Son birkaç haftadır petrol ve altın fiyatlarındaki yükselişler, finansal piyasalarda daha oynak günlerin bizleri beklediğinin sinyallerini veriyordu. Petrol fiyatlarındaki artış gerek Ortadoğu gerek Rusya-Ukrayna meselelerinin çok sıcak bir şekilde devam etmesi kadar, &nbsp;küresel ekonominin büyüme eğiliminde olmasına bağlı olarak talebin güçlenme beklentisi ile &nbsp;de yükseliş seyrini sürdürdü. Yaklaşmakta olan turizm sezonu ve buna bağlı otomobil havayolu gibi ulaşıma yönelik talebin artması da petrol talebindeki artışı destekleyen bir başka faktör oldu.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ABD seçimleri ve petrol fiyatları</h2>Petrol fiyatlarındaki artışa yönelik olarak ekonomik bu gerekçelerin yanında, siyasi ve jeopolitik gelişmelerin de etkili olduğu kanaatindeyiz. ABD’de petrol fiyatlarının seyri tüketici güveninin en önemli belirleyenlerinden birisidir. Seçime çok az bir süre kala petrol fiyatlarındaki artışın Biden yönetimini desteklemeyeceği, işini zorlaştıracağı aşikar. ABD’de Trump’ın kazanmasını daha çok isteyen Rusya başta olmak üzere bazı OPEC ve Ortadoğu ülkelerinin petrol fiyatlarını yukarıya taşıyacak jeopolitik riskleri destekleme ihtimali ve petrol arzını kısma yönünde aksiyon alma eğilimini güçlü tutması da petroldeki yukarı yönlü hareketi açıklayan bir başka faktör olarak olarak karşımızda duruyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ABD’de büyüme de enflasyon da yukarı</h2>Petrol fiyatlarındaki artış sadece ABD seçim sonuçlarını etkileyebilecek bir etmen değil, ABD enflasyonu için de önemli bir belirleyen olarak yerini alıyor. 70 USD'den 90 USD'lere doğru giden petrol fiyatları, ABD’de %3’lerin altına inmekte zorlanan, tam tersine yukarı yönde gitmek üzere hareketlenen enflasyonun en temel belirleyenlerinden birisi durumunda bulunuyor. ABD’de manşet TÜFE ve diğer yakından izlenen Çekirdek TÜFE gibi göstergeler son birkaç aydır hafif hafif yukarıyı zorluyor.&nbsp;Yılbaşında tam tersi bir beklenti ile %3’ün altına inmesi beklenen ABD manşet enflasyonu tekrar %4’lere doğru yönelmiş durumda. %3’ün altına inme beklentisi ABD’de bu yıl 7 kere 25 baz puanlık faiz indirim beklentilerine kadar uzanan iyimser bir tablo yaratmıştı. Faizler inecek ekonomi canlanacak borsalar coşacak konut sektörü hareketlenecek, gelişmekte olan ülkelere sermaye akacak gibi tüm senaryolar bu çerçeveye oturtuluyordu.Enflasyon arttıkça faiz indirim tahminleri de aşağıya dönmeye başladı. Bu yıl üç faiz indirimi beklentisi fiyatlanırken son gelen rakamlar ve Fed başkanı Powell’ın geri adımları bu yıl faiz indirim ihtimalini son derece azaltmış durumda. Bir türlü yavaşlamayan, tam tersine güçlü büyüme eğilimi sürdüren ABD ekonomisinde faiz indirimi, talebi daha da canlandırarak enflasyondaki çıkışı destekleyecektir. Bu şartlarda Fed nasıl faiz indirebilir?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Faiz indirimi başka bahara</h2>Dolayısıyla yukarıda bahsettiğimiz makro gelişmelerin beklentisi de ötelenmeye başlıyor. İyimser taraftan bakmak gerekirse, baz senaryo gelecek yıla bile kalsa faiz indirimlerinin başlayacağı yönünde. Kötümser taraftan bakarsak düşmekte zorlanan bu enflasyon faiz arttırımlarını dahi gündeme getirebilir. Bugün baktığımızda, faiz artırımını konuşmak çok anormal görünebilir. Bununla birlikte, 70'li yılların stagflasyonunu incelediğimizde, bu olasılığın hiç de küçümsenemeyecek bir risk oluşturduğunu görebiliyoruz. 1970'lerde varili 6 USD'den 45 USD'ye çıkan petrol fiyatları enflasyonu fırlatmıştı.Örneğin Amerika’da 1974 yılında manşet enflasyon %12’ye çıkmış, arkasından gelen sıkı para ve maliye politikaları ile 1976 yılında %5’lere gerilemişti. Fakat İran devrimi ve yine OPEC ülkelerinin bir kartel gibi davranarak arzı kısma çabaları petrol fiyatlarını yukarı taşıyarak ABD enflasyonunu %14’lere taşımıştı. 1980 yılında Fed başkanı Paul Volker %14’e çıkan enflasyonun ardından politika faizini %20’ye çekerek ve ABD ekonomisinin büyük bir resesyona girmesini göze alarak enflasyonla mücadelede son darbeyi vurmuştu. Başta Fed olmak üzere bütün dünya Merkez bankalarının hafızasında bu senaryo var. Yaşadığımız gelişmelerin birçok açıdan 1970’lerin stagflasyon dinamiklerine benzemesi, önümüzdeki süreçte enflasyonun tekrar yukarı dönme riskinin ciddi biçimde var olduğunu gösteriyor. Hafta sonu İran-İsrail arasında yaşananlar ve muhtemelen önümüzdeki günlerde yaşanacaklar bu riskleri canlı tutmaya devam edecektir. Söz konusu gelişmeleri küçümsemek bizi çok yanıltabilir. Umarız bu gelişmeler daha büyük jeopolitik risklere dönüşmez.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Altın fiyatları yeni rekorlara aday</h2>1970 stagflasyon deneyimi &nbsp;bizlere altın fiyatları konusunda da bir fikir verebiliyor. O dönemde onsu 150 USD'den 850 USD'ye gelen altının fiyatının bugünkü reel karşılığı 2350 USD seviyesinde görünüyor. Yakın bir süre önce bu rekoru egale etmiş olan altın fiyatlarının jeopolitik risklerin bu denli yüksek olduğu bir ortamda yeni zirveleri zorlaması ve tarihin bu dönemine rekor bir rakamla damga vurması çok şaşırtıcı olmayacaktır.

