Sergi adı: Bugün de Yaşıyorum / Cengiz ÇekilNerede? ArterNe zaman? 9 Şubat - 24 EylülNeden gitmeli? 1970’lerde başlayan sanat üretiminde öncü ve yenilikçi yaklaşımıyla sanatçı kimliğinin yanı sıra akademisyenliğiyle de dikkat çeken Türkiye çağdaş sanatının önemli köşetaşı isimlerinden biri Cengiz Çekil. Ancak 2015 yılında kaybettiğimiz sanatçının eserleri, 2010’da Vasıf Kortun’un küratörlüğünü yaptığı Rampa’daki retrospektif sergisinden sonra ilk kez bu denli kapsamlı bir sergiyle izleyiciyle buluşuyor.Cengiz Çekil’in 2011’de New York'taki The Museum of Modern Art’ın (MoMA) koleksiyonuna dâhil edilen Günce adlı 1976 tarihli işi, bir hatıra defterine yaklaşık iki ay boyunca o günün tarihini atarak bir mühürle not düştüğü “Bugün de Yaşıyorum” cümlesinden oluşuyor. Arter’deki retrospektif sergi başlığını, 80 darbesi öncesinde gündelik hayatın olağanlaşan şiddet atmosferinde hayatta kalmanın olağanüstülüğünü, korkuya karşılık umudu nahif bir dille anlatan bu cümleden alıyor. Böylece sergi, Çekil’in “bugün de” eserleriyle yaşadığını izleyiciye hatırlatıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1689074292200.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Saplantı, Cengiz Çekil, 1974 [2013] | Fotoğraf: Barış Özçetin" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Saplantı, Cengiz Çekil, 1974 [2013] | Fotoğraf: Barış ÖzçetinSerginin küratörü Eda Berkmen; Bugün de Yaşıyorum sergisini kurarken Çekil’in çeşitliliği ve kapsamı geniş sanat pratiğini, izleyicinin dolayımsız bir şekilde eserlere odaklanabilmesine olanak sağlamaya çalışarak kurgulamış. Uzun yıllardır izleyiciyle buluşmayan, yeni kuşakların neredeyse hiç karşılaşmadığı eserleri müze içinde konumlandırırken kategorize etmek yerine doğrudan ve açık bir sergileme biçimini tercih etmiş. Berkmen’in sergide yer vermek istediği olmazsa olmaz eserler ise 1980’li yılların sonunda ürettiği Düzenleme ismini vererek numaralandırdığı yerleştirmeleri, 1995 İstanbul Bienali’nde Aya İrini’de sergilenen Sağır Çığlık ve şaşırtıcı mekanik bir düzenek olan Yerleştirme 96 isimli yapıt.<img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1689073861584.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Düzenleme No. 5, Cengiz Çekil, 1987 | Kaynak: Argonotlar" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Düzenleme No. 5, Cengiz Çekil, 1987 | Kaynak: ArgonotlarCengiz Çekil kimdir?Ankara’da Gazi Eğitim Enstitüsü’nde resim okuduktan sonra 1970-1975 yılları arasında devlet bursuyla Paris’te École Nationale Supérieure des Beaux-Arts’da eğitimine devam eden sanatçı, avangart sanat akımlarıyla ilişki kurmanın da etkisiyle yerleşik resim ve heykel algısının dışında bir üretim pratiği geliştirir. Yıllar sonra “Kendime rağmen dönüşü olmayan bir yolculuğa çıkmış gibi hissettim” diye tarif edeceği ilk kavramsal işlerinden Korkuluk’u da o yıllarda Paris’te üretir:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Paris’te göre göre, yapa yapa, bir gün, bir hâl geldi bana. Atölyeye müthiş bir heyecanla girdim ve hızla çalışmaya başladım. Önce haç şeklinde bir tahta çaktım. Bir paltom vardı, haça onu giydirdim. Sonra üstüne alçı atarak korkuluğa dönüştürdüm. Kafasına da bir şapka koydum. Korkuluk çıktı ortaya. Bir kriz, trans hâli gibiydi, birdenbire, titremeyle beraber bir rahatlama…” &nbsp;</blockquote>İçinde yaşadığı dönemin sosyo-politik &nbsp;yansımalarını eserlerine taşıyan Cengiz Çekil; enerji, zaman, inanç, ölüm gibi temel kavramları ele almasıyla evrensel bir dil kurarken bir yandan da yerel kültürden beslenen üretimleriyle dikkat çeken bir sanatçı. Doğduğu coğrafya, çocukluğu, babasıyla kurduğu ilişkinin de eserlerine yansıdığını gördüğümüz sanatçı; gündelik ve hazır nesneleri işlevlerinden soyutlayarak ürettiği yerleştirmeleriyle geleneksel sergileme biçimlerine, ticari sanat anlayışına karşı da bir tavır sergiler. 80 darbesinin toplum üzerinde yarattığı sinikliği ve korkuyu Maşallah ve Evet serilerine dönüştürür, yine o yıllarda taşrada öğretmenlik yaparken evi taşlandığında İletişim Taşı&nbsp;adlı bir iş üretir. İşlerinde sıklıkla kullandığı mezar ya da mezar taşlarıyla ölümün düşünceleri öldüremeyeceğini, enerjinin kaybolamayacağını anlatır. Tıpkı geride bıraktığı eserleri gibi…<img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1689074181309.