Birkaç cümleyle bu kitapla tanışma yolculuğunuzdan, çevirirken hissettiklerinizden ve sizde bıraktığı etkiden bahsedebiliriz.&nbsp;Eren Yücesan Cendey:&nbsp;Jhumpa Lahiri’den okuduğum ilk kitap Adaş olmuştu. Yine Amerika’ya gelmiş, köklerinden kopartılmış Bengalli bir aile anlatılıyordu. Sonra kitaptan çekilen aynı adlı filmi seyretmiştim. Saçında Gün Işığı&nbsp;zaten çok sevdiğim yazara kavuşma kitabımdı, Duygu Akın tarafından beni etkileyecek bir şekilde çevrilmişti.&nbsp;Sevdiğim yazar kategorisine girdikten sonra onun İtalyanca bir kitabını okudum. In altre parole,&nbsp;Başka Kelimelerle; bu kitapta İtalyancaya duyduğu tutkuyu, öğrenme hevesini, çalışmalarını ve Roma yaşantısını anlatıyordu; İtalyanca olarak yazdığı bu yazılar haftalık olarak bir gazetede yayınlanmıştı.&nbsp;Her şey bir geziyle başlamıştı: Boston Üniversitesi'nde Rönesans Mimarisi okurken Michelangelo’nun, Brunelleschi’nin yapıtlarını görmek için İtalya’ya ilk ziyaretini Floransa’ya yapmıştı. Ve görmek için geldiği şehri aslında dinlemek istediğini fark etmişti. &nbsp;Amerika’ya döndüğünde birdenbire ona hiç ait olmayan bir dilin sürgününde olduğu hissine kapılmıştı. Değişik öğretmenler, dersler, sohbetler derken usul usul İtalyanca yazmaya başlamıştı; kendi deyişiyle sanki sol eliyle, zayıf eliyle yazar gibi hissetse de - Orhan Veli’nin dediği gibi, sol elim, acemi elim, zavallı elim.Londra’da doğan, Bengalli anne babasıyla Amerika’ya taşınan küçük Jhumpa hayatının ilk dört yılında, yani okula gidene kadar sadece Bengalce konuşmuştu. O yıllarda anne babasının hep hüzün ve özlem çektiklerini hatırlıyordu. Gelen mektupları nasıl defalarca okuduklarını da. Ama şimdi kendi İtalyancaya sevdalanıp, hep onunla birlikte yaşamak isteyince, anne babasının asıl hasretini çektiklerinin, asıl yasını tuttuklarının Bengalce olduğunu anlıyordu.Okula başladıktan sonra öğrendiği İngilizce onun ana dili olmasa da asıl dili oluyordu. Bir dil üçgeni çiziyordu: Eşkenar bir üçgen. Taban İngilizce oluyordu; Bengalce ve İtalyanca da öteki iki kenar. Ülkesine, diline ait olamama hissini ana vatanına değil, diline tutulduğu bir ülkeye olan özlemle yaşıyordu.&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Belirli bir yere ait olamayan, aslında hiçbir yere dönemez. Sürgün ve dönüş kavramlarında bir hareket noktası, bir vatan vardır. Vatanı ve gerçek ana dili olmayan ben yazı masamdan da olsa dünyayı geziyorum. En sonunda bunun hiç de gerçek bir sürgün olmadığın idrak ediyorum. Ben sürgün kavramından bile sürgün edilmişim.”