<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Boykot soruşturması: İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, sosyal medyada "tüketim boykotu" çağrısı yapanlar hakkında "nefret ve ayrımcılık" ile "halkı kin ve düşmanlığa tahrik" suçlamalarıyla resen soruşturma başlattığını duyurdu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte: Ticaret Bakanı Ömer Bolat ise "Boykot çağrısı yapanlara karşı ticaretinde maddi kaybı olan tazminat davası açabilir" açıklamasında bulundu.</li></ul>

Canlı Gündem

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; CHP'nin boykot sitesi yeniden yayında: CHP Genel Başkanı Özgür Özel'in Saraçhane mitinginde açıkladığı boykota konu olan firmalara yönelik olarak hazırlanan ve erişim engeli getirilen internet sitesi <a fr-original-style="" href="https://boykotyap.net/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">boykotyap.net</a> adresinde yeniden yayına alındı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: CHP tarafından oluşturulan boykot siteleri Ankara 4. Sulh Ceza Hakimliği kararıyla erişime engellenmişti.</li></ul>

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Boykot sitelerine engel kararı: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının ardından başlatılan boykotlar kapsamında CHP tarafından oluşturulan ve boykot edilen markaların listelendiği boykotyap.com'la birlikte yandaslarboykot.com ve boykot.web.tr web sitelerine erişim engeli getirildi.

Aposto Gündem

Spektrum

CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in Saraçhane kürsüsünden yaptığı boykot çağrısı, tartışmaları da beraberinde getirdi. Peki otoriteye boykotla karşı çıkmak gerçekten etkili bir yöntem mi? Tarih, her ne kadar kolay ve hızlı olmasa da inatla sürdürülen boykot hareketlerinin değişime giden kapıyı açabileceğini gösteriyor.

Tüketmemekten gelen güç: Otoriteye karşı boykot etkili bir yöntem mi?

