Futbolu sevenler için bir tür ayin olan Avrupa Şampiyonası günlerindeyiz. Futbol, dünyanın karanlığına karşı aydınlık bir perde aralayıp, farklı renklere gönül verseler de aynı oyunu seven insanlara ortak bir dilde buluşmanın keyfini sağlıyor—en azından bir süreliğine.&nbsp;Almanya sokaklarında farklı ülkelerden taraftarların birbirlerine dostane şekilde takıldıkları görüntüler de düşüyor sosyal medyada önümüze. Arnavutlar, İtalyanların gözleri önünde spagetti paketlerini ortadan ikiye bölüyor; Avusturyalılar Fransızlarla maçlarından önce pretzel’in bagetten daha leziz olduğunu iddia eden dövizler taşıyorlar.&nbsp;Belli ki joga bonito bile bazen daha fazlasını ifade etmeye yeterli olmuyor. Taraftarların yardımına yemekler, yiyecekler, ulusal mutfakların şan ve şerefi sayılan lezzetler koşuyor. Hangisi daha leziz, hangisi hangi millete ait, kim hangisini önce buldu? Bizler baklavadan, mantıdan, dönerden, lahmacundan, humustan, cacıktan ve daha pek çoklarından aşinayız bu tartışmaya. Bitmeyen, muhtemelen hiçbir zaman da bitmeyecek, görünürde zararsız tartışmalar.&nbsp;Acaba gerçekten zararsız mı?&nbsp;Pek çok uzman, belli başlı bazı istisnalar dışında yemeklerin milliyeti olmadığı fikrinde. Bir öğünün kimlere ait olduğundan çok, nerede ve nasıl pişirildiğine bakmak çoğu zaman daha çok şey söylüyor. Coğrafya, yükseklik, toprağın türü, nem, doğada neyin nasıl yetişeceğini veya nasıl saklanacağını, nasıl pişirilip nasıl yeneceğini belirliyor. Elbette kültürel, toplumsal, siyasal koşullar da...&nbsp;Aynı coğrafyayı paylaşan komşu halklar, ortak bir sofradan beslenirken, farklı coğrafyalarda yaşayan aynı halktan insanlar farklı şekillerde beslenebiliyor. Hangi yemeği sevdiğimiz, hangisini sevmediğimiz, neyi nasıl hazırladığımız da kültürümüzle ve içinde yetiştiğimiz toplumsal yapıyla alakalı. Yeme-içme alışkanlıklarımızdaki farklılık ve benzerlikler; sınıfsal, etnik, ulusal ya da toplumsal cinsiyetle ilgili kodlara dair çok ayırt edici bilgiler sunuyor.Sofra kültürü üzerine çalışan akademisyen Zafer Yenal yemeğin “ulusallaşması”nın sandığımızdan çok daha yeni zamanlara tekabül ettiğini vurguluyor. Yemek sosyolojisi alanında yapılan birçok araştırma “ulusal mutfak”ların çoğunlukla ulus-devletleşme süreciyle ortaya çıktığı konusunda hemfikir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mesela dünyanın en gelişmiş mutfaklarının başında gelen Fransız mutfağı 19. yüzyılın ortalarından itibaren ulusallaştı. Özellikle süreli yayınların ve eğitim öğrenimin yaygınlaşmasıyla, birbirinden çok farklı özelliklere sahip yerel mutfaklar giderek daha “ulusal” bir bütünün içinde tanımlanmaya başladı. Velhasıl, tıpkı uluslar için geçerli olduğu gibi, ulusal mutfaklar da aslında geriye dönük olarak “icat edildi.”</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Amida'nın sofrası</h2>Bütün bunları bana yemek kültürü üzerine kitaplarıyla tanınan Silva Özyerli’nin çalışmalarını düşündürdü. Aile kökleri Diyarbakır’a dayanan Özyerli çocukluğunu ve ilkgençliğini bu şehirde geçirdi. 2019’da Aras Yayıncılık tarafından yayımlanan ilk kitabı Amida’nın Sofrası’nda kendi aile hikayesiyle birlikte kadim Diyabakır’ın özellikle Hıristiyan hanelerinde pişen ve bugün artık pek çoğu yitip gitmiş yemeklerini anlatan Özyerli, bir yazar olarak da rüştünü ispatlamış ve Dünya gazetesi tarafından Gastronomi dalında Yılın En İyi Kitabı ödülüne değer görülmüştü. Aynı Özyerli, bu yakınlarda da Diyarbakır’da özellikle düğün ve bayram gibi kutlama vesileleriyle tüketilen ve sofra kültürünün ayrılmaz bir parçası olan likörleri anlattığı&nbsp;Amida’nın Ruhu kitabını yayımladı. Vişneden kestaneye, çikolatadan güle, bergamottan kavuna onlarca bitki ve meyveden ürettiği likörleri yine eski Diyarbakır hikayeleriyle iç içe geçirerek anlatan Özyerli, Anadolu Ermenilerinin zengin kültürel birikimi günümüze taşınabilseydi nasıl farklı bir ortamda yaşayacağımızı da hayal ettiriyor okuruna.