<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">• Psikesinema&nbsp;Aposto Premium'da yayımda! Psikesinema meselesi anlatmak olan sinema ile meselesi anlamak ve çözmek olan psikiyatri ve psikolojiyi ortak platformda ele alıyor.</h3><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İpsiz dünyalar: distopyalar üzerineYazan: İshak SayğılıBaşka bir dünya olabileceğini düşünmek, ancak mevcut dünyanın bilgisi ve deneyimi içerisinden mümkün olacaktır. Gelecek olan tasarlanırken daha iyi ve daha güzel dünyanın tasarlanmasının önünde bazı engeller olmalı ki “hayal edemeyeceğimiz denli kötü” olanın gölgesi en eski anlatılarda bile bu denli yoğun olsun. Belli ki bu “kötü gelecek” fikri ruhsal bir eğilimi gösteriyor ve pek çok ruhsal eğilimimizde olduğu gibi toplumsal düzeyde bir işleve de sahip. Çocuklara anlatılan korku öykülerinden, cehennem ya da kıyamet fikrine dek pek çok örnekte mevcut olan düzenin sürdürülmesini kolaylaştırdığını söyleyebilsek de bu anlatı biçiminin insanların yalnızca maruz kaldıkları bir sopa ya da eziyet biçimi olmadığı açıktır. En azından insanların para ve zaman ayırarak bu anlatıları isteyerek neden tükettiklerini anlamak için önceki açıklamanın yetmediği açıktır. Varacağımız yeni açıklamanın “kötü gelecekten” alınan bu bilindik ama tuhaf hazzı da kapsaması gerekir.Freud, önceleri mazoşizmin yalnızca sadistik bir kökenle var olabileceğini öne sürmüş olsa da (Bir Çocuk Dövülüyor, 1919) sonraki metinlerinde ölüm dürtüsünden köken alan bir mazoşizmden de söz eder (Haz İlkesinin Ötesinde, 1920). Mazoşizmin Ekonomik Sorunu (1924), metninde ise haz ve hazsızlık arasındaki döngüye odaklanır. Türün örneklerini düşündüğümüzde sado-mazoşist bir döngünün var olduğunu söylememiz gerekir, bu noktada kötü geleceğe dair bir öngörüde bulunmanın bir hâkimiyet ve kontrol hissi de oluşturuyor olduğunu unutmamız gerekir.Thomas More, 1516 yılında Ütopya’yı&nbsp;kaleme aldığında, hem yeni bir kelime hem de yeni bir tür de yaratmış oldu. “Ütopya” kelimesi “yer”anlamına gelen “topos” kelimesine oyunsu bir ekle yaratılmış bir kelime, kelimenin başındaki “ü” sesinin “iyi” anlamına gelen “eu” mu yoksa “olmayan” anlamına gelen “ou” kelimesi mi olduğu açık değildir ve bu haliyle yeni kelime “olmayan/iyi yer” anlamlarını iç içe taşır. More’un eserine ilk yanıtlardan birisi Deliliğe Övgü ile Erasmus’tan gelir. Bu hiciv, deliliğin nimetlerini överken bir yandan da okura deliliğin hâkimiyetinde bir dünyayı da düşletir. Sanıyorum distopya filmlerini sınıflarken iki temel tarzdan söz edilebilir: birinci türde More’un tasvir ettiği gibi şimdi aklımıza gelmeyen ütopik düzenlerin 1984 misali kâbusa dönmesi ile kendini gösteriyorken, ikinci türde bugünün düzeninin çöktüğü ve yerine hüküm süren ilkel bir deliliğin “Mad Max” benzeri dünyalarda hâkim olduğunu söyleyebilir. Birinci tür, “distopya” kelimesine tam uymamaktadır, Otomatik Portakal’ın&nbsp;yazarı Anthony Burgess, Orwell’in 1984&nbsp;romanı için “kakotopya” kelimesinin daha uygun olduğunu söylemiş olsa da artık günümüzde “distopya” kelimesi ile bu eser iç içe geçmiştir. İkinci tür için ise gelecek şimdikinden daha düzensiz bir haldedir ve günümüz sanki insanlığın “Maymunlar Cehennemi”&nbsp;misali kaybetmek üzere olduğu cennettir; bu tür, geleceği düşleyen ütopyacı fikirlerin açığını aramaktan çok, neredeyse buna izin vermez ve bu nedenle bazıları tarafından “anti-ütopyacı” olarak da adlandırılır. Günümüz sinemasında iki geleneğin çoğu kez iç içe seyredebildiğini de hatırda tutmalıyız.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/i/ipsiz-dunyalar-distopyalar-uzerine" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/n/psikesinema" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abone ol</a>

