Zappa Zamanlar

Dört günlük haftadan modern köleliğe... Çalışmak, ama nasıl?

Çalışmak, ama nasıl?

Yazar:&nbsp;Emrah Bilge<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İnsan üretmeye, ürettiklerini tüketmeye başladığından beri kaçınılmaz olarak çöp de üretiyor.
Bu da avcı-toplayıcı hayattan yerleşik geçerek, tarım üretimi yapmaya başladığımız 12 bin yıl
öncesine dayanıyor. Binlerce yıl boyunca doğadan topladıklarımızı, avladıklarımızı, ekip
biçtiklerimizi tükettiğimiz ve doğadan aldıklarımızı, çöp bile olsalar doğaya geri verebildiğimiz
bir düzende yaşadık. Ancak bundan yaklaşık 200 yıl önce her şeyi değiştiren bir şey oldu: Sanayi
devrimi. Sanayi devrimi öncesinde az sayıda ve el emeği ile üretilebilen ürünleri elde etmek
zor olduğu için bunları kaldırıp atmak da zordu. Daha önce sadece belirli bir azınlık tarafından
elde edilebilen bu ürünler, sanayi devrimi ile birlikte milyonlarca adet üretilebilir hale gelince,
bunların atılmasıyla ortaya çıkan “çöpün” miktarı da aynı oranda artmış oldu. Önceki 11 bin
800 yılda ürettiğimiz çöpün binlerce katını son 200 yılda dünyaya saçtık. Artık en çok çöp
üretiyoruz.Çöpün tanımı da son yüzyılda değişiklik gösterdi. Modası geçen, artık istenmeyen, göz
önünden uzaklaştırılmak istenen her şey artık çöp sayılıyor. Günümüzde farklı kültürel yapılara
sahip olsalar da dünya toplumlarının tümünü kapsayan tek bir “üst kültürden” bahsetmek
mümkün: Bunun adı tüketim kültürü, hatta “kullan at” kültürü. Artık ihtiyacımız olanı,
ihtiyacımız kadar tüketmiyor; “yeni çıkan”, “hayatımızı kolaylaştıran” milyarlarca ürünü
kullanıp çöpe atıyoruz. Peki, çöp çıkmasın diye ne yapacağız? Alışveriş yapmayacak,
ihtiyaçlarımızı almayacak, mağarada mı yaşayacağız?Bunun yanıtı için başlıktaki soruya dönelim: Çöpüne sahip çıkmak ne demek? Çöp üretimi
aslında bir şeyi attığımızda değil, bir ürünü satın aldığımızda başlayan bir süreç. Yani çöpü
azaltmanın en iyi yolu daha oluşmadan, yani satın alırken harekete geçmek. Gerçekten
ihtiyacımız olan şeyleri, ihtiyacımız kadar tüketmek.Her şeyden önce tek kullanımlık ürünlerden olabildiğince uzak duracağız. Meşrubat pipetleri,
plastik poşetler, plastik/kâğıt bardaklar gibi şeylere gerçekten ihtiyacımız hiç yok. Bunlar
dünyada üretilen çöpün çok büyük bölümünü oluşturarak en büyük kirlilik kaynağı oluyorlar.
Ayrıca satın almak zorunda olduğumuz ürünlerin ambalajlarının, geri dönüştürülür olup
olmadıklarına dikkat ederek de çöpümüze daha çöp olmadan sahip çıkabiliriz.Peki, israftan, tüketim çılgınlığından uzak durarak çöpümüzü azalttık ama gene de bazı şeyleri
atmamız gerekiyor. Şimdi ne yapacağız? Bundan sonra yapılacak olan aslında kolay olmakla
beraber biraz kafaları karıştıran bir süreç gibi görünüyor. Oysaki süreç oldukça basit: Geri
dönüştürülebilir atıklarımızı ayırarak bunları geri dönüşüm kutularına atmamız ya da
belediyeye ayrıca vermemiz yeterli. Kâğıt, cam, metal, plastik atıkları -ki bunların büyük
bölümünü ambalaj atıkları oluşturuyor- mutfak, yemek atıkları gibi “kirli” atıklardan ayırdıktan
sonra zaten ortada bir sorun da kalmıyor. Ayrıştırdığımız bu atıklarımızı, onlara sahip çıkarak
ambalaj atıkları ve cam kutularına atarak, ya da bağlı olduğumuz ilçe belediyesi ayrı olarak
topluyorsa ayrı poşetlerde vererek soruna son noktayı koymuş olacağız.Çöpü azaltma ve geri dönüşüm konularının önceliklerimiz arasında yer alması için doğaya özel
bir ilgimizin olması, çevre konusunda çalışıyor olmamız ya da popüler deyişle bir “çevreci”
olmamız gerekmiyor. Yapılan araştırmalar gelişigüzel çevreye atılan plastiklerin gözle
görülmeyecek kadar küçük parçacıklar olan mikro plastiklere dönüşerek içtiğimiz suya,
yediğimiz balığa hatta anne sütüne bile karıştığını gösteriyor. Issız dağ doruklarından toplanan
yağmur örneklerinde bile bu mikro plastikler bulunuyor. Bu, artık dünya üzerinde yaşayan 8
milyar insanın ortak sorunu.Dünyada yılda 2.01 milyar ton, Türkiye’de ise 32 milyon ton çöp atılıyor. Bu da ülkemizde kişi
başı yıllık 400 kg atık ürettiğimiz anlamına geliyor. Türkiye’de ürettiğimiz bu atığın yalnızca
%11,8’ini geri dönüştürüyoruz. (2020 yılı TÜİK verilerine göre) Kalan kısmı ise ya çevreye
atılıyor ya da belediyeler tarafından depolama alanlarında bertaraf ediliyor, yani sistemli bir
şekilde toprağa gömülüyor. Ortalama geri dönüşüm oranı dünyada %20, OECD ülkelerinde ise
%30 civarında. Dünyayı yakalamak için evlerimizde ayrıştırmayı alışkanlık haline getirmemiz ve
geri dönüşüm oranını artırmamız önemli hedeflerimiz olmalı.Dünya her geçen gün daha çok çöple doluyor, zamanımız giderek daralıyor. Umutsuzluğa
kapılmanın bir anlamı yok, çünkü sorunun kaynağı gibi çözümün kaynağı da biziz. Hepimiz…