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Şeyler (detay) Cengiz Çekil, 1998 | Kaynak: Argonotlar" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Şeyler (detay) Cengiz Çekil, 1998 | Kaynak: ArgonotlarBir alıntı:&nbsp;Bundan neredeyse 10 yıl önce, Eylül 2014’te, Istanbul Art News için yaptığımız söyleşide bir romantik olduğunu ve romantiklerin içinde bulundukları zamana dair mutsuzlukları olduğu için bugünle değil; geçmişle ilgilendiklerini söyleyerek pek çok işinin çocukluğuyla bağı olduğunu anlatmıştı Çekil. O söyleşide çocukluğunu anlattığı bölümde ise şöyle diyordu:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Benim için çocukluğumla ilgili önemli iki mekândan biri, yazın göçtüğümüz bağ eviydi. Bağda orada burada bulduklarımdan bir şeyler yaratmaya çalışırdım, meraklı bir çocuktum. Mesela kabak yaprağının sapından fıskiye, tahtalarla kayık, su çarkı yapardım. İlginçtir; bir Japon dizisinde görmüştüm o su çarklarından, sonra babamın atölyesinde daha gelişmişlerini yapmıştım. Zaten bir diğer çocukluk mekânım da babamın atölyesi…Babam enteresan bir adamdı. Ona hayrandım, çünkü çok yaratıcı ve zeki, sürekli arayışlar içinde olan biriydi. Bütün hayatı boyunca bir sürü iş değiştirdi ama esas işi tamircilikti. Onda bir kasaba insanının köşelere vuran böcekler gibi çıkış arama hâlini görüyordum.Bor’un ilk bisikletçisiydi. Sonra sıkıldı, dokumacılık yapmaya başladı, ardından su değirmeni çalıştırdı. Ağır vasıta şoförlüğü, makine tamirciliği derken en son yaşlılığına yakın; güçten kuvvetten düşeceğini hesap ederek saatçiliği öğrendi. Bütün çarşı kapanır, bir tek onun ışıkları yanar, gece üçlere kadar tutkuyla çalışırdı. Her işi zirveye getirir, orada bırakırdı. Bu, biraz da taşra insanının çıkışsızlığı gibiydi.Bilimsel düşünen bir kafası olduğu için dincilerle de arası iyi değildi. Oruç tutmamak meseledir bizim oralarda ama babam oruç tutmaz, namaz kılmazdı. O dar coğrafyada bizim eve her gün gazete girerdi, düzenli kitap okunurdu. Babamın düşünce sistemi biz çocuklarını yetiştirmesi açısından da önemliydi. Mesela tanrıyı sorduğumuzda elektriği gösterir, “İşte böyle bir şey tanrı” derdi, “etkisi var ama kendisi yok”. Güzel bir eğretileme, öyle değil mi? İşte babamın o atölyesi, orada yaptığı işler benim dünyamın oluşmasında, ileride yapacağım işlerde çok etkili oldu. Babamın hayata bakışını Duchamp’a da benzetirim ben…</blockquote>Öne çıkan eser:Yine Istanbul Art News’teki söyleşide çocukluğun doğasından etkilenerek ürettiği&nbsp;Çocukluğa Doğru,&nbsp;Çocukluktan Beri işini onun &nbsp;ağzından aktaralım:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Çocuk yılan boğar.” Türkçe bu deyim çocukların tehlikeyi, tehlikeli şeyleri bilmemelerini anlatır. Çocukluğumda kendi oyuncaklarımı kendim yapardım. Sandalyeden kamyon yapmak gibi. Bu işim de böyle bir hissedişin üründür. Boş Coca Cola şişeleriyle; pilli, ampullü, tehlikeli patlayıcı bir düzeneği çağrıştıran oyuncaklar yaptım. Bu işi Paris’te 1974 yılında yaptım. Temmuz 1975’te sergiledim. İşin yapılış tarihi, dönemi, işi ve duruşunu tanımlayan; anlatan bir unsur olduğu için ilk yapıldığı tarihi belirtmek istedim. İstanbul’da sergilediklerimde ilk örneklere sadık kalarak yeniden ürettiğimi belirtmek için 1974 ile birlikte 2010 tarihini de yazmıştım. Sergilendiği zaman pillerin olması, ampulün yanması, biraz ‘kola’nın da olması işi yaşatacaktır. Pil kutusunu da ona göre tasarladım.</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1689073595122.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Çocukluğa Doğru, Çocukluktan Beri (detay), Cengiz Çekil, 1974 | Fotoğraf: Barış Özçetin" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Çocukluğa Doğru, Çocukluktan Beri (detay), Cengiz Çekil, 1974 | Fotoğraf: Barış ÖzçetinVe daha fazlası:&nbsp;Cengiz Çekil’in eğitiminden pratiğine, akademi ve kültür üretimlerine katkılarından işlerinin yer aldığı sergi ve koleksiyonlara hayatını ayrıntılandıran arşivi, SALT Araştırma tarafından sınıflandırılarak 2020 yılında dijital ortama aktarıldı. SALT aynı yıl Cengiz Çekil: 21.08.1945-10.11.2015 yayınını da basılı olarak erişime sundu. Türkçe ve İngilizce dillerinde ayrı hazırlanan kitap Erden Kosova’nın kaleme aldığı monografiyle açılıyor; Ahu Antmen, Sevgi Avcı, Vasıf Kortun ve Sarah Neel-Smith’in yazıları ile Vahap Avşar ve Hans Ulrich Obrist’in söyleşilerini bir araya getiriyor. Beraberinde bağımsız bir kitap formunda oluşturulan Cengiz Çekil Okulu ise Çekil’in öğrencilerinden Vahap Avşar’ın 2015’te ürettiği aynı adlı videonun dökümünü sunuyor. Vasıf Kortun tarafından düzenlenerek yayıma hazırlanan metin, Avşar’ın 1995’te Ankara’da başlayarak 20 yıl boyunca Çekil’le belli aralıklarla yaptığı samimi ve incelikli söyleşilerden meydana geliyor.Yazı: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/altozlem/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Özlem Altunok</a>Argonotlar, güncel sergileri ve güncel sanat tartışmalarını ele alan bağımsız ve çok sesli bir platformdur. Argonotlar’ın diğer içeriklerine <a fr-original-style="" href="https://argonotlar.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">web sitesinden</a> erişebilirsin.