Paris’te boykot çağrıları yapılan ve boğucu güvenlik önlemleri altında oynanan Fransa-İsrail maçı kazasız belasız geride kaldı. Golsüz sona eren Uluslar Ligi maçında tribünler boş kalırken Paris sokaklarında Filistin destekçilerinin eylemleri vardı. Geçen hafta Punto’da değindiğimiz İsrail karşıtı eylemlere hafta boyunca Avrupa spor sahalarında rastlamaya devam ettik. Türkiye, İrlanda ve Celtic tribünlerini saymazsak EuroLeague’de Atina’da Panathinaikos-Maccabi Tel Aviv maçında da “Soykırıma son, Filistin’e özgürlük” pankartlarının kendine yer bulduğunu gördük. Boykot, Tecrit ve Yaptırımlar Hareketi (BDS) de İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze’de 344 futbolcuyu öldürdüğünü belirterek FIFA ve UEFA’ya İsrail’e karşı harekete geçme çağrısı <a fr-original-style="" href="https://bdsmovement.net/news/israel-has-killed-344-palestinian-footballers-with-fifas-complicity" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaptı</a>.Geçen hafta Punto'da merkeze Beşiktaş-Maccabi Tel Aviv maçının tarafsız bir stadyumda, seyircisiz oynanması kararını ve Amsterdam’daki çatışmaları alarak “İsrail’in uluslararası spordan men edilmesi” talebinin yaygınlaştığını belirtmiş, tarihten Güney Afrika örneğini <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/tepkiler-artiyor-uefanin-israil-sessizligi-suruyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vermiştik</a>. Haklı olarak bu konuda daha açıklayıcı olmamızı isteyenler, Güney Afrika örneğinin tam olarak ne olduğunu merak edenler oldu. Öyleyse spor tarihinin en büyük boykot hareketinde kısa bir gezintiye çıkalım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Apartheid rejiminin spor politikası</h2>Güney Afrika, 1948’de Ulusal Parti’nin Nazilerden ve ABD’de segregasyon politikalarını yaşatan eyalet yönetimlerinden aldığı ilhamla ırksal ayrım temelli politika ve uygulamaları hayatın her alanında hakim hâle getirdi. Rejimin adı “ayrım” anlamına gelen “apartheid” kelimesiyle özetleniyordu. 2. Dünya Savaşı’nın hemen arkasından, dünyanın önemli bir ekonomik merkezinde böylesi açık bir ırkçı yönetimin kurulabilmiş olması kulağa şaşırtıcı geliyor. Ama Batı’nın hakimiyetindeki uluslararası spor örgütlerinin önde gelen figürlerinin spesifik olaylara verdiği tepkiler ve yaptıkları açıklamalar dahi dönemin hakim ruhunu anlamak için yeterli.1950’lerin sonunda Güney Afrika’nın siyah sporcuları ayrımcılığa maruz bırakarak Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tüzüğünü çiğnediği gerekçesiyle yükselen şikayetler sonrası IOC Başkanı Avery Brundage, Güney Afrika Olimpiyat Komitesi’ne (SANOC) bir mektup yazmış ve “Bakış açınızı anlıyorum, bizim de ABD’de benzer sorunlarımız var ve bunlarla akıllıca baş edemedik” demişti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Boykotu getiren koşullar: İç muhalefet ve bağımsızlığına kavuşan uluslar</h2>1963’te Güney Afrikalı Irkçılık Karşıtı Olimpiyat Komitesi’nin (SANROC) başkanı Dennis Brutus’ün, Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne (IOC) yaptığı, “ırkçı rejime boykot uygulanması” talebi dönemin Yeni Zelandalı IOC üyesi Arthur Porritt tarafından “Brutus’ün meşhur bir baş belası” olduğu gerekçesiyle gözardı edilmişti. Aynı dönemde Brutus’le görüşen ve IOC’ye konu hakkında bir rapor yazan İsviçreli Rudolf Balsiger, Güney Afrika’daki sistemin beyazların ve siyahların, “barışçıl ve düzenli gelişimini” sağladığını savunmuştu. Balsiger’in bu görüşleri sadece dönemin IOC Başkanı, eski Nazi hayranı, ABD’li Avery Brundage tarafından değil birer “Beyaz Aristokratlar Kulübü” kıvamında olan uluslararası spor örgütlerinin tamamı tarafından paylaşılıyordu. Ancak IOC, kendi kurallarının kendi üyesi tarafından çiğnenmesini daha fazla meşrulaştıramadı çünkü bu yıllar aynı zamanda Afrika ve Asya’da çok sayıda ülkenin bağımsızlığını kazanarak kendi spor federasyonlarını kurduğu ve en azından delegeler yoluyla politikaların belirlenmesinde etkili olabildiği yıllardı. Post-kolonyal politik atmosferin uluslararası spor kurumlarının iç dengeleri üzerinde doğrudan sonuçları olmuştu. Bu sayede Güney Afrika, 1964 Tokyo Olimpiyat Oyunları’na siyahları da içeren bir kafile gönderme zorunluluğuyla karşı karşıya kaldı. Ancak SANOC bu talebi yerine getirmeyi reddedince oyunlardan men edildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1968 manevralarına örgütlü yanıt</h2>1968 Mexico City Olimpiyat Oyunları öncesi Güney Afrika, diplomatik çabalarını artırdı ve birkaç değişiklikle yasağın üstünden atlayabileceğini düşündü. Ancak sosyalist bloğun, Afrika ülkelerinin ve ABD’li siyah sporcuların öncülüğünde başlayan boykot hareketi (‘68’in meşhur kahramanları Tommie Smith ve John Carlos da bu hareketin üyeleriydi) üstün geldi ve IOC, Güney Afrika’nın 1968 Olimpiyatları’nda yer alamayacağına hükmetti. Bu dönem, aynı zamanda Güney Afrikalı boksör Ronnie van der Walt’ın eşinin melez olduğunun tespit edilmesi(!) üzerine spordan men edildiği dönemdi. Van der Walt, ülkesinde spordan uzaklaştırılmakla kalmamış, beyaz olmayan bir kadınla evlenerek Ahlak Yasası’nı çiğnediği gerekçesiyle hapis cezasıyla yüz yüze gelmişti. Bu yüzden ülkeden kaçarak İngiltere’ye gitmiş ve onun hikayesinin acımasızlığı, absürtlüğü ve medyatikliği, Batı’da “Güney Afrika sorunu”nun daha kolay anlaşılmasını sağlamıştı.Bu noktadan sonra Güney Afrika’nın ırkçı rejiminin uluslararası çevrelerde meşru görülmesini sağlamanın imkanı yoktu ve 1970’lerin başına gelindiğinde rejimin spor komiteleri neredeyse tüm olimpik sporların federasyonlarınca dışlanmıştı. Güney Afrika, tarihin en büyük spor boykotuyla karşı karşıyaydı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1976 Montreal Boykotu: Yeni Zelanda ragbi takımının Güney Afrika’yı ziyareti sonrası çok sayıda ülke IOC’den Yeni Zelanda’nın da 1976 Montreal Olimpiyat Oyunları’ndan men edilmesini talep etti. IOC bu isteği, ragbinin olimpik spor olmaması gerekçesiyle reddetti bunun üzerine 26 Afrika ülkesi, Irak ve Guyana, 1976 Montreal’i boykot etti.</li></ul>1970’lerin ortalarından itibaren Güney Afrika yönetimi, belli adımlarla spordaki ayrımcı politikaları gevşetmeye çalışsa da apartheid rejiminin sonuna kadar “olimpik aile”den dışlandı. 1960 Roma sonrası Güney Afrika’nın ilk olimpiyat oyunları 1992 Barcelona oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi notu: BM Genel Meclisi, 10 Aralık 1985’te Sporda Apartheid’a Karşı Uluslararası Sözleşme’yi imzaladı. IOC de 21 Haziran 1988’de sporda apartheid’a karşı deklarasyonu kabul etti.</li></ul>