EXANTE

Son birkaç haftadır petrol ve altın fiyatlarındaki yükselişler, finansal piyasalarda daha oynak günlerin bizleri beklediğinin sinyallerini veriyor.

Altın ve petrolde yön ne tarafa doğru?

22 yıllık iktidarı süresince AK Parti'nin planlı, programlı, taraflarla istişare edilmiş, sürdürülebilir bir çevre koruma planı olmadı. Eylem planları genellikle kağıt üzerinde kaldı. Doğal alanlarda, korunan alanlarda, SİT bölgelerinde koruma/kullanma dengesinin ibresi hep kullanımdan yana çevrildi. Benimsenen kalkınmacı ve büyümeci ekonomi politikalarının sonucunda inşaat, altyapı ve enerjiden oluşan üçlü sacayağı üzerinde yükselen uygulamalar, beraberinde yoğun, sistematik bir ekokırım silsilesini getirdi.Anayasa’nın 56. maddesi, "Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir" diyor. Yani bu madde, çevreyi koruma ödevi yüklediği gibi, bunu bir insan hakkı olarak da ele alıyor. Ancak, son yıllarda bu hakkın hem emekçiler hem de yaşam alanlarının korunması yönünden tekrar tekrar ihlal edildiğini görmeye devam ediyoruz.&nbsp;Türkiye, son günlerde Erzincan İliç’teki altın madeninde yaşanan facia ile sınanıyor. Bu facia üzerine altın madenciliği her boyutuyla ele alındı, ancak belki de tartışmanın esas soruları şöyle olmalıydı:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">AK Parti döneminde altın madencilerine Türkiye’nin kapıları neden açıldı? Bu şirketler neden korunuyor?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İktidarın küresel altın şirketlerinin Türkiye’de bulunmasından kazancı nedir?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Altıncıların Anadolu'daki varlığından kim fayda sağlıyor?</li></ul>Türkiye’de resmî olarak ilk altın üretimi, 2001'de İzmir Bergama’daki Ovacık Altın Madeni’nde 1 ton 400 kilogram seviyesiyle başladı. 2019 yılına gelindiğinde şirketler tarafından 38 ton altın üretildiği açıklandı. Altın Madencileri Derneği’nin verilerine göre 2000-2022 yılları arasında Türkiye’de 453 ton altın üretimi yapılırken, 2022’de 31 ton altın üretildi.İzmir Bergama ile Artvin Cerattepe, siyanürlü ve sülfürik asitli altın madenciliğine karşı ilk toplumsal tepkilerin verildiği yerler olarak tarihe geçti. Türkiye’nin en dikkat çekici çevre ve yaşam alanı mücadelelerinden birinin verildiği Bergama’da altın madenciliğine karşı direnenler, “Bergama teslim edilirse, Türkiye’de her yer altıncılara teslim olur” dediler.2008-2023 yılları arasını kapsayan 15 yıllık dönemde, 386 bin maden ruhsatı verildi. Bu şirketlere ayrıcalıklar, teşvikler sunuldu. Her 1 ton altının çıkarılması için 5 milyon metreküp toprak zehirlendi. Özellikle İliç’te daha önce 9 bin ton civarında olan sülfürik asit miktarının bugün 100 bin tona geldiği, yine binlerce tonluk siyanürün havaya, suya, toprağa karıştığı belirtiliyor.Sonunda Bergamalıların dediği çıktı: Dağ-taş geçildi, binlerce ton siyanürle kuşatıldı, büyük Anadolu yağmasının önü açıldı.Peki siyanürlü altın üreticiliğinin 23. yılına girdiğimiz günlerde Türkiye bu işten ne kazandı, ne kaybetti?Devlet, Türkiye’nin dağlarını, ormanlarını, tarım alanlarını, meralarını, sulak alanlarını talan etmekte olan siyanürlü altın madenlerinden “devlet hakkı” adı altında bir ödeme alıyor. Kanuna göre, şirketler yapılan üretim miktarları üzerinden devlet hakkı ödemekle yükümlü. Altın madenlerine bu oran çok uzun yıllar yüzde 1-4 arasında bir oranla uygulandı. Daha sonra Maden Kanunu'nun 2. maddesi kapsamında yer alan birinci, ikinci ve üçüncü grup madenler için devlet hakkı oranının yüzde 25 artırımlı uygulanması kararı alındı.Bu yasaya göre, şirketler üretilen