<img src="https://images.aposto.com/2024/9/3/1729689175061.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Dicle Üniversitesi<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Diyarbakır'daki Amida Höyük'te yürütülen kazı çalışmalarında, Sümerler'in Geç Uruk dönemine (Erken Tunç Devri) tarihlenen 5 bin yıllık silindirik bir mühür keşfedildi. Mührün şehrin ilk yönetim merkezinde keşfedilmesi, bu bölgenin tarih boyunca güçlü bir ticaret merkezi olduğunu ortaya koydu.

Canlı Gündem

<h1 dir="ltr" fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2024/5/3/1719395046943.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.84" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h1>Pubinno'nun kurucusu Can Algül. Fotoğraf: Deniz Sabuncu<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h1 dir="ltr" fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Can Algül’le: Asırlık bir endüstri nasıl dönüştürülür?</h1>Göbeklitepe’deki bira üretim tesislerinden akıllı musluklara; Pubinno’nun kurucusu Can Algül, geleneksel bira endüstrisinde öncülük ettikleri yenilikçi teknolojilerden bahsediyor.&nbsp;Dünyanın en çok tüketilen içkilerinden biri olan biranın kökeni en eski uygarlıklara kadar uzanıyor. Günlük beslenme ihtiyacının giderilmesinin ötesinde sosyal ve dinî törenlerde de önemli bir rol üstlenen bira yapımına ilişkin kayıtlar Sümerler, Mısırlılar ve Mezopotamya derken hemen her uygarlıkta mevcut. Hâl böyle olunca da kaliteyi ve tutarlılığı korumak amacıyla bira üretim geleneği 1516'da Almanya’da yürürlüğe giren Reinheitsgebot başta olmak üzere yüzyıllardır katı kurallarla karakterize ediliyor.&nbsp;Peki 100 yılı aşan kurallarla çevrelenen modern bira sektörü, geleneklere bağlılığı sürdürürken teknoloji ve yeniliklerle nasıl buluşuyor? Gelenek ve yenilik arasındaki bu dengeye yakından baktığımızda önümüze isim çıkan bir isim: <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/canalgul" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Can Algül</a>.Pubinno'nun kurucusu Can’ın birayla ilişkisi, biranın tarihine ve kültürel önemine duyduğu merakla başlıyor. Böylesi geleneksel bir ürünü modern teknolojiyle birleştirme potansiyelinin farkına varan Can, daha akıllı ve verimli bir bira ekosistemi yaratmak üzere Pubinno fikrini ortaya atıyor. Yapay zeka ve veri analitiğinden yararlanarak yarattıkları sistemlerle Pubinno, bugün bira teknolojisi pazarında lider konumda. Can, "İnovasyonun en kısa tanımı, var olan iki şey arasında var olmayan bir bağ bulmaktır"&nbsp;diyor ve bira dünyasındaki gelenek ile geleceği harmanlayan hikayesini anlatmaya başlıyor.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#a2c3b9" color="#FFFFFFFF" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#a2c3b9 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/can-algulle-asirlik-bir-endustri-nasil-donusturulur?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(162, 195, 185) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">RÖPORTAJI OKUMAK İÇİN</a>

apéro

<img src="https://images.aposto.com/2023/6/4/1689853197724.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🍺 Birada son durak: Ninkasi'nin peşinde</h2>Sümerlerde ekmek kırıntıları, Anadolu'da Firik buğdayı. Bu hafta apéro'da: Gastronomik bir deneyim olarak ele alınan biranın tadımına dair incelikleri konuşuyoruz. "Neyle iyi gider" sorusunu evvela Firiki üzerinden yanıtlıyoruz.&nbsp;Hepsine ek olarak, kraft biracılıkla yenilenen ve çeşitlenen biranın Türkiye'deki yansımalarını konuştuğumuz bir ayın sonunda arda kalanlar son sayıda.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#a2c3b9" color="#FFFFFFFF" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#a2c3b9 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/i/birada-son-durak-ninkasinin-pesinde" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(162, 195, 185) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">OKUMAK İÇİN</a>