</blockquote><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Lahiri ile ilk tanışmam oldu bu kitap, iyi ki de olmuş diyorum. Günlük hayatta zaman zaman hepimizin derinden hissettiği “ait olamama” hissiyatını çok güzel geçirdiğini düşünüyorum, siz de aynı şekilde hissediyor musunuz?Lahiri, eşi ve çocuklarıyla artık Roma’da yaşıyor. Olduğum Yer İtalyanca olarak yayınlanan ilk kitabı. Kitabın kahramanı belki savrulmuşluk hissi yansıtıyor ama belki de artık aradığı yeri bulmuş, nihayet kendini "yuvasında" hisseden bir kadını anlatıyor. Olduğum Yer&nbsp;kitabının "Karanlıkta" bölümünde şöyle satırlar var:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">&nbsp;“… (Kumsalda) Bende eksik olan şey ondaki huzurdu ama suçluluk duyarak da olsa sokulduğum yakınlığı beni biraz rahatlatınca ben de bir başkasının gölgesinde uyuya kaldım….(…) Merhametsiz gölgelerden sakınmak mümkün değil ama aynı zamanda birilerinin merhametli gölgesine de muhtacım.”&nbsp;</blockquote>Bu satırlar belki de mecazen İtalyancayı anıştırıyordur diye düşünüyorum.&nbsp;Lahiri’nin İtalyanca yazdığı ilk roman olması da bence oldukça önemli. Dilerseniz bu konuyu biraz açabiliriz.Olduğum Yer, onun İtalyanca yazdığı ilk, benim de artık İtalyanca yazdığı için hevesle çevirmeyi beklediğim bir kitaptı. Çevirmenler, sevdikleri yazarları çevirmeyi severler elbette. Çok severek çevirdiğim bir yazarım var: Daria Bignardi. İki çocuğuyla geldiği İstanbul ziyaretinde üç gün birlikte olduğum, arkadaşlığımızın samimiyetle sürdüğü iyi bir yazar, iyi bir insan. Geçen yıllarda o ve Lahiri bir etkinlikte İtalyanca sohbet etmişlerdi, sonradan izlemiştim. Ve içimden şöyle düşünmüştüm. Kimse kimseye uzak değil; demek istersem ben Daria’dan Jhumpa’nın telefonunu, adresini ister, ona ulaşabilirim. Sevdiğim bir yazar ya! Bu arada Jhumpa onun aile arasındaki adı. Asıl Bengalce adı Nilanjana Sudeshna anaokulu öğretmenine zor gelince, Jhumpa sürüp gidiyor bir ömür.&nbsp;Ben de -Eren olarak- &nbsp;o güne kadar hiç duymadığım bir dille on yaşında, çocukken tanışmıştım. İlk öğrendiğim kelimelerin, hayat bilgisi kitabımızın ilk sayfasının ve sonbaharın konusu olan bağ bozumu, asma, üzüm, şarap olması beni nedense şaşırtmamıştı. Onu sorgulayamayacak kadar küçüktüm. Sekiz yılımın sonunda Kant’ın felsefesini, Dante’nin Komedyasını İtalyanca anlatacak seviyeye gelmiştim. Benim de o dilden kopmam artık çok zordu. O da benim ikinci dilim, ikinci vatanım olmuştu. Ve bu hasret hiç dinmedi, hep onunla yaşasam, hep İtalyanca okusam da dinmeyen bir hasret bu sahiden.Zamansız, mekansız bir hikâyenin içinde savrulan bir kadınla tanışmış gibiyim “Olduğum Yer”i okurken. Bu savrulma düşüncesi bana hep hüzün, yalnızlık gibi kırılgan duyguları geçirdi. Siz baş kahraman hakkında nasıl bir izlenime kapıldınız?Bu -adı olmayan- kadının bende bıraktığı asıl izlenim yalnızlığı oldu. Evet barista ile sohbet ediyor, arkadaşı, annesi var ama sanki hep bir an önce bitse de yalnız kalsam hissiyle yapılan dostluklar kurduğu izlenimi de bıraktı. Belki savrulmuşluktan gelen bir yalnızlık bu. &nbsp;Kitapta bir paragraf çok ilgimi çekti, belki de aynı duyguları paylaştığım için. Kitaplarını ödünç vermekten hoşlanmayan birinin ağzından çıkan “Oysa bu kitap benim için değerli ve onun içindeki tek bir sözcüğün bile anlamını hissedebileceğini sanmıyorum.”