Ruhsal sıkıntılar yaşayanların bir süreliğine sayfiye yerlerine çekildiğine, ölümcül hastalıklara yakalananların ömürlerini uzatmak umuduyla doğayla iç içe bir yaşam tarzını benimsediklerine sıkça tanık oluruz.&nbsp;Doğanın iyileştirici gücü, bilim insanlarının da uzun süredir araştırdığı bir alan.İlk kez 1984 yılında yayımlanan bir araştırma, safra kesesi ameliyatı geçiren hastaların hastane odalarında bir pencere varsa daha az ağrı kesici kullandıklarını ve hastaneden daha erken taburcu edildiklerini ortaya koymuştu. Bu makaleyi takip eden çalışmalar da diş dolgusu, diş çekimi ve bronkoskopi gibi tıbbi işlemler sırasında doğa manzaralarına bakan ya da doğanın seslerini dinleyen hastaların&nbsp;daha az ağrı hissettiğini ortaya koymuştu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu araştırma ve bulgular çeşitlendirilebilir ancak bugüne kadar elde edilen veriler, ağrı ve iyileşme ile ilgili öznel beyanları esas aldığından bilimsel olarak ispatlanamıyordu. Yakın zamanda yapılan bir araştırma ise doğanın insanlara iyi geldiğini bilimsel olarak kanıtladı.</li></ul>Nature Communications adlı bilimsel dergide yayımlanan yeni bir araştırma, doğa manzaraları izleyen insanların ağrı hissinin azaldığını, bunun bir plasebo etkisi olmadığını, beyindeki sinirsel aktiviteleri ölçerek ispatladı. Bilim insanları bu çalışmada daha önceki araştırmalarda geliştirilen ve doğrulanan iki farklı sinirsel ağrı göstergesini incelemek için fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme teknolojisini (fMRI) kullandı. “Alt düzey” ağrı göstergesi ağrının vücuttaki konum ve şiddetini ölçerken “üst düzey” ağrı göstergesi ağrının bilişsel ve duygusal etkisini takip etti ve bulgular biraraya getirilerek incelendi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">MRI cihazına sokulan deneklerin ellerine hafif düzeyde elektroşok verilirken üç farklı sahne izletildi: Doğa manzaraları, kentlerden görüntüler ve kapalı mekanlar.</li></ul>Denekler, doğa görüntüleri izlerken ağrının yoğunluğunun da, rahatsız ediliciliğinin de daha az olduğunu bildirdi. FMRI görüntülemeleri de deneklerin doğa manzaraları izlerken ağrı şiddetini algılayan “alt düzey” ağrı göstergelerinde azalma olduğunu ancak duygusal veya bilişsel süreçleri yansıtan “üst düzey” ağrı imzasında bir değişiklik olmadığını tespit etti.Viyana Üniversitesi’nden nörobilimci ve çevre psikoloğu Max Steininger çalışmayı şöyle yorumladı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(192, 229, 160); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(192, 229, 160); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bulgular beni çok şaşırttı çünkü başlangıçta en makul açıklamanın plasebo etkisi olacağını düşünmüştüm. Bu tür bir plasebo etkisi, daha çok üst düzey süreçlerde değişikliğe neden olurdu ancak böyle bir şey olmadı.”</blockquote>Araştırmacılar, ağrı hissinin azalmasındaki temel sebebin doğanın dikkat dağıtarak ağrı hissini azaltması olduğunu öne sürüyor. Steininger’a göre, önceki araştırmalar da dikkat dağıtmanın, beyin bölgelerinde ağrıyı azaltabileceğini göstermişti. Yeni araştırmanın bulguları da fMRI sonuçlarıyla uyumlu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">15 dil, 15 kelime</h2>Doğanın bizim yaşamımızı ve algımız üzerindeki etkisi kendimizi ifade etme biçimimize de yansıyor. Farklı kültür ve dillerde doğa olaylarını nasıl algıladığımızı yansıtan ifadeler bulunuyor. Doğayla kurduğumuz ilişkiyi ifade eden, başka dillere kolay kolay tercüme edilemeyen bu kelimeleri derledik:Gümüşservi: Eski Türkçede ayın suya yansımasıyla oluşan görüntüyü ifade eder. Aynı görüntü için İsveççede Mangata kelimesi kullanılır.Shinrin-yoku: Japoncada rahatlamak için doğaya çıkmak, orman banyosu yapmak anlamına gelir.Gurfa:&nbsp;Arapçada bir avuca sığabilecek su miktarını anlatır.Poronkusema: Fincede bir ren geyiğinin mola vermeden rahatça kat etebileceği mesafe anlamına gelir.Eit: İskoç Galcesinde yaz sonu ve ilkbahar başlangıcında, ay ışığında parlayarak somon balıklarını çekmesi için akarsulara parlak taşlar yerleştirme uygulamasının ismidir.Murr-ma:&nbsp;Yok olan Avustralya aborjin dillerinden biri olan Wagimanda insanın suyun içinde yalnızca ayağını kullanarak bir şey aramasını ifade eder.Kalpa:&nbsp;Sanskritçede zamanın akıp geçişini kozmolojik bir ölçekte algılamayı anlatır.Waldeinsamkeit:&nbsp;Almancada ormanın içinde bir başına olmayı ve bu deneyimin insanda yarattığı, huzur veren bir başınalık hissini ifade eder.Songimvelo: Güney Afrika yerlilerin konuştuğu dillerden biri olan Swati dilinde doğayı sevmek, doğaya önem vermek anlamına gelir.Tenalach: İrlandacada insanların toprak, hava ve su ile kurduğu derin bağ sayesinde toprağın şarkısını duyabilmesini anlatır.Madrugada: İspanyolcada şafağın söktüğü, gecenin gündüze döndüğü anı anlatır.Komorebi:&nbsp;Japoncada ağaç dallarının arasından süzülerek şeritler hâline gelen güneş ışınları anlamına gelir.Gökotta:&nbsp;İsveççede bir kişinin baharda öten kuşların sesini duymak için sabah çok erken kalkmasını ifade eder.Aloha aina: Hawaii dilinde toprağa duyulan sevgi ve hayranlığı anlatır.Ag borradh: İrlandacada ilkbaharla birlikte canlanan doğanın bize yeni bir yaşamın başladığını hatırlatmasını ifade eder.