Çöpüne Sahip Çık

Kendisine sahip çıkmadan önce çöpün ne olduğu ya da neyin çöp olduğu sorularına yanıt vermek gerek. Neyin çöp olduğunu anlamak için de çöpü kimin ve nasıl ürettiğini düşünmek, biraz geçmişe bakmak…

Çöpüne Sahip Çıkmak da Ne Demek?

Anlatıcı:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/anilgkts/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Anıl Göktaş</a>. Fotoğraflar:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/denizsabuncu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deniz Sabuncu</a>.İstasyonlar şehrin ekonomik gelişiminde aktif rol oynayan vedaların, buluşmaların, kavuşmaların, sevincin ve hüznün yaşandığı, kent belleğinin önemli bir parçası. Sanayi devrimiyle birlikte Avrupalı devletler hammadde açığını kapatmak ve ürünleri ulaştırabilmek amacıyla daha hızlı, güvenli ve az maliyetli ulaşım yolları arıyorlar. 19. yüzyılın ilk yarısında İngiltere’de demiryolları inşa edilmeye başlanıyor, aynı yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti topraklarında da demiryolları önemli bir atılım. Tamamlanması 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar sürüyor.Güzergâhlarının belirlenmesinde birçok faktör rol oynuyor. Bunlardan en önemlisi; tarımsal üretimin yapıldığı verimli iç bölgelerden limanlara, ürünlerin hızlı ve düzenli taşınabilmesi. Çünkü öncesinde mallar hayvanlar aracılığıyla ulaştırılıyor; yavaş ve pahalı bir yöntem. Demiryolunun gelişi erişim süresi ve kalitesini değiştiriyor, karadan denize nakliye bağlantısı kuruluyor. Kızıltoprak - Bostancı’yı da içine alan hattın başlangıçla bitiş noktaları Haydarpaşa ve İzmit. Bunlar rastgele seçilmiş yerler değil, her ikisi de liman. Hat üzerindeki Bostancı İstasyonu yakınında konumlanan Bostancı İskelesi 1910’lu yılların başında inşa ediliyor. Şehirde deniz ve karayolu geçişinin yapılabildiğini gösteren örneklerden biri burası.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/5/1670587842926.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bostancı İstasyonu'nun içi</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şehri dışarı açan kapı</h2>İstasyonlar enine gelişen dikdörtgen planlıdır. Alt katlar idari ve işletme amaçlı, yolcu bekleme salonu, gişe ve ambarlar gibi işlevsel birimlere ayrılır; üst katlarında çalışanların lojmanları bulunur. Yolcu ya da yükün bir noktadan diğerine taşınmasında kullanılsa da sosyal hayat pratiklerinde çok daha fazlasıdır aslında. Bugün, hayatımızın rutininde çok da kullanmadığımız, yaşanmışlık ve anılarla dolu istasyonlar, inşa edildikleri bölgenin ekonomik ve sosyal açıdan gelişimine katkı sağlayan önemli faktörlerden.19. yüzyılın başında üretilen malların (meyve, sebze gibi tarımsal ürünler ağırlıklı) demiryoluyla birlikte daha hızlı transfer edilebilmesi ve karayoluna oranla ucuz olması çiftçilerin ürünlerini bozulmadan satmasını sağlıyor, kazanılan gelirle yenilerini ekmesine olanak sunuyor ve refahını yükseltiyordu. İstasyonların geçtiği bahçe ve bostanlarda ekonominin gelişmesi, yeni göçmen mahallelerinin oluşmasına yardımcı oluyordu.20. yüzyılın başında tren yolculukları bazı güzergâhlarda günlerce devam edebiliyordu. Zamanla duraklarda açılan, yolcuların gece konakladıkları oteller, sabah yola çıkmadan önce bulundukları bölgenin İstasyon Caddesi üzerindeki dükkânları için de kazanca dönüştü. İstasyonlar inşa edildikleri yerlerin önce çekim merkezi oluyor, ardından semtlerin yeni merkezlerine dönüşüyordu. İstasyonların çevresinde oluşan yapılar birbirlerine İstasyon Caddesi ile bağlanıyor; ziyaretçiler, seyyahlar ve semt sakinleri bu caddelerde alışveriş yapıp sosyalleşiyordu.İlerleyen yıllarda genişleyen ve gelişen bu bölgeler; dönemin paşalarının ve üst düzey bürokratların yazlık (sayfiye) konaklarına da ev sahipliği yaptı. Erenköy'deki Şükrü Bey, Bihter Hanım, Sakıp Bey ve Ziya Bey konakları günümüze ulaşan örneklerden.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İstasyon duraklarının oluşturduğu mahalleler&nbsp;</h2>19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Göztepe’de düzenli vapur seferleri sayesinde bölge sayfiye yeri hâline geldi. Aynı yüzyılın son çeyreğinde demiryolunun inşasıyla birlikte artık yaz-kış oturulan bir mahalle oldu.&nbsp;1903 yapımı Bostancı’da Huguenin Köşkü, istasyonun inşasından sonra vapur iskelesi olarak kullanıma açıldı. Hattın geçtiği güzergâh üzerinde Raimondo D’Aronco’nun yapmış olduğu yapılar da var. Bunlar; Feneryolu'nda Mehmet Sadık Efendi Konağı (1904), Erenköy'de Cemil Bey Konağı (1904) ve Fenerbahçe'de Botter Evi (1906).<img src="https://images.aposto.com/2022/11/5/1670587023188.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Göztepe İstasyonu</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İstasyon kültürü</h2>İnşa edildikleri dönemde etrafında oluşmaya başlanan yerleşimlere sinema ve tiyatro getirmenin yanı sıra kitapların ve gazetelerin ulaşmasını da sağlayan, tüketim, üretim ve sanat kültürünü şekillendiren Kızıltoprak-Bostancı hattı üzerindeki istasyonlar, son dönemde Marmaray’ın yapımıyla birlikte işlevsiz kaldı.Oysa tarih, devrolabilir, bugünün ihtiyacına cevap verebilir. Restore edilmelerinin ardından yeni diyalog, tanışma ve kültürel aktivitelere alan açan Bomontiada ve Fişekhane örneklerinde olduğu gibi. Göztepe İstasyonu ve Tarihî Moda İskelesi’ne benzer olarak tüm bu terk edilmiş istasyonlar sergi alanı, müze veya kütüphane formunda kullanıma açılabilir, eskiden olduğu gibi bulundukları bölgenin çekim merkezi hâline gelebilir, kültürü şekillendirebilirler.

