, Batı esnek ve kendi kendini düzelten bir kolektif zeka biçimi görüyor. Sonuçlar da kendi adına konuşuyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Joschka Fischer, 1998-2005 yılları arasında Almanya Dışişleri Bakanı ve Şansölye Yardımcısı, yaklaşık 20 yıl boyunca Alman Yeşiller Partisi'nin lideriydi.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Telif hakkı: Project Syndicate, 2022.<a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">www.project-syndicate.org</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Not: Bu makalede yer alan tüm görüşler yazarlara ait olup, Aposto'nun editoryal bakış açısını yansıtmamaktadır.

COVID-19 salgınına yanıt olarak, farklı ülkeler kendi kültürel ve tarihî geleneklerine bağlı olarak farklı stratejiler benimsemiştir. Çin'in baştan aşağı otoriter stratejisi başlangıçta etkili görünse de, rejimin sıfır-COVID politikasının nihayetinde ölümcül derecede kusurlu olduğu kanıtlandı.

Çin'de Toplum Sözleşmesi ve COVID

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin, Hint-Pasifik ziyaretleri kapsamında Tayvan’a gideceğini açıklaması ABD - Çin - Tayvan ilişkilerinde büyük bir gerilime neden oldu. Çin yetkililerinin, bu ziyaretin büyük sonuçları olacağı yönündeki tehditlerine rağmen Pelosi’nin uçağı dün akşam saatlerinde Tayvan’ın başkenti Taipei’ye indi. Burada resmî törenle karşılanan Pelosi, "Bu ziyaret, ABD’nin Tayvan’ın demokrasisine olan sarsılmaz desteğinin göstergesidir." diyerek Çin makamlardan gelen tehditlere karşı net bir tavır gösterdi.&nbsp;Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamadaysa&nbsp;“Ülke egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumak için gerekli tüm önlemleri alacağız, bu ziyaretin sonuçları ABD ve Taipei'nin sorumluluğunda olacak." denildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Krize giden süreç</h2>Çin Halk Cumhuriyeti’nin 1980’li yıllardan beri devam eden hızlı ekonomik ve askerî yükselişi, başta ABD olmak üzere birçok ülke tarafından tehdit olarak görülüyor, Çin’in ekonomik ve askerî gücünü çevreleme politikaları hayata geçiriliyor. Soğuk Savaş’ın bitmesinin ardından dünyanın ekonomik ve askerî olarak tek süper gücü konumuna gelen ABD, Çin’in başta Pasifik ve Ortadoğu’daki artan askerî ve politik gücünü ulusal çıkarlarına karşı bir tehdit ve uluslararası arenadaki rolüne sistematik bir rakip olarak görüyor. Çin Halk Cumhuriyeti, Asya-Pasifik bölgesini kendi nüfuz alanı olarak görüyor ve ABD’nin buradaki askerî gücünü zayıflatmayı amaçlıyor.2001 yılında Dünya Ticaret Örgütü'ne katılmasının ardından ticaret hacmini astronomik boyutlara ulaştıran Çin, bugün başta ABD olmak üzere dünyadaki birçok ülkenin birinci ticaret partneri konumunda bulunuyor. Kuşak ve Yol Girişimi gibi iddialı projeler, yükselen bir süper güç olan Çin’in jeoekonomik çıkarlarını hayata geçirme noktasında büyük önem taşıyor.&nbsp;Öte yandan, batılı ülkelerin ekonomik çıkarlarına da tehdit oluşturmakla suçlanıyor. Bugün yaşanan krizin temel nedeniyse ekonomik olmaktan çok ideolojik kökenlere sahip. 