Aposto İstanbul

Özlem Altunok, 24 Eylül'e kadar Arter'de görebileceğin "Bugün de Yaşıyorum"u yazdı.

Bugüne bırakılmış bir günce

Festivalin başlamasına birkaç gün kala Deniz Palas'tan içeri girdiğimde Salon'un kapalı kapıları ardından güçlü bir piyano sesi geliyor: İçeride prova var. Birkaç dakika sonra Efruz'la buluşup üst kata çıkıyoruz. On yıl önce aynı odada festivalin önceki direktörü Yeşim Gürer Oymak'la profesyonel kariyerimin ilk röportajlarından birini yaptığımı hatırlıyorum. Kayıt dışı sohbetimizde festivalin geçmişinden, festivalin bugününden, ertesi gün Jan Lisiecki'yle tanışacak olmamın heyecanından, odadaki CD koleksiyonunun zamana yenik düşüşünden söz ediyoruz. Zihnimde ve hatıralarımda festivalle özdeşleştirdiğim Aya İrini'nin programdaki yokluğundan yakınıyorum; Efruz da üzgün. Röportaj sonrasında vedalaşırken o güçlü piyano sesine güçlü bir kadın sesinin eşlik ettiğini fark edince heyecanlanıyorum: "İçeride Serenad Bağcan ve Fazıl Say'ın provası mı var?" Festival henüz başlamadan sürprizlerle karşılıyor beni.&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Ben 8 yaşımdan beri İstanbul Müzik Festivali’ni takip ediyorum. Gördüğüm kadarıyla İstanbul Müzik Festivali de genç dinleyicinin ilgisini çekmek için uzun yıllardır elinden geleni yapıyor. Daha “klasik müzik” stereotipine uyan konserler ve daha yenilikçi gözüken (örneğin bu yılki Disko Klasik ya da Firebird à la Jazz gibi) konserler arasında dinleyici kitlesi olarak çok büyük farklılıklar gözlemliyor musun? Programda bu anlamda bir denge sağlamak için nelere dikkat ediyorsunuz?Festival ağırlıklı olarak klasik müzik repertuvarı sunuyor. Ancak hem gençler hem de klasik dışı türlere de ilgi duyan festival izleyicisine özel her yıl mutlaka farklı içerikler de dâhil ediyoruz programa. Bu konserlere kemik festival izleyicisinin yanı sıra sadece o müzik türüne ilgi duyan müzikseverler de geliyorlar. Bu da aslında bir yerde farklı zevklere, farklı kültürel yapıya ve yaş aralığına sahip daha büyük bir müzik tutkunu toplulukla bir araya gelmemize olanak sağlıyor. İnsanlığın en güzel ortak dili müzik ve aslında her türde herkesin kendisi için bir şeyler bulması mümkün. Tüm bu farklı türlerin bir festival programında güzel de kaynaşması gerekiyor elbette. O yılki temayla bağlantı kurabilecek farklı janrların hepsinden en az bir konser eklemeye çalışıyoruz programa. Bu yıl örneğin çok özel bir tango eserleri projesi de var. Bu yıl başlattığımız Disko Klasik serisinin de bir festival klasiği olmasını, gençlerin programda sunulan her türe ilgisinin uyanmasını ve festival dostu olmasını düşlüyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/5/1685708671172.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Efruz, Deniz Palas'ta. | Fotoğraf: Deniz Sabuncuİstanbul Müzik Festivali sadece klasik müziği değil İstanbul’u ve tarihî mekanlarını da keşfetmemizi sağlıyor aslında. Bu yıl programdaki mekânlar arasında ilk kez kullandıklarınız var mı? Sen İstanbul’u keşif anlamında düşündüğünde en çok hangi konser ve mekânlar için heyecanlısın?Yarım asırdır bu şehirde yapılan bir festival İstanbul Müzik Festivali. Bu kadar uzun zaman sonra dahi her yıl daha evvel kullanmadığımız yepyeni bir mekânı keşfedebiliyor olmak beni gerçekten şaşkına çeviriyor. İstanbul dev bir hazine sandığı gibi, sürprizlerle dolu! Bu yıl İBB Miras restorasyon çalışmaları kapsamında yenilenen Mevlanakapı Kara Surları’nda düzenleyeceğimiz Türk müziği konseri bu anlamda beni çok heyecanlandırıyor. Mitolojik ve gerçek 3 Anadolu kadın karakterden ilhamla Hollanda, Türkiye ve İran’dan 3 kadın bestecinin yazdığı 3 bölümlük eser siparişimiz ‘Kadınlar Yeterince Bekledi’ projesi de şehrin en büyülü mekânlarından biri olan Yerebatan Sarnıcı’nda. Müzik Rotası’nda ilk kez konser dinleyeceğimiz Özel Fener Rum Ortaokulu ve Lisesi, Aya Dimitri Rum Ortodoks Kilisesi ve uzun süre restorasyonunun bitmesini beklediğimiz Bulgar Kilisesi’nde düzenleyeceğimiz konserler de müzikal, mimari, kültürel anlamda keşif duygumu besliyor ve heyecanlandırıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/5/5/1685708719794.