İlginçtir, incelikli, rafine bir zevkin ürünü olarak görülen likör, Ermeniler arasında dahi çoğunlukla İstanbul yaşantısıyla özdeşleştirilir. Özyerli’nin Diyarbakır likörleri üzerine çalışmaları, özellikle yapıp ettiklerini takip edenlerin Amida’nın Ruhu’nu dört gözle beklemesine neden olan tadım etkinlikleri, konuşmaları, atölyeleri, Anadolu Ermenilerinin de liköre İstanbul’dakiler kadar, hatta belki onlardan daha bile aşina olduğunu gösteriyor. Kimliklere dair zihnimizde yer etmiş kalıpların yanılmaya daima mahkum olduğunu anımsatan bir kıssa belki de bu, hisse çıkarmayı bilenlere tabii.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yemek: Millî gurur ve gerilim vesilesi</h2>Türkiye’de yemek, çoğu zaman millî, hatta kimi zaman yerel bir gururun, bazen de başka milletlerle gerilimlerin konusudur. Uluslaşma yolculuğuna geç ama aceleci bir şekilde çıkıldığından mı bilinmez, tarihten miras ortak sofra mirasımızın ürünü olan baklavanın, lahmacunun, kokoreçin ve daha pek çok lezzetin “Türklüğü” sıklıkla vurgulanmak, ısrarla tescil edilmek istenir.&nbsp;Oysa çokmilletli, çokkültürlü bir coğrafyada tatların zenginliğini tek bir gruba mal etmek gerçekliği fazlasıyla tahrif edecek, nihayetinde damakta sası bir tat bırakacaktır. Osmanlı İmparatorluğu’ndan bugüne gerek halk, gerek seçkin sofralarında bu çoğulluğun izlerini görmek çok kolay ve Özyerli’nin yazdıkları bu gerçeğin altını çizdiği için de değerli.Onun çalışmalarının yolunu açan ise bugün 20. yılını kutlayan bir başka kitaptı. Takuhi Tovmasyan’ın Sofranız Şen Olsun kitabı, onun İstanbul ve Trakya kökenli ailesinin sofrasında yer alan yemekleri, yine hikayelerle harmanlayarak doyumsuz bir lezzette sunuyordu. Onun “anı-yemek” diye adlandırılan türde verdiği eser, Özyerli ve başkaları için kapıyı sonuna kadar aralayarak, özellikle ev içlerinde kalmış kadın emeğini görünür kılıyor, saklı kalmış mutfak hazineleriyle ve insan hikayeleriyle ortak kültüre eşsiz bir katkıda bulunuyordu.Bu doğrultuda çalışanlar sadece Ermeniler değil şüphesiz. Marianna Yerasimos’un Osmanlı saray mutfağına, Evliya Çelebi seyahatnamesindeki yemeklere, Kapadokya yöresinde yaşayan kendi ninesinin mutfağında olup bitene dair eserleri sofra kültürü ve tarihi alanında büyük izler bıraktı.&nbsp;Bir başka Rum araştırmacı, Meri Çelik Simyonidis, İstanbul sofralarına lezzet katan farklı kültürlerden insanların hikayelerini ve tariflerini biraraya getiren çalışmalar yapıyor. Seferad Yahudilerinin mutfak geleneklerini <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=i1StNwBoaV0&list=PLi1BNWmCm7w5mHrlFV_jl1NKGT49_znY9" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Köklere Dönüş</a> adlı YouTube video serisiyle ve yazılarıyla aktarmayı hedefleyen Lian Penso Benbasat ise benzer bir faaliyeti Yahudi cemaatinin mutfak değerlerinin kaybolmasını önlemek gayesiyle yürütüyor.&nbsp;Ayşe Kudat Kürt Mutfağında Ne Pişiyor kitabıyla Kürt kadınların yaşadıkları coğrafyanın türlü zorluklarına karşın üretmeye devam ettiği lezzetlere odaklanıyor. Antakyalı Arap Ortodoks nüfusa mensup Anna Maria Beylunioğlu akademik çalışmalarıyla Türkiye mutfağının çokkatmanlı yapısını ortaya çıkararak tektipleştirmeyle mücadele ederken, şarap üzerine atölyelerin aranan ismi Levon Bağış da şarabın anavatanı olan Anadolu topraklarının zenginliğini, yekpareleştirilmiş tarih anlatılarıyla büyümüş yeni kuşaklara aktararak milliyetçi ve muhafazakar anlatılara karşı mücadele veriyor.Bütün bu isimler ve çalışmalar, bizlere aslında bir şiddet tarihinin tamamlayıcısı olarak unutturulmaya çalışılan çok renkli ve çok sesli bir tarihi hatırlatma gayretindeki çok değerli minör katkılar.&nbsp;Özyerli, Tomasyan, Yerasimos, Simyonidis, Benbasat, Beylunioğlu, Bağış, Kudat ve onlar gibi niceleri, nasıl ki güneşin sofrasında bütün halklara ve bütün insanlığa yer varsa, yaşadığımız coğrafyada da bir zamanlar bütün halkların tabiat ananın sofrasında türlü lezzetler ürettiğini hatırlatmak için çalışıp didiniyorlar. Nâzım Hikmet’in şiirindeki gibi “Dostların arasında, güneşin sofrasında” olduğumuz günlerde buluşmaya duyduğumuz özlemi yüreklerinde hep sıcak tutarak.