Soli

Tren istasyonlarının dünü ve bugünü.

Kızıltoprak-Bostancı arası demiryolu rotası

18. yüzyılda İngiltere’de başlayan Sanayi Devrimi, başta Avrupa olmak üzere tüm dünyada siyasi, ekonomik ve sosyal değişimlerin yaşandığı bir devrimler çağına kapı araladı. Sanayi devriminin etkisiyle şehirlerin genişlemesi, yeni kurulan fabrikaların işgücü ihtiyacının karşılanması için köyden kente göçlerin hızlı bir şekilde artması ve kent yaşamının yarattığı yeni yaşam tarzları sosyolojik dönüşümlere de ivme kazandırdı. Büyük siyasi ve teknolojik gelişmelerin de yaşandığı bu dönemde tarihin akışı bir nevi hızlandırıldı ve “modern dünyaya” adım atıldı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Modernleşme ve muhafazakârlık&nbsp;</h2>Modernliğin ne olduğuna dair net bir tanım yapmak pek mümkün olmasa da Türkiye tarihinde yaygın bir şekilde kullanılan tanım temelde Avrupai hayat tarzı ve Avrupa ülkelerinin siyasi ve hukuki sistemlerini temel almıştır. Öte yandan, modernleşmenin yapıtaşlarından birini şehir ve şehir hayatı oluşturur. Şehirler veya kentler, aynı zamanda yerli ve yabancı insanların etkileşime girdiği ve her türlü düşüncenin dile getirilmesine olanak sağlayan modern kamusal alanların da ortaya çıktığı yerlerdir. Kırsal alanlardaki geleneksel, dışa kapalı, akrabalık ve komşuluk ilişkilerinin güçlü olduğu yaşam tarzını benimsemiş geniş halk kitleleri Sanayi Devrimi'nin etkisiyle kitleler halinde büyük kentlere göç ettiğinde, burada bireyselliğin daha ön planda olduğu ve modernleşmenin geleneksel yaşam tarzlarını büyük oranda ortadan kaldırdığı yeni bir dünyaya adım attı.Hem Sanayi Devrimi'nin yarattığı ağır ve güvencesiz çalışma koşullarında ezilen hem de modernleşmenin hızlı ve yıkıcı etkileriyle geleneksel yaşam tarzlarının ortadan kaldırıldığını düşünen toplumsal kesimler geleneklerini, değerlerini ve kırsaldaki yaşam tarzlarını modernleşmenin etkilerine karşı korumak, muhafaza etmek ister. Dolayısıyla, muhafazakârlık (conservatism) modernleşmenin geleneksel hayat tarzları ve toplumsal değerler üzerindeki dönüştürücü ve yıkıcı etkisine karşı geleneğin veya dini değerlerin muhafaza edilmesini savunan bir ideoloji olarak Avrupa’da ortaya çıktı. Burada vurgulanması gereken husus, muhafazakarlığın modernleşmeye karşı bir tepkiden ziyade bir refleks olduğu ve modernleşmeyi reddetmekten ziyade modernleşirken geleneği de koruma arzusu olduğudur. Tanıl Bora’nın Cereyanlar adlı kitabında da ifade ettiği gibi “Muhafazakarlık, restorasyon ideolojisidir. Anti-modernist değildir,&nbsp;modernliği gelenekle terbiye etmeyi hedefler."Fransız İhtilâli’nin muhafazakârlığın doğuşundaki önemi de yadsınamaz ölçüde büyüktür. Aristokrasinin ve merkezi yönetimin yüzyıllara dayanan köklü bir tarihi olduğu Fransa’da devrimin yarattığı siyasi ve sosyal değişimin hızı çoğunluğu kırsal kesimlerde yaşayan köylü halkı önemli ölçüde etkilemiş ve hızlı değişime karşı geleneğin korunmasını hedefleyen muhafazakârlık güç kazanmaya başlamıştır. Bu çerçevede muhafazakârlık, devrimden önceki mevcut sistemi tanımlayan ancien régime’e dönüşü hedefler.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/8/4/1663229599517.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.27" width="550" alt="ancien" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tüm ideolojilerde olduğu gibi muhafazakârlığın da farklı yorumları ve uygulama biçimleri var. Kıta Avrupası’nda gelişen muhafazakâr ideoloji daha baskıcı ve reaksiyonerken muhafazakarlığın İngiltere ve ABD’deki yorumu daha esnek ve gelişime açıktır. İngiliz siyasetçi Edmund Burke’un görüşleri üzerine teorize edilen muhafazakârlık, geleneklere bağlı kalarak modernleşmeyi savunan bir muhafazakârlık yorumudur. “Muhafaza etmek için değiş” mottosuyla açıklanan bu muhafazakârlığın en önemli temsilcisi olarak Birleşik Krallık’taki Muhafazakâr Parti örnek verilebilir.2. Dünya Savaşı’nın ardından Avrupa’da sosyal refah devletinin yükselişi beraberinde Burke’ün temsil ettiği ilerlemeci muhafazakârlığın da güçlenmesine zemin hazırladı. Bu dönemde başta Almanya ve İtalya olmak üzere Hristiyan Demokrat partilerin güç kazanması da Avrupa’da muhafazakârlığın güçlenmesine ve aynı zamanda ilerlemeci bir zemine gelmesinde önemli paya sahiptir. 