Angst

Dünya Çevre Günü'nde doğa olaylarını algılayış biçimimizi, kozmos ile kurduğumuz bağları anlatan 15 farklı dilden 15 kelimeyle kullandığımız kelimelerin doğayla ilişkimizi nasıl dönüştürdüğünü anlamaya çalışıyor; doğanın ağrı algımızı nasıl değiştirdiğini kanıtlayan bir çalışmaya bakıyoruz.

15 dil, 15 kelime: Kullandığımız kelimeler doğayla ilişkimizi nasıl dönüştürüyor?

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; ABD ve İsrail'den araştırmacıların iki ülkedeki 21 binden fazla hasta kaydını analiz ettikleri bir araştırma, acil servislerde benzer koşullar altındaki kadın hastalara erkeklere kıyasla daha az&nbsp;ağrı kesici reçete edildiğini ortaya koydu.

Aposto Gündem

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Kronik nöropatik ağrı için opioid olmayan çözümler geliştiren Carlsbad merkezli girişimi <a fr-original-style="" href="https://www.businesswire.com/news/home/20240103164444/en/Nalu-Medical-Inc.-Announces-65-Million-Equity-Financing-to-Advance-Treatment-for-Chronic-Neuropathic-Pain" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nalu Medical</a>, Novo Holdings tarafından yönetilen yatırım turunda 65 milyon dolar yatırım aldı. Girişim, yeni yatırımı ticari büyümesini hızlandırmak, yeni ürünler geliştirmek ve operasyonlarını ölçeklendirmek için kullanacak.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne yapıyor? Nalu, harici olarak takılan minyatür nörostimülasyon implantlar ile kişilerin omurilik ve çevresel sinirlerine bağlanarak ağrıyı yönetmeyi hedefliyor. Genellikle cerrahi prosedürle hastanın vücuduna yerleştirilen bu implantlar, elektriksel sinyaller aracılığıyla sinirsel aktiviteyi düzenlemeye odaklanıyor.</li></ul>