madenin yüzde 5’i oranında devlet hakkı ödemek zorunda. Ancak ocak başı fiyat düzenlemesiyle, teşviklerle ve şirketlere sunulan ayrıcalıklarla, hatta vergi borcu silmelerle bu tam olarak böyle uygulanmıyor.Erzincan İliç’teki altın madenine ilişkin davaları takip eden ve kamuoyunun dikkatini yıllardır buraya çekmeye çalışan Avukat İsmail Hakkı Atal’a “AK Parti bu işten ne kazanıyor?” diye sordum. Atal şöyle yanıtladı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Şirket bugüne kadar bu madende 2 milyar doların üzerinde altın üretimi yaptı. Bunun yüzde 5’ini yani 110 milyon doları devlete bıraktı. Ancak, bu gerçek bir rakam değil. Maden şirketi İliç’te 200 milyar dolarlık altın da çıkarmış olabilir. Çünkü, denetime değil, beyana tabi.İngiliz, Kanada ve ABD merkezli altın madeni şirketleri küresel sermayenin uzantıları. Son yıllarda yüzde 100 Türkiye sermayeli kurulan şirketlerin arkasında da bu altın tekelinin olduğunu düşünüyorum. Bu şirketler Afrika’dan sonra Türkiye’ye saldırarak altın rezervlerine el koyuyor.AK Parti iktidara geldiğinde bu sermayenin desteğini aldı, şimdi iktidarda kalabilmek için bu desteği verenlere göz yummak zorunda. Altın şirketleri gerçekte ürettikleri altının tamamını Türkiye’ye bıraksa, yine de yaratılan kaybı karşılamaz. Toplumsal maliyet çok çok büyük.”</blockquote>ÇED raporuna göre, maden sahasında cevher üretimi 2027’ye kadar sürecek; Anagold Madencilik, bu faaliyet sonucu 4,8 milyar dolar işletme geliri elde ederken devlete yüzde 12 pay ödeyecek. Maden ömrü boyunca ödenecek devlet hakkı, yaklaşık 198 milyon dolar olacak. Raporda devlet hakkında yüzde 40 teşvik indirimi uygulandığı da belirtiliyor.Aynı soruyu Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Ahmet Kahraman’a da sordum. Onun cevabı da Atal ile benzer oldu:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“AK Parti’nin 22 yıldır iktidarda kalabilmesinin bedeli, sermayenin önünü açarak ödeniyor. Burada hızlı ve fazla üretim yapabilmek için 30-40 metre olması gereken liç yığını 120 metreye çıkarıldı; daha önceki siyanür sızıntısının üzeri örtüldü; fazla solüsyon kullanıldı; fazla siyanür atıldı. Kapasite artırımlarının sonucu budur; yabancı da yapsa, yerli de yapsa sermayeye geçit verilmesinin sonucu budur.”</blockquote>Türkiye’nin geniş topraklarının yerli ve yabancı sermayeli maden şirketleri arasında paylaştırılması, emperyalist sermaye güçlerinin taleplerine göre işbölümü yapılması ciddi bir kaynak transferi ve mülksüzleştirme stratejisinin temelinde yer alıyor. Bu sistemde, yeraltı kaynakları çıkarılır; uluslararası pazarlarda satışa hazır hâle getirilir. Tüm matematik ve fizik kuralları hiçe sayılarak kapasiteler artırılır; iş hızlandırılır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mercimek mi, altın mı?</h2>Kanada, mercimek üretiminde ve ihracatında dünya lideri. Tohumunu yıllar önce Türkiye’den aldığı mercimekte küresel çapta söz sahibi. Türkiye ise, 1990’lardan sonra giderek düşen üretimiyle, zaman içinde kendi toprağında, tohumunu verdiği Kanada’nın ithalatçısı oldu. Türkiye kırmızı mercimek ithalatının yaklaşık yüzde 75’ini Kanada’dan yapıyor.Yukarıda bahsettiğimiz üzere sadece İliç’te tüm madencilik süresi boyunca Anagold Madencilik’in devlete ödeyeceği devlet hakkı sadece yaklaşık 200 milyon dolar.Türkiye’nin mercimek ihracatı ise 400-500 milyon dolar seviyesinde.Mercimek mi altın mı ikileminde Türkiye mercimeği tercih etseydi ne Anadolu coğrafyasının zehirlenmesine göz yumacaktı ne de mercimek üretimindeki avantajını kaybedip Kanada’dan mercimek ithal eder hâle gelecekti.