2. Dünya Savaşı’nın ardından Mao Zedong önderliğindeki komünistler ve Çan Kay Şek liderliğindeki milliyetçiler arasında yaşanan iç savaştan komünistler galip çıkınca Çan Kay Şey ve beraberindeki milliyetçiler, anakarayı terk ederek Tayvan’a kaçtılar. Çin Halk Cumhuriyeti’nin 1949 yılında Mao Zedong liderliğinde kurulmasının ardından Çin halkının gerçek temsilcisinin Tayvan mı yoksa Çin Halk Cumhuriyeti mi olduğu sorusu, iki ülke arasındaki sorunların çıkış noktasını oluşturuyor. ABD Başkanı Richard Nixon'ın 1972 yılında Çin Halk Cumhuriyeti'ne resmî ziyaret gerçekleştirmesine kadarki süreçte Tayvan, birçok ülke tarafından Çin halkının resmî temsilcisi olarak tanınıyordu. Ancak hem Nixon'ın ziyareti hem de Çin'in uluslararası sisteme eklemlenmesiyle birlikte Çin Halk Cumhuriyeti resmen tanınmaya başladı. Bugün dahi, Tayvan’ı resmî olarak tanıyan sadece 13 ülke bulunuyor. ABD, Çin halkının temsilcisi olarak Çin Halk Cumhuriyeti’ni tanısa da Tayvan’la güçlü askerî ve ekonomik ilişkilere sahip. Özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Çin’in de Tayvan’a saldıracağı yönündeki öngörülerin artmasıyla birlikte ABD Başkanı Joe Biden, “Tayvan’ı askerî güç de dâhil olmak üzere gereken her şekilde Çin işgaline karşı koruyacaklarını” açıklamıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Pelosi’nin ziyareti gerginliği tırmandırdı</h2>ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret edeceğini açıklaması Çinli yetkililer tarafından eleştirildi. Çinli makamlar, bu ziyareti resmî "Tek Çin" (One China) doktrinine karşı bir meydan okuma ve egemenlik haklarının ihlali olarak yorumluyor.&nbsp;Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan, Pelosi’nin ziyaretine ilişkin “Bu ateşle oynamaktır ve ateşle oynayanlar kendilerini yakarlar.” açıklaması tehditlerin dozajını artırarak olası bir çatışma ihtimaline ağırlık kazandırdı. Çin savaş uçaklarının, Pelosi’yi taşıyan uçağı engelleyeceği yönünde haberlerin ortaya çıkmasının ardından ABD ve Tayvan ordusuna ait savaş uçakları, Tayvan hava sahasında devriye gezmeye başladı.&nbsp;Öte yandan ABD, Tayvan karasularına savaş gemileri gönderirken Çin donanmasına ait gemiler de bölgede hazır konuma getirildi. Çin ordusunun, Tayvan’a en yakın eyalet olan Fujian’a askerî yığınak yaptığı yönündeki haberler, olası bir işgal ihtimalini ön plana çıkarıyor. Her ne kadar Nancy Pelosi’yi taşıyan uçağa bir engelleme girişiminde bulunulmasa da Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun, 4-7 Ağustos tarihlerinde Tayvan etrafında gerçek mermilerin kullanılacağı askerî tatbikatlar yapacağı açıklandı. ABD ve Tayvan’a karşı bir gövde gösterisi niteliğinde olacak olan bu tatbikat, bölgede hâlihazırda&nbsp;gergin olan siyasi ilişkilerin daha da bozulacağı ve olası bir çatışma riskini artıracağı nedeniyle endişelere neden oldu.Çin ordusunun yapacağı askerî tatbikatların, ABD-Tayvan ittifakına karşı atılacak adımlardan sadece ilki olduğu ve bu ziyaretin ardından hem ABD-Çin ilişkilerinde hem de Pasifik bölgesinde askerî ve siyasi gerilimlerin daha da artacağı <a fr-original-style="" href="https://t.co/8W8fXg2bV0" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öngörülüyor.</a>

