<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Bilim insanları, diyabeti azaltmaya yardımcı olabilecek yeni bir pirinç çeşidi yarattı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl? Filipinler'deki Uluslararası Pirinç Araştırma Enstitüsü'ndeki (IRRI) kapsamlı pirinç gen bankasını kullanan araştırmacılar, daha düşük glisemik indekse ve daha yüksek protein içeriğine sahip genleri belirlemek için 10 yıl boyunca 380 tohum örneğini taradı. Bu örneklerden aldıkları gen referanslarıyla diyabet dostu ve daha sağlıklı bir pirinç seçeneği yarattılar.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım sonrası: Hindistan ve Filipinler gibi, temel gıda maddesinin pirinç olan ülkelerde yoksulluk ve açlıkla mücadele kapsamında yeni çeşitlerin yetiştirilmeye başlanması planlanıyor.</li></ul>

apéro

Hindistanda hükümet uluslararası fiyatları daha da yükseltebilecek bir hareketle hızla yürürlüğe koyarak denizaşırı tahıl satışlarını yasakladığını açıkladı. Küresel anlamda önemli temel gıda maddelerinden pirinç, COVID salgını, Ukrayna savaşı ve El Nino hava olayının üretim seviyeleri üzerindeki etkisiyle boğuşurken uluslararası pazardaki fiyatlar on yılın en yüksek seviyelerine yükseldi. Hindistan Gıda Bakanlığı toplam pirinç miktarının yaklaşık dörtte birini oluşturan basmati dışı beyaz pirinç ihracatını yasaklayacağını söyledi. Açıklamada bu hareketin yeterli arzı sağlayacağı ve iç pazardaki fiyat artışını yatıştıracağı belirtildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;Veri analitiği şirketi Gro Intelligence Hindistan'ın tüm küresel pirinç sevkiyatlarının %40'ından fazlasını oluşturduğunu söyledi. Şirket, bu nedenle kararla ilgili "Pirinç ithalatına büyük ölçüde bağımlı olan ülkelerde gıda güvensizliğini şiddetlendirme riski taşıyabilir."&nbsp;yorumunda bulundu. Yasaktan olumsuz etkilenmesi beklenen ülkeler arasında Afrika ülkeleri, Türkiye, Suriye ve Pakistan yer alıyor. Şirket bu ülkelerin hepsinin hâlihazırda yüksek gıda fiyat enflasyonuyla mücadele ettiğini de sözlerine ekledi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arka plan: Moskova'nın Ukrayna ihracatını koruyan Karadeniz tahıl anlaşmasını iptal etmesinin şimdiden buğday fiyatlarının tırmanmasına yol açtığına dikkat çeken hükümet yetkilileri "Bu durum dünya çapında enflasyonu artıracak çünkü pirinç buğdayın yerine kullanılabilir." yorumunda bulundu. Derecelendirme kuruluşu Crisil'in Araştırma Direktörü Pushan Sharma&nbsp;“Hindistan'da pirinç fiyatları Mart ayına kadar %14-15 arttı. Hükümet alınan bu kararı yerel gıda güvenliği ve enflasyon açısından kırmızı çizgi olarak görüyor." dedi. Hindistan, fiyatları dizginlemek için geçen sene buğday ve şeker ihracatını durdurmuştu.</li></ul>

Dünyanın en büyük pirinç tedarikçisi Hindistan bazı ihracatları yasaklama kararı aldı