Spektrum

Mercimek mi altın mı ikileminde Türkiye mercimeği tercih etseydi ne Anadolu coğrafyasının zehirlenmesine göz yumacaktı ne de mercimek üretimindeki avantajını kaybedip Kanada’dan mercimek ithal eder hâle gelecekti.

Serbest Kürsü: Türkiye neden mercimek yerine altını seçti?

Mücevher üreticisi Pandora, genç tüketicilerin daha etik kaynaklardan temin edilmiş ürünleri tercih ettiği düşüncesiyle, ürünlerinde %100 geri dönüştürülmüş altın ve gümüş kullanımına geçiş yapıyor. Bu hamle, yıllık olarak 58.000 ton karbondioksit emisyonunun önlenmesini ve böylece yaklaşık 6.000 otomobilin dünya çapında dolaşımının yarattığı emisyon miktarına eşdeğer bir tasarruf sağlamayı <a fr-original-style="" href="https://www.wsj.com/articles/pandora-shifts-to-recycled-gold-silver-as-it-makes-jewelry-more-sustainable-9581f81d" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hedefliyor</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sürdürülebilirlik adımları: 2020’de, 2025 yılına kadar tamamen geri dönüştürülmüş altın ve gümüşe geçiş yapma hedefini belirleyen Pandora, geçen yıl tedariğinin %97’sini geri dönüştürülmüş malzemelerden sağladı. Şirket, bu geçişle her yıl 58.000 ton karbondioksit emisyonunun önüne geçeceğini tahmin ediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Detaylar: Geri dönüştürülmüş gümüşe geçiş, az miktarda gümüşün geri dönüştürülmesi nedeniyle, geri dönüştürülmüş altına geçişten çok daha zor. Pandora, bu zorluğun üstesinden gelmek için, geri dönüştürülmüş gümüş için özel tedarik hatları geliştirmek üzere tedarikçileriyle işbirliği yapıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir yorum: Pandora’nın çabaları, şirketin dünyada hacim olarak en büyük mücevher satıcısı olması nedeniyle, tüm sektörde kaynak standartlarını yükseltmeye örnek oluyor. Örneğin MKS PAMP, Pandora’dan gelen geri dönüştürülmüş malzeme talebini karşılamak için ayrı rafineri hatları inşa etti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gelecek vizyonu: Pandora CEO’su Alexander Lacik, genç tüketicilerin daha etik markaları tercih ettiğini ve markanın bu alanda konumlanmadığı takdirde zamanla müşteriler tarafından tercih edilmeme riskiyle karşı karşıya kalabileceğini ekliyor.</li></ul>

Angst

Pandora, genç tüketicilerin etik markaları tercih etmesi nedeniyle takılarını daha sürdürülebilir hâle getireceklerini açıkladı.