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>İklim krizi biyolojik çeşitliliğe büyük zarar veriyor. Her yaz daha da çığrından çıkan orman yangınları, yükselen deniz seviyeleri, akıl sır ermeyen hava olayları sonsuza dek kaybolacak çeşitliliğe yol açarken öte yandan orangutanların elinden aldığımız ormanlarda palm yağı denen “kanlı yağın” krallığını kuran insanlık büyük bir flora kaybına neden oluyor. İnsanlık var olalı beri, soluduğumuz havayı, karnımızı doyuran besinleri, çıplaklığımızı sakladığımız giysileri ve şifayı hep doğaya borçluyuz.&nbsp;Bu hafta, doğaya &nbsp;insan merkezci bir açıdan bakalım. İnsan, doğa denen birliğin, canlılarından sadece biri. Biz doğadan bağımsız değiliz ama ona tüm yaşamımızı borçluyuz. Bedenlerimiz arıza verdiğinde, doğayı taklit edip güçsüzden vazgeçmezken ve toprağa karışmaya direnirken içimizdeki canavarların da doğaya ihtiyacı oluyor.&nbsp;Biricik ağrı kesici ve ateş düşürücümüz, dünyada en yaygın kullanılan ilaç aspirin, MÖ 2000 yıllarındaki bir Sümer tableti üzerinde girmiş insanlık tarihine. Sümerler, söğüt ağacının kabuğunu sıyırıp yediklerinde ağrılarının nasıl dindiğini anlatırken Antik Mısır ve Antik Yunan da söğüt romatizma ve iltihaplara çare olmuş. Bugün belki söğüt ağacının yapraklarını hiç dokunmamışlarımız bile ihtiyacımız olduğunda avcumuzdaki aspirinin varlığına şükretmişizdir.&nbsp;Ülkemizde de fosilleri bulunan, yeryüzünün en eski ağaçlarından, yapraklarıyla bile benzersizliğini ilan eden ginkgo biloba, yani mabet ağacı alzheimer tedavisinde kullanılıyor günümüzde. Pasifik porsuk ağacı ise pek çok kanserin tedavisinde kullanılan kemoterapi serumlarına girip kanserli hücrelerle boğuşuyor. Üstelik, o tatlı rengine ve albenisine rağmen meyvelerinin çekirdeği zehirli; kuşlar sadece etli kısmını yiyor. Yapraklarındaki “taksin” maddesi hayvanlarda zehirlenme ve ölüme neden oluyor. Ama bu doğal zehir, HER 2-pozitif tümörlü kadınlarda Paklitaksel tedavisiyle meme kanserinin yeniden ortaya çıkmasını engellenme şansını yüzde 40’lara çıkarıyor. Peki ya, başka başka diyarlarda, çok uzaklarda değil, bahardan yaza sırasıyla burnumuzun ucunda açan çiçeklerden biri bu oranı 80’lere taşıyorsa? Ya biz flora diyarındaki o kapıdan geçemeden o kapıyı çoktan kendi yüzümüze kapatacak kadar bile bencil olamayacaksak. Yaşam çeşitliliğiyle doğa ananın koynunda gelişti tıp ve hâla doğadan öğreniyoruz şifayı. Isırganın yanında biten sinir otu, ısırganın kaşıntısını da almayı biliyor.Bundan yıllar yıllar önce Gülhane Parkı’nda yürüdüğüm öğle aralarında görmüştüm bir porsuk ağacını ilk defa. Meyvelerini elime alıp yiyecekken içimden bir ses dur dedi ve iyi ki de yemediğimi keşfettim. Bugün de o zehri bedenime almaktan son anda kurtulduğumu öğrendim. Erken teşhis meme kanserimle sadece dört seans kemoterapiyle, beşinciyi alma gereği duymadan Paklitaksel’in, yani porsuk ağacı serumunu almama gerek kalmadığını anlattı bana hemşirem. Ben de ona Paklitaksel'in neyden yapıldığını anlattım. İkimiz de sevindik. Peki, benim damarlarımda şu an gezegenimizdeki hangi yaşam biçimi dolanıyor ve ben şifam için neye muhtacım? Kompost atölyelerimde, avcuma biraz toprak alır ve çocuklara, “Biliyor musunuz, şu an avcumdaki canlı sayısı, tüm dünyadaki insan sayısından çok!” derim. Meğer içimde topraktan gelen şifa varmış.İçimdeki canavarlarla savaşan Doksorubisin'in geçmişi, 1950’lerde, İtalyan bir araştırma şirketinin toprak mikroorganizmalarından üretilen anti-kanser ilaçlarını keşfetme girişimine dayanıyor. 13. yüzyıldan kalma Castel del Monte kalesinin civarından elde edilen bir toprak numunesinde yeni bir Streptomyces peucetius suşu izole edilmiş ve bu bakterinin ürettiği kırmızı renkli bir antibiyotiğin fare tümörleri üzerinde iyi bir etkiye sahip olduğu bulunmuş. Aynı dönemde bir grup Fransız araştırmacın da aynı bileşiği keşfettiği için bu iki araştırma ekibi bu ilaca daunorubisin adını vermişler.&nbsp;Toprağı öpüp koklayıp başımıza koyalım demem mi… Hemşireme anlatacağım yeni bir hikâyem daha var. Toprakla haşır neşirliğim bilindiği üzere, belki de bu yüzden yan etkileri bende pek ileri gitmedi. İtalya’nın Puglia bölgesi için de rota oluşturuluyor…&nbsp;