Aposto Gündem

Türkiye’de yemek çoğu zaman bir millî, hatta kimi zaman yerel bir gururun, bazen de başka milletlerle gerilimlerin konusudur. Peki ulusal mutfaklar aslında geriye dönük olarak “icat” mı edildi? 

‘Güneşin Sofrası’nda bizler: Yemeklerin ulusu

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Türkiye,&nbsp;2024 Avrupa Futbol Şampiyonası'nda (EURO 2024) F Grubu'ndaki ilk maçında Gürcistan ile karşılaşacak. BVB Dortmund Stadı'ndaki maç 19.00'da başlayacak. &nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası:&nbsp;Grubun diğer maçında ise Portekiz ile Çek Cumhuriyeti Leipzig'de karşı karşıya gelecek.&nbsp;</li></ul>

Canlı Gündem

Avrupa’nın kalbinde, turnuva düzenleme becerisiyle meşhur bir ülkede, 31 günde 51 maçta onlarca yıldız, yüz binlerce futbolseverin karşısına çıkmaya hazırlanıyor. Kağıt üzerinde kusursuz bir şölen bizleri bekliyor ama zaten yoğun bir futbol takviminden henüz çıkmışken acaba futbolu, “17. Avrupa Şampiyonası’nın tadını hakkıyla çıkaracak kadar özledik mi” sorusunun yanıtı muallak. Çağımızın, hayatın her anını “içeriklerle” doldurmaya adanmış diğer şov sektörleri gibi futbolda da bu zaman futbolseverlere tanınmıyor. Zaten kimseden de futbolsever olmalarını bekleyen yok, fanatik ya da değil ama mutlaka bağımlı bir “içerik tüketici” olunması yeterli. Hâl böyle olunca başlıyor, yenilikçilerin, “90 dakika çok uzun”, “Gençler bu kadar uzun süren maçları izlemiyor” argümanları ve televizyonun, sosyal medyanın en çok gelir getirecek algoritmalarına uygun yeni fikirler... Bir tek takvimi hafifletmeyi, maç sayısını azaltmayı, insanlara “özleme fırsatı” vermeyi önerenlere yer yok bu “yeni” fikirler arasında. Onlar “eski”, “eskiye ait”, “çağa uygun olmayan” gibi sıfatlarla kodlanıyor. O hâlde hazırsak (soran yok gerçi ama) başlayalım.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Takvim: 2024 Avrupa Futbol Şampiyonası bu akşam 22.00’de oynanacak Almanya-İskoçya maçıyla başlıyor. 24 takımlı 17. Avrupa Futbol Şampiyonası, 14 Temmuz’a kadar devam edecek. Açılış maçı Münih’te, kapanış maçı ise Berlin’de oynanacak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Statü: 24 takımın 4’erli 6 gruba ayrıldığı turnuvada gruplarını ilk 2 sırada bitiren takımlar son 16 turuna kalacak. 6 üçüncüden ise en iyi dördü gruptan çıkacak.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İngiltere: Kaybetmekten sıkılmak</h2>Favorileri değerlendirirken bahis şirketlerinin sıralamasına (İngiltere-Fransa-Almanya) uygun gideceğiz. Tarihindeki tek büyük turnuva zaferini 1966’da evinde düzenlenen Dünya Kupası’nda elde eden İngiltere’nin kadro kalitesi favorilerden biri olmayı hak ediyor elbette. Ama ülke futbolunun “kaybeden” namı da bir o kadar düşündürücü. Elimizde bunun İngiltere millî takımına karşı bir önyargı olmanın ötesinde, alınan sonuçlarda belirleyici bir faktör olduğunu düşünmek için çok sayıda kanıt var. O yüzden İngilizlerin etkileyici hücum gücünden çok o gücün 1 numarası Harry Kane’in Bayern Münih’te dahi kazanamadığı akıllara geliyor. Gareth Southgate’le sağlanan istikrardan çok o istikrardan bir kupa çıkmadığı gerçeği öne çıkıyor. Yarı finaldeki muhtemel Fransa eşleşmesi de kura şansının bir kez daha onların yanında olmadığını hatırlatıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fransa: Mbappe’nin krallığı</h2>İkinci favori Fransa, 1998’den beri dünya futbolunun en istikrarlı şampiyon adayı. Modern futbolun gerekliliklerini karşılayan atletik güçleri ve buna uygun bir futbolcu yetiştirme fabrikası olmaları bu devamlılığı sağlıyor. Benzer bir