Editörün Seçkisi

Psikesinema

Distopik dünyalarda ipleri kesilen karakterler, yeni ipleri kardeşleri ile kurdukları dayanışma içerisinde oluştururlar. Sanırım bunun en tipik örneği olarak Matrix (1999) filminde Neo’nun uyandırılış sahnesini düşünebiliriz, sistemle arasındaki bütün bağlar somut olarak birer birer kopar ve Neo uyandığında artık kardeşleri ile daha sağlam bağlar kuracaktır.

İpsiz dünyalar: distopyalar üzerine

Quando

Evrensel temel gelir, otomasyonun yol açacağı işsizliğe bir çözüm olabilir mi?

Ama ne var ki makus talihi onu burada da bırakmadı. İsviçre’de yakılıp yıkılan dini eserler, bu sefer İngiltere’de VIII. Henry İngiltere Kilisesi Başkanı sıfatıyla el koydu.Yine de İngiltere Sarayının ressamı olmayı başardı ve Erasmus, Thomas More gibi isimlerin portrelerini yaptı. Portresini yaptığı en önemli isim hiç şüphesiz VIII. Henry’dir. Başarılı portreleri ve detay çalışmalarıyla bugün sanat dünyasında hala adından saygıyla bahsedilir. Yani şöyle söyleyeyim bir 10 sene öncesine kadar bu kadar iyi portre çeken telefon bulamazdın. Holbein öyle bir portreciydi. :)<img src="https://images.aposto.com/2022/6/6/1657364238650.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="VIII. Henry" ratio="0.72" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><img src="https://images.aposto.com/2022/6/6/1657364522964.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Rotterdamlı Erasmus" ratio="0.71" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><img src="https://images.aposto.com/2022/6/6/1657364546227.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Thomas More" ratio="0.81" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu arada, araştıracak olursan iki farklı Hans Holbein olduğunu göreceksin. Bugün Genç Hans Holbein’ın tablosuna bakacağız. Baba-oğul ressam olduğu için isimlerinin başına (elder/young) ibarelerini eklediler.

Yıldızlı Bir Hikâye

16. yüzyılın en büyük portrecilerinden biri olan Alman asıllı Holbein, İsviçre’nin Basel kentinde yaşadığı din karşıtlığı nedeniyle İngiltere’ye taşındı. 

Kimdi Bu Hans Holbein?