Dünyahali

Paklitaksel neyden elde edilir?

İçimizdeki Canavarların Şifası Doğa

<img src="https://images.aposto.com/2021/7/0/1629635989150.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.63" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">&nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp; &nbsp;Koç Üniversitesi Yayınları"Gezegenimiz küresel bir su kriziyle karşı karşıya. Biliminsanları, tatlı su kaynaklarındaki tükenişin&nbsp;2050'de dünya nüfusunun yüzde 75'ini etkiler hale geleceğini öngörüyor. Sınır tanımayan bir kentleşme, doğanın tahrip edilmesi ve iklim değişikliği bu krizin başlıca körükleyicileri. Steven Mithen, yaşadığımız su krizini Susuzluk'ta tarihsel bir perspektif sunarak ele alıyor.Neolitik Devrim'den bu yana su, bir meta ve ekonomik güç kaynağı olarak görülmüştür. Tarih birbirinden iddialı su yönetim projeleri ve hidrolik mühendisliği örnekleriyle doludur. Steven Mithen, okuru zamanlar arasında bir yolculuğa çıkarıyor: Tarımsal sulamadaki başarılarıyla uygarlık haline gelen Sümerlerden çölün ortasında bir vaha yaratan Nebatilere, sifonlu tuvaletin mucidi Minoslulardan Roma İmparatorluğu'nun hamamlarına, Konstantinopolis'in şehirler arası sukemerlerinden Çin'in su kanallarına dünyanın dört bir yanına uzanan Susuzluk, geçmişin deneyimlerini geleceğe yol göstermek üzere bir araya getiren kapsamlı bir kitap."İklim değişikliğinin susuzluk boyutu <a fr-original-style="" href="https://www.amazon.com.tr/dp/6059389295/?coliid=I32XGN3J9CKMJQ&colid=2ZTCVM4CYDZJU&psc=1&ref_=lv_ov_lig_dp_it" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> incelenebilir.

