<img src="https://images.aposto.com/2023/11/2/1702352985516.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🍄 Yerelin İzinde</h2> <summary fr-original-style="" style="display: list-item; touch-action: manipulation; box-sizing: border-box;">Coğrafi işaret nedir, ne değildir, yerel ürünleri korumak ve sürdürmek neden önemli? Metro Türkiye'nin bu alanda hayata geçirdiği projeler neler? YÜciTA kurucularından Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu anlatıyor.</summary> <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#a2c3b9" color="#FFFFFFFF" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#a2c3b9 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/i/yerelin-izinde" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(162, 195, 185) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">OKUMAK İÇİN</a>

apéro

Ezine peynirinin Avrupa Birliği coğrafi işaret tescili için yapılan başvuru kabul edilerek askı süreci <a fr-original-style="" href="https://canakkalegundem.net/2023/08/17/cografi-isaret-almis-ilk-turk-peyniri-olacak/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başlatıldı</a>. Ezine Peynirini ve Mandıracılarını Koruma Geliştirme ve Tanıtma Derneği Başkanı Ali Öztürk, Avrupa Birliği Bülteninde üç ay sürecek ilan aşamasının ardından Türk Patent ve Marka Kurumu aracılığıyla tescil edilecek Ezine peynirinin AB’de tescilli coğrafi işaretler arasında yer alacağını belirtti. Öztürk “Eğer bu üç aylık süre içinde herhangi bir itiraz gelmezse Ezine peyniri AB’den coğrafi işaret almayı başaran ilk ve tek Türkiye peyniri olacak. Aynı zamanda Bayramiç beyazından sonra AB’den coğrafi işaret almayı başarmış ikinci Çanakkale ürünü olacak,” açıklamasında bulundu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;Çanakkale Ticaret Borsası Başkanı Abdullah Deniz&nbsp;“Bu olumlu gelişme bizleri son derece memnun etti. Ezine peynirinin AB Coğrafi İşaret Tescili alması bu yerel peynirin uluslararası piyasalarda pazarlamasını kolaylaştırırken dünya çapında Ezine peyniri ismiyle diğer peynirlerden ayırt edilerek koruma altına alınması ve fiyat istikrarı açısından büyük önem taşıyor,”&nbsp;dedi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleriyle coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretidir. Coğrafi işaret tesciliyle kalitesi, gelenekselliği ve yöreden elde edilen hammaddesiyle yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır.</li></ul>

3 aylık askı sürecinin ardından itiraz gelmezse Ezine peyniri, Türkiye’nin AB’den coğrafi işaret almış ilk peynir olacak.

Ezine peynir AB’den coğrafi işaret alma yolunda

Sinop’un deniz ve balıkçılık kültürünün simgesi olan Sinop lakerdası coğrafi işaretle <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/yasam/sinopta-balikcilarca-yapilan-lakerda-cografi-isaret-tescil-belgesi-aldi/2900285#:~:text=Sinop'ta%20bal%C4%B1k%C3%A7%C4%B1lar%20taraf%C4%B1ndan%20iri,T%C3%9CRKPATENT" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tescillendi.</a> Sinop’un coğrafi işaretli 11 ürünü arasında bulunan lakerda coğrafi işaret alan ilk deniz ürünü oldu.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? Türkiye’de Türk Patent Enstitüsü tarafından verilen coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleriyle coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretidir. Coğrafi işaret tesciliyle kalitesi, gelenekselliği ve yöreden elde edilen hammaddesiyle yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? Hangi ürünün nereye özgü olduğunun kayıt altında tutulmasını sağlayan coğrafi işaret yöresel lezzetlere sahip bölgelerin sahip olduğu değerlerle üretici emeğini koruma altına alır ve kültürel çeşitliliğe katkıda bulunur. Turizm açısından sağladığı avantajlarla &nbsp;ürünlere kazandırdığı standard ve tescille yöresel kalkınma süreçlerini hızlandırır.</li></ul>

Coğrafi işaretle tescillenen ilk deniz ürünü Sinop lakerdası oldu.