kadro yapısına rağmen 2020’de İsviçre’ye 2. turda elendiklerini, 2016’da finalde Portekiz’e kaybettiklerini ve 2000’deki şampiyonluklarından bu yana bu turnuvada beklentiyi karşılayamadıklarını hatırlatalım. Katar 2022 sonrası bayrağı Messi ve Ronaldo’dan devralan çiçeği burnunda Real Madrid’li Kylian Mbappe, sadece turnuvanın değil muhtemelen dünyanın da en iyi oyuncusu. Ve bu özelliğiyle 1984’te Platini’nin, 2000’de Zidane’ın yaptıklarını tekrarlayarak kazananların şehrine kendini bir kez daha kanıtlayarak gitmek isteyecek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Almanya: Nerede o eski Die Mannschaft!</h2>Ev sahibi Almanya, 2014 Dünya Kupası şampiyonluğundan beri serbest düşüşte. Ülke futbolu çok sayıda yenilikçi teknik direktör çıkarıyor, Bundesliga bu sayede çok eğlenceli ve hücumcu bir lig, millî takım ülkenin kozmopolit gerçeğini en iyi yansıtan yer ama yine de "Die Mannschaft", Brezilya’da gördüğü zirvenin ardından alışılmadık seviyelere geriledi. Bir zamanların çok iyi oynamadığı, çok güçlü olmadığı dönemlerde dahi kazanmayı bilen makinesi, artık kazanma iradesini, sertliğini, azmini ortaya koyamayacak kadar yumuşak bir toplama takım hüviyetinden kurtulamıyor. Hazırlık aşaması ve yeni teknik direktör Julian Nagelsmann, bu tabloyu değiştirebileceğine dair pek de ışık vermedi. Normalde Almanya’yı hafifsemek ölümcül bir hatadır ama son yıllarda Almanya bu "küstahlığa" dahi cezayı kesemez hâlde.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Portekiz: Derinlik ve kalite</h2>2016 finalinde Fransa’yı mağlup ederek Cristiano Ronaldo’yu “büyük turnuva kazanmış büyük futbolcu” sınıfına dahil eden Portekiz, Türkiye’nin grubundan finale kadar ilerlemeye aday. Fernando Santos sonrası göreve gelen Roberto Martinez, turnuvanın en geniş ve kaliteli kadrolarından birine sahip. Yedek 11’iyle dahi şampiyonluğa oynayabilecek bir derinlikten bahsediyoruz ama yine de 2022 Dünya Kupası’ndakine benzer bir hayal kırıklığının önüne geçmede hücum hattının istikrarı belirleyici olacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İspanya: Aranan çeşitlilik kadroda mevcut</h2>İspanya, kıta futbolunun en belirgin tarzına sahip takımı. 2008, 2010 ve 2012’deki Avrupa ve Dünya şampiyonluklarıyla taçlanan bu tiki-taka oyununa karşı geliştirilen anti-tezler, millî takım tarafından çürütülebilmiş değil. 2012 sonrasında “topa en fazla sahip olan takım” olmayı hep sürdürdüler ama 2020’de yarı finale çıkarken dahi futbolseverleri etkilemeyi başaramadılar. Herkes İspanya’nın biraz daha pragmatik bir turnuva oyununa adapte olması gerektiğini söylüyor. Bu konuda adımlar atan, hücum varyasyonlarını atletik kanat oyuncularıyla çeşitlendiren Luis de la Fuente yönetiminde o turnuvanın bu turnuva olması ümit ediliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki ya Türkiye?</h2>EURO 2016 ve EURO 2020’yi ülke futbolunun unutmak isteyeceği anılarla sonuçlandıran Türkiye için Almanya macerası da pek umutlu başlamıyor. Gerçek bir santrforun yokluğu, kalecilerin formsuzluğu ve savunmadaki kritik parçaların sakatlığı Vincenzo Montella’nın zaten belirsiz olan 11’ini daha da zayıflattı. Türkiye her şeye rağmen Portekiz, Çekya ve Gürcistan’ın da bulunduğu gruptan en azından 3. olarak çıkabilecek güçte. Eğer bu gerçekleşecekse Barış Alper Yılmaz, Arda Güler, Semih Kılıçsoy gibi sükse yapması beklenen yıldız adayı hücumculara iş düşecek.

Punto 

Futbolu özlemeye fırsatımız oldu mu emin değiliz ama 17. Avrupa Futbol Şampiyonası geldi çattı. Turnuvanın favorilerini ve Türkiye'nin şansını değerlendiriyoruz.