1970’lerde muhafazakâr-sağ ideolojinin dönüşerek “Yeni Sağ” olarak adlandırılan neoliberal anlayışın ön plana çıkması devletin güçlü ve ön planda olduğu muhafazakâr ideolojinin de yeni bir evreye girmesine zemin hazırladı. Devletin geri plana çekilerek piyasanın güç kazandığı yeni neoliberal sistemin en önemli temsilcileri de ABD’de Cumhuriyetçi Partili Ronald Reagan, Birleşik Krallık’ta ise Muhafazakar Partili Margaret Thatcher oldu.Yukarıda tarihsel gelişimini ele aldığımız muhafazakârlığın temelde hiyerarşi, otorite, gelenek ve mülk sahipliği üzerine inşa edildiğini söylemek mümkün.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Erken Cumhuriyet döneminde muhafazakârlık</h2>Yazının başında da ifade edildiği üzere muhafazakârlık, modernleşmenin hızlı ve yıkıcı toplumsal etkilerine karşı bir nevi köklere tutunma ve onları kaybetmeden dönüştürüp gelişmeyi amaçlar. Türkiye gibi modernleşmenin zamana yayılmadığı ve tabandan ziyade tepeden inme bir anlayışla hayata geçirildiği toplumlarda muhafazakârlık modernleşmeye karşı bir kalkan olarak kullanılıyor ve ilerlemeci olmaktan ziyade daha reaksiyoner bir kimliğe bürünüyor.Peki, modernizmin yıkıcı etkilerine karşı hangi köklere tutunacağız? Bu sorunun cevabını Türk milliyetçiliği, Osmanlı tarihi ve İslâmiyetin harmanlanmasıyla oluşturulan milliyetçi-muhafazakâr veya milliyetçi-mukaddesatçı olarak tanımlanan muhafazakârlıkta bulmak mümkün. Dolayısıyla, Türkiye’de muhafazakârlığı milliyetçilik ve İslâmcılıktan ayırmak pek mümkün değil. Tanıl Bora’nın sözleriyle “Muhafazakârlık bir düşünce akımı olmaktan ziyade Türk sağının, milliyetçiliğin ve İslâmcılığın esansı olmuş, geniş bir asgari müşterek zemininin oluşumuna katkıda bulunmuştur.”.Cumhuriyet döneminde oluşan muhafazakârlığın köklerini rejimin ilk yıllarına kadar götürmek mümkün. Milli Mücadele’nin öncü figürlerinden Kazım Karabekir, Cumhuriyetin kurucu kadrolarındaki hakim modernleşme (bu dönemde modernleşmenin Batılılaşma ile eş anlamlı olarak kullanılması yaygındır) zihniyetine karşı dini değerleri savunmuş ve siyasetteki muhafazakârlığın ilk temsilcilerinden olmuştu. Bu dönemde muhafazakâr bir aydın sınıfı da kamusal alanda vücut bulmaya başladı. Ekseriyetle Cumhuriyet rejimini benimseyen muhafazakâr aydınlar Osmanlı köklerinden tamamen kopmayı yanlış buluyor ve gelenekle modernleşmenin harmanlanmasını savunuyorlardı.<img src="https://images.aposto.com/2022/8/4/1663229408030.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" alt="karabekir" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Cereyanlar kitabında, muhafazakâr aydınların bir araya geldiği ve fikirlerini yazıya döktüğü ilk yer olarak Dergâh dergisi gösterilir. İslâmcılıkla muhafazakârlığın henüz iç içe geçmediği bu dönemde muhafazakâr düşüncenin temel referans noktası Osmanlı tarihi olmuştur. &nbsp;Osmanlı İmparatorluğu’nun altın çağı olarak nitelendirilen 15.-16. yüzyıl bir nevi ilerlemenin ve öncülüğün referans noktası olarak kabul edilerek Osmanlı’nın modernleşme sürecinde de olduğu gibi bu dönemi referans almanın gelişmek için en doğru yol olduğu fikri ağırlık kazanmaya başlamıştır.“Erken Cumhuriyet’in jakoben harareti söndükçe, Osmanlı tarihinin klasik çağının itibarının iade edildiği görülür. İmparatorluğun bir büyük Avrupa gücü olduğu altın çağdan, milliyetçi gurura yakıt alınır.”Muhafazakâr kesimde Sultan 2. Abdülhamid kültünün oluşmaya başlaması da bu döneme dayanır. Özellikle Necip Fazıl Kısakürek’in “Ulu Hakan 2. Abdülhamid Han” adlı kitabıyla muhafazakâr kamusal alana yayılan Abdülhamid kültü batının yıkıcı modernizmine karşı dini ve geleneksel değerlerin korunduğu bir çeşit direniş dönemini sembolize eder. Öte yandan, Necip Fazıl’ın “Bir gedik açtık surda, mukaddes mi mukaddes” dizeleri muhafazakârlığın ve İslamcılığın pasif konumunu terk ederek rövanşist bir anlayışla hakim ideolojiyle hesaplaşmaya başladığının da simgesi olarak kabul edilebilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Muhafazakârlığın hakim ideolojiye dönüşmesi</h2>Muhafazakârlığı hakim ideoloji olarak benimseyen ilk parti Demokrat Parti’dir. 1980’lerde Turgut Özal liderliğindeki ANAP’ta da görüldüğü üzere DP liberal-muhafazakâr bir çizgiyi benimsemiş ve tek parti döneminin batılılaşma hamlelerini tarihi ve dini geleneklere bir başkaldırı olarak betimlemiştir. 