Sinop lakerdasına coğrafi işaret

"Küresel yerelleşme" gibi minimal bir tanımla girizgâh yapabileceğimiz coğrafi işaretleme, belirli bir yöreye, alana, bölgeye ya da ülkeye özgü ürünleri tespit edip korumayı amaçlayan sistemin adı. Ürüne atfedilen logo, buzdağının yalnızca görünen tarafı. Nitekim ürüne değer katma faslı, tescilden sonra, yani yürütme ve denetim aşamasında başlıyor. Nicelik değil, nitelik önem kazanıyor.2021 verilerine bakıldığında, 27 ülkeden oluşan Avrupa Birliği’nin sadece 25 ürünü tescil ettirmesi, buna karşılık Türkiye'nin 151 ürünü onaylayıp daha mühür kurumadan bekleme listesindeki 728 ürüne yoğunlaşması, işin ciddiyetini sorgulamak için yeterli. Yine de hemen siteme geçmeden biraz sistemi inceleyelim.Coğrafi işaret çeşitleri: Uluslararası alanda ilk telaffuzu 1883'teki Paris Sözleşmesi'ne rastlayan "coğrafi işaret," üç temel kategoriden oluşuyor. Karakteristiğini özel bir bölgeye borçlu olan Taşköprü sarımsağı, Bornova misket üzümü, Kırkağaç kavunu gibi ürünler menşe; belirli bir bölgeye ait olup başka yerlerde de üretilebilen Edirne tava ciğeri, Diyarbakır örgü peyniri, Adana bici bicisi gibi ürünler mahreç; en az 30 yıldır süregelen bir yöntemle ve geleneksel ham maddeyle yapılan lokum, pastırma, baklava gibi ürünler de geleneksel ürün adı&nbsp;olarak kabul ediliyor.Neden: Çevreyi ve tarımsal üretim çeşitliliğini korumak, geleneksel bilgiyi sonraki nesillere aktarmak, sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek, kırsal kesimin geçimini garanti altına alıp göçü önlemek, ürünün kökenine dair bilinç oluşturmak üzere yola çıkan coğrafi işaretler, fikri ve sınai haklar kapsamında değerlendiriliyor. Âşığı bilinmeyen halk türküsü misali, "sahibi" anonim sayıldığından, hem üreticiyi hem de tüketiciyi koruyabiliyor.Fransa, İtalya, İspanya gibi yerel ürünlere erken farkındalık geliştiren ülkelerin gastronomide markalaşmalarında Avrupa Birliği'nin bu ürünler üzerindeki sıkı denetimi ve yaptırımlarının payı büyük. Fransız şaraplarının yüksek standartlarını savunan Apelasyon Enstitüsü (INAO) belirlenen dönümde üretilmeyip gübrelenen şarabı, üreticinin gözündeki yaşa bakmadan ucuz sofra şarabına çevirebiliyor; dış denetimden sorumlu 36 bağımsız kuruluş, rokforun uyuduğu mağaranın neminden, Bresse tavuğunun yuvarlanacağı kırların büyüklüğüne kadar uzanan ayrıntılar konusunda ipleri elinde tutmayı beceriyor. Birlik kapsamında 3 bini aşkın ürüne uygulanan yaptırımlar arzı sınırlasa da üreticiye daha çok kazandıran, tüketiciye de gerçek kaliteyi vadeden ürünler ortaya çıkarıyor.Türkiye'deki durum: Coğrafi işaret serüveni 1995 yılında başlayan Türkiye'nin bugün 795 tescilli ürünü bulunuyor. Vatandaşın gönlüne girmek için tescil yarışına başlayan ticaret odaları ve belediyeler sağ olsun, sayıca dolgun bir listemiz var. Aralarında Avrupa Birliği kapsamında tescillenen Antep baklavası, Aydın inciri, Malatya kayısısı, Aydın kestanesi, Milas zeytinyağı, Bayramiç beyazı ve Taşköprü sarımsağı gibi uluslararası kabul gören güçlü ürünlerimiz bulunsa da kalite kontrolünü içselleştirme ve denetimde ciddi eksikliklerimiz mevcut.Ülkemizde coğrafi işaret denetimi, genellikle tescil sahibinin belgedeki kurumlarla oluşturduğu komisyonlar tarafından gerçekleştiriliyor. Kimi belgede denetim takvimi belirlenmediği, kimisindeyse "tüketici şikayetine ve gerekli görüldüğü zamana göre" ibaresi yer aldığı için iş biraz tescil sahibinin inisiyatifine kalıyor. Bu yüzden, yılda 160 bin ton üretilen gerçek Finike portakalının İstanbul tezgâhlarında 500 bin tona yükselmesi sürpriz olmuyor. Bilim hayatını bu konuya adayan ve Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜCİTA) kurucusu Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, isim tescilinin işin yalnızca %5'ini kapsadığını, yönetişim ve denetimi atlayarak "içeriksiz ve popülist bir kavram" oluşturduğumuzu <a fr-original-style="" href="https://www.yasamicingida.com/gida/prof-dr-tekelioglu-asil-mesele-cografi-isaret-yonetisimi-ve-denetimi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>.Mahreç işareti almasına rağmen, her ustanın yoğurt yiyişine göre farklı yapılan yemekler bir yana, ait olduğu yöre lokantalarında bile zor bulunan yemeklerin art arda tescillenmesi, bu popülist yaklaşımı güçlendiriyor. Şeflerin tescil sistemine güvensizliği ve küçük üreticilerin amatör tedarik sisteminde istenen anda, miktarda ve sürdürülebilir kalitede ürün arz edememesi, menşe ürünlere talebi etkiliyor. Cezayla üreticiyi küstürmek istemeyen denetmenlerin iyi niyeti, ürünün değerine ve inandırıcılığına gölge düşürüyor.Yöresel ürünleri yüceltme motivasyonumuz patent alma aşamasını geçmedikçe gökten yağan tüm bu coğrafi işaret tescilleri, makam odalarının alametifarikası zımbalı deri panolar gibi, yerel yönetim duvarlarını süsleyen ve tam olarak ne işe yaradığı konusunda insanı derin düşüncelere gark eden birer çerçeveye dönüşecek gibi.