Aposto Gündem

    

Tayvan Körfezi'nde gergin saatler

Olimpiyatın siyasi ve toplumsal gerçeklerden muaf olmadığına daha önce defalarca tanık olmuştuk. Beijing 2022 Olimpiyatları öncesinde yaşananlar bu gerçeği bir kez daha yüzümüze vurdu. ABD’nin başlattığı “diplomatik boykot” trendine kısa sürede Avustralya, Kanada, Büyük Britanya, Litvanya, Yeni Zelanda, Belçika ve son olarak Danimarka da katıldı.&nbsp;Boykot, neyse ki 1980 veya 1984 Olimpiyatları’nda olduğu gibi sportif bir anlam taşımıyor. Boykota katılan devletler Çin’e diplomatik heyet göndermeyecek. Ülkeler kararı Çin’in Sincan’da Uygur azınlığa karşı işlediği insan hakları ihlallerine dayandırıyor ve bunda bir noktaya kadar samimiler. ABD Hükümeti, Uygurlar’a karşı işlenen suçları “soykırım” olarak nitelendiriyor. Ancak durumun sadece insan haklarından ibaret olduğunu düşünmek olayı basite indirgemek olur. Bu boykot, Batı dünyası ve Çin arasında bir süredir yaşanmakta olan çok boyutlu bir gerginliğin spora yansıması.Batı dünyası deyince, tabii ki ABD’yi ön saflara koymakta fayda var. ABD ve Çin arasında Trump döneminde özellikle ticari anlamda gerilen ilişkilerin Biden başkanlığında düzeleceği umudunu taşıyanlar hayal kırıklığına uğradı. Öyle ki, tarihte hiç olmadığı kadar kutuplaşmış olan Amerikan Cumhuriyetçi ve Demokratlarının üzerinde birleştiği belki de tek konu Çin’in ekonomik ve daha da önemlisi askeri bir süper güç haline gelmesinin önüne geçmek. Bu kapsamda Trump döneminde “Ticaret Savaşları” olarak başlayan ikili ilişkilerdeki gerilim giderek yeni bir soğuk savaşa doğru ilerliyor. Çin’in, Asya-Pasifik ve özellikle Güney Çin Denizi’ndeki ekonomik ve askeri hakimiyet çabası sadece ABD’yi değil bölge ülkelerini de tedirgin ediyor. Kısa vadede nasıl Ukrayna sıcak çatışma ihtimalinin en yüksek olduğu bölgeyse, Güney Çin Denizi için de orta ve uzun vadede bu olasılık azımsanmayacak türden.Diplomatik boykot uygulamaya karar veren ülkelerin bu faktörleri sebep göstermesi tabii ki beklenemezdi. Sincan’daki insan hakları ihlalleri bu bakımdan kamuoyunu ikna edebilecek bir mazeret olarak ön plana çıkarılmış durumda. İnsan hakları ihlallerinin merkezi konumundaki Sincan’daki toplama kampları resmi olarak 2017 yılından beri faaliyetteyken, bu konunun ilişkilerin iyiden iyiye gerildiği son bir iki sene içinde dillendirilmeye başlaması tesadüf değil.Boykotun sportif bir yansıması olmasa da, yeni “yeni dünya düzeninin” hangi iki tarafın rekabetinden oluşacağını yansıtması açısından önemli. Beijing 2008’de diplomatik heyete Başkan George W. Bush’un liderlik ettiği göz önünde bulundurulursa, ABD’nin bu kararla Çin’i artık hangi konumda gördüğü de daha net anlaşılıyor. Çin’in ise bu boykota aynı şekilde karşılık vereceğine kuşku yok. 2024 Paris ve 2026 Milano-Cortina’nın ev sahipleri Fransa ve İtalya muhtemelen bu rövanştan çekindikleri için boykota iştirak etmedi. Bu yüzden Çin’in boykot edeceği en yakın oyunlar 2028 Los Angeles Olimpiyatları olacak gibi görünüyor.

MESELE İNSAN HAKLARI MI?

• İsveç'te Novus şirketinin araştırması, toplumun %37'sinin ülkenin NATO üyesi olmasını desteklediğini, %35'inin karşı çıktığını, %28'inin kararsız olduğunu gösterdi. Üyeliğe destek 5 yılda %5 artarken karşı çıkanların oranı %8 azaldı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Süper güç" endişesi: Ukrayna kriziyle gündeme gelen Avrupa güvenliği tartışması kapsamında yapılan araştırmada, toplumun %59'unun Rusya'dan, %29'unun ise ABD'den "süper güç olarak endişe ettikleri" ortaya çıktı. Ülkede merkez sağ ve liberal partiler, NATO üyeliğine destek verirken parlamentoda çoğunluktaki sol ve aşırı sağ partiler karşı çıkıyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Finlandiya:&nbsp;Rusya'ya komşu olan Finlandiya'da Kantar şirketinin yaptığı araştırma, NATO üyeliğine destek verenlerin oranının %28, karşı çıkanların oranınınsa %42 olduğunu gösterdi. Kararsızların oranı %30 oldu. Üyeliğe karşı çıkanların oranı ilk kez %50'nin altında bulunurken destek verenlerin oranı 2019'dan bu yana %8'in <a fr-original-style="" href="https://www.helsinkitimes.fi/finland/finland-news/domestic/20816-hs-opposition-to-nato-membership-drops-to-record-low-in-finland.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üzerinde arttı</a>.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Basın açıklaması: NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde ve Finlandiya Dışişleri Bakan Pekka Haavisto ile ortak basın açıklaması düzenledi. Stoltenberg, "İttifakın doğu kısmında mevcudiyetimizi daha da artırmayı düşünüyoruz. İlave NATO muharip birliklerinin konuşlandırılması da buna dâhildir."&nbsp;açıklamasında <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/gundem/nato-ittifakin-dogu-ve-guneydogusunda-varligini-artirmayi-dusunuyor/2484299" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulundu</a>.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/0/2/1643117041923.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.76" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Spektrum