Geleceği bilebilmek ya da gelecekte olacak şeyleri öngörebilmek tarih boyunca insanlığın en büyük ilgi alanlarından biri oldu. Sümerlerden elimize ulaşan ilk yazılı kaynaklardaki rahiplerin kehanetleri, yıldız hareketlerinin yorumlanması ve farklı fal yöntemleri, gelecekten haber vermek ve insanların da bu doğrultuda adım atmalarını sağlayabilmek için kullanıldı. Sonrasında insanlığın gelişim sürecinde bunu ütopyalar ve o ütopyaları da geleceğe dair distopyalar takip etti. Thomas More, Tommaso Campanela, Jules Verne, George Orwell, Aldous Huxley, U veya Ray Bradbury ustaca örülmüş olay örgüleriyle bize hep geleceğin bir resmini çizdi ve hepsi de birbirinden farklıydı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kehanetten ütopyaya</h2>Hikâyemizi Yunanistan'ın Parnasos Dağı'ndan başlatalım. Burada bulunan Delfi Tapınağı, aslında girişte de bahsettiğimiz geleceğe dair merak ve kaygıların Antik Çağ'daki iz düşümünün en önemli ayağıydı. Delfi'de bulunan kâhinler, sadece gelecekten haber veren kişiler değil, aynı zamanda dönemin yöneticilerinin de en önemli danışmanlarıydı çünkü geleceği bilmek her devirde insanların kayıtsız kalamadığı konulardı. Bir veliahtın akıbeti, bir savaşın sonucu ya da alınacak bir kararın yaratacağı sonuçlar Delfi Tapınağı'ndaki bu kâhinlerin hem ilgi hem de görev alanıydı. Geleceği bilmek bu denli önemli bir konuydu.Klasik çağın sona ermesi, Roma ve sonrasında da Akdeniz dünyasının neredeyse tamamında Hristiyanlığın hâkim olmasıyla bu kâhinler, sonraki yüzyıllarda heretik ilan edilmiş cadı ve büyücülerin uğradıkları akıbete maruz kalmışlardı. Avrupa'da durum böyleyken Doğu'da kehanetler ilgi ve değer görmeye devam etti. Yıldızların hareketleri hem Doğu Akdeniz hem de Hindistan'da tıpkı Büyük İskender'in çağındaki gibi ilgi gördü.İnsanların yakın veya uzak gelecekte neler olacağına dair duydukları merak ve bilimsel olarak bunu öğrenmenin bir yolunun bulunmaması, beraberinde çaresizlik ve her şeye rağmen de çözüm arayışlarını getirdi. Geleceği bilmek, gelecekte yaşanacakları önceden kestirebilmek ve hatta daha da fantastik bir biçimde bunları birebir görmek büyük bir arzu nesnesi hâlini geldi.Geleceğe dair kehânetlerde bulunan Delfi Kâhinleri'nin üzerinden binlerce yıl geçmiş olmasına rağmen insanlar aynı tutkuyla geleceklerine dair bir işaret veya bir haber almak için çabalamaya devam etti. Bu durum kaçınılmaz olarak hayatın içindeki siyaset, felsefe ve edebiyata da etki etti. Böylece işin içine kehanetler değil geleceğin nasıl olacağına dair tahminler ve bu tahminlerin iyi ya da kötü bir yarın olarak konumlandırılması öne çıkmaya başladı.<img src="https://images.aposto.com/2021/5/3/1625059755598.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: Penguin Classics<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ütopyadan distopyaya</h2>15. yüzyılda Britanya adasının en çalkantılı dönemlerine tanıklık eden Thomas More, bu yaşanmışlıkların da izlerini taşıyan ve günümüzde de bir başyapıt olarak kabul edilen Ütopya’yı kaleme almıştı. Her türlü fanatizmden arınmış, hoşgörünün hâkim olduğu bir gelecek tasavvuruyla karşımıza çıkan Thomas More'un bu eseri yazmasında, kuşkusuz içinde yaşadığı terör ortamının etkisi çok büyüktü.&nbsp;Yazar Tommaso Campanella da More’dan yaklaşık yarım asır sonra hapiste geçen 27 yılında&nbsp;Güneş Ülkesi&nbsp;adını taşıyan ve gelecekte insanların bir arada mutluluk içerisinde yaşadıkları bir toplumsal yapı tasarlamıştı. Siyaset, felsefe ve edebiyatın iç içe geçtiği bu metinlerin ardından geleceğe dair öngörüler ve iyi bir gelecek hayali güden sistemler de şekillenmeye başladı. Bugünkü ideolojilerin temellerinin atıldığı bu dönemlerde en büyük motivasyonlardan biri de iyi bir gelecek tesis etmek oldu.&nbsp;Fakat Thomas Hobbes’un da dediği gibi “insan insanın kurdu”ydu&nbsp;ve hiçbir şey vadedildiği gibi iyiye doğru gitmedi. Buna hem sistemler hem de o sistemlerin başındaki yöneticiler neden oldu. Bu sefer karşımıza karamsar bir gelecek tasviriyle distopyalar çıktı.Günümüzde bahsinin geçmediği tek bir gün olmayan George Orwell’in 1984 ve Hayvan Çiftliği&nbsp;isimli romanları, Ray Bradbury ile birlikte yine bu distopik geleceği öngören Aldous Huxley gibi yazarların kitapları yazıldıktan yıllar sonra gerçeğe dönüşmeleri sebebiyle yazarlarını birer "Delfi Kâhini" yapmadı belki ancak ne yazık ki öngörülerini de doğru çıkardı.&nbsp;Geleceğe ya da geçmişe ışınlanmak günün birinde mümkün olabilecek mi bilemiyoruz ancak bu da yıllar sonra bir "internet arkeoloğu"nun geçmişteki insanların geleceğe dair bakışlarına yönelik buluntularından biri olacak.