Geleceği bilebilmek ya da gelecekte olacak şeyleri öngörebilmek tarih boyunca insanlığın en büyük ilgi alanlarından biri oldu. Sümerlerden elimize ulaşan ilk yazılı kaynaklardaki rahiplerin kehanetleri, yıldız hareketlerinin yorumlanması ve farklı fal yöntemleri, gelecekten haber vermek ve insanların da bu doğrultuda adım atmalarını sağlayabilmek için kullanıldı. Sonrasında insanlığın gelişim sürecinde bunu ütopyalar ve o ütopyaları da geleceğe dair distopyalar takip etti. Thomas More, Tommaso Campanela, Jules Verne, George Orwell, Aldous Huxley, U veya Ray Bradbury ustaca örülmüş olay örgüleriyle bize hep geleceğin bir resmini çizdi ve hepsi de birbirinden farklıydı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kehanetten ütopyaya</h2>Hikâyemizi Yunanistan'ın Parnasos Dağı'ndan başlatalım. Burada bulunan Delfi Tapınağı, aslında girişte de bahsettiğimiz geleceğe dair merak ve kaygıların Antik Çağ'daki iz düşümünün en önemli ayağıydı. Delfi'de bulunan kâhinler, sadece gelecekten haber veren kişiler değil, aynı zamanda dönemin yöneticilerinin de en önemli danışmanlarıydı çünkü geleceği bilmek her devirde insanların kayıtsız kalamadığı konulardı. Bir veliahtın akıbeti, bir savaşın sonucu ya da alınacak bir kararın yaratacağı sonuçlar Delfi Tapınağı'ndaki bu kâhinlerin hem ilgi hem de görev alanıydı. Geleceği bilmek bu denli önemli bir konuydu.Klasik çağın sona ermesi, Roma ve sonrasında da Akdeniz dünyasının neredeyse tamamında Hristiyanlığın hâkim olmasıyla bu kâhinler, sonraki yüzyıllarda heretik ilan edilmiş cadı ve büyücülerin uğradıkları akıbete maruz kalmışlardı. Avrupa'da durum böyleyken Doğu'da kehanetler ilgi ve değer görmeye devam etti. Yıldızların hareketleri hem Doğu Akdeniz hem de Hindistan'da tıpkı Büyük İskender'in çağındaki gibi ilgi gördü.İnsanların yakın veya uzak gelecekte neler olacağına dair duydukları merak ve bilimsel olarak bunu öğrenmenin bir yolunun bulunmaması, beraberinde çaresizlik ve her şeye rağmen de çözüm arayışlarını getirdi. Geleceği bilmek, gelecekte yaşanacakları önceden kestirebilmek ve hatta daha da fantastik bir biçimde bunları birebir görmek büyük bir arzu nesnesi hâlini geldi.Geleceğe dair kehânetlerde bulunan Delfi Kâhinleri'nin üzerinden binlerce yıl geçmiş olmasına rağmen insanlar aynı tutkuyla geleceklerine dair bir işaret veya bir haber almak için çabalamaya devam etti. Bu durum kaçınılmaz olarak hayatın içindeki siyaset, felsefe ve edebiyata da etki etti. Böylece işin içine kehanetler değil geleceğin nasıl olacağına dair tahminler ve bu tahminlerin iyi ya da kötü bir yarın olarak konumlandırılması öne çıkmaya başladı.<img src="https://images.aposto.com/2021/5/3/1625059755598.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Penguin Classics<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ütopyadan distopyaya</h2>15. yüzyılda Britanya adasının en çalkantılı dönemlerine tanıklık eden Thomas More, bu yaşanmışlıkların da izlerini taşıyan ve günümüzde de bir başyapıt olarak kabul edilen Ütopya’yı kaleme almıştı. Her türlü fanatizmden arınmış, hoşgörünün hâkim olduğu bir gelecek tasavvuruyla karşımıza çıkan Thomas More'un bu eseri yazmasında, kuşkusuz içinde yaşadığı terör ortamının etkisi çok büyüktü.&nbsp;Yazar Tommaso Campanella da More’dan yaklaşık yarım asır sonra hapiste geçen 27 yılında&nbsp;Güneş Ülkesi&nbsp;adını taşıyan ve gelecekte insanların bir arada mutluluk içerisinde yaşadıkları bir toplumsal yapı tasarlamıştı. Siyaset, felsefe ve edebiyatın iç içe geçtiği bu metinlerin ardından geleceğe dair öngörüler ve iyi bir gelecek hayali güden sistemler de şekillenmeye başladı. Bugünkü ideolojilerin temellerinin atıldığı bu dönemlerde en büyük motivasyonlardan biri de iyi bir gelecek tesis etmek oldu.&nbsp;Fakat Thomas Hobbes’un da dediği gibi “insan insanın kurdu”ydu&nbsp;ve hiçbir şey vadedildiği gibi iyiye doğru gitmedi. Buna hem sistemler hem de o sistemlerin başındaki yöneticiler neden oldu. Bu sefer karşımıza karamsar bir gelecek tasviriyle distopyalar çıktı.Günümüzde bahsinin geçmediği tek bir gün olmayan George Orwell’in 1984 ve Hayvan Çiftliği&nbsp;isimli romanları, Ray Bradbury ile birlikte yine bu distopik geleceği öngören Aldous Huxley gibi yazarların kitapları yazıldıktan yıllar sonra gerçeğe dönüşmeleri sebebiyle yazarlarını birer "Delfi Kâhini" yapmadı belki ancak ne yazık ki öngörülerini de doğru çıkardı.&nbsp;Geleceğe ya da geçmişe ışınlanmak günün birinde mümkün olabilecek mi bilemiyoruz ancak bu da yıllar sonra bir "internet arkeoloğu"nun geçmişteki insanların geleceğe dair bakışlarına yönelik buluntularından biri olacak.

