Son yıllarda giderek popülerleşen <a fr-original-style="" href="https://cop27.eg/#/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı’nın (Conference of Parties/COP)</a> 27.'si bu sene Mısır’ın Şarm El Şeyh şehrinde gerçekleşiyor. COP27 ile ilgili çok fazla kaynaktan çok fazla bilgi akışı sağlandığı için yazımızda COP27 ile ilgili detaylara yer vermeyeceğiz.Taraflar Konferansı’nda önceki yıllarda olduğu gibi bu sene de döngüsel ekonomi ana gündem maddeleri arasında yer almıyor. 6 Kasım gününden bu yana devam eden görüşmelerde döngüsel ekonomi birkaç küçük ölçekli oturumda “atık yönetimi” konsepti altında ele alındı veya gelecek günlerde ele alınacak.Bu noktada akıllara şu soru gelmesi gayet doğal; “Birleşmiş Milletler'in düzenlediği küresel bir konferansta döngüsel ekonomi ele alınmıyorsa bir bildikleri yok mudur?” Bu soru elbette farklı şekillerde cevaplanabilir fakat Döngüsel Ekonomi 101 yayınını uzun zamandır takip eden okurların tahmin edeceği gibi sorunun cevabı aslında çok basit; döngüsel ekonominin yanlış anlamlandırılması. Bu haftaki yazımızda da aslında COP27’de ele alınan konularla döngüsel ekonominin bağlantısını kurarak, sadece “atık yönetimi” olarak ele alınan döngüsel ekonomi konseptinin nasıl yanlış anlaşıldığını tartışmaya çalışacağız.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">COP27 &amp; Döngüsel Ekonomi</h2>Önceki konferanslarda olduğu gibi COP27’nin de temel amacı iklim kriziyle mücadelede&nbsp;net sıfır&nbsp;hedefine ulaşım senaryolarının hayata geçirilmesi için bir dizi görüşmenin yapılması, küresel anlaşmaların, ortaklıkların hayata geçirilmesi. 2015 yılında Paris İklim Anlaşması'nın imzalandığı COP21’den bu yana özellikle karbon salımı azaltım hedefleri kapsamında çalışmalar yürütülüyor. Fakat o zamandan beri ne yazık ki hiçbir COP, beklentileri karşılayan çıktılarla sonlandırılmadı. Bu da iklim aktivistleri başta olmak üzere birçok kesimden tepkilere yol açıyor.COP27 özelinde bakıldığında ise&nbsp;ana gündem maddeleri,&nbsp;iklim krizinin etkilerinin azaltılması, iklim krizinin etkilerine adaptasyon süreçlerinin ele alınması ve iklim kriziyle mücadele için gereken finansmanın sağlanması. En temelde ise iklim kriziyle mücadelede kritik önem taşıyan karbon salımlarının sıfırlanması için belirlenen 2050 net sıfır hedefine ulaşma senaryolarını görmek mümkün. Karbon salımları ile ilgili çok teknik detaya girmeyeceğiz fakat tartışmamızın önemli bir kısmını oluşturacağı için en basit hâliyle açıklamakta fayda var. Karbon salımları Kapsam 1, 2 ve 3 olarak ele alınıyor:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kapsam 1; direkt sahip olunan veya kontrol edilen karbon salımları,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kapsam 2; kullanılan (satın alınan) enerji kaynakları nedeniyle neden olunan dolaylı karbon salımları,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kapsam 3; Kapsam 1 ve 2 dışında değer zinciri boyunca neden olunan tüm karbon salımları.</li></ul>COP’a katılan ülkeler COP26’da kesinleşen iklim kriziyle mücadele küresel sıcaklık artışını 1.5 derece altında tutma hedefine katkı sunmak için&nbsp;Ulusal Katkı Beyanı&nbsp;(NDC) adı altında hedefler belirliyor. Bu hedefler de temelde karbon salımlarını Kapsam 1, 2 ve 3 için azaltmayı içeriyor. Kapsam 1 ve 2 özellikle şirketlerin direkt veya dolaylı olarak neden oldukları karbon salımlarını içerse de aslında küresel karbon salımının çok büyük bir kısmı Kapsam 3, yani değer zinciri boyunca neden olunan dolaylı salımları içerdiği için kritik öneme sahip. Aslında COP27’ye veya daha önceki COP’lara katılan ülkelerin, şirketlerin ve hatta STK’ların da bildiği çok önemli bir bilgi var. Kapsam 1 ve 2’nin yanında Kapsam 3 salımlarını azaltmanın da temel yolu döngüsel ekonomi.Döngüsel ekonomi kaynak verimliliğini artırarak sıfır kaynak (raw materials) kullanımını azaltmayı, ürün ve hizmetleri döngü içinde tutarak daha az kaynak kullanmayı ve atık oluşumunu önlemeyi amaçlar. Bu da kaynakların değer zinciri içinde çevresel ve sosyal etkilerini en aza indirirken en yüksek değer seviyesini korumasını sağlar. Peki döngüsel ekonomi Kapsam 3 salımlarını azaltmada nasıl bir işleve sahip?<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İzlenebilirlik &amp; şeffaflık</h3>Döngüsel ekonomi kaynakların doğru şekilde izlenebilmesi ve tedarik zinciri boyunca şeffaf bilgi akışı sağlanması amacıyla inovasyonu merkezine alarak yenilikçi iş modelleri ve verimlilik uygulamaları sunar. Bu da tedarik zinciri boyunca kaynakların hangi noktalarda verimsiz bir şekilde kullanıldığını ve atık oluşumuna, dolayısıyla da karbon salımına neden olduğunu anlamamıza olanak tanır.Doğru şekilde takip edilen ve veri bilimi ile verimliliği artırılan tedarik zinciri süreçleri yalnızca üretim süreçlerinde kullanılan kaynakları değil, aynı zamanda üretim sonrası kullanım sırası veya kullanım sonrası karbon salımının önlenmesine de olanak tanıyabilir. Bu da döngülerin kapanmadığı, yani atık oluşumuna veya kaynak verimsizliğine neden olan noktaların döngüsel ekonomi prensipleri ile yeniden tasarlandığı sistemsel bir &nbsp;dönüşüm ile mümkün olabilir.Önceki yazılarımızda da yer verdiğimiz gibi her sektör kendi döngüsel dönüşüm yolculuğunu yaşayacak. Bu da elbette her sektörün farklı tedarik zinciri ve değer zincirine sahip olmasından kaynaklanıyor. Bu nedenle her sektörün çok kolay bir şekilde kapsam 3 salımlarını azaltacak döngüsel ekonomi prensiplerini hayata geçirmesi mümkün olmayabilir. Fakat COP27'de ve önceki COP’larda da gördüğümüz gibi yalnızca yenilenebilir enerji veya spesifik alanlarda karbon salımı önleme tartışmaları yerine döngüsel bir sisteme geçilmesi iklim kriziyle mücadelede elimizdeki en önemli araçlardan birisi olarak yerini korumaya devam ediyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Teknoloji &amp; inovasyon</h3>Döngüsel ekonomi en temelde kaynak kullanımını azaltmayı hedefleyen yenilikçi teknolojilerle döngüsel iş modellerini hayata geçirmeyi amaçlar. Bu da aslında karbon salımına neden olan şirketlerin mevcut iş modellerini döngüsel iş modelleri ile baştan tasarlamasını gerektirir. Bu açıdan bakıldığında şirketlerin değer zinciri boyunca kaynak kullanımını azaltmalarına ve bu sayede de atık oluşumunu önlerken direkt veya dolaylı olarak neden oldukları karbon salımını sıfırlamalarına olanak tanır.Döngüsel iş modellerine geçiş süreci elbette bir gecede olabilecek bir şey değil. Fakat bu sürecin başlangıcı ürün ve hizmetlerin tasarım aşamasında ele alınmalıdır. Döngüsel ekonomi prensipleri ile değer zinciri boyunca ürün ve hizmetlerin yaşam döngüleri tasarlandığında ortaya çıkabilecek tüm olumsuz süreçler önceden, henüz tasarım aşamasında görülebilir ve önlenebilir. Bu da aslında bugün "sürdürülebilirlik" adı altında mevcut lineer süreçlerdeki hatalı noktaları iyileştirmemizle değil, sistemlerimizi baştan aşağı döngüsel ekonomi prensipleri ile tasarlamamız sayesinde mümkün olabilir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yatırım &amp; teşvik</h3>Döngüsel ekonomiye geçiş süreci teoride sistemlerin baştan tasarlanması olarak ele alınsa da gerçek hayatta elbette bu kadar basit bir süreç değil. Şirketlerin, devletlerin, STK’ların, akademinin ve en önemlisi tüketicilerin döngüsel ekonomiye geçiş sürecindeki görev ve sorumluluklarını anlamaları kritik önem taşıyor. Bunun yanında en kritik nokta elbette bu dönüşüm sürecinin finansmanı.Döngüsel iş modelleri merkezine inovasyonu aldığı için ar-ge süreçlerine odaklanır. Bu ar-ge süreçleri yenilikçi modellerin ortaya çıkmasına olanak tanısa da bu modellerin test edilmesi, gündelik hayata uyarlanması ve pilot çalışmalarla sonuçlarının net bir şekilde görülmesi gerekiyor. Bu gereklilik elbette testler sırasında olası tüm olumsuz etkilerin değerlendirilmesine olanak tanımak için önemli. İnovasyonun gerçek anlamda hayata geçirilmesi için ise finansal teşvik günümüz dünyasında vazgeçilmez bir etken. Bu nedenle COP27’de ana gündem maddelerinden biri olan iklim kriziyle mücadele kapsamında gereken finansmanın sağlanması maddesi altında döngüsel ekonomi veya döngüsel iş modellerinin yer almaması bu sürecin yavaşlamasına neden oluyor.Avrupa Komisyonu'nun ilk defa 2015 yılında yayımladığı, 2019 yılında ise Avrupa Yeşil Mutabakatı ile birleştirdiği Döngüsel Ekonomi Eylem Planı kapsamında 2016-2020 yılları arasında 10 milyar avro değerindeki teşvik paketi AB’yi döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde lider konuma getirdi. Fakat tüm dünyanın yalnızca AB ülkelerinden oluşmadığını düşünürsek, bu teşvikin küresel bir şekilde ele alınması gerektiğini çok daha net bir şekilde anlamak mümkün olabilir.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Özetlemek gerekirse, döngüsel ekonomi iklim kriziyle mücadele başta olmak üzere toplumsal yapılarımızı baştan aşağı değiştirmemizi sağlayacak ve bu sayede de olumsuz çevresel, sosyal ve ekonomik etkilerin hepsini en aza indirecek bir araç olarak ele alınmalı. COP27’de ele alınan konuları yukarıda yer verdiğimiz ana konu başlıkları üzerinden değerlendirdiğimizde döngüsel ekonominin yanlış anlamlandırılması nedeniyle vakit kaybettiğimizi görebiliriz.Sürdürülebilirlik çalışmalarının aksine mevcut sorunların üstünü kapatmayı değil, onlara neden olan sistemsel hataları baştan aşağı değiştirmeyi amaçlayan döngüsel ekonomi COP27 veya gelecek yıllarda gerçekleşecek diğer COP’larda yalnızca atık yönetim stratejisi olarak ele alınıp, 2 haftalık toplantılar silsilesinde yalnızca birkaç küçük oturumda karşımıza çıkmaya devam ederse iklim kriziyle mücadelede beklenen ivmeyi kazanmamız çok da olası görünmüyor. Bu nedenle küresel otoritelerin döngüsel ekonomiyi doğru anlamasını beklemek yerine bizler döngüsel ekonomiyi gündelik ve profesyonel hayatımıza entegre etmeli, çevremize anlatmalı ve etki alanımız dahilinde dönüşümü başlatmalıyız.