1960 darbesinin ardından Türkiye siyasetinde sağ-sol çatışmasının hız kazanmasıyla birlikte muhafazakâr kesimin çeşitli siyasi ve sivil toplum örgütleri kurarak toplumsal örgütlenmeye hız kazandırması muhafazakârlığın dönüşmesine de neden olmuştur.Milli Türk Talebe Birliği (MTTB) milliyetçi-muhafazakâr ideolojinin en önemli toplumsal örgütlenmelerinden biridir. O dönemde güçlenen sol hareketlere karşı milliyetçi bir sağ cephe oluşturan MTTB Osmanlıcılık ve milliyetçiliğin harmanlanmasına da katkıda bulunmuştur. Necmettin Erbakan öncülüğündeki Milli Görüş hareketinin de güçlenmeye başladığı bu dönemde MTTB Türk milliyetçiliği çizgisinden uzaklaşarak daha İslâmcı bir çizgiyi benimsemiş ve AK Parti'nin kurucu kadrosundaki birçok isim de (Recep Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül, Bülent Arınç ve kurucu kadro da olmasa da Hulusi Akar) bu dönemde MTTB’de yetişmiştir.12 Eylül 1980 darbesinden sonra askeri rejim tarafından kurulan yeni siyasi ve ekonomik rejimde muhafazakâr-milliyetçilik hâkim ideoloji olarak kabul görmüş ve rejim tarafından da desteklenmiştir. Hem hayata geçirilen neoliberal ekonomik rejimin işletilebilmesi hem de komünizmle mücadelede bir panzehir olarak muhafazakâr-milliyetçilik Turgut Özal liderliğindeki ANAP’ın da hâkim ideolojisi olmuştur. Devlete itaatin muhafazakârlığın temel değerlerinden biri olduğu düşünüldüğünde baskıcı askeri rejim için en kullanışlı ve güvenli ideolojinin de milliyetçilikle harmanlanmış muhafazakârlık olduğu aşikârdır.2002 yılında iktidara gelen AK Parti ise ideolojisini muhafazakâr-demokrat olarak tanımlayarak muhafazakârlıkta Türkiye siyasetine yeni bir sayfa açtı. AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan, muhafazakâr demokratlığı şu sözlerle tanımlıyordu:“Geleneği dışlamayan bir modernlik, yerelliği kabul eden bir evrensellik, manayı reddetmeyen bir rasyonellik, köktenci olmayan bir değişim”AK Parti’nin bu ılımlı ve ilerlemeci muhafazakârlığını Avrupa Birliği üyeliği hedefinin güçlü olduğu, askerin ve bürokrasinin çekimser ve hatta tehditkâr yaklaşımının devam ettiği ve siyasi otoritesini tam anlamıyla sağlamlaştıramadığı bir dönemde uygulanan geçiş ideolojisi olarak değerlendirebiliriz. Nitekim, kısa zamanda iktidarına karşı asker ve bürokrasiden gelen tehditleri bertaraf eden ve girdiği seçimlerde oy oranlarını sürekli olarak artırarak iktidarını sağlamlaştıran AK Parti zamanla muhafazakâr demokratlıktan uzaklaşarak İslamcılığın temel alındığı milliyetçi-muhafazakâr bir ideolojiyi benimsedi. Cumhuriyetin erken dönemlerinde olduğu gibi AK Parti dönemlerinde de Osmanlı tarihi gücün ve ihtişamın sembolü olarak muhafazakârlığın referans noktası haline geldi ve 2. Abdülhamid’in otoriter ve baskıcı rejimi “dış güçlere direnen güçlü hükümdar” imgesiyle süslenerek Recep Tayyip Erdoğan’la eşleştirildi. AK Parti destekçilerinin “Seni Abdülhamid’in yalnızlığına terk etmeyeceğiz” sloganları bu dönemde oluşturulan güçlü lider güçlü devlet imajını net bir şekilde özetliyor.AK Parti’nin iktidarını güçlendirmesi ve medyayı kontrol altına almasıyla birlikte bir kültürel hegemonya kurma politikası da hayata geçirilmiş ve milliyetçi-muhafazakârlığı hâkim kültür haline getirme çalışmaları başlamıştır. Bu dönemde tarihi karakterleri ele alan tarih dizilerinin sayısının artması, Milli Eğitim müfredatının içeriğinin değiştirilmesi, siyasi söylemlerde ve parti propagandalarında hem İslâmi hem milliyetçi söylemlerin ağırlık kazanması muhafazakâr kesimde de büyük destek bulmuş ve Cumhuriyet rejiminin modernleşme hamlelerine karşı bir rövanş dönemi başlamıştır. 2018 yılında Milliyetçi Hareket Partisi ile ittifak oluşturan AK Parti, İslâmcı muhafazakârlığa güçlü bir milliyetçi damarı da ekleyerek belki de Cumhuriyet döneminde hiç görülmediği kadar rövanşist, İslâmi değerleri ön plana çıkaran ve aşırı milliyetçi bir muhafazakârlığı hayata geçirdi.<img src="https://images.aposto.com/2022/8/4/1663229292939.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" alt="çavuşoğlu" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yeni Birlik