&nbsp;Sizin kitaplarla kurduğunuz bağ nasıl? Bazı kitaplarla çok daha bireysel ilişkiler kurduğumuza inananlardan mısınız?Kitaplar benim hayatımda her zaman çok özel bir yer tuttu; gençlik kitaplığımın büyük bölümü kütüphanemde duruyor fakat artık okuduğum kitaplardan, yeniden bakmak isteyeceğim, belki akıl danışacağım satırlar içerenleri tutuyor, geri kalanları arkadaşlarıma veriyorum. İmam Gazali’nin çölde soyulduğunda elinden giden kitapları için ah vah edişine karşı haramibaşının ona söyledikleri her zaman zihnimdedir:&nbsp;“Sen ne biçim alimsin evlat? Alim dediğin kitapsız deftersiz de kalsa bilgisiz kalmayandır. Kitapları deveye değil de aklına yükleseydin şimdi çırpınmazdın.”Elbette alim değilim ama uzun yıllar içinde gördüm ki okuduğum pek çok kitaba bir daha dönmüyorum ve kütüphanede sararıyor; bu nedenle bari başkaları okusun diye dağıtıyorum.Okuduğum ve çevirdiğim bazı kitaplarla bireysel ilişkilerim var elbette. Yüreğinin Götürdüğü Yere Git, Bir Çift Yürek ve her zaman ısrarla andığım, Atlıkarıncada Bir Tur Daha bu kitaplardandır. Selim İleri kitaplarının tümü 1978 yılından beri ilk baskılarıyla kitaplığımda yer tutar. Zaten sakladığım kitapların çoğu yetmişli, seksenli yıllarda okuduklarımdır.Sonlara doğru sorulan bir soru var: “Sonunda geçip gitmediğimiz bir yer var mı? Yönünü şaşırmış, kaybolmuş, uzaklaşmış, tutarsızlaşmış, yoldan çıkmış, altüst olmuş, yitmiş, yerini şaşırmış, toprağından sökülmüş, yabancılaşmış."&nbsp;Siz hiçbir yerde olamama duygusunu hangi sıfatla tanımlardınız?Hiçbir yerde olmayan, olamayan da aslında kendini her yere taşır. Bence, işin en acısı insanın doğduğu, büyüdüğü şehir içinde kendini yabancı hissetmesi. Yetmişli yıllar beni ben yapan yıllardı; İstanbul’un mimarisi ve halkı yeni kuşağın tahmin edemeyeceği bir fizyonomiye sahipti ve ben kendi şehrimde sürgün hissediyorum bazen ve ne yazık ki biliyorum ki yaşça ileri olan pek çok kişi hissediyordur bunu.&nbsp;Bu ait olamama hissi başka bir dilde yazmaya bağlı mı sizce?Jhumpa Lahiri özelinde bu ait olamama hissi belki de ana dili olan Bengalceden, belki hiç görmediği ana vatanından kopmuş olmasıdır. Israrla yeni bir dil araması, hasretini çektiği İtalyancayla ilişki kurması belki de kendine yeni bir yuva inşa etmesiydi.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bana düşkün olmasına rağmen bakış açımla ilgilenmiyor ve işte bana gerçek yalnızlığı öğreten de aradaki bu uçurum oluyor."</blockquote>