Döngüsel Ekonomi

Taraflar Konferansı’nın ana gündem maddeleri arasında döngüsel ekonomi yok.

COP27: Döngüsel ekonomi nerede?

• TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı Serkan Kaptan, Uludağ Ekonomi Zirvesi'nde konuşma yaptığı sürdürülebilirlik temalı oturumda havacılık sektörünün küresel ölçekte oluşan karbon izinin %2,4'ünü&nbsp;oluşturduğunu ve özellikle kısa mesafe uçuşların en fazla karbon emisyonuna yol açtığını belirtti.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kaptan, önümüzdeki 20 yılda yolcu sayısının 18 milyara çıkacacağı ve 40 bin yeni uçağın piyasaya sürüleceği yönündeki öngörüleri paylaşarak karbon emisyonunu azaltmakta hidrojen destekli ve elektrikli motorların kullanımının etkili olacağını aktardı.</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left-width: 2px; border-left-style: solid; border-left-color: rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Önemli ölçüde kirlilik, kısa uçuşlarda oluşuyor çünkü en çok enerji iniş ve kalkış sırasında harcanıyor. Bu noktada altyapıyı iyileştirerek demiryolunu kullanmamız, iç hat uçuşlarının sayısını azaltmamız gerek. Türkiye’de de iç hat uçuş sayısı düşüyor. Ulaşım ağının EV’lere ve demiryoluna dönüşümüyle bu oran daha da azalacak."</blockquote>• Migros Ticaret İcra Başkanı Özgür Tost da yüksek enflasyon ortamında tüketici alışkanlılarının değiştiğini ve belki daha da önemlisi, alım gücünün düştüğünü ve bu nedenle stratejilerini daha ekonomik şekilde yürütmeye çalıştıklarını aktardı. "Artan dünya nüfusuyla insan ihtiyaçlarını karşılamak zorlaşıyor. Binlerce yıldır protein kaynağı olan ürünleri tüketicilere hatırlatıyoruz." diyen Tort, bitkisel besinler alanını desteklemenin bu açıdan önemli olduğunu söyledi.<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left-width: 2px; border-left-style: solid; border-left-color: rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Dünyada üretilen gıdanın %30’u tüketilmeden çöpe gidiyor. Bunu azaltmak karbon salımı açısından çok önemli bir adım haline gelecek. Tedarik sistemlerinin çevikliği ve güncelliği bu bağlamda önemli. Tüm paydaşları dahil edebilmek ve bilimsel hedefler koymak yolculuğun kritik noktalarından."</blockquote>

Pareto

"Liderlerin Sürdürülebilirlik Ajandası" oturumundan süzülen içgörüler.