Duende

Kehanetler, ütopyalar ve distopyalar 

Geleceği bilme arzusunun dayanılmaz ağırlığı

İstanbul’u İstanbul yapan şeylerden biri kuşkusuz Sultanahmet Meydanı, yani eski adlarıyla Hipodrom ve Atmeydanı. Sadece turistler için de değil, mekânın kendini İstanbullu kabul eden herkese anlatacağı bir şeyler var. Dolayısıyla bu konuya dair birkaç not derleyebilirim diye düşünürken konunun derinliği ve kimi zaman İstanbul’dan uzaklaşan ayrıntıları sebebiyle bunu iki haftaya yaymaya karar verdim. Hatta belki üç… Dolayısıyla bu yazıda şehir sakinlerinin duygudurumlarının yansıdığı bir meydanın nasıl inşa edildiğini anlatmaya başlayalım.&nbsp;🐎 Atlarla şekillenen alan: Tarihi katman katman önümüze seren kamusal alanın hikâyesi Sümerler’e dek uzanıyor. Sümerler’in dağ eşeği olarak not ettikleri atları evcilleştirmesi, at arabalarının savaş meydanlarına inmesine sebep olurken Hititler’in yavaş ve ağır olarak tanımlayabileceğimiz bu araçları iki kişilik bir tasarıma çevirmesi manevra kabiliyetini yükseltti. Bu da pratikleşen aracın kullanımını artırdı. Böyle bir şey sonuçsuz kalır mı? Kuşkusuz hayır. Bunun da etkisiyle kutlama ve anma törenlerinde at yarışları düzenlenmeye başlandı. Örneğin, Homeros’un İlyada’sında Patroklos’un ölümü kimi oyunlarla anıldı -veya kutlandı. Atlar, katırlar ve kadınlar da yarışların sonucunda verilen hediyelerden. Çünkü o dönemde hayatını kaybeden kişinin adıyla hediyeler verilmesinin, mitolojide ölülere hükmeden yeraltı tanrısı Hades’e karşı iyi durumda olmasını sağlayacağı ve bu bahaneyle isminin anılmasının iyi geleceği düşünülüyordu.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-31T07:04:46.510Z.jpeg" alt="Patroklos"><figcaption>Ressam Antoine Wiertz'in elinden Patroklos'un ölümü.&nbsp; Kaynak: Wikipedia&nbsp;</figcaption></figure> 🏇 Olimpiyat oyunlarının doğuşu: Hipodrom kelime anlamı olarak at yarışlarının yapıldığı alan demek ve at yarışları denince aklımıza gelen olimpiyat oyunlarının da mitolojik bir hikâyeye dayandığı düşünülüyor. O da kısaca şöyle: Babası tarafından tanrılara ziyafet sunmak için kesilen Pelops, bunu öğrenen tanrılar tarafından hayata döndürülür, babasıysa ölüler diyarına yollanır. Yaşadıkları sonucunda yollara düşen Pelops’un hayatında “bir kere öldüm, gerekirse bir daha ölürüm,” düşüncesi yer eder. Kulağa arabesk gelen bu düşünce, aslında Pelops’u cesur kılar. Nitekim o zaman Pisa Kralı Oinomaos da hayatını atlara adamış bir kral, öyle bir sevgi ki bu kızına da “atlara hükmeden kadın” anlamına gelen Hippodameia ismini koyar.&nbsp; Evlilik çağına gelen kızını evlendirmek için de damat adaylarıyla at yarışı oynar. Fakat kaybetmeleri durumunda hayatlarından olmaları şartıyla. Pelops da demin dediğim hayat gayesi sebebiyle Hippodameia’yla evlenmek için krala meydan okurken bir kere daha düşünmez. Hippodameia da Pelops’u görünce âşık olur ve babasının yarışı kazanma taktiklerini anlatır. Yarışın sonunda Hippodameia’nın babası yarışı ve yarışın kuralı gereği hayatını kaybeder. Pisa’nın yeni kralı olan Pelops, “Pelops’a ait” anlamına gelen “Pelopenesos” adını alan toprakların da sahibi olur. Tanrılara şükranlarını sunmak için de Olimpia’da dört yılda bir gerçekleşecek oyunları başlatır. Bu sonrasında Roma İmparatorluğu’ndaki circus adı verilen yarış ve gösteri alanlarının esin kaynağı olur.