Spektrum

Geleneği koruyarak modernleşmeden hakim ideolojiye: Muhafazakârlık

Modern siyaset felsefesinin kurucusu olarak nitelenebilecek olan İngiliz filozof Sir Francis Bacon, 1597 yılında yayımladığı Meditationes Sacrae çalışmasında “knowledge itself is power” yani “bilginin kendisi, güçtür” dediğinde acaba bugün herhangi bir konuda elinde bilgiyi, yani veriyi elinde bulunduranların bu kadar güçlü olacağını da düşünmüş müydü? Sir Francis Bacon’ın ne düşündüğünü net olarak bilemesek de fazlasıyla vizyoner olduğunu ve bilginin gerçek gücünü doğru bir şekilde anladığına eminiz.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1647509859461.png" width="550" ratio="0.82" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sanayi devrimi öncesinde toprak sahiplerinin asıl güç sahibi olduğu zamanlardan, bilgiyi elinde tutanların asıl güç sahibi olduğu günümüze geliş hikayemizde muhtemelen en önemli etken elbette teknolojideki sınırsız gelişmelerdi. İçinde bulunduğumuz iletişim çağı tüm insanlığa muazzam bir iletişim ağı sunan yeni nesil teknolojilerle baştan aşağı donatılmış durumda. Bu da elbette küreselleşmenin en büyük destekçisi olmasına olanak tanımakta. Bugünkü konumuz ise günümüz dünyasının en önemli unsuru olan verinin gücü ve döngüsel ekonomi sisteminde nasıl kullanılabileceği hakkında. Fakat döngüsel ekonomide verinin nasıl kullanılacağına geçmeden önce, lineer ekonomide verinin neden verimli şekilde kullanılamadığına kısaca göz atalım.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kullanılan veya ikinci el olarak kullanılabilecek ürün ve materyallere dair herhangi bir bilginin bulunmaması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sıfırdan elde edilmiş hammaddeler ile sıfırdan üretilmiş yeni ürünlerin çevresel ve sosyal negatif etkilerinin göz ardı edilmesi ile fiyat “avantajına” sahip olması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ürünlerin tamir edilebilen, kolay bakım&amp;onarım süreçlerine dahil edilebilecek olup olmadığına dair bilgi eksikliği. Bu eksiklik genelde üreticilerin “patent” kaygıları dolayısı ile ortaya çıkmakta,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Özellikle ürünlerin çevresel etkilerinin şeffaf bir biçimde açıklanmasını sağlayacak etiketleme standartlarının eksikliği,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İkinci el ürünlere karşı olan “kalitesizlik” önyargısının sıfır ürün tüketimi için avantaj sağlaması,</li></ul>Yukarıdaki maddelerin hepsi lineer ekonomi sisteminin ve düşünce yapısının veriyi doğru şekilde kullanmamızı engelleyen kronik yanlışlarından kaynaklanmakta. Tüm tüketim alışkanlıklarımızı değiştirebilen, insanların siyasi seçimlerini etkileyebilecek güçteki veri bilimi, sizce de bu sorunların önüne geçerek, küresel bir sorumlu üretim ve tüketim bilinci oluşturamaz mı? Bize göre bu sorunun cevabı kesinlikle evet, fakat ekonomik kaygıların halen daha iklim krizi ile ilgili kaygıların önünde kalıyor olması veri bilimini gelecek için değil, günü kurtarmak için kullandığımızı gösterir nitelikte. Sistemlerin değişimi, düşünce yapılarının değişimi ne kadar zor olsa da bu değişim sürecine bir şekilde başlanması ve herkesin elinden geldiğince katkı yapması gerekiyor. Döngüsel ekonominin hala daha emekleme aşamasında olduğunu düşündüğümüzde elbette önümüzde gidecek çok fazla yol var. Yolumuz uzun olsa da geleceğe dair hedeflerimiz ve vizyonumuz bize planlama ve harekete geçme noktasında büyük bir destek sağlıyor. Geleceğin planlanması için doğru adımların atılması amacıyla Almanya/Berlin’de bulunan Humboldt Üniversitesi, “Einstein Center Digital Future” merkezinde yer alan Akademisyenlerin hazırladığı <a fr-original-style="" href="file:///C%3A/Users/tunc_/Desktop/sustainable-digital-market-design_2022.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Sustainable Digital Market Design: A Data-Based Approach to the Circular Economy”</a> çalışması bize tam da veri biliminin dijital bir döngüsel ekonomi sistemi için nasıl kullanılması gerektiğini anlatıyor. Amacımız çalışmanın tamamını özetlemek değil, sadece ana konumuz olan verinin değer süreçlerinde nasıl kullanım alanına sahip olabileceği noktasına odaklanmak. Döngüsel ekonomide verinin kullanımı Çalışmada döngüsel ekonomi prensiplerine göre ürün yaşam döngüsü beş ana bölüme ayrılıyor. Bölümler sırayla; tasarım, üretim, kullanım, ikincil kullanım ve tercih edilmemesi gerekse de geri dönüşüm. Bildiğiniz gibi