1Kitap1Mekan

Çevirmen Eren Yücesan Cendey ile Jhumpa Lahiri üzerine söyleşi

Jhumpa Lahiri'nin kalemi ve aidiyet duygusu

1901 yılında ABD’nın New York eyaletinin başkenti Buffalo’da “Pan-Amerikan Fuarı” (Pan-American Exposition) <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pan-American_Exposition" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düzenlenmiştir</a>.Fuarın bir parçası olarak Frederic Thompson ve Eric Dundy adlı iki kişi “Ay’a Yolculuk” (A Trip to the Moon) adlı bir eğlence tasarladılar. Ziyaretçilerin bindikleri uzay aracının adı, Latince “Ay” anlamına gelen Luna idi.1902 yılında Thompson ve Dundy, Kuzey Amerika’nın ilk kalıcı eğlence parkı olan “Denizaslanı Parkı”nı (Sea Lion Park) kiraladılar ve yeniden <a fr-original-style="" href="https://untappedcities.com/2021/07/15/nyc-lost-amusement-parks/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düzenlediler</a>.Böylece 16 Mayıs 1903’te, ABD’nin New York şehrinin Coney Island ilçesinde ilk Luna Park açılmış <a fr-original-style="" href="https://untappedcities.com/2021/07/15/nyc-lost-amusement-parks/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oldu</a>.1933 yılına kadar park defalarca iflas etti, parkı devralan yönetici ardına yönetici, bir türlü parkı kârlı bir şekilde işletemiyordu.1944 yılında çıkan bir yangınla parkın çoğu zarar gördü, 1946’nın Ağustos ayında yıkılmak üzere satıldı, ve aynı yılın Ekim ayında bir başka yangınla kalan kısımları da tarihe <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Luna_Park" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">karıştı</a>.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/2/1671526963449.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.64" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Türkçede lunapark kelimesinin muhtemel ilk kullanımı 1930 yılında bir Cumhuriyet gazetesi haberinde <a fr-original-style="" href="https://www.nisanyansozluk.com/kelime/lunapark" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görülür</a>. Haberin ilgi çekici kısmı, parkın adının Lünapark diye yazılması ve bulunduğu Coney Island semtinin “Konyalant” şeklinde Türkçeleştirilmesidir.Lunapark isminin eğlence parklarının genel adı olarak kullanılması bir ihtimal Fransız medyasından da geçmiş olabilir. İlk yazılışının neden Lünapark olabileceği de Fransızca telaffuzunun etkisi ile açıklanabilir.Günümüzde Türkçenin yanında Fransızca, İtalyanca, Rusça, Yunanca, ve Lehçe dilleri eğlence parklarının genel ismi olarak lunapark kelimesini kullanırlar. Çocuklarımız için ayda bir lunaparka&nbsp;gitmek mümkün olsaydı, ama maalesef uzayda bir hayal...<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kelime Köşesi'nden Ata LeblebiciInstagram'da <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/kelime_kosesi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">@kelime_kosesi</a>

Kelime Köşesi

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hayriye Caddesi</h2>Cihangir'den Çukurcuma'ya kıvrılan sokağın başında, Mayko Meze Evi'nin kapısı önüne atılmış iki masadan birinde oturuyoruz. Perşembe. Sohbetin konusu şöyle: "Buradan evlere mi dağılsak? Gizli Bahçe'ye mi gitsek? Minimüzikhol açılmış, kapıda 100 kira vermeyi göze alıp oraya baksak da dans mı etsek?" Kararsızlık taburelerde ikamet — içeriden bir şeyler daha sipariş etme eylemine evriliyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/9/5/1633103916727.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Çukurcuma mahallelisi<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Önümüzden geçenlere kulak kesilince Fransızca, İtalyanca ve İsveççe olduğuna kanaat getirdiğimiz bir dilde sesler duyuluyor. Bahisler açıldı. Tesadüfen uçakta tanışmış insan güruhu. Ucuz olduğu için İstanbul'u seçmiş arkadaş kavuştayı. Beş dakika sonra bir grup daha. Yine Fransızca. Fas'tan veya Lübnan'dan gelmiş olabilirler. Bilemedik. Aksana hâkim değilmişiz. Çok vakit geçmeden iki kişi daha. Hesabımızı ödemiş duruyoruz şimdi kapı önünde. Üç dakika içinde bir ekip daha geçerse ya soracağız ya da takılacağız peşlerine. İşte. Döndüler köşeden ve biz de yürüyoruz peşleri sıra, rahatsızlık vermeden.Faikpaşa'ya doğru kıvrılıyor yolumuz, sonra önümüzdeki insanları kaybettiğimiz noktada sesler duyuluyor Hayriye Caddesi'nde. <a href="https://www.instagram.com/nohradio" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://www.instagram.com/nohradio" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>Noh Radio<a href="https://www.instagram.com/nohradio" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://www.instagram.com/nohradio" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>'nun aşağı katında drum &amp; bass, ortasında kokteyl sırası, önünde insanlar var. Üç beş değil ama, sokak boyunca. İstanbul, meğer geri gelmiş. Tanımadıklara merhaba deme, gülümseme, ortasından konuya dalma adeti Noh Radio'nun, hemen yanında <a href="https://www.instagram.com/markustavern/" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://www.instagram.com/markustavern/" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>Markus Tavern<a href="https://www.instagram.com/markustavern/" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://www.instagram.com/markustavern/" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>'in önünde devam etmekteymiş. Oyalanıyoruz. Çukurcuma'da bir cadde boyunca akıyor yaşam. Merdivenlerde tiribün misali oturanlar da burada. El arabasında sütlaç, sandviç satanlar da. Çoğunluk sokakta.