Duende

Kehanetler, ütopyalar ve distopyalar 

Geleceği bilme arzusunun dayanılmaz ağırlığı

Edebiyatta ütopya türünde yazılmış eserlerle ilgilenen herkes bilir ki, ütopya kelimesi Thomas More tarafından türetilmiştir. Bu kelime utopia Yunanca ou&nbsp;[Yok,değil] ve topos&nbsp;[yer] sözcüklerinden oluşur ve ''yok-yer, yok-ülke'' anlamına gelir; Thomas More'un Ütopyası&nbsp; gibi her insanın yaşamak istediği bir yer olunca, sözcük oyunuyla etopia&nbsp;şekline bürünür, yani ''iyi-ülke, şanslı-ülke'' ya da tam tabiriyle ''yaşanası-yer'' olur. Ütopya, yeryüzünün zihinsel coğrafyasında bir yer bulur kendine ve Platon'un kurguladığı ideal devlet biçimini bir anlamda hayata geçirir. Hep daha iyi, hep daha huzurlu ve en önemlisi adaleti bütün hücrelerine sindirmiş, mükemmel devlette yaşama fikri hiç kuşkusuz More'a özgü değildir. Kaostan kozmosa geçiş sürecinden ve bu süreci ilk kez konu edinen Hesiodus'un destanın itibaren, insanoğlu kendine yaraşan bir yaşam tarzı arzuladığında zihninin en derin köşelerinde mutlaka böyle bir ütopya hayal etmiştir ve yeryüzünde varolduğu sürece de bu hayalini sürdürecek, içinde soluk aldığı toplumun nice kusuruna tanık oldukça bu hayalini daha da derinleştirecektir. Thomas More ince alaylardan zevk alan ve klasik yergi üslubunu benimseyen bir edebiyatçı ve devlet adamıdır. Gerek mektuplaşmalarında gerekse yakın dostu <a fr-original-style="" href="https://www.google.com/search?q=erasmus+von+rotterdam&rlz=1C1GCEA_enTR831TR831&oq=erasmus+von&aqs=chrome.1.69i57j0l5.5480j0j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8" rel="noopener" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Erasmus</a>'un onun karakteri ve benimsediği yaşam tarzıyla ilgili kaleme aldığı mektubunda ciddi konulara anarşi yaratacak nitelikte eleştiriler getirmek yerine, antikçağ yergi üstatlarının kullandığı yergi diline benzer bir dil benimsediğini ve eleştirirken siyasi ve ahlaki dersler vermeyi ön planda tuttuğu gözlemlenir. <img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-26T07:02:56.314Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Thomas More" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu yüzden hem kendi toplumunda hem de zamanının diğer Batı toplumlarında tanık olduğu belli başlı toplumsal, ekonomik ve siyasi sorunlara doğrudan doğruya ağır eleştiriler getirmek yerine, bir ütopya devleti yaratarak örnek çözümler getirmeye ve ders vermeye çalışmıştır. Başka deyişle Thomas More zihninde boğuştuğu söz konusu sorunların çözümsüz olmadığını, yine zihninde yarattığı Ütopya'sının farklı devlet modelini, farklı düşüncelere ve ahlaka sahip yöneticilerini ve yaşamın tek amacının mutluluğa ulaşmak olduğunu düşünen, kavgadan olabildiğince uzak duran ve bütün serbest zamanlarında kitap okuyan insanları örnek göstererek kanıtlamayı denemiştir.

"Ütopya" kelimesinin kökeni nereden geliyor?

More'un Ütopya'sı

&nbsp;Thomas More bu gezisini 15 Ekime kadar sürdürür. Son üç ay içinde Ütopya&nbsp;iyice şekillenir. Ütopya’nın kurgusu, Thomas More, Peter Giles ve Giles’ın More’la tanıştırdığı Portekizli eski bir denizci arasında geçen bir günlük sohbetten oluşur. Yapıtın ana karakteri, adı Raphael Hythlodaeus [Raphael Hythloday] olan işte bu denizcidir. &nbsp;More’un Yunanca hytlos&nbsp;ve daiein&nbsp;sözcüklerinden türettiği Hythlodaeus ‘’koca karı masalları anlatan’’ anlamına gelir. Raphael ise İbrancada ‘’Tanrı’nın şifacısı’’ demektir. Hythlodaeus hayalindeki anayasaya sahip devleti son seyahati sırasında tesadüfen keşfettiği Ütopya adasında bulur. Bu adanın yönetim biçimi, yasama, yürütme ve yargılama gücü hakikaten mükemmeldir. Ona göre Ütopya bütün Avrupa devletlerinin yapılanmasına örnek teşkil edecek ideal devletin ta kendisidir.More'un en güzide eserlerinden biri olan ve okunacaklar listesinde birinci sırayı hak eden bu kitap, bizlere toplumun nasıl olması gerektiğinden ziyade, nasıl olmaması gerektiğinin cevaplarını vermektedir. Ama Platon'un da demeye çalıştığı gibi, mükemmel devlet sistemi yoktur. Sadece Ütopya'ya biraz daha yaklaşma çabası vardır. Boşa, fakat faydalı bir çabadır bu. ''..çünkü Ütopyalılar para kullanmaz. Hele paranın ana maddesi altın ya da gümüşe metelik değer vermez. Çünkü bu madenlerin insanların ahlakını çökerttiğini ve her birini birer vahşi hayvana dönüştürdüğünü çok iyi bilirler. Bu kitabı orijinal dilinden, Latince'den çeviren Prof.Dr. Çiğdem Dürüşken'e teşekkür ederiz.