Sürdürülebilirlik gündemi

Herkese merhaba, COP26’nın tamamlanmış olmasına rağmen ülkelerin bazı hedeflerini 2050’den 2070’lere uzatmış olması ve elle tutulur adımlar atılması yerine geleceğe yönelik hatları çok da belirli olmayan yeni yol haritaları dolayısı ile hala gündemdeki yerini koruyor. Söz konusu karşılanamayan beklentiler içerisinde belki de en önemlisi, ama ne yazık ki en az değinilen konu ise gıda israfı. Bu nedenle <a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/dongusel-ekonomi-101?utm_source=aposto" rel="noopener ugc nofollow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Döngüsel Ekonomi 101</a> olarak bu haftaki yazımızı gıda israfına ayırmaya karar verdik.<figure fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; box-sizing: border-box;"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" tabindex="0"><img src="https://images.aposto.com/2021/10/3/1637773141598.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.48" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></div>Bildiğiniz gibi Paris İklim Anlaşması dolayısı ile ülkeler kendi ulusal hedeflerini hazırlıyor ve bu hedefler devamlı güncelliyor ya da güncellenmesi gerekiyor. Fakat Paris İklim Anlaşması dolayısı ile ulusal hedeflerini hazırlayan ülkelerin sadece %6’sının gıda israfı ile ilgili maddelere yer verdiğini biliyor muydunuz? “Demek ki daha önemli sorunlar var” diye düşünebilirsiniz. Fakat size kötü bir haberimiz var. Ne yazık ki gıda israfının bu denli az önemsenmesinin hiçbir mantıklı sebebi yok. Gelin buna bir de sayılarla bakalım. Eğer gıda israfı ve gıda kaybı bir ülke olsaydı, globalde karbon salımı oranlarına baktığımızda ilk sırada yer alan Çin ve ikinci sırada yer alan ABD’den sonra global karbon <a fr-original-style="" href="https://www.unep.org/regions/north-america/regional-initiatives/promoting-sustainable-lifestyles#:~:text=Globally%2C%20if%20food%20waste%20could%20be%20represented%20as%20its%20own%20country%2C%20it%20would%20be%20the%C2%A0third%20largest%20greenhouse%20gas%20emitter%2C%20behind%20China%20and%20the%20United%20States.%20The%20resources%20needed%20to%20produce%20the%20food%20that%20becomes%20lost%20or%20wasted%20has%20a%20carbon%20footprint%20of%20about%203.3%20billion%20tons%20of%20CO2." rel="noopener ugc nofollow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">salımı dolayısı ile üçüncü sırada</a> yer alacaktı.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/3/1637773162292.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.07" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">“Gıda israfı bir ülke değil elle tutulur örnek verin” dediğinizi duyar gibiyiz. O zaman bir de şu şekilde bakalım. Gıda israfı kendi başına iklim krizinin bir sebebi değil aslında, gıda israfı mevcut gıda sisteminin bir sonucu sadece. Globalde buzullar dışında kalan arazilerin <a fr-original-style="" href="https://ourworldindata.org/global-land-for-agriculture#:~:text=Half%20of%20all%20habitable%20land,roads%20and%20other%20human%20infrastructure." rel="noopener ugc nofollow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%50’sine yakın bir miktarı gıda üretimi için kullanılmakta</a>. Aynı zamanda COP26’nın en umut verici çıktılarından biri olarak paylaştığımız ormansızlaştırmayı geçen haftaki yazımızdan hatırlarsınız. Peki ormansızlaştırma çalışmalarının <a fr-original-style="" href="https://forestsnews.cifor.org/63891/revolutionize-food-production-system-or-face-mass-deforestation-scientists-warn?fnl=en#:~:text=Worldwide%2C%2080%20percent%20of%20forest,cattle%2C%20soy%20and%20oil%20palm." rel="noopener ugc nofollow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%80’inin gıda üretimi için yapıldığını</a> söylersek ne düşünürdünüz? Bu oranların neden olduğu en önemli sorunlar; ne yazık ki biyo-çeşitliliğin azalması ve ormansızlaştırmanın artması, ki bu sorunlar bildiğiniz gibi iklim krizinin en önemli sebeplerinden. Gıda israfının sebep ve sonuçlarını sayılarla görmenin, yıkıcı sonuçları anlamak için daha kolay bir yol olduğunuz düşünerek yazımıza devam ediyoruz. FAO’nun bu yıl <a fr-original-style="" href="https://www.fao.org/state-of-food-security-nutrition" rel="noopener ugc nofollow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaptığı açıklamaya göre</a> globalde 720 ile 811 milyon arası insan açlıkla mücadele ediyor. Bunun yanında ise yine globalde 3 milyardan fazla insan sağlık beslenme imkanına sahip değil. Bunun çok farklı sebepleri olmakla birlikte ana sebep elbette gıdaya erişim zorluğu. Peki globalde ortalama 1,3 milyar tondan fazla israf edilen gıda ürünü ile açlıkla mücadele ve tüketilebilir sağlıklı gıdaya erişim sorunlarına ne gibi çözümler sunabileceğimizi düşünür müsünüz? Gıda israfı ile mücadelede aslında en etkili çözümlerin başında, gıda sistemini baştan aşağı değiştirmek ve sistem içerisindeki tüm aktörleri (üreticiden tüketiciye kadar) eğitmek dışında, aklımıza ilk gelen elbette gıda bağışları. Gıda bağışı aslında uzun yıllardır ülkelerin regülasyonlarla hayata geçirdiği bir uygulama. Fakat bu uygulamalar gıda israfını azaltma noktasında ne kadar işe yarıyor? Gelin hep birlikte bakalım.</figure><img src="https://images.aposto.com/2021/10/3/1637773180724.