Mücevher üreticisi, geri dönüştürülmüş altın ve gümüşe geçiyor

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Dünya Altın Konseyi'nin Altın Talep Eğilimleri 2023 raporuna göre, tüm segmentler eklendiğinde toplam altın talebi yıllık %3 artarak 4 bin 899 ton ile rekor seviyeye ulaştı.

Aposto Gündem

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/berna-%C3%B6nsel-5b707917b/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Berna Önsel, Strateji ve Yatırım Danışmanlığı Uzmanı</a><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Altında Yeni Zirveler, Zayıf Veriler Resesyon Fiyatlamalarını Beraberinde Getiriyor</h3>Fed’in borç verme imkânlarına başvurularının azalmasının likiditeye duyulan ihtiyacın azaldığına işaret etmesi ile yeni haftaya pozitif bir başlangıç yapılsa da hafta boyunca gelen zayıf veriler resesyon fiyatlamalarını artırdı.ABD’de ISM İmalat Endeksi’nin beklentilerin altında kalması Fed’e ilişkin korkuları azaltırken, gerileyen faizler borsaları yükseltmekte zorlandı. Dayanıklı mal siparişlerinin ardından, Avrupa ve ABD’de daha güçlü seyreden hizmet sektöründe de gerileme zayıf veri akışını teyit etti.&nbsp;Fed’in Mayıs toplantısında faiz artırmama ihtimali şu anda daha baskın bir senaryo olarak belirtilebilir. Resesyon riski Fed korkusu üzerine geçecek olursa faizlerle birlikte borsalarda da geri çekilme sürebilir.&nbsp;ADP özel sektör istihdamında özellikle, finans ve imalat sektöründeki negatif istihdam – işten çıkarmalar dikkat çekerken gözler bugün açıklanacak Tarım Dışı İstihdam verisinde. ADP Baş ekonomisti Nela Richardson, Mart ayı raporu ekonomilerdeki yavaşlamaya ilişkin birçok sinyali beraberinde getiriyor açıklamasında bulundu.Hafta boyunca bir diğer gündem konusu ise altın fiyatlarıydı. Ons altın, Ağustos 2020’de Kovid pandemisi endişeleri ile 2.075 $/ons zirvesinin ardından, Mart 2022’de mevcut seviyelere tırmanan değerli metalde, aylık yükseliş %10’u aştı. Değerli metal için hedef fiyat beklentileri kurumlar arasında değişiklik gösterirken Bank of America, ons altın için 2.391 $’ın önemli bir direnç olduğuna işaret ederken fiyatın 2.543 $’a kadar yükselebileceğinin de altını çiziyor.Altın/gümüş oranı 81 seviyesinde zirvelerden düşüşünün ardından yeniden stabilize olmaya çalışıyor. Bu bağlamda, söz konusu oranda 82 kritik direnci (100 – g ortalama) üzerindeki tutunma altın lehine fiyatlamaları destekleyebilir.Altın/gümüş veya altın/bakır gibi oranların altın lehine fiyatlandığı zamanlarda; ekonomilerin yavaşlama eğiliminde olduğu ve buna paralel olarak resesyon ihtimallerinin ve deflasyonist baskının ön plana çıktığı geçmiş dönem fiyatlamalarına bakılarak söylenebilir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enerji Piyasalarında OPEC+ Yükselişi</h3>OPEC+, geçtiğimiz hafta sonu beklenmeyen bir şekilde üretim kararında kesintiye gitti. Grup, Mayıs ayından geçerli olacak şekilde günde yaklaşık 1,16 milyon varil daha petrol üretimi kesintisi kararı aldı. OPEC+ ülkeleri, 5 Ekim 2022'deki toplantıda, günlük petrol üretimini Kasım 2022'den itibaren günlük 2 milyon varil azaltma kararı almıştı.Söz konusu kararın ardından piyasalarda arza ilişkin beklentiler fiyatlanırken kurumların petrol tahminlerini yeniden revize ettiği görülüyor. Goldman Sachs, brent tahminini 90 $’dan 95 $’a yükseltti. Bank of America ise kararın yılın geri kalanında yaklaşık 20 – 25 $ bir etki yaratabileceğinin altını çizdi. Öte yandan kısa vadede, yaz tatil sezonunun yaklaşması ile sürüş talebinin artması bekleniyor, ancak yüksek petrol fiyatları enflasyonist baskıları yoğunlaştırabilir. Kararın ekonomiler üzerinde net bir etkisinden bahsetmek için erken olsa da kesinti kararı birçok ülkede faiz artım döngülerinin uzamasına sebep olabilir. Bu da talebi azaltabilir.