More, Ütopya'sını 1515 Mayısı'nda resmi bir görevle gittiği Flandaria’da tasarlar ve Ütopya’nın ilk kitabının girişinde bu geziden bahseder.

Ütopya’nın Doğduğu Yer

John Ronald Reuel Tolkien için yazar, şair, filolog ve akademisyen gibi sıfatları sıralamak elbette doğal; ancak oldukça da yetersiz. Zira karşımızda ilk kez dilinden coğrafyasına; her şeyiyle bir dünya yaratan bir isim var.&nbsp;Kural dışı bir çocuk: John Ronald Reuel Tolkien, 3 Ocak 1892 tarihinde bugünkü Güney Afrika Cumhuriyeti sınırları içerisinde yer Bloemfontein şehrinde dünyaya geldi. Baba tarafından ailesi birkaç kuşak önce Birleşik Krallık'a göç etmişti. Babası Arthur Tolkien de daha iyi bir kariyer için Birleşik Krallık'ın Birmingham şehrinden binlerce kilometre uzaktaki Cape Town’a taşınıp zaman içinde aldığı terfilerle banka müdürlüğüne kadar yükselmişti. Annesi de orta sınıf bir aileye mensuptu. Bu koşullarda dünyaya gelen J.R.R. Tolkien, çok küçük yaşta önce babasının sonra da annesinin ölümüyle zorlu bir gençlik dönemine adım attı.&nbsp;Yeni bir dil: Daha küçük yaşlarda edebiyata ilgi duymaya başlayan Tolkien, onu yetiştiren akrabalarının da desteğiyle durmaksızın devam eden bir kitap okuma serüvenine başlar. Sadece Birleşik Krallık’ın değil, dünyanın da en saygın eğitim kurumlarından biri olan Exeter’de Klasik Diller eğitimi alan Tolkien, bu yıllarda Elf dilini çoktan oluşturmaya başlamıştı bile. Lise yıllarını geçirdiği King Edward’s College’de giriştiği bu macera, ileride edebiyat için bir mihenk taşı olacaktı.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-04T11:09:23.238Z.jpeg" alt="Tolkien"><figcaption>J.R.R. Tolkien</figcaption></figure>Alternatif bir dünya: Zira Elf diliyle başlayan yolculuk, bu dile bir halk yaratma, bir kültür oluşturma ve en nihayetinde de yeni bir dünya yaratmaya kadar vardı. Elbette Birleşik Krallık geçmişinde Thomas More ya da Thomas Hobbes gibi isimler yeni bir dünya tasavvuruyla insanların karşısına çıkmıştı. Ancak bu ütopya, her ne olursa olsun bir gerçekliğe dayanıyordu. Yüzlerce yıl sonra Tolkien’in ortaya koyduğu ise yepyeni ve bir noktada da alternatif bir dünya oldu.&nbsp;Orta Dünya: Tolkien, Orta Dünya adını verdiği bu fantastik evreni yaratırken hiçbir ima veya benzeşim kurmadığını defalarca açıklamasına rağmen, günümüze kadar ulaşan tartışmalardan ne yazık ki kurtulamadı. Psikanalitik yaklaşımlarla Orta Dünya ile Tolkien’in geçmiş yaşantısı arasında bağ kurma çabaları da hâlâ devam ediyor. Ancak bu çabalar, Tolkien’in yaratıcılığını ve zengin hayal gücünü arka plana iten hatta küçümseyen tavırlar olarak da değerlendiriliyor.Biraz ondan biraz bundan: Elbette Tolkien Finlern, Karelia bölgesindeki masallarından, Anglo-Sakson mitolojisinden etkilenmişti. Hatta Elfçenin ses diziminde Finceyle birtakım benzerliklerin varlığını da kabul etmek mümkün. Netice itibarıyla Tolkien, Oxford’ta başarılı bir profesör olarak İngiliz kültürü ve mitolojisinin önemli parçaları olan Beowulf ve Kral Arthur hakkında da çok önemli makale kaleme almış bir akademisyen.Hobbit: Bu makaleleri yazarken bir yandan da geceleri çocuklarına masallar okuyan Tolkien, Orta Dünya’yı oluştururken çocuklarını düşünerek yazdığı Hobbit’i 21 Eylül 1937’de yayımladı. Alman romantik ve gotik edebiyatında da yerel masalların etkisiyle gördüğümüz doğaüstü olayları ayrı bir yerde tutarsak, tam manasıyla fantastik bir edebiyat ürünü olarak Hobbit, tarihteki yerini aldı.