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">ABD, 1967 yılında dünyanın ilk resmi gıda bankasını kurarak aslında bu uygulamada öncü. Sonrasında 1980’lerde çıkartılan yasalar ile gıda bankaları önce ABD’de sonrasında dünyanın çok farklı yerlerinde aktif olarak hayata geçirilen uygulamalar. Fakat gıda bankaları gıda israfını önleme ve elbette gıdaya erişimi destekleme noktasında ne kadar etkili? Uygulamanın öncüsü olan ABD’de her yıl 91 milyon tondan fazla gıda <a fr-original-style="" href="https://www.feedingamerica.org/research" rel="noopener ugc nofollow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">israf ediliyor</a> ve bunların neredeyse %30’u toprağa gömülüyor. Geri kalan %70 ne oluyor biliyor musunuz? %20’si gıda bankalarına veriliyor ve kalan %50 hakkında ortada net bir açıklama yok. Aslında bu tarz yazılarda en iyi örnek hep en son verilir fakat size kötü bir haberimiz var. %20’lik gıda bağışı ile ABD globalde lider… Karşılaştırma yapma adına hızlıca İngiltere’ye bakalım. İngiltere’de 2200’den fazla gıda bankasının olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.huffingtonpost.co.uk/entry/mcdonalds-food-banks-iceland-question-time_uk_614d91b7e4b001641192a1fe#:~:text=In%20February%202021%2C%20there%20were,according%20to%20the%20international%20chain." rel="noopener ugc nofollow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biliyoruz</a> hatta bu sayı tüm İngiltere’deki McDonald’s noktalarından daha fazla olduğu için olumlu bir bilgi olarak görülebilir. Fakat İngiltere’de ortalama gıda bağışı %9’larda, bunun elbette en önemli sebebi ise herhangi bir yasa olmaması ve gıda bağışının kurumların inisiyatifine bırakılmış olması. Belki de sayılarla en yüksek gıda bağışı olmasını beklediğimiz ülke Fransa. Bunun en temel sebebi ise 2016 yılında çıkan Garot yasası ile, belli bir büyüklükteki alana sahip olan gıda perakendecilerinin gıda israfını önlemek için satılamayan ürünleri gıda bankalarına bağışlamalarının zorunlu hale getirilmesi. Fakat medyada bu yasa çok güzel bir şekilde lanse edilse de yasanın içeriği çok da sınırlayıcı değil. Sınırlayıcı değil derken neyi kastettiğimizi de açıklayalım. Yasa gıda perakendecilerinin gıda bankaları ile anlaşmasını zorunlu kılıyor fakat ne kadar sıklıkla, israf olacak ürünlerin ne kadarını ne zaman bağışlayacakları ile ilgili bir düzenleme getirmiyor. Yasanın çıkmasıyla birlikte, Fransa’daki gıda bağışı oranlarının 2 yılda (2016–2018) mevcut oranı %30 artırdığı söylense de gıda israfını önlemek için bu oran yeterli değil elbette. Konu hakkında biraz araştırma yapıldığında ise bu sorunun aslında dünyanın en çevreci ülkelerinden Danimarka veya Norveç’te de aynı şekilde devam ettiğini görmek mümkün. Şu soruyu da sormadan edemiyoruz; Danimarka ve Norveç gibi ülkelerde bile gıda israfı akıl almayacak seviyelerde ise dünyanın geri kalanında durum ne? Bu sorunun cevabı ne yazık ki yok çünkü yazının başında da söylediğimiz gibi gıda israfı yeteri kadar önemsenmiyor, bu da doğru sayılara erişmemizi güçleştiriyor. Fakat bildiğimiz tek bir doğru var, gıda israfı ile ilgili gördüğümüz tüm raporlar, büyük gıda perakendelerinin açıkladıkları sürdürülebilirlik raporları, ülkelerin gıda israfı oranları buz dağının sadece görünen kısmı, ki bu görünen kısım da yine doğru bilgi içermiyor. Doğru bilgi içermemekten ne kastettiğimizi gelin küçük bir örnekle anlatalım. İsveç’in en büyük gıda perakendecisi olan ICA Group, 2020 itibari ile tüm operasyonlarındaki karbon salımını dengelediklerini açıkladı. Fakat ICA Group’un İsveç’in farklı lokasyonlarındaki mağazalarında israf edilen ürünlerin miktarı azımsanamayacak kadar fazla. Burada lütfen yanlış anlamayın, odağımız ICA Group değil, üstü kapalı eksik bilgiler.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/3/1637773200648.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Gıda israfını önlemek iklim krizi ile mücadelede gerçekten ne sunuyor? ABD İklim Krizi Çözüm Organizasyonu’nun yaptığı çalışmalar neticesinde iklim krizi ile mücadelede globalde atılabilecek adımlar üzerinden farklı <a fr-original-style="" href="https://drawdown.org/sites/default/files/pdfs/TheDrawdownReview%E2%80%932020%E2%80%93Download.pdf" rel="noopener ugc nofollow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">senaryolar</a> üretilmiş. 2050 yılına kadar iklim krizinin ana sebebi olan sıcaklık artışını 2 derece kadar azaltmak için uygulanması gereken çözümler arasında gıda israfını önleme, 87,4 gigatonluk(milyar ton) karbon emisyonunu önleme fırsatı ile ilk sırada. Senaryolardan ikincisi 2050 yılına kadar 1.5 derecelik sıcaklık azalması için gıda israfının önlenmesi, 94,6 gigatonluk karbon emisyonunu önleme fırsatı ile üçüncü sırada yer alıyor. Fakat iklim krizinin bugün geldiği noktada 2050 yılına kadar 1.5 derecelik bir azalma yerine 2 derecelik azalmanın elbette daha gerçekçi olduğunu söylemek mümkün. Bildiğiniz gibi döngüsel ekonomi iklim krizi ile mücadelede tüm sistemlerin tamamen sıfırdan tasarlanmasını önermekte. Global karbon salımının %55’lik bir kısmını yenilenebilir enerji sistemleri ile önleyebilecek olmamıza rağmen geri kalan materyal kullanımı ve üretim süreçleri karbon salımının %45’inin sebebi. Bu nedenle iklim krizi ile mücadelede şu anda olduğu gibi yasalar, politikalar ve finansmanlar sadece yenilenebilir enerji sistemlerine odaklanırsa, karbon salımının büyük bir kısmını göz ardı etmiş olacağız. Bu süreçte dikkat etmemiz gereken belki de en önemli nokta şu. Döngüsel ekonominin kapsadığı ekonomik, sosyal ve çevresel etkilere baktığımızda gıda üzerine en çok düşünülmesi gereken sistem. Sadece israfı önlemek tek başına yeterli bir çözüm değil. Bunun sebebi ise çok basit. Bir insanın en temel ihtiyacı elbette beslenmedir. İsrafı önlerken, gıdaya erişim sorununu çözecek sosyal çözümler de üretilmeli ve yeni tasarlanacak sistemler sosyal etkiler göz ardı edilmeden hayata geçirilmeli. Yaşayan tüm canlıların adil bir şekilde tüm ihtiyaçlarını karşılayabildiği ve bunu yaparken de doğa ile uyumlu yaşadığı güzel günler görmek dileğiyle.