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Emre ve Efruz festival programı hakkında konuşuyor. | Fotoğraf: Deniz SabuncuRekor sayıda demem doğru olur mu bilmiyorum ama bu yıl İstanbul Müzik Festivali programında her zamankinden çok dünya prömiyeri ve Türkiye prömiyeri var gibi görüyorum. Bunun nedeni Cumhuriyet’in 100. yılını kutluyor oluşumuz mu? Eser siparişleri nasıl belirlendi ve nasıl bir süreç izlendi?Kesinlikle doğru bir tespit, bu yıl rekor sayıda yeni eser dinleyeceğiz. 8 eser dünya, 4 eser de Türkiye prömiyerini yapacak festivalde. Ve evet, bu önemli kutlama yılında daha çok sayıda, bilhassa gençlere daha fazla eser siparişi verelim istedik:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çağımızın en üretken bestecilerinden biri olan Fazıl Say’a Cumhuriyetimizin 100. Yılı şerefine bir eser yazması ricasıyla gittiğimizde festivalin alt teması olarak programda vurgulanan kadın imgesinden de bahsettik. Sevgili Fazıl da uzunca bir süredir kadın şairlerimizin şiirlerini bestelemeyi hayal ediyormuş. Böylece ‘Dünya Anne’ Cumhuriyet kadınları fikriyle doğdu.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kadınlar Yeterince Bekledi projesi bir ortak yapım; Wonderfeel Festivali, İstanbul Müzik Festivali ve Huddersfield Festivali bir araya geldik ve aslında Wonderfeel’in ilkini 2018’de sunduğu projenin ikincisinde Anadolu topraklarına bir yolculuk yaptık beraber.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2018’den bu yana TSKB desteğiyle sürdürdüğümüz Yarının Kadın Yıldızları Eğitim Destek Fonu projesine de yine Cumhuriyetin 100. Yılı vesilesiyle TSKB işbirliği ile yepyeni bir alan daha ekleyelim istedik. Başarılı piyanist ve besteci Cem Esen ‘A Piece to Joy, op. 33’ isimli viyolonsel ve piyano için şahane bir eser yazdı. Dünya prömiyeri bu yıl fondan faydalanacak genç kadın yıldızlarımız tarafından seslendirilecek.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Erken Cumhuriyet döneminin bestecilerinin az seslendirilen tangolarının yer aldığı, kıymetli dostum şef Hakan Şensoy’un derin arşiv taramaları ve araştırmaları sonrası belirlenen çok nadide bir repertuvarın seslendirileceği ‘Cumhuriyet Tangoları’ başlıklı konserde de sürpriz bir eser dinleyeceğiz. Programda yer alan eserlerin düzenlemesini yapan şef ve besteci, sevgili Hasan Niyazi Tura’nın festivale ve izleyicilerine armağan ettiği Enstrümantal Tango’su da St. Benoit Lisesi’nin tarihi avlusunda dinleyeceğimiz bir başka yeni eser.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Edebiyatımızın en değerli yazarlarından Yaşar Kemal’in destansı romanı Binboğalar Efsanesi; müzik, dans ve video yerleştirmesi içeren multi-disipliner bir müzikli tiyatro eseri olarak festival izleyicisi ile buluşacak.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2023/5/5/1685708775614.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Deniz SabuncuFestivalde Yaşam Boyu Başarı Ödülü’nü alacak Anne-Sophie Mutter’i ta 2012’de ilk kez 40. İstanbul Müzik Festivali’nde canlı dinlemiştim. Çok büyük bir hayranı olarak yeniden dinleyeceğim için de çok mutluyum. Profesyonel kimliğinle değil de bir klasik müzik dinleyicisi olarak Anne-Sophie Mutter’in müziği ve yorumları hakkında ne düşünüyorsun?Anne-Sophie Mutter yeteneği, baş döndürücü kariyeri, enfes yorumculuğu, disiplinli müzisyen kimliği ve Vakfı vasıtasıyla desteklediği genç müzisyenlerin arkasında duruşuyla olağanüstü bir rol model, yaşayan bir efsane! Aldığı sayısız ödülü; Sofia Guibaidulina, Krzysztof Penderecki, John Williams gibi yaşadığımız çağın en büyük bestecilerinin ona ithafen yazdığı onlarca eseri düşünürsek gerçek bir diva olduğunu anlayabiliriz. Kendisini sahnede 13 yıl sonra tekrar dinleme şansına sahip olacağım için ben de gerçekten çok heyecanlıyım.