EURO 2024 başlıyor: Favoriler ve Türkiye

Euro 2008 efsanesiAvusturya ve İsviçre’nin ev sahipliği yaptığı 2008 Avrupa Şampiyonası Milli Takım için eşsiz bir hikâyeye dönüşmüştü. A millîler, 4. torbadan kuralara katılmış ve Portekiz, ev sahibi İsviçre ve o dönemin güçlü ekibi Çek Cumhuriyeti’nin bulunduğu A grubuna düşmüştü.&nbsp;Turnuvaya Portekiz’e 2-0 yenilerek başlayan ekip, daha sonra “geri dönüşün kralları” ismini kazanmasına sebep olan İsviçre ve Çek Cumhuriyeti maçlarını da geriye düşüp kazanarak gruptan çıkmıştı.&nbsp;Hikâye çok boyutluydu. Sakatlıklar, kaleci Volkan Demirel’in kırmızısı, genç Arda Turan’ın azmi, Nihat Kahveci’nin kaptanlığı, Semih Şentürk’ün kulübeden gelip ateşlediği fitil ve beyaz gömlekli Fatih Terim gibi birçok birbirinden önemli karakterin oluşturduğu unutulmaz bir turnuvaydı.Türkiye çeyrek finallerde yine bir geri dönüş hikâyesi yazarak Hırvatistan’ı penaltılarda yendikten sonra, as kadrosunun yarısından fazlasının olmadığı, büyük sakatlık ve kart problemleriyle güçlü Almanya ile yarı finalde karşılaşmıştı. Yine de büyük bir mücadele örneği göstererek Almanya’ya son dakikalarda yenilen golle 3-2 mağlup olmuştu. Euro 2008 hikâyesi yakın tarihte bir efsane olarak hâla yerini koruyor.&nbsp;2012 ve olaylı 2016Bu büyük başarının ardından Millî Takım bir sonraki turnuvaya katılamadı. 2012’de grup ikincisi olarak Play-Off oynamaya hak kazanan Millîler, bu aşamada Hırvatistan’a toplamda 3-0 yenilerek gruplara kalmadan elendi.&nbsp;2016 ise her yönüyle Türkiye açısından yıkıcı bir niteliğe sahipti. Fransa’nın ev sahipliği yaptığı turnuvada Türkiye, değişen kurallarla birlikte en iyi üçüncü olarak katılım gösterdi. Selçuk İnan’ın İzlanda’ya son dakikalarda attığı ikonik frikik golü, belki de o döneme dair hatırlanan tek en iyi şey olacaktı.&nbsp;Prim krizi ve kaosMillî Takım Hırvatistan, İspanya ve Çekya’nın olduğu B grubunun ilk iki maçından kötü bir futbol oynayarak yenilgiyle ayrıldı. Daha sonra Çekya galibiyetiyle birlikte gruptan çıkma şansını korusa da, daha sonraki sonuçların ardından turnuvaya veda etmek zorunda kaldı.&nbsp;Ancak bu dönem mağlubiyetlerin de ötesinde bildiğimiz Millî Takım’ın sonuydu. Daha sonra ortaya çıkan haberler takımda bir prim krizinin yaşandığını aktarıyordu. Konuya dair basında birçok iddia çıkmıştı. O dönemde takımın liderleri olan Burak Yılmaz ve Arda Turan bir tarafta, teknik direktör Fatih Terim diğer tarafta kalmıştı. Taraflar arasında bir gerginliğin çıktığı aşikârdı ancak kamuoyu konuyu bütünüyle öğrenemedi. Prim skandalı ve sportif başarısızlık Milli Takım’ın o dönemki büyük jenerasyonunun da bittiğinin göstergesiydi.&nbsp;Hayaller, hayatlar: 2020Dünyadan 11 şehrin ev sahipliği yaptığı 2020 Avrupa Şampiyonası, COVID-19 sebebiyle 1 yıl ertelemeli gerçekleşti. Harika bir eleme dönemi geçiren Millî Takım yeni isimler ve yeni bir kimlikle sahadaydı. Eleme gruplarında son dünya şampiyonu Fransa’dan 1 galibiyet 1 beraberlik alan Millî Takım, büyük bir beklentiyle Euro 2020’ye direkt katılım göstermişti. Uluslararası basın tarafından turnuvanın gizli favorileri arasında sayılıyordu.Grup aşamasında ilk maçını ev sahibi İtalya ile oynayan Millî Takım turnuvaya oldukça kötü bir başlangıç yaptı ve devamında da hiç maç kazanamadı. Üstelik turnuva boyunca yalnızca 1 gol bulabildi. Müthiş başlayan bir hikâye tam olarak bir yıkımla sonuçlanmıştı. Bu sonuçla beraber Millî Takım bir anlayış değişlikliğine gitmeyi tercih etti. &nbsp;Özlenen Milli Takıma doğru: 2024Almanya’nın ev sahipliğinde düzenlenecek 2024 Avrupa Şampiyonası, Millî Takıma dair heyecanları yeniden arttırdı. Yeni teknik direktör Stefan Kuntz öncülüğünde başlayan elemeler Millî Takım için iyi başlasa da oynanan oyun ve daha sonraki süreçte basit puan kayıpları, ümitsizliğin artmasına sebep olmuştu. Özellikle kritik Hırvatistan maçına dair umutlar giderek sönüyordu.&nbsp;Geçtiğimiz haftalarda teknik direktör Vincenzo Montella’nın göreve gelmesiyle başlayan yeni süreç, Millî Takım’a olan ilginin yeniden yükselmesiyle devam ediyor. Önce Hırvatistan’dan iyi oyunla alınan galibiyet ve daha sonra Letonya zaferi Millî Takım’da yeni bir hikâyenin başladığını gösteriyor. Montella ve takım arasındaki kimya özlenen Millî Takım’a dair oldukça gerçekçi izler taşıyor.&nbsp;