Ne Cop26'da ne de Paris İklim Anlaşmasını imzalayan ülkelerin gündeminde yer almayan büyük bir sorun.

Görmezden gelinen bir sorun: Gıda İsrafı

• <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59098866" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">G20 Liderler Zirvesi,</a> 30-31 Ekim tarihlerinde İtalya'nın başkenti Roma'da gerçekleştirildi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim krizi: Zirvenin sonuç bildirgesinde küresel ısınmayı sanayileşme öncesi döneme kıyasla 1,5°C ile sınırlama hedefi tekrarlandı. Sıfır karbon salımı için net tarih de belirlenemedi. Çevre aktivistleri, somut eylem planı çıkarılamamasına tepki gösterdi. BM Genel Sekreteri António Guterres, "Roma'yı umutlarım gerçekleşmeden terk ediyorum, ama en azından gömülmediler de"&nbsp;yorumunda bulundu.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurumlar vergisi:&nbsp;Daha önce Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından kabul edilen %15'lik küresel asgari kurumlar vergisi uygulaması onaylandı. Asgari kurumlar vergisinin 2023'te devreye girmesi planlanıyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aşı kampanyası: Sonuç bildirgesinde 2021'in sonuna dek dünya nüfusunun en az %40'ının, 2022 ortasına kadar da yüzde 70'inin aşılanmış olması hedefi için eylem taahhüdünde bulunuldu.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2021/10/4/1636012584112.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="G20 Liderler Zirvesi Roma'da gerçekleşti." ratio="Infinity" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">AA