Duende

51. İstanbul Müzik Festivali'ni ve programını festival direktörü Efruz Çakırkaya ile konuştuk.

Elli birinci yılda yeni mekânlar, taze eserler, gençleşen klasikler

Mahalle: Cankurtaran. Mahalleli: Ayşe Şensılay. Mekân: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/giritlirestoran/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Giritli</a>. Fotoğraflar: <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/pgyC-4Qv7_4u?c=T0gxrDcwDFvzdGtgvvj30&sub=62d665c1540b980008d88272&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deniz Sabuncu</a>.Cankurtaran için eski İstanbul’un kalbi denebilir. Topkapı Sarayı, Gülhane Parkı, Arkeoloji Müzesi, Aya İrini, Ayasofya’yı içine alır, Sultanahmet ve Cağaloğlu’yla sarılıdır dolayısıyla ziyaretçisi çoktur. Sultanahmet’ten aşağıya inerken Akbıyık Cami’nin orada Cankurtaran’a geliriz, çeperi, Ahırkapı Deniz Feneri’ne kadar devam eder.&nbsp;Cankurtaran bölgenin yerleşkesi, Sultanahmet gündüz gezen kalabalıklarıyla turiste yer açanıdır. Cankurtaranlı bir zümre Sultanahmet’ten ekonomik olarak yararlansa da özüne; köklü, yerleşik ahalisine bakınca her apartman başka bir şehrin temsilcisidir âdeta. Romanlar bir binada, Çorumlular bir binada, karşılarındaki binada Adıyamanlılar yaşamakta.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/5/1677850105549.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Giritli masaları<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çilingir sofrası sokakta, sohbet kapı önünde burada</h2>Cankurtaran’da mahalleli genelde sokakta yaşar. Geceleri yabancılar çekilip biz bize kalınca daha eğlencelidir hayatımız. Mahallede müzikle uğraşan boldur, yediden yetmişe herkes bir enstrüman çalar. 01.00’de işinden dönen müzisyenin sesi yağmurlu gecede içini ısıtabilir. Kapı önü sohbetleri meşhurdur. Mevsim yazsa çocuklar akşam da sokaklardadır. Mahallemizin güzel abileri köşede çilingirlerini kurmuş, sohbete dalmışlardır. Otellerin ve restoranların varlığı, akşam sokaklardaki canlılığa eklenir.Kandiller, cenazeler, şenlikler ve diğer özel kutlamalar hep mahallece yaşanır. Cankurtaran'da, dayanışma ve yardımlaşma mahallelileri bağlayan önemli değerlerdir. Mahallenin meyhanesi Giritli’nin Cankurtaran ile ilişkisinde de geçerli. Bu sebeple bir mahalle restoranından daha fazlası Giritli; tam bir mahalleli. Mahalleyle birlikte var olmamızın en temel nedenidir kurulan bağ. Kandillerde komşulara lokma ve pide bazen de balık ekmek dağıtır, düğün ve şenliklerde hazırlananlardan ikram edilir, biri ölmüşse illa ki lokması ve pidesi Giritli’de yapılır.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/5/1677850143919.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ayşe Anne evinin penceresinden Giritli'nin bahçesine, bize bakıyor<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir mahalleli olma hikâyesi: Giritli</h2>Peki Giritli nasıl Cankurtaran'ın yerel bir merkezi haline geldi? Çocukluk arkadaşım olan Armada Otel'in sahibi Kasım sayesinde. Bodrum'da işletmeci olarak çalışıyordum, beni Giritli'yi görmem için İstanbul'a davet etti. Aklımda kalan ilk anı binanın içindeki vitrayların yansıması. Bodrum'da eşyaları toplamam ve Giritli'yi açmam üç ayımı aldı. O günden beri, 18 yıldır Giritli burada, aynı ekiple, aynı yerde, 18 yıldır.Giritli, Cankurtaran'da yaşayan Levantenler mahalleyi terk etmeden önce Alafranga adında bir restorandı. Bölgenin canlanmasıyla birlikte Cankurtaran yabancı temsilcilerin uğrak yeri hâline geldi. Dolayısıyla Levantenlere adanan restoran uzun ömürlü olmadı. Bu, mahallenin geçirdiği ve daha da geçireceği değişimlerin bir göstergesiydi. Aslında Giritli'nin bunca yıldır mahallede olmasının nedenlerinden biri de daha geniş bir kitleye hitap etmesi.Cankurtaran'ın daha sessiz, sakin bir semt olması Giritli'yi sadece yolda keşfedilecek bir yer olmaktan çıkarıyor, müdavimlerinin de mekânı hâline getiriyor. Çoğu akşam en az 5 masa birbirini tanıyor ya da bir şekilde tanışıyor. Yerlilerin, komşuların ve ziyaretçilerin buluştuğu bir sosyal kulüp gibi. Giritli'ye gelenler yemek kalitesinin sabit, servisin nazik ve fiyatların uygun olduğunu bilirler. Bu yıl aldığımız Michelin Bib Gourmand Ödülü'nün de bu sürekliliğin bir göstergesi olduğunu düşünüyorum.