Hindistan’dan pirince ihracat yasağı

Çin’deki yemek pratikleri üzerine yazılmış en iyi kitapların başında E. N. Anderson’un <a fr-original-style="" href="https://yalebooks.yale.edu/book/9780300047394/the-food-of-china/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Food of China</a> (“Çin’in Yemeği,” 1988) adlı kitabı gelir. Bu kitap aynı zamanda 1980’lerde sosyal bilimcilerin ve tarihçilerin yeme-içmeyle ilgili konularına artan ilgisinin ilk örneklerindendir. Anderson kitabında beklenebileceği üzere pirincin özellikle Çin’in güneyindeki kültürel ağırlığının altını çizer:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Herkesin zihninde Çin ile en çok ilişkilendirilen yiyecek elbette pirinçtir. Güney Çin'de, Doğu Asya'nın çoğunda olduğu gibi, chih fan (pirinç yemek) ifadesi aynı zamanda basitçe "yemek" anlamına gelir ve fan (pişmiş pirinç, pişmiş tahıl) kelimesi de sadece "yiyecek" anlamına gelir. Bütün gün pirinç yemeyen bir güneyli, çok miktarda atıştırmalık tüketmiş olsa da, hiç yemek yemediğini söyleyecektir. Pirinçsiz bir yemek, yemek değildir. (139)</blockquote>Öyle ki sıradan bir yemekte illa ki pişmiş pirinç ve onun üzerine konan “sung (fan)” vardır. Kantonca’da sung “pirincin üzerine konan yemek” anlamına gelir. Yani esas yemek pirinçtir, diğerleri de bir çeşit garnitür… Çinlilerin pirinç sevdasından oldukça etkilendiği anlaşılan Anderson’a göre pirinç aynı zamanda “insan ırkı tarafından bilinen en yararlı bitkidir”:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Dünyadaki insanların neredeyse yarısının temel gıda maddesi, aynı zamanda hayvanlar için bir yem ve sazlık, sandal yapımı, yakıt ve diğer endüstriyel kullanımlar için üstün bir saman kaynağıdır.</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Pirinç üretimi bugün ne durumda?</h3>Dünyada milyarlarca insanı doyuran bu temel gıdaya bakış son yıllarda bir hayli değişmeye başladı. Geçen haftalarda The Economist’te çıkan <a fr-original-style="" href="https://www.economist.com/leaders/2023/03/30/how-to-fix-the-global-rice-crisis" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“küresel pirinç kriziyle” ilgili haber</a> hem pirinç severleri hem de Anderson’u üzecek nitelikteydi. Bu habere göre dünyada pirinç üretimi son yıllarda ciddi oranda düşme eğiliminde. Çin’in yanı sıra Asya’da ve Afrika’da pek çok ülkenin temel besin maddesi olduğu için önümüzdeki yıllarda pirince talebin daha da artması bekleniyor, bu nedenle bu tabii ki kaygı verici bir gelişme.Pirinç üretiminin azalmasında şehirleşme ve sanayileşme epey pay sahibi. Bu süreçler pirinç üretimine ayrılan alanların azalmasını beraberinde getiriyor. Ayrıca aşırı ilaçlamanın, gübrelemenin ve sulamanın toprağa ve yeraltı su kaynaklarına çok olumsuz etkileri var. Ve tabii ki hemen her tarım kolunda olduğu gibi küresel ısınmanın bu gidişattaki sorumluluğu büyük. Pirinç ani hava değişikliklerine karşı özellikle hassas ve bugün küresel ısınmanın etkisini en çok gösterdiği yerler arasında pirinç yetiştirilen bölgeler de var:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Geçen yıl dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı olan Hindistan'da düzensiz muson yağmurları ve kuraklık, hasadın azalmasına ve ihracat yasağına yol açtı. Dördüncü büyük ihracatçı Pakistan'daki yıkıcı seller, pirinç hasadının yüzde 15'ini yok etti. Yükselen deniz seviyeleri, Vietnam'ın "pirinç kasesi" olan Mekong Deltası'na tuz sızmasına neden oluyor.</blockquote>Pirinçle ilgili kötü haberler bununla da bitmiyor. Pirinç üretimi aynı zamanda küresel ısınmayı artıran hatırı sayılır etkenler arasında. Yani pirinç Anderson’un söylediği kadar insanlığa “yararlı” bir bitki olmayabilir:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(220, 142, 129); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Çeltik ekimi toprakları oksijensiz bırakarak metan yayan bakterileri çoğaltır. Sığır eti hariç tüm gıda ürünlerinden daha büyük bir sera gazı kaynağıdır. Emisyon ayak izi havacılığınkine benzer. Ormanlık alanların çeltik tarlasına dönüştürülmesini -ki Madagaskar'ın yağmur ormanlarının çoğunun kaderi- sayarsanız, bu ayak izi daha da büyüktür.</blockquote>Bir de iklim değişikliği ile mücadelede adeta cezalandırılan pirinç üreticileri&nbsp;var. İklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkelerden Bangladeş’te iklim değişikliği ile mücadelede görece başarısı ispatlanan sürdürülebilir pirinç tarımı yerini yüksek gelir getiren endüstriyel karides üretimine bırakıyor. London School of Economics’ten <a fr-original-style="" href="http://www.kasiapaprocki.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kasia Paprocki</a>’nin iki yıl önce çıkan kitabı <a fr-original-style="" href="https://www.cornellpress.cornell.edu/book/9781501759161/threatening-dystopias/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Threatening Dystopias</a> tam da bu çelişkiye bakarken pirinci yine dünyanın en kalabalık ve yoksul ülkelerinden birinde sosyal gerilimlerin merkezine yerleştiriyor.&nbsp;Beyaz pirincin sağlık üzerine etkilerine ise bu yazıda hiç girmeyelim isterseniz, durup dururken pilavdan soğumanın bir alemi yok… Ha, bu arada, hâlâ Dimyat’a pirince gidiliyor mu diye merak edenler için, Dimyat Mısır’ın en çok pirinç yetiştirilen bölgesi olma özelliğini <a fr-original-style="" href="https://www.fao.org/3/y4347e/y4347e0o.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">koruyor</a>. Ama oralarda da sürdürülebilir pirinç üretimi benzer tehditler altında…

Pirinç ile ilgili hikayeler