Spektrum

Ünlü roman yazarı Margaret Atwood, iklim aktivisti Greta Thunberg’i "günümüzün Jan Dark’ı" olarak tanımlıyor. Thunberg’i, kutsal bir çağrıyla kitleleri bilinçlendirip yüreklendirmesi bakımından 15. yüzyılın savaş kahramanı, önce yakılıp sonra azize ilan edilen bu karaktere benzetenler çok. Hatta bu benzetme Polonya’da ders kitaplarına kadar girmiş. Genç iklim hareketi önderini Jan Dark olarak resmeden yağlı boya tablolar <a fr-original-style="" href="https://www.saatchiart.com/art/Painting-Greta-D-Arc-climate-crusader/725142/4807353/view" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bile mevcut</a>. &nbsp;Thunberg’in de aralarında bulunduğu bir grup çocuk ve genç iklim aktivisti, dünya çapında bir hukuk mücadelesine girişti. Çeşitli sivil toplum örgütleri ve hukukçular tarafından desteklenen 15 çocuk, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi’ne başvurmuştu. Şikayet dilekçelerinde Arjantin, Almanya, Fransa, Brezilya ve Türkiye’nin olası sonuçlarını bilmelerine rağmen karbon salımını engellemedikleri için Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğini öne sürüyorlardı.Komite, 11 Eylül’de kararını açıkladı. Başvuru, taraf devletlerin iç hukuk yolları tüketilmediği için reddedildi. Karar, davacılarda derin bir hayal kırıklığı yarattı.&nbsp;Ancak Çocuk Hakları Komitesi’nin gerekçeli kararı incelendiğinde, bardağın dolu tarafı da görülebiliyor.Komite, kararla beraber şikayetçi çocuklara ilk isimleriyle hitap ettiği açık bir mektup yayımladı. Mektupta kararın olumlu yanlarına vurgu yapılıyor. Komite, “devletlerin karbon salımının iklim değişikliğini kötü yönde etkilediğini ve iklim değişikliğinin devletlerin sınırlarının dışında yaşayan çocukların haklarına olumsuz etkileri olduğunu” açıkça kabul etti.&nbsp;Devletlere gerekirse kanuni değişikliklerle çocukların iklimle bağlantılı hak ihlalleri için başvurabilecekleri etkin hukuki yolları sağlamaları çağrısında bulundu. Bu gerçekleşmez ya da başvurular adil bir şekilde ele alınmazsa devreye gireceğini de açıkladı. Yani hem devletlerin iklim değişikliği konusunda sorumluluğunun ülke sınırlarıyla sınırlı olmadığını kabul etti, hem de meselenin ulusal düzeyde çözülememesi durumunda alacağı muhtemel kararın da ipucunu verdi.Çocukların, iklim krizini uluslararası yargıya taşımalarının tek örneği bu değil. Yaşları 8 ile 21 arasında değişen altı Portekiz doğumlu çocuk ve genç, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne 33 devletin karbon salımı sebebiyle başta yaşam hakkı olmak üzere Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle başvurdu.&nbsp;Mahkeme konunun aciliyeti ve önemi sebebiyle başvuruyu hızlandırılmış usulle ele almaya karar verdi. Devletler ilk savunmalarını verdi. Çocuk Hakları Komitesi’nin kararı, AİHM’i altı Portekiz doğumlu çocuğun lehine bir yorum yapması için cesaretlendirebilir.&nbsp;Yine gençlerin ve ailelerin ön planda olduğu bir başka başvuru ise Avrupa Birliği’nin üst yargı organı Avrupa Adalet Divanı’nın önünde. “Halkın İklim Davası” adı verilen davayla beraber BM ve Avrupa Konseyi’nden sonra, konu AB’nin yargısal organı önünde de değerlendirilecek. Greta, o davada da aktif.&nbsp;Hollanda’da ulusal mahkemelerin iklim değişikliği ve karbon salımı konusunda Hollanda hükümeti ve Shell aleyhine verdiği kararlar, uluslararası mücadelenin ulusal ayaklarının da oluşmaya başladığını gösteriyor.&nbsp;Çocuk ve gençlerin önderliğinde iklim değişikliğiyle hukuki mücadele çok boyutlu olarak artmaya ve çeşitlenmeye devam edecek gibi görünüyor.&nbsp;Mars Üçlemesi romanlarıyla tanınan saygın bilim kurgu yazarı Kim Stanley Robinson, yakın gelecekte geçen son romanı Ministry of the Future’da, iklim aktivisti çocukların girişimiyle BM çatısı altında kurulan Gelecek Bakanlığı’nın dünyanın kaderini nasıl değiştirdiğini anlatıyor. Kitap herhalde okuduğum en gerçekçi bilim kurgu romanıydı.Türkçe çevirisinin basımının eli kulağındadır diye tahmin ediyorum. Belki de Robinson’ın kehanetinin gerçekleşmesinin ilk adımlarını izliyoruz.&nbsp;

Greta Thunberg’in başını çektiği iklim aktivisti çocuklar, BM’den tam olarak istediği sonucu alamasa da iklim krizini ciddiye almayan devletlerin peşini bırakmaya hiç de niyetli değil.