&nbsp;🏟️ Konstantinopolis Hipodromu: Halkın katıldığı eğlencelerin gerçekleştiği hipodromlar, Roma İmparatorluğu’nda oldukça yaygındı. Yarışların arasına serpiştirilen oyunlar, gösteriler ise circus olarak anılıyordu. Circus, imparatorluğa bağlı yerleşim yerleri için çok önemli, çünkü bir topluluğun tercihi yansıtıyor. O zamanlar adı Byzantion olan İstanbul da Roma İmparatorluğu’nun hedefi olunca iki kişinin imparatorluk savaşında yerle bir edildi. Çünkü taraflardan Pescennius Niger’in tarafında olan şehir sakinleri, Septimus Severus’un şehri ele geçirmesiyle cezalandırıldı. İmparatorun oğlu Caracalla, yerleşimin potansiyeline dikkat çekerek yaşayanların “daha Romalı hissetmesi” için agora, çarşı, hipodrom gibi yapıların inşa edilmesini tavsiye etti. Oğlunun sözünü dinleyen imparator, 195’te inşaatın başlaması emrini verdi; fakat şehirden ayrılınca U harfini anımsatan bir yuvarlak köşe ile düz bir alana ihtiyaç duyan circus yaklaşık 100 yıl sonra tamamlandı.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-31T07:06:32.789Z.jpeg" alt="circus"><figcaption>11 Mayıs 330’da açılan, 60 bin kapasiteli Konstantinopolis Hipodromu imparatorluğun en görkemli hipodromu olan görselde temsili bulunan Circus Maximus ile yarışacak durumdaydı.&nbsp;</figcaption></figure>Alanın tamamlanması için geçen yüzyıl içinde pagan geleneklerin Hristiyanlığın kabulüyle heykeller üzerinden mekânsal yansımaları oldu. Alanda Adem ile Havva'yı temsil eden veya yarı tanrı Herakles'in heykeline rastlamak mümkündü. Tapınaklar kiliselere dönüştü, tiyatro geleneği öne çıkarılırken terk edildi. Dönemin patriği İoannes Hrisostomos Hipodromu, “satanodrom”, oyunları da “satanik oyunlar” olarak adlandırdı. Fakat zamanla herkes tarafından benimsenen hipodrom geleneği, gücün gösterildiği ve anlayışın hüküm sürdüğü İstanbul'un o zamandan beri devam eden bir özelliği. <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmOWQwZjczYTdmYjZhMDAwOGNiMjQyMyZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm9wZW4uc3BvdGlmeS5jb20lMjUyRnNob3clMjUyRjBtWk9qM3dSaXJ5bmZXM1ZSN3BRSkslMjUzRnNpJTI1M0RoUVNsdlFIY1E4YXBBV0I4QjM1b1hB"">Kulak Uleması</a> podcast kanalında ve Seza Sinanlar'ın Atmeydanı kitabında bunun detayları nefis bir şekilde anlatılıyor, ilgiliyseniz dinlemenizi tavsiye ederim.Hipodromdan Atmeydanı'na nelerin değiştiğini, Osmanlı İmparatorluğu’nda mekânın nasıl kullanıldığını ise haftaya okuyabilirsiniz.&nbsp;

Aposto İstanbul

Sultanahmet Meydanı tarihte Hipodrom ve Atmeydanı olarak anıldı, toplumsal duyguların gösterildiği bir kamusal mekân oldu. Bu katmerli alana birkaç hafta sürecek bir yazı serisiyle bakalım. 

Sümerler ile ilgili hikayeler