Coğrafi işaretli yerel ürünleri profillediğimiz köşemizde bu hafta: Coğrafi işaret sistemi nedir?

Gökten yağan tescillerle Türkiye’de coğrafi işaretler

Toprağın altın olduğu kadim Mezopotamya’nın çocukları olarak hepimiz birer kaşifiz ve bu topraklarda üretilen her mahsulün arkasındaki emeğin farkındayız. Coğrafyanın zenginliği deyip geçmeden, tüm bu zenginlikleri tanımak ve anlamak için parantezler açmak üzere Türkiye’de “coğrafi keşiflere” çıkıyoruz.&nbsp;Yöresel ürünleri anlamak, farkındalık yaratmak ve ürünün kalite standartlarını belirleyerek sürdürülebilirliğini sağlamak üzere ortaya çıkarılan coğrafi işaretlerin Türkiye’deki gelişimine bakıyoruz. Bir yandan şahsına münhasır lezzetlerin tadına baka baka yola devam ediyoruz; Aydınlı incirle, Akçakocalı fındıkla, Akşehirli kirazla, Kızmağanlı uzun elmayla tanışıp şenleniyoruz. Aydınlı, akşam muhallebinin kanı canı oluyor.&nbsp;Umuyoruz ki bizim Aydınlı, Akçakocalı, Kızmağanlı’yla herkes tanışsın. Keşfedelim, sahip çıkalım, geliştirelim; e tabii yiyelim güzelleşelim.&nbsp;• Coğrafi işaret nedir? Türkiye Patent ve Marka Kurumu’nun tanımına göre coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleriyle coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMzJlZDAxZWVkNTg4MDAwNjE5Y2Q2YiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuY2kuZ292LnRyJTI1MkZzYXlmYSUyNTJGY28lMjUyNUM0JTI1MjU5RnJhZmktaSUyNTI1QzUlMjUyNTlGYXJldC1uZWRpcg=="">kalite işaretidir</a>. Coğrafi işaret tesciliyle; kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen ham maddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır.• Baldan tatlı: Ağustosta tatile çıkamayanların neyse ki bir tesellisi var: Pazara incirin hası geliyor. Türkiye’de birçok incir çeşidi bulunsa da coğrafi işareti tescilli dört incir var. Aydın İnciri (sarı lop), Melli İnciri, Bursa Siyah İnciri, Ege İnciri. Farklı coğrafyalarda yetiştikleri için toprak, iklim, rakım gibi faktörlerden ötürü tat ve görünüm farkları oluyor. Coğrafi işaret sertifikaları farklı zamanlarda alındığı ve farklı detaylara sahip olduğu için akademik bir karşılaştırma yapmak zor.• Ağustos ayının göz bebeği: Tavsiyemiz her zaman bulduğunuz en iyi incirden yana olsa da Bursa Siyah İnciri hem albenili rengi hem daha yoğun aromasıyla bizim için ağustos ayının göz bebeği.•&nbsp;Taze incir + kırmızı soğan + reyhan + biraz da hayal gücü: İtalyan focaccia'sını taze incirle hayal edin. Ettiniz mi? Şimdi üzerine kırmızı soğan ve taze reyhan yaprakları ekleyin. Eklediniz mi? Şimdi sözü tarifin sahibine bırakmanın vakti. Buyurun nutmag'in taze incirli, kırmızı soğanlı ve reyhanlı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMzJlZDAxZWVkNTg4MDAwNjE5Y2Q2YiZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cubnV0bWFnLm1lJTI1MkZwb3N0JTI1MkZ0YXplLWklMjUyNUNDJTI1MjU4N25jaSUyNTI1Q0MlMjUyNTg3ci1raXJtaXppLXNvJTI1MjVDNCUyNTI1OUZhbi12ZS1yZXloYW5saS1mb2NhY2NpYQ=="">focaccia'sı.</a><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-08-11T19:49:15.211Z.jpeg" alt="Taze incirli, kırmızı soğanlı ve reyhanlı focacciaFotoğraf: nutmag üzerinden"><figcaption>Taze incirli, kırmızı soğanlı ve reyhanlı focaccia Fotoğraf: nutmag üzerinden</figcaption></figure>

Coğrafi işaret ile ilgili hikayeler