<img src="https://images.aposto.com/2021/6/0/1627208507016.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.65" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ejderhaların annesi Emilia Clarke, Marguerite Bennett ve Leila Leiz’in kaleminden çıkan M.O.M ilk sayısıyla yıktı geçti ortalığı. Emilia Clarke gibi bir yıldızın elinden çıkınca ister istemez olay oluyo. Kitap, Maya Kuyper isimli bir kadını takip ediyor. Maya, kimya mühendisi bir single mom. Ayrıca bir sürü süper gücü var. Biraz orijin sayısı olduğu için zaten okuyunca ne oluyor ne bitiyor iyice anlarsınız.Kitap, bir işyeri partisiyle açılıyor. Daha ilk panellerden anlıyoruz ki yıl olmuş 2049 ama Amerika’da hala Mad Men tarzı bir işyeri cinsiyetçiliği dönüyor. Maya’nın da süper güçleri ise vücudundaki hormonlarla alakalı. Bulunduğu partideki sohbetlere kulak misafiri oldukça sinirlenen Maya, süper güçleriyle değişen vücudunu saklamak için hemen partiden ayrılıyor. Süper güçlerini de tam anlamış değilim. Bazen görünmez oluyor, bazen süper güçlü oluyor, bazen de kolu bacağı uzamaya başlıyor. Alev de aldığını gördüm. Galiba tek başına Fantastic Four kendisi. Partiden geçmişe gidiyoruz ve çocukluğunu ve ailesini görüyoruz. Bilim insanı babası, hasta annesi için deneysel ilaçlar tasarlıyor evde. Güzel, sevgi dolu bir çocukluğun ardından bir sene içinde hem annesi hem babası ölünce de Maya, depresyonuyla birlikte çılgın bir temizlik serisine başlıyor. Anne-babasının laboratuvarını temizlerken babasının geliştirdiği ilaçları buluyor ve her bilinçli yetişkinin yapacağı gibi üzerinde kurukafa olan şişedeki hapları içiyor. Birkaç gün bir şey olmasa da daha sonra yavaş yavaş “ikinci ergenlik” olarak adlandırdığı süper güçlerin dışa vurumu evresine giriyor. Tekrar günümüze döndüğümüzde ise oğlu Billy ile tanışıyoruz. Billy ile tatlı tatlı vakit geçirdikten sonra toksik işyerine doğru yola çıkıyoruz. Burada ise bff’i ve patronu Wanda ile tanışıyoruz. Birkaç sayfa kankalık ve toksik maskülenlikten sonra biraz daha süper güç ekspozisyonundan sonra ilk süper kahramanlık aktivitesine tanık oluyoruz ve böylece yeni bir süper kahramanın doğuşunu izliyoruz.Yaratıcı ekip harika bir iş çıkarmış. Yazar ikili bol konuşmalı bu sayının her harfini özenle yazmış. Leila Leiz ise pop artvari tarzıyla çok başarılı bir şekilde senaryoya can vermiş. Maya’nın kendisini keşfedişini izlemek çok heyecanlıydı. İlerleyen sayılarda ise nasıl bir kahraman olacağına karar verişini izlemek de güzel olacak. Başarılı bir ilk sayı olmuş her bakımdan. Ayrıca sayının sonunda gördüğümüz kostümü inanılmaz komik. Karakterleri tasarlarken bolca eğlendikleri belli. Bir de bunu en başta söylemem lazımdı sanırım. KAPAĞI BİR SÜREDİR GÖRDÜĞÜM EN İYİ KAPAKLARDAN BİRİ. Jo Ratcliffe öyle bir kapak yapmış ki, of of of. Siz hemen bu kitabı okumaya başlayın ben de o sırada bi’ koşu gidip regular kapağını satın alayım.Kapak: Jo Ratcliffe