Quando

Uyuyamıyorum. İki aydan fazladır hayatımın merkezinde bu sorun. Sanki asla bitmeyen bir jet lag hissinin içine hapsolup kalmışım gibi. Önce bitki çayları içmeye başladım. Ardından kafeini azalttım. Sonrasında meditasyon yapmaya başladım. Hiçbir şey başarılı olmadı. Bu süreçte uyumaya yardımcı olan bazı müzik türlerini dinlemeyi hep erteledim. Çünkü müzik dinlemek de benim için başlı başına dikkat dağıtan bir şey. Öte yandan çözümü uyku hikâyeleri anlatan podcast’lerde buldum. Bu sırada da çevrimiçi müzik dinleme servislerinin uyumaya yardımcı olan müziklerinin yer aldığı listelerde gezinmeye başladım. Kelimenin tam anlamıyla meditasyon, ambiyans, lo-fi gibi türlerin son dönemde bu listelerde nasıl büyük bir patlama yaşadığını gözlemledim.Zaten son birkaç yıldır bu listelerin popülerliği oldukça fark edilirdi. Sadece uyku teması üzerine müzik üreten sanatçıların yanı sıra yapay zekâyla bu ekosisteme destek olan aplikasyonlar da rağbet görmeye başladı. Bu aynı zamanda yeni bir müzik türünün ortaya çıkışının da habercisi. Uyku&nbsp;başlığı altında toplanan listelere baktığında müzik dışında rahatlatıcı seslerin olduğu içeriklerin de dinlenme oranının ne kadar yüksek olduğunu görebilirsin. Mesela Spotify’da 10 saatlik <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/playlist/37i9dQZF1DWUZ5bk6qqDSy?si=4da7ccf5d9af45d1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">white noise</a> sesinin yer aldığı listenin takipçi sayısı bir milyondan fazla. <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=nMfPqeZjc2c" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YouTube’daki</a> 10 saati aşan aynı kurgudaki içerik 192 milyon kez dinlenmiş. Gelişmiş ülkelerdeki insanların yüzde otuza yakını kronik uykusuzluktan yakınırken bu listelerin bu kadar rağbet görmesi pek de şaşırtıcı değil. Rahatlatıcı seslerin uyku ile ilişkisi tabii ki modern dünya ile hayatımıza giren bir şey değil. Binlerce yıldır ninniler söyleniyor. Tekrarlayan ve yumuşak sesler uyumaya yardımcı oluyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/8/1/1695642303894.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Alanis Morissette, The Storm Before The Calm Alanis Morissette’nin tedavi albümü2020’de yapılan <a fr-original-style="" href="https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0240862" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir araştırmaya</a> göre müzik terapisinin depresyon, anksiyete, uykusuzluk ve fiziksel ağrı semptomları için etkili bir tedavi olabileceğini doğruluyor. Uykuya dalarken bir şey dinlemek bazı insanlar için kaygılı düşünceler ya da ertesi günün onlara ne getirebileceğine dair endişeleri rahatlama etkisi var. Sanatçılar da bu türe dair çalışmalar yapmaya başladı. Alanis Morissette’nin geçen yıl çıkardığı <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/5EII2N7jDQ0GtcSgrFTI8A?si=uhKGhoicRFS3fNEB_m9VGQ" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Storm Before The Calm</a> adlı albümü normlarının tamamen dışında meditasyon ve ambiyans müzik türündeydi. Hatta bu albümü Darkside’dan tanıdığımız Dave Harrington ile yaptı. Üçüncü çocuğunun doğumundan sonra kendini iki yıl süren bir depresyonun içinde bulan şarkıcının, ürettiği müzikle birlikte kendini tedavi ettiği bir albüm bu. 11 şarkıdan oluşan projeyi dinlemeye başlayıp gözlerinizi kapattığınız anda bir bilinç akışının içinde kayboluyorsunuz. Albümdeki en uzun şarkı 13 dakika uzunluğunda. Ben ise hangi şarkısında uykuya daldığımı maalesef hatırlamıyorum.Ambiyans müziğine sığınmak“Uyku müziğinin ses özellikleri” başlıklı <a fr-original-style="" href="https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0278813" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir araştırmaya</a> göre çevrimiçi müzik dinleme servislerindeki uyku temalı çalma listelerinde sırasıyla en çok şu türler ön plana çıkıyor; pop, ambiyans, lo-fi, rap, lullaby, klasik müzik, enstrümantal, caz ve meditasyon. Aynı araştırmaya göre uyku müziği, müzikal anlamda da çok fazla alt türleri barındıran bir alana sahip. Hatta bu türe dair özel müzik yapan sanatçıların tıbbi bir çalışma yapar gibi ses frekanslarına çok fazla dikkat ettiklerinin altı çiziliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/1/1695642376307.