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/4/1678347577898.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sarı, mavi, kırmızı<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mahalleyi birbirine bağlayan gelenek: Bir zamanlar hıdırellez&nbsp;</h2>20 sene önce, Armada Otel’in garajında hıdırellez kutlanırdı. Daha öncesinde Giritli’nin bahçesinde Kasım’ın mahalleli için düzenlediği etkinlik mahalleye geldiğim dönemde büyümeye, başka mahallelere yayılmaya ve mahalle kültürünü dışarı aktarmanın aracısı olmaya başlamıştı bile.&nbsp;Kent soylu bir şenlikti bu, sokaklardaydık hepimiz. Tüm emek tamamiyle Kasım’ın “Haydi mahallede hıdırellez yapalım.” demesiyle ortaya çıktı. Çevre mahallelerden insanlar katılır, içki içilir, Makedonya’dan gelen müzisyenlerin şarkıları eşliğinde Cankurtaran esnafının yemekleri yenirdi. Şenlikte kâr amacı güdülmez; yer alanlar da bu bilinçle elini taşın altına koyardı. Mahalledeki herkes mahalleli için, birlikte alınan keyif için çabalardı, o kadar. Başından sonuna kadar kolektif bir süreçti ve tam da bu yüzden evde hissetmemizi sağlardı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/2/4/1678379183676.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.63" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Cankurtaran'da kuru pilav taksinin üstünde yenir<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bir ara etkinlik o kadar büyüdü ki belediye şenliği Kumkapı’ya uzanan sahile taşıdı, mahalleden uzaklaşınca o ruhunu koruyamadı. Şimdi dönüp baktığımda Roman mahallesi olan Cankurtaran’ın tarihi için şenliğin özel bir anlamı olduğunu daha iyi görüyorum. Bizi birbirimizle buluşturan, sokağa taşıyan ve mahalle olmamızı sağlayan bir etkinlikti.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/2/5/1677850209736.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Cankurtaran mahallelileri<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mahallelerin hiç bozulmadan, olduğu gibi kalması mümkün mü?</h2>Bugün geldiğimiz noktada İstanbul o kadar kalabalık ve yalnız ki insanlar eski mahallelerin samimiyetini, oradaki temasın özlemini duyuyor. Ben Büyükdere’de semt ve mahalle kavramlarıyla büyüdüm; yakartop, dokuztaş ve beton üzerine çizdiğimiz şekillerle seksek oynar, çemberlerden atlar, ailemiz akşam yemeği için çağırana kadar dışarıda kalırdık. Sokaktaydım, arkadaşlarımla da orada tanıştım. Zengin de vardı, fakir de. Kimse kimseden ayrı görülmez, nasıl bir hayat sürdüğü ve ne yaptığı sorgulanmazdı. Kültürler ortaktı ve paylaşılırdı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/2/4/1678347523733.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">3 2 1 çektik!<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bahsettiğim zamanlarda şehir 2 milyondu, şimdi nüfus 20 milyona çıktı. Bu durumda mahallelerin hiç bozulmadan, olduğu gibi kalması mümkün mü zaten, çok düşünüyorum. Bazen koku, mekân ya da bir doku sabit kalıyorsa ona sarılabiliyorsun ancak. Bakıldığında köklü bir mahalle Cankurtaran ama mahallelisi eskisi kadar gedikli değil. Yaşlıların ağırlıklı olduğu bir yer olduğundan nüfus farklılaştıkça mahalleyi mahalle yapan özelliklerin de kimi kalıyor kimi değişiyor. Yeni nesil, eski kuşak kadar mahalleyi sahiplenmiyor.&nbsp;Hareketliliğin başka bir sebebi de mahallenin konargöçerlerin çok olduğu, turizm bölgesi içinde yer alması tabii ki. Zamanla daha geçici, kısa ömürlü başka bir kültür şekilleniyor ama Cankurtaran benim için hâlâ eski İstanbul'un kalbi. Giritli'nin evi.