Efsane Euro 2008 hikâyesinin ardından A Millî Futbol Takımının yeni bir hikâye yazması bekleniyor. Peki geçtiğimiz 15 yılda neler yaşandı?

15 yılın ardından taze heyecan

<img src="https://images.aposto.com/2022/7/1/1659371041469.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Dr. Mehmet Kasapoğlu/Twitter🏊 Aysu Türkoğlu, Manş Denizi’ni 16 saat 28 dakikada yüzdü ve 21 yaşındaki sporcu, Türkiye’den bu başarıyı gösteren en genç isim oldu.⚽ 2022’de Avrupa’da tribünlerde en çok taraftarın yer aldığı üç futbol müsabakası, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Şampiyonası'nda oynandı: Barcelona - Wolfsburg 91.648, Barcelona - Real Madrid 91.553, İngiltere - Almanya 87.192.⚽ Lionel Messi, Paris Saint-Germain’in Nantes karşısında 4-0’lık Fransa Süper Kupa zaferinin ardından kariyerindeki 41. kupasını kazandı. Messi 2 kupa daha kazandığı takdirde, futbol tarihinde en çok şampiyonluk yaşayan sporcu olacak.

<a fr-original-style="" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3NvdXJjZT13ZWImc3Vic2NyaWJlcj11bmRlZmluZWQmc3Rvcnk9NjBjYzU5ODY1NjllYWYwMDA2ZmNhNjM3JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnR3aXR0ZXIuY29tJTI1MkY0OGt1dGF5" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kutay Ersöz</a>2016’nın finalistleri Fransa ve Portekiz, bu sefer grup aşamasında karşı karşıya geldi. Onları bir kez daha finalde görebilirdik ama maç sonunda fikstür değişti.Fransa ve Portekiz, son yılların en başarılı iki millî takımı. Son iki büyük turnuvayı onlar kazandı. Uzun zamandır aynı teknik direktörlerle çalışıyorlar. Kadrolar değişse de ısrarla benzer futbolu oynuyorlar. Sahip oldukları yüksek kalite sıkıştıkları anlarda farkı yaratıyor.&nbsp;İki takım Avrupa Şampiyonası öncesi en güçlü favoriler olarak gösteriliyordu. Zaten Euro 2016 finalinde de karşılaşmışlardı. Birçok futbolseverin sıkıldığı 120 dakikalık mücadele, Portekiz’in 1-0’lık üstünlüğüyle bitmişti. Devamında iki kez daha karşılaştılar. O maçlar da 0-0 ve 1-0 (bu sefer kazanan Fransa) sona erdi. Yani Budapeşte’deki maç öncesi iki takımın karşılaştığı son 300 dakikada sadece iki gol atılmıştı. Bu nedenle, bir final provası gibi gözüken grup maçından beklentiler düşüktü. Fakat pandemi ardından 60 bin kişinin doldurduğu bir stadyuma çıkan futbolcuların coşkusu, maçı başka bir seviyeye taşıdı.<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-25T07:32:54.155Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Reklam gibi başladı, korku filmi gibi bittiYıllar önce bir marka, Portekizli ve Brezilyalı oyuncuları kullanarak bir reklam filmi çekmişti. Reklamda; iki takım oyuncuları, çıkış tünelinde topla ufak tefek hareketler yaparken birden birbirlerine ‘hareket’ çekmeye başlarlar ve tüm stadyumu kullanarak hünerlerini gösterirler. Bu kısa sekansta savunma yoktur, kontrol yoktur, taktik yoktur. Hatta gol bile yoktur. Sadece çalımlar, paslar ve topla oynamak önemlidir.&nbsp;Fransa – Portekiz maçı bu kadar ışıltılı değildi belki ama o reklamı andıran bir tempoyla başladı. Tribünlerden etkilenen iki takım oyuncuları, maçı kazanmak için alışılmış oyunlarının dışına çıktı. Birinci bölgede topa sahip olup sabırla beklemek yerine, ya direkt oynadılar ya da ön alanda baskı yaptılar. Antoine Griezmann ve Diogo Jota gibi hücum oyuncuları bile top kaparak takımlarını atağa kaldırdılar.Bu oyunun taraftarların hoşuna gittiğini düşündük, zira 10. dakikada tribünlerden güçlü bir tezahürat yükseldi. Oysa coşkunun nedeni Macarların, Almanya’ya attığı goldü. Tıpkı hakemin Ronaldinho’ya müdahalesiyle sona eren reklam gibi, Fransa – Portekiz mücadelesi de Münih’ten gelen gol haberiyle kendi gerçeğine döndü. Grupta bir maç daha vardı ve oradan çıkacak sonuç sahadakilerin canını yakabilirdi. 25. dakikadan sonra tempo düştü ama kalite sahada kaldı. 90 dakika boyunca ufak bir Paul Pogba resitali izledik. Karim Benzema millî takıma fiilen döndüğünü gösterdi. Kylian Mbappé, Nélson Semedo’ya kariyerinin en kötü maçlarından birini yaşattı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-25T07:29:51.927Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" alt="Benzema" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Bruno Fernandes’den yoksun olan Portekiz ise sırtını Ronaldo’ya dayamış bir görüntü içindeydi. Renato Sanches de beş sene öncesine döndüğünü gösterdi. Fakat Fransa, her açıdan rakibine oranla daha iyi gözüktü. Üç penaltı ve bir VAR katkısı sayesinde 2-2’ye gelen maçın son 10 dakikası, iki tarafa da yarayacağı için, bir ‘al gülüm ver gülüm’ oyununa dönüştü. 90 dakika içinde İngiltere’nin ikinci turdaki rakibi yedi kere değişti. Wembley’e giden Almanya olurken, Fransa ve Portekiz yarı final için sözleşti. Her ne kadar bu maçtaki görüntüsüyle Portekiz’in Belçika’yı elemesi zor gözükse de, Euro 2016 şampiyonluğuna ‘gümbür gümbür’ yürümediklerini hatırlatmak lazım.Kesin olan ise Euro 2016’nın finali bu yaz tekrarlanmayacak!<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-25T07:32:36.768Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.56" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Karışık senaryolar yerine kıran kırana futbolBelki de tam bu noktada UEFA’yı eleştirebiliriz. 24 takımlı format, bize daha çok maç sunup birçok ülkeye rüyasını yaşama şansını tanısa da hem kafa karıştıran ikinci tur senaryoları hem de tek galibiyet alan takımlarına verilen ikinci tur ödülü turnuvanın tadını kaçırıyor.32 takımlı bir şampiyona, 55 ülkeli bir kıta için çok fazla. Öyleyse yeniden 16 takıma dönülebilir. Hesap kitapların azaldığı, fikstürlerin net olduğu, denk takımların yer aldığı grup aşamaları turnuvayı daha değerli kılar.Bu sayede biz de, reklamlara gizlenen esas futbolu sahalarda görebiliriz.