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Moby | Fotoğraf: CalmMoby, 1993 yılında çıkan <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/6CL3xuiryA6a7bDmL3SS54?si=YlpBe20sQ5iabmqLKJ0k2w" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ambient</a> albümünü bu yılın başında uyku ya da meditasyon teması üzerinden yeniden düzenleyerek yine elektronik öğelerle <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/5iXHMwhLzhDSs7e0WK4svQ?si=78E1p223SfKw2qRUDUbYug" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ambient 23</a> adıyla dinleyicisine sundu. Sanatçı, günümüze uyarladığı albümünü şöyle anlattı: “Her şey ambiyans müziğinin faydasına dayanıyordu. Ayrıca kelimeler olmadan anlamlı atmosferler yaratmak... Çoğu şarkıda dans edersiniz veya ağlarsınız. Ancak ambiyans müziğinin mimari bir etkisi var. Mekanı tuhaf ama pragmatik bir şekile dönüştürür.” Sanatçı, iki yıl önce de YouTube kanalından <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=KWt2-lUpg-E" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Relaxing sleep music</a> adında 1 saat 35 dakikalık sadece piyano çaldığı, dinleyicisini rahatlatan ve uyutan bir ambiyans şarkısı yayınlamıştı. Sanatçı, video 516 binden fazla izlenince de bunu bir seri haline getirdi ve şunları söyledi: “Uykuya yönelik, yalnız ve minimalist olmayan bir müzik yapmak, zor olmaktan ziyade sezgilere de aykırıdır. Daha fazlasını eklememeli veya daha yüksek sesle çalmamalısınız. Bu yüzden her şeyden önce kendim için yeni ambiyans müzikleri yaptım. Piyasadaki her şeyden daha sakin, daha sessiz ve daha az talepkâr bir müzik. Bana, her gece müziğimle birlikte uyuduğunu söylüyorlar. Son dönemde herkes paniğe kapılmış bir hâlde. Herkes korkuyor, herkes uykusuzlukla uğraşıyor. Bu müzik, insanlara dinlenme ve sığınma alanı sağlıyor.”&nbsp;Moby’nin dinleyicisinin ruh sağlığına dair verdiği önemi müzikle dile getirmesi; onları sakinleştirmek ve iyileştirmek istemesi bu yüzyılda da pek rastlanan bir müzisyen tavrı değil.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/1/1695642406162.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.58" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Verywell MindYapay zekâ ile en iyi uyku müziğini yaratmakTabii ki yapay zekânın bu şimdilik gizli ses hazinesinde son dönemdeki yeri oldukça geniş. Sektörün en önemli uygulaması Endel. Uygulama, kendini kısaca şöyle tanımlıyor: “Sesin gücüyle odaklanın, rahatlayın ve uyuyun. Endel, günlük yaşamınızı desteklemek için tasarlanmış yapay zekâ destekli sesler yaratır. Bilim tarafından desteklenmektedir. Optimum kişiselleştirilmiş ses ortamını oluşturmak için konum, ortam ve kalp atış hızı gibi girdiler gerekir. Bu anında gerçekleşir ve Endel’in durumunuzu ritminize yeniden bağlamasına olanak tanır.”Uygulamaya üye olduktan sonra hayat rutininiz, duygu durumunuz, duymak istedikleriniz ve kalp ritminiz gibi birçok etkenle size özel müzikler tasarlanıyor. Uygulama ile müzik yapan müzisyenler arasında James Blake, Grimes, Miguel, Alan Watts, Richie Hawtin gibi isimler var. Ve hepsinin o anki mental ruh sağlığınıza yardımcı olacak ayrı kategoride üretimleri mevcut. Endel’in kurucusu Oleg Stavitsky, ambiyans müziğe ilgi duyduğu sırada bu uygulamayı yapmaya karar verdiğini söyleyip sesin mental sağlıktaki önemini şöyle aktarıyor: “Dışarıdaki dünya çılgınca ve her yıl giderek daha da çılgınlaşıyor. Ses güçlüdür; ortamınızı kontrol etmenin en kolay yoludur. Hangi yaşta olursa olsun sesle kendi kendini iyileştirmenin bilinçaltında gerçekleştiğine inanıyorum. Sonuçta herkes stresli ve hayatın tüm talepleriyle başa çıkamıyor. Ses, tüm bunlarla başa çıkmanın en kolay, en az müdahaleci ve tıbbi olmayan yolu.”<img src="https://images.aposto.com/2023/8/1/1695642486833.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.58" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">James Blake | Fotoğraf: Ilya S. Savenok James Blake, Endel ile işbirliği yaparak geçtiğimiz yıl <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/0SNkVpjU9S4zVxBoytcfON?si=iP1di0vVQp-f-bLetif01A" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Wind Down</a> isimli &nbsp;bir albümünü yayınladı. Blake’in orijinal enstrüman ve vokal kayıtlarının üzerine yapay zekâ ile bilimsel olarak tasarlanmış bir uyku ses ortamı yaratan sesler ekledi. Bu yapay zekâ James Blake’in kimliğine bürünmedi. Sanatçının müzikal DNA’sını kullandı ve nörobilimsel bir çerçeveye göre bir uyku müziği yarattı. Albümü şu sözlerle gün yüzüne çıktı: “Başınızı yastığa koymadan hemen önce veya sonra iyi uykuyu destekleyen bir albüm oldu.”Gecenin sonunda uyumak için müzik dinlemek şimdilerde çok daha bilimsel, ufuk açıcı ve komplike. Bu müzik türü ise geleceğin en büyük müzik pazarı olmaya aday. En temel ihtiyacımız olan uykuya ait içeriklerin konser salonları yerine yastığa başını koyanlara ihtiyaç duyması, gelecekte erişebileceği büyüklüğü tahmin etmeyi zorlaştırıyor.&nbsp;

ağrı ile ilgili hikayeler