Emilia Clarke, Marguerite Bennett & Leila Leiz

M.O.M: Mother of Madness #1

<h3 style="text-align:center;">APOPHENIA</h3><a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjE2MmMzMzcxNTc2MDAwNjlmYzliZCZ1c2VyPTVmZmRjMzQyNDdmMjJhMDAwNzI1ZmIzMCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZlbi53aWtpcGVkaWEub3JnJTI1MkZ3aWtpJTI1MkZBcG9waGVuaWE="">Apophenia</a>: ilgisiz görünen fikirler arasında anlamlı bağlantılar bulma kabiliyeti<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2021-02-08T16:11:08.139Z.png"></figure><a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMjE2MmMzMzcxNTc2MDAwNjlmYzliZCZ1c2VyPTVmZmRjMzQyNDdmMjJhMDAwNzI1ZmIzMCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0d2l0dGVyLmNvbSUyNTJGZ2VvcmdlX19tYWNr"">George Mack</a> bu kabiliyetin sürekli değişen dünyada bir süper güç olduğuna inanıyor.

5 KİŞİ

ABD'de 3 Kasım 2020 seçim gününde yaşanan belirsizliği 5 Kasım tarihli 2020 ABD Seçimi özel bülteninde <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwb3MudG8lMjUyRmklMjUyRmFiZGRlLXNlY2ltLWJlbGlyc2l6bGlnaS1zb251Y2xhci1hY2lrbGFtYWxhci1pdGlyYXpsYXI="">özetlemiştik.</a> 7 Kasım’da Biden’ın mevcut oy ve delege sayısının onu 46'ıncı ABD Başkanlığına taşıyacağının kesin olmasıyla, seçimi takip eden basın organları Demokratların zaferini ilan etti. Sonuçların kesinleşmesinin ardından, dünya liderlerinden kutlama tweet’leri arka arkaya sıralandı. Hükümet başkanlarının yanı sıra AB ve NATO’dan da resmî <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hYS5jb20udHIlMjUyRnRyJTI1MkZhYmQtYmFza2FubGlrLXNlY2ltbGVyaS0yMDIwJTI1MkZhYmRkZS01OS1iYXNrYW5saWstc2VjaW1sZXJpbmktam9lLWJpZGVuLWthemFuZGklMjUyRjIwMzU2NTc="">tebrik mesajları</a> geldi. Bazı ülkelerin ise resmî sonuçlar gelene kadar Biden ve Harris’i kutlamamaları <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5zb3pjdS5jb20udHIlMjUyRjIwMjAlMjUyRmR1bnlhJTI1MkZoYW5naS1kdW55YS1saWRlcmxlcmktam9lLWJpZGVuaS1rdXRsYW1hZGktNjExNzE2MSUyNTJGJTI1M0Z1dG1fc291cmNlJTI1M0RkYWhhZmF6bGFfaGFiZXIlMjUyNmFtcCUyNTNCdXRtX21lZGl1bSUyNTNEZnJlZSUyNTI2YW1wJTI1M0J1dG1fY2FtcGFpZ24lMjUzRGRhaGFmYXpsYWhhYmVy"">dikkat çekti.</a>&nbsp; &nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-12T07:03:20.231Z.jpeg" alt="Biden"><figcaption>Tim O'Brien - NY Mag</figcaption></figure>&nbsp;<ul><li>Türkiye’den CHP ve HDP, seçim sonuçlarının ilanından hemen sonra sosyal medyadan tebrik mesajı yayımlarken MHP kanadında Bahçeli hızlı tebrikleri eleştirdi. İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ise “Biden döneminin Trump döneminden farklı olup olmayacağını zaman gösterir.” ifadesini <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy51bHVzYWwuY29tLnRyJTI1MkZndW5kZW0lMjUyRmNocC12ZS1oZHAtZGVuLWJpZGVuLWEtamV0LXRlYnJpay1tZXNhamktaDI3MTgxMi5odG1s"">kullandı.