Punto 

İsrail'e yönelik artan boykot çağrıları sonrası Güney Afrika'nın apartheid rejimine karşı uygulanan tarihin en büyük spor boykotunu hatırlamakta fayda var.

Apartheid'e karşı: Tarihin en büyük spor boykotu

<img src="https://images.aposto.com/2021/11/5/1639149620627.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://link.aposto.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/c291cmNlPXdlYiZwdWJsaXNoZXI9NjBhMjlkNTg0NjgxZTEwMDA2NmE1ZTFjJm5ld3NsZXR0ZXI9NjBhMmE1OTA2Mzg4NzEwMDA2ZWZkMmU2Jmlzc3VlPTYxYWEyMzNiNDRlYzU3MDAwN2E2YTM3ZSZzdWJzY3JpYmVyPXVuZGVmaW5lZCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ3VuZ29yY2VuayUyNTJG" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cenk Güngör</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">• Müdavimiyim: Soli artık her hafta bir mahalleyle tanışırken mahallelinin "müdavimi" olduğu dükkânları, restoranları, sokak lezzetlerini, bankları, caddeleri öğrendiği Müdaviyim bölümünü ayrı bir bültenle ulaştırıyor. Bu hafta Londra'daki Stokey Mahallesi'nde Church Street'e keşfe çıkan Soli müdavimi olunacak mekânlar <a fr-original-style="" href="https://read.apos.to/i/stokeyde-mudavimiyim" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öneriyor.</a> &nbsp;• Boykot ne demekmiş? Aposto!'nun spor yayını Punto bu hafta "spor dünyasında boykotun ne demek olduğunu" konu alıyor. Boykotun diplomatik ve politik boyutlarının yanı sıra "lokavt" hakkında bir yazı da bültende. "Lokavt nedir?" diye öğrenmek isteyenler; haydi <a fr-original-style="" href="https://read.apos.to/i/bir-spor-gelenegi-boykot" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bültene!</a>&nbsp;• Medyada kadın olmak: Angst, medyada kadın olmak konusunu hem medyada kadının temsili hem de medya sektöründe çalışan Medyascope muhabiri Şükran Şençekiçer'in deneyimleriyle yansıtıyor. Kadın temsilini anlamak ve Şençekiçer'le tanışmak için bültene göz atmayı <a fr-original-style="" href="https://read.apos.to/i/angst-14-medyada-kadin-olmak" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">unutmayın.</a>