Soli

Mahalle: Cankurtaran. Mahalleli: Ayşe Şensılay. Başlangıç noktası: Giritli.

Sofraların sokağa uzadığı mahalle 

Sent Antuan Kilisesi, Beyoğlu: Yolu İstiklâl Caddesi’nden geçen herkesin aşina olduğu, her daim turistlerin göz bebeği olan Sent Antuan Kilisesi, bir an için İstiklâl’in gürültüsünden &nbsp;kaçmak isteyen herkesi sessizliğe davet ediyor. Pazar günleri 09.00’da, diğer günlerse 08.00’de açılan kiliseyi gezdikten sonra civardaki Pera Müzesi veya Masumiyet Müzesi’ne uğrayarak İstanbul’daki kültür gezine devam edebilirsin.&nbsp;Demir Kilise (Sveti Stefan), Fatih: Tuna Nehri üzerinden taşınan 500 ton demirle inşa edilen Sveti Stefan Kilisesi, dünyada hâlâ ayakta olan tek demir kilise olma özelliği taşıyor. Yedi yıllık restorasyon sürecinin başarıyla tamamlanmasının ardından 2018’de yeniden ziyarete açılan iki katlı kilise, yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı.&nbsp;Aya Yorgi Kilisesi, Büyükada: Uzun ve dik bir yokuşun ardından nefes kesen manzarasıyla sana göz kırpan Aya Yorgi Kilisesi, Büyükada’nın en yüksek tepesinde yer alıyor. 1751 yılında inşa edilen ve uzun yıllar manastır olarak hizmet veren kiliseyi gezdikten sonra hemen karşısındaki restoranda eşsiz manzarayı izleyerek yorgunluğunu atmanı ısrarla öneririz.&nbsp;Aya İrini Kilisesi, Fatih:&nbsp;Topkapı Sarayı’nın birinci avlusunda bulunan ve şu an müze olarak hizmet veren Aya İrini, hemen yanındaki Ayasofya’nın biraz gölgesinde kalsa da inanç turizminin kalbinin attığı lokasyonlardan biri olmayı sürdürüyor. Güçlü bir akustiğe sahip kilise, pek çok konsere ve kültürel etkinliğe ev sahipliği yapıyor ve izleyicilere büyülü bir atmosfer yaşatıyor.&nbsp;Ayia Efimia Rum Ortodoks Kilisesi, Kadıköy: Kadıköy’ün kalbinde bulunan kilise yalnızca pazar günleri 08.30-13.00 saatleri arasında hizmete açık. Listemizdeki diğer kiliselere göre daha küçük olduğu ve yüksek duvarlarla çevrelendiği için Kadıköy turlarında istemeden de olsa gözden kaçabilen Ayia Efimia, merkezî konumuyla Anadolu Yakası’nda uğranılması gereken bir durak.