Soli

Önerilen filmlerin anında IMDb puanına bakıp, 7.0'ın altına burun kıvıranlara daima sinir oldum. Oysa altı-nokta-bir-şeylerde tatlı ve içten filmler, değerli keşifler, izleyene kişisel olarak dokunan hikâyeler vardır.Adını, eşi onu terk ettiğinden beri erkeklerden uzak durmaya yemin etmiş Sinyora Enrica'dan alan bu film, fazla odalarını öğrencilere kiraladığı, Rimini'deki evinde geçiyor. Türkiye'den İtalyanca öğrenmek için şehre gelen Ekin ise, aracı şirketin sandığının aksine bir erkek öğrenci. Sinyora Enrica ve Ekin'in, yağmurun altında bavullarıyla kapıda bırakılmakla başlayıp, adeta bir büyükanne-torun ilişkisine dönüşen ilişkisini anlatan, Ali İlhan&nbsp;imzalı bu ilk-film, İsmail Hacıoğlu ve Claudia Cardinale'yi buluşturuyor.Sinyora Enrica ile İtalyan Olmak, bir başyapıt değil pek tabii ki - fakat bu bölümün amacı da zaten başyapıtlardan söz etmek değil. "İzleyene kişisel olarak dokunan hikâyeler" kontenjanından seçtiğim bu film, lise yıllarımda iki yaz geçirdiğim Rimini şehrinde geçiyor. Bu hafta bir toplantıda, lafın gelişi, 'herkesin bilmeyeceği bir şehir' örneği olarak adı telaffuz edildikten (selam Elif!) birkaç dakika sonra, kendimi Google Maps'te sokaklarında gezerken buldum Rimini'nin. Zihnimden çoktan silinmiş olduğunu düşündüğüm meydan ve sokak isimleri, otobüs rotaları, plaj yolları, restoran ve mağaza isimleri, sahildeki atari salonundan gelen melodiler bir bir bulanıklığından arındı. Benzer bir aydınlanmayı ve nostaljiyi, 2011 yılında filmi izlerken de yaşadığımı hatırladım sonra. Kaldığım ev, geçtiğim sokaklar, orada bulunma amacım filmdekine çok benziyordu. Filmin iyi olup olmaması umrumda değildi; benim için özeldi.&nbsp;★★★★

Altı nokta altı.