geri dönüşüm döngüsel ekonomi içerisinde en son sırada, artık başka bir çare kalmadığında devreye girmekte. Bu durum her ne kadar yanlış anlaşılıp, geri dönüşüm çok değerli bir süreçmiş gibi görünse de, ana amacın kaynakların değerini korumak olan döngüsel ekonomi içerisinde önemli bir yere sahip değil. Tasarım; üreticilerin tasarım aşamasında ürün ile ilgili tüm verileri sundukları bir yaklaşım ile “patent” haklarını koruyacak bir regülasyonla ürünlerin üretimi için gereken tedarikçilerin lokal tedarikçiler olmasını sağlamak. Bu sayede ürünün her parçası ile ilgili doğru veriye sahip olan alt yükleniciler, ürünleri lokalde üretebilir ve küreselleşmenin en büyük sorunlarından olan lojistik süreçlerini engelleyebilir. Üretim; üreticiler, ürettikleri ürünlerin yaşam döngüsü envanterine ait verileri ürünleri ve kullanılan tüm materyalleri takip etmek amacı ile oluşturabilir. Bu sayede hem üreticiler, hem satıcılar hem kullanıcılar hem de yasa yapıcı mekanizmalar ürünlerin yaşam döngülerini dijital bir ortamda takip ederek ürünün ekolojik etkilerini belirli standartlar altında öğrenebilir ve gereken adımları atabilir. Kullanım; ürün ve hizmetlerin mevcut kalite ve kullanım durumlarına ait veriler <a fr-original-style="" href="https://azure.microsoft.com/tr-tr/overview/internet-of-things-iot/what-is-the-internet-of-things/#overview" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">IoT teknolojisi</a> ile dijital ortamda gerekli tüm paydaşlarla paylaşılabilir. Bu sayede üreticiler ürünlerin kullanım süreçlerini takip edebilirken, kalite durumları kontrol edilebilen ürünler paylaşım platformlarında konumlandırılarak özellikle ikinci el ürün kullanımına önyargılı olan tüketicilerin ürünün kalitesinden emin olmasına olanak tanıyabilir. Aynı zamanda IoT ile ürünlerin enerji kullanımları, ekolojik etkileri gibi önemli metrikler de yine tüm paydaşlar tarafından takip edilerek hem üretim hem de tüketim süreçlerinin devamlı iyileştirilmesine olanak tanıyabilir. İkincil kullanım; üreticiler döngüsel ekonominin teknik döngülerinde yer alan tamir, yeniden kullanım ve yeniden üretim süreçleri için tamir ve bakım&amp;onarım servisleri ile tüketicilere gerekli veriyi sağlar. Bu veri sayesinde servisler gerekli bakım&amp;onarım süreçlerini yürütebilirken, tüketicilerin ürün ve hizmetleri çok daha uzun süre kullanmalarına ve kaynakların değerini en üst seviyede tutmaya olanak tanıyabilir. Standartlaşmış tamir&amp;bakım&amp;onarım sistemleri sayesinde tüm ürün ve hizmetlerin yaşam döngüsü uzatılabilir. Geri dönüşüm; yukarıda belirttiğimiz gibi geri dönüşüm döngüsel ekonomi içerisinde en son ve mümkünse hiç tercih edilmeyecek bir süreç. Fakat verinin doğru kullanımı ile, üreticiler ürettikleri ürün ve hizmetlerde hangi materyallerin kullanıldığını şeffaf bir şekilde sunabilir ve bu sayede geri dönüşüme uygun olan/olmayan olarak ürün ve hizmetler doğru yönetilebilir. Bu sayede geri dönüşüme gönderdiğimizi düşündüğümüz ama ne yazık ki geri dönüştürülemeyen ürünlerin atık sahalarında toplanması veya toprağa gömülmesi gibi süreçler tamamen ortadan kalkabilir ve kaynakların asıl değeri tutulabilecek en yüksek seviyede tutulabilir.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1647509881872.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yukarıdaki örnekler, veri kullanımının döngüsel ekonomi sisteminde aslında ne kadar önemli sorunları çözebileceğini ve bunu da çok basit 1-2 uygulama ile yapabileceğini gösteriyor. Bu uygulamalar içerisinde elbette birçok yeni süreç eklenebilir. Fakat önemli olan nokta hala aynı. Döngüsel ekonomiye geçmek için öncelikle düşünce yapımızı değiştirerek, bugüne kadar yürüttüğümüz neredeyse tüm adımların lineer ekonominin kronik hatalarını barındırdığını kabul etmeliyiz. Mevcut hataları üzerine yama yaparak düzelttiğimizi düşünüyor olduğumuz sürece ne yazık ki ne iklim krizi ne de başka küresel sorunlarla mücadelede istediğimiz veya olması gereken noktada olamayacağız. Veri bilimi ülkemizde de çok önemli bir yol kat etmiş durumda ve önemi gittikçe daha da fazla anlaşılıyor. Özellikle bu alanda çalışan girişimlerimizin ellerindeki bilgiyi sürdürülebilir bir dünya vizyonu ile kullanmalarını temenni ediyoruz. Döngüsel ekonomi içerisinde verinin kullanımı ile ilgili sizin aklınıza gelen başka ne gibi uygulama alanları var? E-posta adresimiz veya sosyal medya hesaplarımız üzerinden bizimle paylaşmayı unutmayın. Haftaya görüşmek üzere,