2016’nın finalistleri Fransa ve Portekiz, bu sefer grup aşamasında karşı karşıya geldi. Onları bir kez daha finalde görebilirdik ama maç sonunda fikstür değişti.

Erken yarı finale dönüşen erken final

• UEFA, Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi ve Avrupa Şampiyonası’nı ilgilendiren bir dizi karar <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.fanatik.com.tr/son-dakika-uefa-resmen-acikladi-2021-sampiyonlar-ligi-finali-istanbulda-2151153">açıkladı.</a><ul><li>Şampiyonlar Ligi: Bu sene oynanacak sekizli final turnuvasının 12-23 Ağustos tarihleri arasında Portekiz’in Lizbon şehrinde yapılmasına karar <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/025e-0f9a3f8c5c4d-3323c8a96a4d-1000--champions-league-final-eight-in-lisbon/">verildi.</a> Maçların seyircili oynanıp oynanmayacağına ise daha sonra karar verilecek. Önümüzdeki yıllarda Şampiyonlar Ligi finalinin düzenleneceği şehirler ise 1 yıl ötelenecek. Buna göre, bu sezonun finalinin normal şartlardaki ev sahibi İstanbul Atatürk Olimpiyat Stadı, 2021'deki finale ev sahipliği yapacak. &nbsp;</li><li>Kadınlar Şampiyonlar Ligi: 21-30 Ağustos tarihleri arasında İspanya’nın Bilbao ve San Sebastian şehirlerinde oynanacak. Şampiyon, San Sebastian’da <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.uefa.com/womenschampionsleague/news/025e-0f9a42a2b5d2-df67e3da15bf-1000--women-s-champions-league-finals-to-be-played-in-august/">belirlenecek.</a> &nbsp;</li><li>Avrupa Ligi: Sekizli final turnuvası 10-21 Ağustos tarihleri arasında Almanya’nın dört farklı şehrinde (Köln, Duisburg, Düsseldorf, Gelsenkirchen) <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.uefa.com/uefaeuropaleague/news/025e-0f9a414021a7-00e4ef531ed6-1000--europa-league-final-eight-in-germany/">oynanacak.</a> Final maçı Köln’de gerçekleşecek. &nbsp;</li><li>EURO 2021: 11 Haziran-11 Temmuz tarihleri arasında daha önce belirlenen 12 Avrupa şehrinde <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/0254-0d41684d1216-06773df7faed-1000--euro-2020-all-the-fixtures/">gerçekleşecek.</a></li></ul>