Sinyora Enrica ile İtalyan Olmak, 2010

Dil, tarihi açık eder hatta önümüze serer de diyebiliriz. Toplulukların ilişkilerini gösteren ve hamurunu saygıdan alan örnekler de çok. Örneğin; “Be makam-ı Konstantiniyye el mahmiyye” kalıbı; yüzyıllar boyunca yazılı kaynaklarda ismi “Konstantinopolis” veya “Konstantiniyye” diye geçen şehrin, Osmanlı İmparatorluğu döneminde de basılı kitaplarının ilk sayfasındaki yer alan mührün künyesidir. “Konstantiniyye matbaası” demektir, “İstanbul matbaası” değil. Bunun tarihe sahip çıkmak yapıldığını söyleyebiliriz. Bu örnekten yola çıkarak “İstanbul’da dil nasıl hayat bulurdu?” diye merak etmemek elde değil. Bu hafta İstanbul’da yaşayanların diliyle ilgili birkaç not aktaralım.<ul><li>Sık konuşulan diller: Osmanlı İmparatorluğunun resmî dili olan Türkçe, kalabalık etnik gruplarla beslenirdi. Rumca ve Ermenice bunların başında gelir. Sadece konuşma dilinde de&nbsp; değil yazılı literatürde de yer alırdı. 15. yüzyılda Bizans İmparatorluğu zamanından yerleşen <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWQxMjZmZmNhOGRlMDAwOTY3ODI1MyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ0ci53aWtpcGVkaWEub3JnJTI1MkZ3aWtpJTI1MkZSb21hbnlvdA=="">Romanyot</a> topluluğu Yunanca konuşurdu. Musevi topluluğun üyelerinden Eliyahu Kapsali’nin Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihiyle ilgili bir eseri de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWQxMjZmZmNhOGRlMDAwOTY3ODI1MyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZkZXJnaXBhcmsub3JnLnRyJTI1MkZ0ciUyNTJGcHViJTI1MkZjdWlsYWglMjUyRmlzc3VlJTI1MkYyNjk0NCUyNTJGMjgzMjk1"">vardır</a>.&nbsp; &nbsp;</li><li>İspanyolca: Şu an dünyada en çok konuşulan <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWQxMjZmZmNhOGRlMDAwOTY3ODI1MyZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZlbi53aWtpcGVkaWEub3JnJTI1MkZ3aWtpJTI1MkZMaXN0X29mX2xhbmd1YWdlc19ieV9udW1iZXJfb2ZfbmF0aXZlX3NwZWFrZXJz"">ikinci dil</a> olan İspanyolca ise 15. yüzyıl sonunda Avrupa ve İspanya'dan alınan göçlerin sonucunda şehre giriş yapar.&nbsp; &nbsp;</li><li>İtalyanca: İlber Ortaylı’nın aktardığına göre İstanbul’da İtalyanca her lehçesiyle konuşulurdu. Buradaki zenginliğin sebebi ise 18. ve 19. yüzyıllardaki göçler. İşçi kesiminin geldiği ve zanaatkârların çoğunlukta olduğu da söylenir. Yazar Edmondo de Amicis, “İstanbul’da konuşulan İtalyancanın sadece konuşanlar tarafından anlaşıldığını” belirtir. Ortaylı’nın verdiği bir başka örnek de İtalyanca “faccia di culo” kalıbı, “alırım façanı aşağı” olarak dile geçer.&nbsp; &nbsp;</li><li>Bulgarca: 19. yüzyılda basılı yayınların çıkarıldığı göz önünde bulundurulunca Bulgarcanın da dile katkı yaptığı anlaşılıyor.&nbsp; &nbsp;</li><li>Farsça: İstanbul’da yaşayanların diline yaptığı etkiyi tam olarak ölçmek mümkün değil. Fakat Ortaylı, 19. yüzyılda Üsküdar etrafında yoğunlaşan İran’dan gelen bir grubun Azeri lehçesiyle Farsça konuştukları not eder. &nbsp;</li></ul>Kaynak:&nbsp; Ortaylı, İlber. (2009), İstanbul'dan Sayfalar (İstanbul: Turkuvaz Kitap).&nbsp;

Aposto İstanbul

Dil, tarihi açık eder hatta önümüze serer de diyebiliriz. “Tarihi zengin olan İstanbul’da dil nasıl hayat bulurdu?” diye merak etmemek elde değil. Bu hafta İstanbul’da yaşayanların diliyle ilgili birkaç not aktaralım.

İtalyanca ile ilgili hikayeler