</a> Cumhurbaşkanı Erdoğan ise Biden’ı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5oYWJlcnR1cmsuY29tJTI1MkZjdW1odXJiYXNrYW5pLWVyZG9nYW4teWVuaS1hYmQtYmFza2FuaS1iaWRlbi1pLXRlYnJpay1ldHRpLTI4NjU2NTc="">10 Kasım’daki</a> konuşmasında kutlayarak, zaferi geç tebrik eden liderler arasında yerini aldı. &nbsp;</li><li>Geçiş dönemi tamamlanana kadar Oval Ofis’teki görevine devam edecek olan Trump, Twitter hesabından “hileli seçim” iddialarında bulunmayı sürdürüyor. Bu söylemlerin alıcılarından biri ise 9 Ağustos’tan bu yana kaybettiği koltuğunu hukuksuz bir biçimde bırakmayan Belarus lideri <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVuZy5iZWx0YS5ieSUyNTJGcHJlc2lkZW50JTI1MkZ2aWV3JTI1MkZsdWthc2hlbmtvLXVzLWVsZWN0aW9uLWlzLWEtbW9ja2VyeS1vZi1kZW1vY3JhY3ktMTM0ODQ2LTIwMjAlMjUyRg=="">Lukaşenko.</a> &nbsp;</li><li>AB’ye umut ışığı:&nbsp;ABD seçimleri Avrupa başkentleri tarafından ilgiyle takip edildi zira transatlantik ilişkilerin eski hâline dönmesi AB tarafından uzun zamandır isteniyordu. Dört yıllık Trump döneminin faturası transatlantik ilişkilerin <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5lZG5oLm5ld3MlMjUyRmFmdGVyLTQteWVhcnMtb2YtdHJ1bXAtZXVyb3BlLXBpbnMtaG9wZXMtb24tYmlkZW4td2luLXRvLXJlcGFpci10aWVzJTI1MkY="">II. Dünya Savaşı’ndan bu yana</a> en düşük seviyeye gerilemesi oldu. <ul><li>Bir adım geriden: AB için en önemli kırılma noktalarından biri, Trump’ın uluslararası ticarette AB’yi ABD’nin düşmanı&nbsp;olarak tanımladığı 15 Temmuz 2018 tarihli <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5iYmMuY29tJTI1MkZuZXdzJTI1MkZ3b3JsZC11cy1jYW5hZGEtNDQ4MzczMTE="">demeci</a>. Düşmanlık ithamıyla bildiğimiz anlamda Batı İttifakı'nın düşünsel temellerini ve uygulama pratiklerini sembolize eden çok taraflılık ilkesine aykırı davranan Trump, AB’nin kendi değerleri bağlamında hoş görebileceği bir “süper güç lideri" olamadı. &nbsp;</li></ul></li><li>AB’nin umudunu Biden’ın seçilmesine bağladığı, gizlemeye bile ihtiyaç duyulmayan bir gerçekti. Nitekim henüz seçimler gerçekleşmeden, anketlerde önde görünen Biden dönemine dair projeksiyonlar üretilmeye başlandı. Henüz ekim ayının başında Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği tarafından “Diplomasiye Dönüş – İran Nükleer Anlaşması ve Demokratik Beyaz Saray” adlı bir rapor hazırlanarak Biden dönemi için AB’nin stratejik projeksiyonları <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGbGlicmFyeS5mZXMuZGUlMjUyRnBkZi1maWxlcyUyNTJGaWV6JTI1MkYxNjU3My5wZGY="">oluşturuldu</a>. ABD için oluşturulan eylem planında, 20 Ocak’ta ofise geçecek Biden’ın ivedilikle (şubat ortasına kadar) İran’ın ekonomik olarak rahatlaması için Avrupa ülkeleriyle hareket etmesi ve Trump döneminde çıkılan nükleer anlaşmaya geri dönmeye odaklanması gerektiği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVjZnIuZXUlMjUyRmFydGljbGUlMjUyRmNvdXJzZS1jb3JyZWN0aW9uLWluLXVzLWlyYW5pYW4tcmVsYXRpb25zLWEtcm9hZC1tYXAtZm9yLXRoZS1iaWRlbi1hZG1pbmlzdHJhdGlvbiUyNTJG"">belirtiliyor.</a> Öte yandan iç politika hedeflerine odaklanan ve ülkeyi yeniden birleştirme gayretinde olan Demokrat ekibin ilk odağının AB’nin umduğu gibi olup olmayacağı ise merak konusu. &nbsp;</li><li>Brexit müzakereleri: Boris Johnson ile hiç tanışmayan Biden, Johnson’ı “Trump’ın fiziksel ve duygusal klonu”&nbsp;olarak tahayyül <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5iYmMuY29tJTI1MkZ0dXJrY2UlMjUyRmhhYmVybGVyLWR1bnlhLTU0ODU5ODU3"">ediyor.