Piyasalara değer kattığımız bir hafta bitiminden sevgilerle,

Yatırım Finansman ile Gündem Masası

• Türkiye Finans Katılım Bankası, Altın Tasarruf Sistemi'nin önemli bir parçası olan Kuyumcu Altın Değerleme Sistemi’ne dahil işlem gerçekleştiren ilk özel katılım bankası oldu. Böylece, KAD-SİS ile entegre çalışan banka sayısı 10’a yükseldi.

Pareto

Hepimiz günlük hayatımızda kullandığımız banknotların değerini nereden aldığını merak ederiz. Karşılığında mal ve hizmet alımı yapabildiğimiz, değiştirebildiğimiz ya da elimize geçince sevindiğimiz bu değerli kağıt parçaları değerini nereden alır? Pek çok insan bu kağıtların alışverişte birtakım değerli metallerin yerine geçtiğini, paranın da değerini bu metallerden aldığını düşünür. İtibari para sisteminin geçerli olduğu günümüzde belki bu düşünce doğru olmayabilir. Fakat bundan yaklaşık 60 yıl önce altın standardı uygulamasının geçerli olduğu dönemlerde bu yaklaşım paranın değerini nereden aldığı sorusunun direkt olarak doğru cevabıydı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Altın standardının serüveni</h2>Günümüzde banknotlarda uygulanmakta olan itibari para ya da fiat para sistemi tamamen güven üzerine dayalı bir sistemdir. Bu sistemde basılan banknotların değerli olduğu, bir alışveriş aracı olarak kullanılabileceği ve taklidinin üretilemeyeceği hükümetler tarafından garanti edilir ve iktisadi aktörler de verilen bu garantiye güvenip banknot kullanarak ekonomik faaliyetlerini gerçekleştirirler. Yani bu sistemde basılan paralar, hükümetlerin bu paraların değerli olduğunu garanti ettikleri için değerlidir. Fakat parasal sistem her zaman bu şekilde işlemiyordu.Bundan yaklaşık 200 yıl önce ülkeler, paralarının değerini altına bağlamaya karar vermişlerdi. Hükümetler yalnızca rezervlerinde bulunan altın miktarı kadar para arz edebilecek ve dileyen vatandaşlar ellerindeki banknotlar karşılığında bu altınları merkez bankalarından çekebileceklerdi. Birleşik Krallık 1717 yılında altın standardını benimseyerek bu sisteme adapte olan ilk ülke oldu. Ülkede 7,6 gram altının değeri 21 shilling’e sabitlendi. Birleşik Krallık’ın ardından Fransa, ABD ve en sonunda 1871 yılında Almanya altın standardına geçiş yaparak sistemin tüm dünya geneline yayılmasını sağladılar. İlk aşamada sistem tıkırında işledi ve enflasyon önemli ölçüde kontrol altına alındı fakat bu durum sonsuza dek sürmedi.I.Dünya Savaşı’nın patlak vermesinin ardından gelişmiş ülke hükümetleri özellikle olağanüstü biçimde artan askeri harcamalar nedeniyle para arzını artırmaya ihtiyaç duydu ve bu sebeple altın standardını askıya almaya karar verdi. Savaşın ardından yükselen enflasyon ve birtakım ekonomik istikrarsızlıklar ülkeleri tekrardan standarda geri dönmeye zorlasa da 1929’da yaşanan Dünya Ekonomik Buhranının ardından hükümetler olağanüstü yükselen işsizliği azaltmak için para arzını artırmaya ihtiyaç duydu ve bu sebeple altın standardı bir kez daha terk edildi.Fakat ülkeler yine de altın standardından vazgeçmedi. 1944 yılında ABD’de imzalanan Bretton Woods anlaşması ile USD altına, diğer para birimleri ise USD’ye sabitlendi. Böylece hem altın standardından vazgeçilmemiş oldu hem de rezervler artık altın cinsinden değil USD cinsinden tutulmaya başlandı. Ülkeler rezervlerini USD üzerinden biriktirecek ve altına ihtiyacı olan ülkeler ellerindeki rezervleri 35 USD = 1 ons altın kuru üzerinden altına çevirebilecekti. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası ise bu anlaşma çerçevesinde kurularak sistemi hayatta tutma görevini edindi.Bütün uğraşlara rağmen Bretton Woods sistemi yaklaşık 27 yıl hayatta kalabildi. ABD hükümetinin Vietnam ve Kore savaşları için yaptığı harcamalar, ülkenin ciddi cari açık vermesine neden olmuş, ellerine bolca USD geçen Fransa ve Birleşik Krallık gibi ülkeler ise bu USD rezervleri karşılığında yüksek miktarda altın talep etmeye başlamıştı. Baskılara ve taleplere dayanamayan dönemin ABD Başkanı Richard Nixon ise 15 Ağustos 1971 tarihinde USD’nin artık altın ile değiştirilemeyeceğini açıkladı ve Bretton Woods anlaşmasını rafa kaldırdı. Böylece altın standardı bir kez daha terk edildi ve bu sefer tarihin tozlu sayfalarına gömüldü.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Faydaları - zararları nelerdir?</h2>Günümüzde altın standardı anlayışı çoğunlukla terk edilmiş olsa da hala bu uygulamayı savunmakta olan ekonomistler mevcuttur. Bu ekonomistlerin öncelikli savunusu para arzını isteğe bağlı şekilde artırmanın muazzam enflasyona sebep olduğu ve parayı altın gibi güçlü bir emtiaya bağlamanın bu durumun önüne geçeceği şeklindedir.&nbsp;Bu hipoteze göre para altına bağlanırsa değeri korunur, alım gücünde ani düşüşler gözlemlenmez ve böylece enflasyonda güçlü artışlar kaydedilmemiş olur.&nbsp;Buna somut örnekler göstermek de mümkündür. Örneğin USD’nin altın standardına bağlandığı Bretton Woods anlaşmasının yapıldığı 1944 yılında 100 USD ile alınabilen mal ve hizmetlerin fiyatı sistemin çöktüğü 1971 yılında 228,74 USD’ye yükselmiştir. Yani 27 yıllık sürede ülkede %128,74’lük bir enflasyon oluşmuştur. Fakat altın standardının kaldırıldığı 1971 yılında 100 USD ile alınabilen mal ve hizmetlerin fiyatı 1998 yılında 406,03 USD seviyesine yükselmiştir. Yani standardın kaldırılmasının ardından geçen 27 yıllık sürede %306,03’lık çok daha yüksek bir enflasyon kaydedilmiştir. 2022 yılında ise bu mal ve hizmetlerin fiyatı 706,40 USD’ye yükselmiştir ki bu da %606,4’lük bir enflasyon demektir.Öte yandan altın standardının çok ciddi dezavantajları da vardır. Bunlardan ilki ve en önemlisi para arzı üzerinde hükümet kontrolünün azalmasıdır.&nbsp;Ülkede ciddi bir kriz yaşanması ve işsizlik oranının hızla yükselişe geçmesi durumunda ülke para biriminin altına bağlı olması hükümetin elini kolunu bağlayacaktır. Hükümet doğal olarak para arzını artırmak ve piyasayı canlandırmak isteyecek fakat var olan altın standardı parasal genişleme yapmayı imkansızlaştıracak ve krizin daha da derinleşmesine sebep olacaktır.Aynı durum finansal panik durumlarında da söz konusudur. Hükümet vatandaşların panik halinde bankalara hücum edip paralarını geri istediği durumlarda bankalara gerekli nakdi sağlayarak yardımcı olmalıdır. Fakat altın standardının geçerli olması durumunda hükümet gerekli para arzı artışını sağlayamaz ve finansal sistemin geri dönülemez boyutta hasar almasına neden olur. Altın standardı nedeniyle değil de sabit döviz kuru sistemi nedeniyle yaşansa da 2001 yılında yaşanan Arjantin krizi bu duruma bir örnek olarak gösterilebilir.&nbsp;Yine ekonominin büyümekte olduğu ve piyasada paraya ihtiyaç duyulan durumlarda para arzını artıramamak ekonomik büyümenin baltalanmasına ve ekonominin potansiyeline ulaşamamasına neden olur. Bu da hükümetlerin altın standardından uzak durmak istemesinin önemli sebeplerinden biridir.