Davacı: Çocuklar -
Davalı: Devletler -
Suç: Gelecek hırsızlığı

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/neslihan-saydam-80b4929a/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Neslihan Saydam</a>İllüstrasyon: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/littleblackdotdesign/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Ezgi Yıldız</a>“Petrol ve gaz endüstrisi, kendisini yeni kıstas haline gelen 2050 yılına kadar net sıfır karbon politikasına göre ayarlıyor. Bu noktaya ulaşmak için yeni yol haritasının ne olacağı hakkındaki stratejiler ve düşüncelerde ise birçok çeşitlilik söz konusu. Fakat öne çıkan konuların ana kesişim noktası; hidrojen, karbon yakalama, inovasyon ve büyük ölçekte çalışabilen mühendislik becerisine sahip geniş çaplı şirketlere duyulan ihtiyaç. İşte petrol ve gaz endüstrisinin bulunduğu nokta burası.”Enerji uzmanı Daniel Yergin, mart ayının ilk haftası düzenlenen ve dünyanın en önemli enerji etkinliklerinden biri olan CERAWEEK’te karbon salımı konusunda enerji dünyasının bulunduğu noktayı bu sözlerle ortaya koyuyor. Her yıl enerji alanında uzman isimlerin ve üst düzey yöneticilerin arasında bulunduğu birçok konuşmacıyı ağırlayan etkinliğin bu yılki odağında iklim ve geleceğin şekillendirilmesi vardı. Bu durum, yakın dönemde petrol şirketlerinin karbon ayak izini azaltma yönündeki açıklamalarıyla birlikte değerlendirildiğinde 2021'de enerji dünyasının gündeminin "karbon salımı" etrafında şekilleneceği anlaşılıyor.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neler oldu? Dünyada fosil yakıt tüketiminin giderek artmasıyla birlikte bu yakıtların üretimiyle atmosfere salınan karbonun zararları en çok tartışılan konulardan biri hâline geldi. Buna karşın petrol şirketleri, karbon salımını azaltacak yatırımların maliyetlerinin çok yüksek olması nedeniyle uzun yıllar bu yönde kayda değer bir adım atmaktan kaçındı. Son birkaç ayda ise birçok enerji firması, karbon salımlarını azaltmaya yönelik açıklamalarda bulunmaya başladı. BP, Royal Dutch Shell, Total ve Eni gibi yenilenebilir enerji yatırımları bulunan Avrupa merkezli şirketler ile Chevron&nbsp;ve&nbsp;Exxon Mobil gibi yalnızca fosil yakıt üreten ABD merkezli şirketler, en geç 2050 yılına kadar karbon emisyonlarını belli oranlarda düşüreceklerini; hatta sıfırlayacaklarını açıkladı. Uluslararası şirketlerin yanı sıra ADNOC (Abu Dhabi National Oil Company) ve Saudi Aramco gibi ulusal petrol şirketleri de karbon emisyonlarını azaltma ve yenilenebilir enerjinin üretim hacimlerindeki payını artırma yönündeki hedeflerini ortaya koyan açıklamalarda bulundu. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şirketlerin hamleleri:&nbsp;BP,&nbsp;Birleşik Krallık’ın Teesside ve Humber bölgelerinde kurmayı planladığı iki ayrı karbon yakalama projesiyle Eni, Equinor, Shell ve Total gibi petrol devlerini bir araya getirerek 2050 yılında sıfır karbon hedefine ulaşmak için <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2020/oct/27/bp-leads-energy-companies-preparing-two-major-uk-carbon-capture-projects" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">adım attı</a>. Diğer yandan Shell, net karbon yoğunluğunu 2023 yılına kadar 2016 seviyelerine göre %6 ila %8 arasında azaltmayı hedefliyor. Hedef, bu rakamı 2030'da %20'ye; 2035'te %45'e ve 2050 itibarıyla %100'e kadar azaltmak. Bu doğrultuda yenilenebilir enerjiye yıllık 2 ila 3 dolarlık yatırım yapılması planlanıyor. Total, temiz enerji yatırımlarını artırarak bir kendisini geniş enerji şirketi (broad energy company) olarak konumlamak için çalışmalara başladı. ADNOC ile 2020 sonunda bir anlaşma imzalayan şirket, düşük karbon teknolojilerini bir araya getirerek 2030 itibarıyla karbon salımını %30 azaltmayı hedefliyor. ExxonMobil, şubat ayında bir açıklama yaparak karbon emisyonlarını düşüren enerji projelerine önümüzdeki beş yılda 3 milyar dolar yatırım yapacağını söyledi. Şirket, ExxonMobil Low Carbon Solutions adlı yeni bir oluşum kurarak ABD, Hollanda, Singapur ve Katar’ın da dâhil olduğu birçok ülkede devam eden yirmi farklı karbon yakalama projesi üzerinde çalışacak. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sebepler:&nbsp;Enerji şirketlerinin gelecek stratejilerini “sıfır karbon emisyonu” vaatleri çerçevesinde belirlemelerinin elbette birden fazla nedeni var; ancak en önemli nedeni iklim değişikliğinin artık göz ardı edilmesi mümkün olmayan bir sorun hâline gelmesi. İklim değişikliğiyle mücadele söz konusu olduğunda doğal olarak gözler, iklim krizinin en büyük tetikleyicilerinden biri olan fosil yakıt üretiminden sorumlu petrol ve doğal gaz şirketlerine dönüyor. Günümüzde hükümetler, yatırımcılar ve uluslararası anlaşmalar ve tüketiciler tarafından gelen baskılar, bu şirketleri üstlerine düşen sorumluluğu almak konusunda somut adımlar atmaya yöneltiyor. Örneğin, 2016'da imzalanan Paris İklim Anlaşması, karbon emisyonlarının azaltılması konusunda yetkililerin önüne net hedefler koydu. Öte yandan, hükümetler de son dönemdeki politikalarıyla petrol şirketlerinin üzerinde baskı yaratıyor. Joe Biden'ın temiz enerji planı için 2 trilyon dolar kaynak ayıracağını açıklaması; Çin’in 2060'a kadar karbon emisyonlarını sıfıra indireceğini taahhüt etmesi ve Avrupa Yeşil Anlaşması, petrol şirketlerini hem bu politikalara uyum sağlamaya yöneltiyor hem de hükümet desteğiyle bu alandaki yatırımlarını daha öz güvenli yapmalarını <a fr-original-style="" href="https://www.dunyaenerji.org.tr/uluslararasi-petrol-sirketleri-ve-enerji-donusumu-raporu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlıyor</a>. Yalnızca hükümetler değil; iş dünyasının tutumu da petrol şirketlerinin politikalarında belirleyici rol oynuyor. Pandemi döneminde petrol talebinin azalması ve fiyatlarda yaşanan düşüş, sektöre duyulan güvenin azalmasına neden olurken bu süreci daha stabil atlatan yenilenebilir enerji şirketleri, düşük karbonlu enerji kaynaklarına duyulan güvenin artmasına ve karbon salımını azaltacak teknolojilere yapılan yatırımların yükselmesine neden oldu. Nitekim, Elon Musk’ın geçtiğimiz günlerde karbon yakalama teknolojilerine 100 milyon dolar yatırım yapacağını açıklaması da iş dünyasının gelecekte bu alandaki yatırımlarını artıracağına dair bir işaret olarak <a fr-original-style="" href="https://www.cnbc.com/2021/02/08/who-what-where-of-elon-musks-100-million-prize-for-carbon-capture.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görülüyor</a>. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kullanılan teknolojiler:&nbsp;Petrol şirketlerinin karbon emisyonlarını azaltma doğrultusundaki en büyük adımı, yenilenebilir enerji kaynaklarına yaptıkları yatırımı artırmak. Her ne kadar yenilenebilir kaynakların bu şirketlerin üretimindeki payı artsa da iklim değişikliğinin önüne geçebilmek için atmosferdeki toplam karbon miktarının azaltılması gerekiyor. Fosil yakıtlarda karbon emisyonlarını azaltmak için kullanılan teknolojilerin başında karbon yakalama, kullanma ve depolama (KKYD) geliyor. Bu yöntem, fabrikalar ve enerji santralleri tarafından üretilen karbondioksitin atmosfere ulaşmasını ve küresel ısınmayı artırmasını engelleyebilen farklı teknolojileri kapsıyor. KKYD'nin en basit uygulamalarından biri, fabrika bacalarına karbon salımı olmadan önce moleküllerini hapseden çözücü filtreler takmak. Bu filtrede birikenler, daha sonra kullanılabileceği veya depolanabileceği yerlere aktarılıyor. Karbondioksitin çoğu fosil yakıtların geldiği yer altına pompalanıyor; ancak bir kısmı, plastik yapmak ve sera bitkileri yetiştirmek gibi amaçlarla kullanılıyor. Eğer tutulan karbonun son durağı bir depo alanı değil de bir diğer ürüne dönüştürüp kullanmak ise bu yönteme karbon yakalama ve yararlanma deniliyor. Kısaca karbon yakalama olarak adlandırılan bu yöntemin iklim değişikliğinin önüne geçmek için kullanılabilecek bir yol olarak görülmesi görece yeni sayılır. 1980’lere kadar petrol rezervlerinin yenilenmesi için kullanılan bu yöntem, o yıllardan sonra iklim meselesiyle birlikte gündeme gelmeye başlasa da bu yönde yapılan yatırımlar ancak 2017 yılı itibariyle artışa <a fr-original-style="" href="https://www.cnbc.com/2021/01/31/carbon-capture-technology.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geçti</a>. KYKD yatırımları petrol şirketleri için oldukça maliyetli yatırımlar; ancak şirketler bu yatırımlar sayesinde bir yandan alternatif iş kollarında faaliyet gösterme imkânı bulurken diğer yandan da piyasanın taleplerine cevap veren şirketler hâline gelerek sürdürülebilir bir büyüme yakalıyor. Bu da şirketlerin uzun vadede değer kazanarak yatırımlarının karşılığını alacağına dair sinyaller veriyor. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim krizine etki:&nbsp;Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre KYKD projeleri olmadan enerji ve iklim hedeflerine ulaşmak imkânsız; fakat mevcut durumda yürütülen projeler, belirlenen hedeflere ulaşmak için ihtiyaç duyulanın bir hayli altında. IEA'in 2009’daki “2020’de yıllık 300 milyon ton karbon depolanması için 100 geniş çaplı projenin hayata geçirilmesi” çağrısına rağmen hâlihazırda sadece yıllık 40 milyon ton karbon depolanmasına imkân sağlayan yaklaşık 20 civarında işleyen proje var. Bu projelerin yakaladığı karbon oranı ise yıllık salımın yalnızca <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/article/iea-carboncapture-int/global-climate-goals-virtually-impossible-without-carbon-capture-iea-idUSKCN26F0I9" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%0,1’i</a>. Dolasıyla karbon depolanması konusunda katedilmesi gereken uzun bir yol olduğunu söylemek yanlış olmaz. Ne var ki, iklim kriziyle mücadelede KYKD projelerinin sayısının artması gerektiği fikrine karşı bu projelerin yalnızca fosil yakıt tüketimini sürdürmek ve yenilenebilir enerjiye geçişi yavaşlatmak için kullanıldığını düşünenlerin olduğunu da unutmamak gerekiyor.</li></ul>