</a> Anglo-Sakson bağları ve Atlantik’in iki yakasını paylaşan iki ülke liderinin birbirlerine bu denli karşıt durmaları, ilişkilerin güçlü olmayacağına işaret ediyor. Brexit müzakerelerinin sonuçlanmasına çok az bir süre kalmış olmasına rağmen Londra hâlâ kendisini ticarette koruyacak bir sonuç elde edemedi. Dahası, ticaret için ABD ile yapılması hedeflenen özel ticaret anlaşmasına Biden yönetiminin nasıl yaklaşacağı belli değil. Özetle, ticarette iki taraftan da sıkıştırılan Birleşik Krallık’ın istemese de Kuzey İrlanda’nın haklarını gözetecek bir çözüm üretmesi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy50aGVndWFyZGlhbi5jb20lMjUyRnBvbGl0aWNzJTI1MkYyMDIwJTI1MkZub3YlMjUyRjA4JTI1MkZ3aGF0LWRvZXMtYmlkZW5zLXdpbi1tZWFuLWZvci1icml0YWlucy1zcGVjaWFsLXJlbGF0aW9uc2hpcA=="">gerekiyor.</a> &nbsp;</li><li>Eylem planı: Öncelikle tüm kampanya sürecinde oldukça aktif olan Biden’ın resmî sitesinin yerini, “Birlikte Yeniden İnşa Edelim”&nbsp;anlamına gelen&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmJ1aWxkYmFja2JldHRlci5jb20lMjUyRg=="">BuildBackBetter.com</a> adresi aldı. Geçiş sürecine hazırlanan Biden ekibinin dört temel gündem maddesi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kdy5jb20lMjUyRnRyJTI1MkZiaWRlbi1nZSUyNTI1QzMlMjUyNUE3aSUyNTI1QzUlMjUyNTlGLXMlMjUyNUMzJTI1MjVCQ3JlY2luZS10cnVtcC1pdGlyYXphLWhheiUyNTI1QzQlMjUyNUIxcmxhbiUyNTI1QzQlMjUyNUIxeW9yJTI1MkZhLTU1NTQxNTYw"">bulunuyor:</a> &nbsp;</li></ul><ol><li>Covid – 19 ile mücadele</li><li>Ekonomik İyileşme</li><li>İklim Değişikliği</li><li>Irk Adaleti &nbsp;</li></ol><ul><li>Takım çalışması:&nbsp;ABD’nin yeni dönem hedeflerinde AB hedefleriyle kesişen iki nokta, pandemiyle mücadele ve iklim değişikliği. Almanya merkezli BioNTech ile ABD merkezli Pfizer, Covid-19 aşısını geliştirmek üzere çalışıyor. AB Komisyonu, aşı için çalışan ikiliye Küresel Sorumluluk Gereği maddi destek sağlamayı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYWNkZTYyMGNkZmZhMDAwYjI5NTAzNiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDU1ZjU4MjUwNjEwMDA3ZjA4MWU1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVjLmV1cm9wYS5ldSUyNTJGY29tbWlzc2lvbiUyNTJGcHJlc3Njb3JuZXIlMjUyRmRldGFpbCUyNTJGZW4lMjUyRmlwXzIwXzIwODE="">kabul etti.</a> Bir diğer nokta, Biden’ın Paris İklim Anlaşması’na geri dönmekle kalmayıp daha fazlasını yapacağını da taahhüt etmesi. İklim Değişikliği konusunda AB’nin ortaya koymaya çalıştığı Yeşil Anlaşma düşünüldüğünde, paralel hedefler bilgi, teknoloji ve para paylaşımını sağlayacaktır. Yaşamımızı ve geleceğimizi ilgilendiren önemli konularda yapılan takım çalışması, transatlantik ilişkiler için yeni bir çıkış noktası olabilir. &nbsp;</li><li>Son not:&nbsp;2020 yılı ABD halkı için oldukça zorlu geçti. Bir yandan pandemiyi önemsemeyen bir Başkan tarafından yönetilirken diğer yandan sistematik ırkçılık sonucu&nbsp;bir insan yaşamını yitirdi ve Black Lives Matters hareketi yükseldi. Bu yaraların sarılabilmesi için Demokratların başarılı kampanyalarında vurguladıkları gibi öncelikle içten bir birleşmenin sağlanması gerekiyor. İki yıl sonra gerçekleşecek Kongre ara seçimleri, Demokratların iç politikadaki performanslarının bir karnesi olmakla birlikte dış politikada ne kadar açılabileceklerini belirleyecektir.</li></ul>

süper güç ile ilgili hikayeler