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-12-04T11:12:15.905Z.jpeg" alt="Yüzüklerin Efendisi üçlemesi"><figcaption>Yüzüklerin Efendisi üçlemesi</figcaption></figure>Yüzüklerin Efendisi üçlemesi: Tolkien, İkinci Dünya Savaşı yıllarında üniversitedeki derslerine ve Orta Dünya’yı geliştirmeye devam etti. Savaş yıllarında taslağını ilerlettiği ve başyapıtı olarak kabul edilen Yüzüklerin Efendisi üçlemesini de 29 Temmuz 1954’te okurla buluşturdu. Bu süreç, Tolkien için oldukça yıpratıcı bir dönemdi. Yayıncısının Hobbit’i devam ettirmesi yönündeki baskılarına direnen Tolkien’in üçlemesi, başlarda pek de ilgi görmedi. Ancak Tolkien, buna rağmen üç çağa ayırdığı Orta Dünya Tarihi’nde boşlukta kalan kısımları doldurmaya devam etti. Başta Silmarillion olmak üzere Orta Dünya üzerine çalışmalarını sürdürse de ne yazık ki ömrü tamamlamaya yetmedi.Christopher Tolkien: 2 Eylül 1973’te Birleşik Krallık'ın Manş Denizi kıyısındaki Bournemouth şehrinde vefat eden Tolkien’in edebi mirasını 2020 yılının başında hayatını kaybeden oğlu Christopher Tolkien, okurla buluşturmaya devam etti. Bunu yaparken babasının notlarına sadık kalarak herhangi bir müdahalede bulunmadı. Bunun yerine farklı taslakları Hurin’in Çocukları gibi sonradan yayımlanacak eserlerde alternatif hikâye örgülerini de bir arada okurlara sundu.Dönüm noktası: Narnia Günlükleri’nin yazarı ve yakın arkadaşı C.S Lewis tarafında Nobel Edebiyat Ödülü’ne de aday gösterilen Tolkien’i, dönemin seçici kurulu pek de ilgi çekici görmemişti. Ancak tam da o yıllarda yani 1960’larda Tolien’in kaleme aldığı Yüzüklerin Efendisi, Birleşik Krallık'ta zaman içinde ilgi görmeye başlamıştı. Özellikle ABD’de kitabın basılması ve kısa sürede çok büyük bir ilgiyle karşılaşması, Yüzüklerin Efendisi üçlemesi için bir dönüm noktası oldu. Araştırmalara göre dünyada en çok okunan birkaç kitaptan biri olan üçleme, Tolkien’in ölümünden sonra tüm dünyada büyük beğeni topladı.&nbsp;Orta Dünya kültürü: Tipik bir muhafazakâr olan ve bu doğrultuda yaşayan, doğayı seven, makinelere ve makineleşmeye karşı çıkan Tolkien’in yarattığı Orta Dünya, zaman içinde bir kültüre dönüşüp çeşitli müzik gruplarına ilham oldu. Çocukluğundan itibaren büyük bir Tolkien hayranı olan yönetmen Peter Jackson’ın bir proje hayal etmesiyle Yüzüklerin Efendisi için yeni bir dönem başladı. Beyaz perdeye aktarılan ve birçok ödülün sahibi olan Yüzüklerin Efendisi üçlemesi, bugüne kadar yaklaşık 1,5 milyardan fazla kişi tarafından izlendi.Dilinden coğrafyasına, tarihinden kültürüne bu kadar bütüncül bir yaklaşımla çelişkisiz bir dünya yaratmayı başaran Tolkien’in bu başarısı, bugün aşılması zor bir eşik olarak kabul ediliyor.

Thomas More ile ilgili hikayeler