Paranın altına bağlanmasının serüveni, faydaları ve zararları

Altın standardı ve serüveni

Yazı: İdil Su Kesken, Arda ÜçüncüGeçtiğimiz hafta ABD Merkez Bankası’nın (Fed)&nbsp;faiz artırmasıyla birlikte başta emtialar ve hisse senetlerinde sert düşüşler izlenirken, ons altında son 2.5 yılın en düşük seviyeleri görülmüştü. Fed'in güvercin olarak bilinen üyelerinden bile sert mesajlar gelmesi sonrasında&nbsp;dolar endeksi&nbsp;(DXY) yeniden güçlendi.Altın, İngiltere Merkez Bankası'nın (BOE) hazine tahvillerini desteklemek için tahvil alım programı başlatma kararının ardından DXY'nin güçlenmesiyle düşüş yaşadı. Fed’in faizleri artırmaya devam edeceğinin sinyallerini vermesiyle altına dayalı borsa yatırım fonları Mayıs 2020’den bu yana en düşük seviyeye gerilerken değerli metal için genel algı aşağı yönlü kalmaya devam ediyor.ABD Başkanı Biden bir toplantıda yaptığı konuşmada geçen ay dünyada petrol fiyatlarının gerilediğini ancak bu düşüşün fiyatlara yansımadığını söyledi. Petrol, ABD stoklarındaki artışa işaret eden rakamlar ve OPEC+'nın üretimi azaltacağı yönündeki spekülasyonlara karşı geri çekildi. Petrol piyasasında doların baskısı fiyatlardaki geri çekilmeye katkı sunan ana unsurlardan biri olarak öne çıktı.ABD ham petrolü varil başına 77 doların altını, Brent petrol ise 85 doların altını test etti. ABD'de vadeli ham petrol kontratları geçen ay yüzde 9,2 gerilemişti. Rusya ile artan enerji çatışması ve azalan ABD stokları, petrolü haftalık kazanç yolunda ilerleterek bir arz sıkışıklığı olasılığını artırdı. Kısa vadeli yükselişe rağmen, potansiyel durgunluk korkularının devam etmesiyle vadeli işlemler iki yıldan uzun bir süre sonra ilk çeyrekte düşüşe hazırlanıyor.Öte yandan, Baltık Denizi'nin altından geçen Kuzey Akım boru hattının her iki kolundan gelen sızıntı haberlerinin ve önümüzdeki kış Rusya'dan tekrar ithalata başlanacağına dair gelişmelerin ardından&nbsp;Avrupa doğal gaz fiyatları&nbsp;yükseldi.NATO, Kuzey Akım 1 ve Kuzey Akım 2 doğalgaz boru hatlarındaki tahribatın "sabotaj" sonucu meydana geldiğini, müttefiklerin kritik altyapılarına yönelik saldırılara kararlı bir karşılık verileceğini bildirdi. NATO'nun karar alma organı Kuzey Atlantik Konseyi, boru hatlarında gaz sızıntısına yol açan tahribatla ilgili açıklama yayımladı. Baltık Denizi'nin uluslararası sularında Kuzey Akım 1 ve Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hatlarında meydana gelen tahribatın derin endişe kaynağı olduğu belirtilirken, enerjinin devlet veya devlet dışı aktörlerce cebri kullanımına karşı NATO müttefiklerinin hazırlıklı, caydırıcı ve savunma içinde olmaya devam edeceği vurgulandı.

Güçlü dolar, emtia piyasasını domine etti.

Emtia Piyasasında Sert Düşüşler İzlendi!

• TCMB net uluslararası rezervleri, 19 Ağustos itibarıyla, bir hafta içinde 1,8 milyar dolar azalışla 13,8 milyar dolar seviyesine geriledi. Böylece rezervlerde 5 haftadır süren artış serisi söz konusu haftada son bulmuş oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Altın rezervleri: TCMB altın rezervleri ise aynı dönemde 416 milyon dolar azalarak 40,7 milyar dolar seviyesine indi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dolar kuru: Dolar/TL gün içinde 2022 yılı rekorunu kırarak 18,17 seviyesini gördü.</li></ul>

• Altının onsu 1.700 doların altını gördü ve Ağustos 2021'den bu yana en düşük seviyesine geriledi. Altın, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana %10,1 değer kaybetti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif: Altının değer kaybında, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) para politikasını sıkılaştırması ve doların değer kazanması etkili oluyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Petrol fiyatları:&nbsp;ABD'deki zayıf akaryakıt talebi ve ülkede petrol stokunun Temmuz 1985'ten bu yana en düşük seviyesine gerilemesi sonucunda ABD ham petrolü, 100 doların altını test etti.</li></ul>

Altın ile ilgili hikayeler