⛪ 🐇 Paskalya'da nereleri ziyaret etmeli?

İstanbul'un kiliseleri

Haftanın Albümü:&nbsp;mor ve ötesi, SirenlerSüre:&nbsp;52 dakikaPlak Şirketi:&nbsp;Rakun MüzikKartonet:&nbsp;En son on yıl önce Güneşi Beklerken bırakmıştık mor ve ötesi’ni. Grup her ne kadar Canlı Senfonik - Aya İrini, Harbiye Açıkhava (Canlı Senfonik) gibi özel kayıtlarla yer yer aramızda ve sahnede olmaya devam etse de içinde dolup taşanları uzun süre kimseyle paylaşmadı. Ta ki geçtiğimiz hafta gün yüzüne çıkan sekizinci albümleri Sirenler’i yayımlayana kadar. 90’lı yılların ortasından bugüne kadar şarkılarını hem tarihin hem de jenerasyonların katmaları arasında dolaştıran mor ve ötesi, belli ki müzisyen kimliklerini ustalığa emanet edip aynı toprakların yaşayanı olarak “başa gelen”in dönüşümünü sindirmeyi ve anlamayı tercih etti. Bu da bazen parçalara ayrılmayı, bazen derinlere inmeyi, bazen durulmayı, bazen de öfkeyle defterleri kapamayı gerektirir. Geçmiş, şimdi ve geleceği taşıyan üç bölüme ve bunları temsil eden mavi, kırmızı ve mor renklerine ayrılan/kavuşan Sirenler, tam da burada kavramlara bölünüp kendince bir oyunda birleşti.İlk iki albümlerinde yer alan ve uzun süredir yoldaşları olan Volkan Gürkan’la yirmi yıl sonra yeniden prodüksiyon masasında buluşan grup, mikste Dave Bascombe, mastering’de de Joe Laporta’yla çalıştı. Grubun enstrümantal ustalığı her ne kadar temsilcisi oldukları janr içinde sıkışsa da derin ve titiz kurgular sayesinde müzikal kimliklerini istikrarla koruduklarını söylemek mümkün. “mor ve ötesi gitgide genişleyen düşünce ve duygu çeperini müziklerine de yansıtsa nasıl olurdu?”&nbsp;sorusuna hâlâ bir cevabım yok. 11 şarkıdan oluşan Sirenler’de üç farklı sokak ve bu sokakları buluşturan iki farklı meydan var. Sokaklarda üçer kaydın, meydanlarda da bağ şarkılarının temsiliyeti hâkim. Albümün sadece müzikal bir kurgu taşımadığı, buna paralel olarak görsel bir hikâye anlatımını da içselleştirip sunduğunu gözlemlemek mümkün. Burada tasarım direktörü Koray Doyran’ın ve kreatif direktör Sami Basut’un imzası var. Sirenler, her ne kadar hatırlatmak için çalsa da hayatın oyunculuğundan uzaklaşmayan, nefes alan bir hafıza albümü.<img src="https://images.aposto.com/2022/0/4/1643302478404.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="mor ve ötesi" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">mor ve ötesi, Sirenler<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Neden dinleyelim?&nbsp;Bir mor ve ötesi albümünde paydaş bulmak kolaydır. İster duygular, ister sözler, ister adresi belli olan müzikal yönelimler olsun hep tanıdık bir yola çıkarsın. İçe kapanarak yalnızlaştıran zamanlarda olan bitene tanı koymak iyi gelir. Harun Tekin’in toplumun nabzına yerleşen sade kelime işçiliği, iki albüm arasında geçen yıllar yerine iyi ve kötüyü ayıran iki dünya arasında dolaştı belli ki. Hayatın mutlak eyleminden güç alan ve tekil gücün temsili olan şarkı sözlerinin yönü albümün başından sonuna kadar belli. Bu bir yandan her geçenin üstüne toprak atmaya çalıştığı albüm formatına da bir hatırlatma. Albümün müzikal yükünü çeken ve “rengi” belli olan şarkıları çok kıymetli. Ancak grubun dertli piyano baladlarıyla dinleyicisine el uzattığı bağ şarkıları Canavar ve Ağrılar, Sirenler’i anılar duvarına asan iki sağlam çivi gibi. mor ve ötesi, bir eksikle tam olabilmeyi, hata yaparak büyüyebilmeyi, umudu koruyarak yaşamayı ve cesaretin ödül değil, sadece bir ifade olduğunu hatırlattı. İyi ki varlar. Kâbusu yendiğimiz günlere.

mor ve ötesi, bir eksikle tam olabilmeyi, hata yaparak büyüyebilmeyi, umudu koruyarak yaşamayı ve cesaretin ödül değil, sadece bir ifade olduğunu hatırlattı.

Aya İrini ile ilgili hikayeler