Netflix’in futbolun aristokratlar tarafından kuralları belirlenen amatör bir oyun olduğu yılları anlatan ve futbolun tarihine ayna tutan The English Game isimli dizisi üst sınıfın futbolun tek sahibi olduğu dönemde, karşılarına işçi takımlarının çıkmasıyla futbolun yaşadığı evrimi ele alıyor.Dizide yer alan futbol federasyonu başkanlığı yapmış Arthur Kinniard karakterinin diğer federasyon üyelerine seslenirken kullandığı sözler dikkat çekici.“Olanları görmüyor musunuz? Her yıl, ülkenin her yerinden Kupa’ya katılmak isteyen yeni takımlar çıkıyor ve bu daha da artacak. Futbol, imparatorluğa ve ötesine yayılacak. Bu kesin. Avrupa’ya, Afrika’ya, ABD’ye, Güney Afrika’ya…”Kinniard’ın sözleri gerçek oldu ve futbol sınırlarını aşarak devasa bir endüstriye dönüştü. Türkiye futbolu ise üzerindeki potansiyel büyümeyi gerçekleştirmekte büyük zorluklar çekiyor.Yazar Tuğrul Akşar’ın tanımlamasıyla futbol, günümüzde üç milyarın üzerinde insandan ilgi ve talep gören bir meta ve tüketim <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmM2U1ODBmODI1MDYxMDAwN2YxMjE4NiZ1c2VyPTVlZjQ3ZDc5MjNmYzJiMDAwODcwZjA4NCZhdXRob3I9NWYzZTU2MGI4MjUwNjEwMDA3ZjExZjg5JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmRlcmdpcGFyay5vcmcudHIlMjUyRnRyJTI1MkZkb3dubG9hZCUyNTJGYXJ0aWNsZS1maWxlJTI1MkY4NzQ3OTQ="">ekonomisi.</a> Kulüplerin yayın, sponsor ve maç günü gelirlerinin üçü de onu tüketen toplumun yapısal özellikleriyle doğrudan ilişkili. 2018/2019 rakamlarına baktığımızda Türkiye Süper Lig’deki ortalama stadyum kapasitesi 28.146 kişi ve ortalama doluluk oranı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmM2U1ODBmODI1MDYxMDAwN2YxMjE4NiZ1c2VyPTVlZjQ3ZDc5MjNmYzJiMDAwODcwZjA4NCZhdXRob3I9NWYzZTU2MGI4MjUwNjEwMDA3ZjExZjg5JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5ha3RpZmJhbmsuY29tLnRyJTI1MkZEb2N1bWVudHMlMjUyRkVrb2xpZy1GaW5hbC0xMTExMjAxOS5wZGY="">%50.</a>&nbsp;<ul><li>Stadyum yatırımları: Son yıllarda hükümet, kamu bankaları aracılığıyla büyük stadyum inşaatları için yüklü yatırımlar yaptı. Bu yatırımların daha hızlı kendini çıkarması için ise Dünya Kupası ve Avrupa Şampiyonası gibi dev organizasyonlara ev sahipliğine hak kazanılmaya çalışıldı fakat şimdilik bir kazanım yok. Öte yandan endüstrinin ihtiyaçları, Covid-19'la aksayan organizasyonlar ve talepler düşünüldüğünde izleyicileri stadyuma çekmek için yeterli bir sebep olmadığı söylenebilir. Yatırımların kendilerini çıkarmasının uzun zaman alacağı varsayımı, sistemin borç yüküne katlanarak ekleniyor.</li></ul><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-08-20T11:00:09.071Z.jpeg" alt="Hatay stadyumu"><figcaption>Hatay Stadyumu İnşaatı</figcaption></figure><ul><li>Dört büyükler ve borç: Spor medyası, kulüplerin borç batağında performans sergilediğini ifade ediyor. Akşar ve Futbol Ekonomi ekibinin belirttiği üzere dört büyük kulübün geçmişten bugüne birikimli zararlar toplamı 4,8 milyar lira. Yani kulüpler finansal olarak dengeli olmaktan çok uzak. Kulüplerin şirketleşme tartışması bu uzun vadeli çıkışı olmayan yola dair sunulan bir alternatif olarak karşımıza çıkıyor. Başkanların daha önce kısa vadeli hedeflerle genel olarak kulübün borç yükünü artırarak ayrıldıklarını biliyoruz. Maalesef var olan düzlemde oyunun doğal dengesi yani güç ve başarının ödüllenme mekanizması bunu gerektiriyor. Çok borçlu kulüpler yeni başkanlarını buluyor, başkanlar ise kısa dönemde başarı ve finansal düzelmeyi aynı anda vaat ediyor. Zaten çok büyük finansal yükümlülükler altında olan bu geminin yürümesi içinse tek çare görünüyor: Daha çok borçlanmak.</li></ul>

Avrupa Şampiyonası ile ilgili hikayeler