Aposto İstanbul

19. yüzyılda Birleşik Krallık'a bağlı İrlanda, geçimini Londra için tarımsal ürünler üreterek sağlıyordu. 1880'lerden itibaren İrlanda'nın toprak savaşı patlak <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://gelenek.org/ingiliz-emperyalizmi-ve-irlanda-ulusal-kurtulus-savasi/">verdi</a>. Hasatların düşük olması yüzünden İrlanda halkına %10 indirim teklif eden Lord Erne, karşısında %25'e varan indirimde ısrarcı İrlanda halkını buldu. İsteklerine karşılık bulamayan İrlanda halkı, toprak ağaları ile iletişimi kesme kararı aldı. Bu ağalardan belki de en önemlisi Kaptan Charles <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.irishcentral.com/roots/history/irish-invented-boycott">Boycott'tu</a>. Tüm bu olaylar vesilesi ile boykot kelimesi de İngilizcede yerini aldı. Aradan 140 yıl geçti ve şimdi uluslararası merkez ofisi Dublin'de konumlanan Facebook, küresel şirketlerin reklam boykotları ile karşı karşıya...<ul><li>Neler oluyor? Gündem yasaklar ve boykotlar ile kaynıyor. Sosyal platformlar <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.nytimes.com/2020/06/29/technology/twitch-trump.html">Twitch</a> ve <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.theguardian.com/technology/2020/jun/29/reddit-the-donald-twitch-social-media-hate-speech">Reddit</a>, ABD Başkanı Donald Trump ile ilişkili içerikleri yasaklıyor, YouTube ise aşırı sağcı içerik yaratıcılarını sisteminden uzaklaştırıyor. Hindistan ise direk TikTok'u <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2020/06/29/india-bans-tiktok-58-other-chinese-apps-citing-security-concerns/#75f7cb577e60">yasaklama kararı aldı</a>... Tabii, biz yine Facebook'a dönelim. &nbsp;</li><li>Nedir? Facebook ve Instagram platformlarından reklamlarını çeken şirketler listesi her geçen gün büyüyor. Gerekçe ise milyarlarca kullanıcıya sahip platformun nefret söylemlerine karşı etkili bir çözüm geliştirememesi. ADL ve NAACP gibi sivil toplum örgütleri #StopHateforProfit kampanyası ile pek çok şirketi boykot hareketine dâhil etti. Bazı şirketler de bireysel aksiyonlar ile kolektif harekete destek <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://edition.cnn.com/2020/06/28/business/facebook-ad-boycott-list/index.html">verdi</a>. &nbsp;</li><li>Şirketler: Dış giyim markaları ile başlayan boykot Unilever, Starbuck, Verizon, Starbucks, Coca-Cola ve Clarox gibi firmadan müşteriye çalışan şirketlerin de katılmasıyla kar topu gibi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.theverge.com/interface/2020/6/30/21307039/facebook-ad-boycott-analysis-unilever-verizon-coca-cola">büyüdü</a>. Bazıları reklamlarını bir ay süreyle askıya aldı, diğerleri ise tanıtımlarını süresiz olarak nadasa bıraktı. Boykot <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.forbes.com/video/6168114164001/#2fa2e0fd4ba6">akımının</a> parçası olan şirket sayısı ise 150'yi aştı. &nbsp;</li><li>Cevap: Önceki haftalarda hizmet kullanım şartlarını Trump ve diğer politikacılar üzerinde kullanmayı reddeden Facebook'un CEO'su Mark Zuckerberg, geçtiğimiz cuma "anlaşmazlık için kullanılan bölücü ve kışkırtıcı dili engellemek için daha fazlasını yapmak istediğini" <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.facebook.com/zuck/posts/10112048980882521">söyledi</a>. "Bir politikacı veya bir hükümet yetkilisi yapsa da eğer şiddete başvuran veya insanların oy kullanma hakkını tehlikeye atan bir içerik paylaşılırsa onu kaldıracağız." &nbsp;</li><li>Şimdi ne olacak? Boykot Facebook'un canını yakabilir mi? Cevap kısa vadede kesinlikle olurdu. Zira, platform gelirlerinde en büyük pay reklamlara ait. Küresel şirketlerin reklam departmanlarının baş parmaklarını aşağıya çevirmesi durumunda Facebook'un iş planı tamamıyla sarsılabilir. Geçtiğimiz cuma şirket hisselerinin %8 değer kaybetmesi ile Zuckerberg, teknik olarak 7,3 milyar dolar para kaybetti <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.bbc.com/news/technology-53225139">bile</a>. Sonuçta bu haftanın trendi sosyal platformlardaki nefret söylemlerine karşı cephe alan şirketler oldu. Ancak şu soruları da buraya bırakmak lazım: Nefret söylemi çizgisini nerede çekeceğiz? Otomatikleştirilmiş sistemler bu hususta nasıl algoritmalar ile çalışacak? Serbest konuşma özgürlüğününün kısıtlandığı durumları ve hataları ne kadar tolere edebiliriz?</li></ul>

Boykot ile ilgili hikayeler