Petrol şirketleri, 2050 yılına kadar net sıfır karbon emisyonuna ulaşma yönünde adımlar atarken karbon yakalama, kullanma ve depolama projelerine yapılan yatırımlar artıyor.

Sıfır karbon emisyonu yolculuğu

• ABD'de Demokrat Parti başkan adayı Joe Biden, ulaşım ve inşaat gibi sektörlerde temiz enerji kullanımı için dört yıllık süreçte değeri 2 trilyon dolara ulaşacak bir yatırım planı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMGUwYzZlYzkwZDg2MDAwNzljNGIxOSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cubnl0aW1lcy5jb20lMjUyRjIwMjAlMjUyRjA3JTI1MkYxNCUyNTJGdXMlMjUyRnBvbGl0aWNzJTI1MkZiaWRlbi1jbGltYXRlLXBsYW4uaHRtbA=="">açıkladı</a>. Biden'ın geçtiğimiz hafta açıkladığı "Build Back Better" adlı ekonomi politikası çerçevesindeki ikinci ayak olan bu plan, ABD'yi 2050'ye kadar sıfır karbon salımı hedeflerine ulaştırmayı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMGUwYzZlYzkwZDg2MDAwNzljNGIxOSZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cubnByLm9yZyUyNTJGMjAyMCUyNTJGMDclMjUyRjE0JTI1MkY4OTA4MTQwMDclMjUyRmJpZGVuLW91dGxpbmVzLTItdHJpbGxpb24tY2xpbWF0ZS1wbGFu"">amaçlıyor</a>. Başkan adayı, yaptığı konuşmada bu yatırımların ABD ekonomisinin uzun vadedeki sağlığı için yapılabilecek en önemli yatırımlar olduğunu belirtti.

karbon salımı ile ilgili hikayeler