Döngüsel Ekonomi

Verinin gücü sistemi değiştirebilir mi?

Döngüsel Ekonomide Verinin Önemi

Sanayi devrimi sonrası kadının iş gücüne aktif katılımıyla devletler, aile-iş yaşamı planlanması için sosyal politikalar öngördü ve bunun en önemli adımı olan analık izni ortaya çıktı. Bu iznin kapsamı ve gelişimi ülkelerin kültür ve refah seviyelerine bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Bugün ülkeler, aile-iş yaşamını dengelemek amaçlı politikaları içinde analık izni, babalık izni ve ebeveynlik iznine yer veriyor.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-09-16T12:12:43.517Z.png" alt="Chris Gash"><figcaption>Chris Gash</figcaption></figure><ul><li><a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjIwMTk0YzE2Y2JhMDAwOWUzM2JmZiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGaW5zYW5oYWtsYXJpc2F2dW51Y3VsYXJpLm9yZyUyNTJGZG9rdW1hbnRhc3lvbiUyNTJGZmlsZXMlMjUyRm9yaWdpbmFsJTI1MkZjNWVlNmFmZGFjOGQwNDNmMDUwYTM5MDc1YjAyZGJhMS5wZGY="">Anneliğin Korunması Sözleşmesi’ne göre</a> analık izni, annenin ve çocuğun sağlığının korunmasıyla ilgili olarak doğum öncesi ve sonrasında kullanılacak en az 14 haftalık izin olarak tanımlanıyor. Babalık izni tabiri de doğum sonrası, babanın eşi ve yeni doğmuş bebeğiyle ilgilenebilmesi için öngörülen, analık izninden daha kısa süreli bir izin için kullanılıyor. Ebeveyn izni ise doğum izninden farklı olarak çocuklara bakmakla yükümlü olan anne ve/veya babanın ücretli ve devamlı işlerinden çocuklarına bakmak için ücretli ve/veya ücretsiz izinli sayılması durumunu tanımlıyor. &nbsp;</li><li>Güvenli annelik ve anneliğin korunması: Güvenli annelik, annenin ve bebeğin sağlığı, kadınların <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjIwMTk0YzE2Y2JhMDAwOWUzM2JmZiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbG8ub3JnJTI1MkZhbmthcmElMjUyRmFyZWFzLW9mLXdvcmslMjUyRmR3JTI1MkZsYW5nLS10ciUyNTJGaW5kZXguaHRt"">"insana yakışır işlerde"</a> çalışmaları ve iş verimlilikleri açısından büyük önem taşıyor. Çalışan kadınlar için bu çalışma gücü ister iş gücüne aktif katılım ister tipik olmayan veya kendi hesabına çalışma biçiminde gerçekleşsin; annelik ve aile sorumluluklarıyla çalışma yaşamının dengelenmesi, kadınların toplum içinde aktif rol alması açısından yaşamsal önem arz ediyor. Anneliğin korunması; nerede olursa olsun annelerin ve ailelerinin haklarını, sağlığını ve ekonomik güvenliğini sağlama yönündeki çabaların merkeze alınması anlamına geliyor. &nbsp;</li><li>İstihdam güvencesi: Hamile kadınlara ve yeni annelere, annelik izni sırasında işe gelmedikleri veya salt çocuk yaptıkları için işlerini kaybetmeyeceklerine ilişkin güvence, anneliğin istihdamda kadınlara yönelik bir ayrımcılık kaynağı olmasını engellemek açısından&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjIwMTk0YzE2Y2JhMDAwOWUzM2JmZiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGaW50ZXJha3RpZi5zb2wub3JnLnRyJTI1MkZkb2d1bS1pemlubGVyaSUyNTJG"">zorunlu görülüyor.</a> &nbsp;</li><li>Uluslararası Kamu Hizmetleri Sendikaları Federasyonu’nun yaptığı bir araştırma, Avusturalya’da 2000 ve 2001 yılları arasında doğum izni kullanan kadın kamu görevlilerinin %65’inin 2007 tarihi itibarıyla terfi edemediğini gösteriyor. Buna karşılık, aynı dönemde çocuk yapmayan kadın kamu görevlileri arasında terfi edemeyenlerin oranı %42 olarak belirtiliyor. &nbsp;</li><li>Nüfus politikası olarak doğum izni: Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfusun giderek artması ve çocuk doğum oranlarının azalması zaman içinde devletleri de çocuk sayısını yükseltmeye yönelik politikalara teşvik etmeye itiyor. Ebeveyn izni de bu kapsamdaki politikalardan biri olarak görülüyor. &nbsp;</li><li>Ataerkil sorunlar: Günümüzde kadın ve erkeklerin eşit şartlarda rekabet etmesi öngörülen çalışma hayatında ve toplumsal cinsiyet eşitliği temelinde bir toplum arayışında, bu düzenlemenin sadece kadınlara yönelik olarak kalması ve algılanması artık miladını dolduran bir ataerkil anlayışın ürünü gibi görünüyor. Bu geleneksel ve ataerkil anlayış, kamusal/özel ve mantıksal/duygusal ikiliği üzerinden çocuk bakım hizmetini özel alana/eve ve çocukla duygusal bağı olduğu düşünülen kadına/anneye bırakıyor. Bir ülkede çocuk bakımına yönelik izinler, o ülkenin refah rejimi ve toplumsal cinsiyet eşitliğine bakışından etkileniyor. Ataerkil zihniyetin ve muhafazakâr siyasi iradenin hakim olduğu daha geleneksel toplumlarda ve ülke örneklerinde, genellikle analık/doğum ve ebeveyn izinleri adı altında sadece kadınlara yönelik düzenlemeler yapılıyor. &nbsp;</li><li>Türkiye’de doğum sonrası izinler: Türkiye’de kadın memura doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süreyle analık izni veriliyor. Babalara ise istek üzerine 10 günlük babalık izni kullandırılıyor. Analık ve babalık izinlerinde maaş alınmaya devam edilirken doğum yapan veya eşi doğum yapan memura doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine 24 aya kadar ücretsiz ebeveyn izni&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjIwMTk0YzE2Y2JhMDAwOWUzM2JmZiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy50Ym1tLmdvdi50ciUyNTJGZXlheWluJTI1MkZHQVpFVEVMRVIlMjUyRldFQiUyNTJGTUVDTElTJTI1MjUyMEJVTFRFTkklMjUyRjI0NjlfMjAxM18wMDAwXzAxODZfMDAwMCUyNTJGMDAzMC5wZGY="">veriliyor.</a> &nbsp;</li></ul>Dünyadan örnekler:&nbsp;<ul><li>Ücretli analık izninin 49 hafta, ücretli babalık izninin 10 hafta olduğu Norveç'te, eşler aralarında anlaşarak 46 hafta ebeveynlik izni alabiliyor. &nbsp;</li><li>Ücretli analık izninin bulunmadığı ABD'de anne ve baba için öngörülen 12 haftalık ücretsiz ebeveyn izni, popülasyonun bu izni almak için gerekli kriterlere sahip %59’u tarafından kullanılabiliyor. &nbsp;</li><li>Ücretli analık izninin 18 hafta, ücretli babalık izninin 2 hafta olduğu Danimarka'da eşler aralarında anlaşarak 32 haftalık ebeveynlik izni&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjIwMTk0YzE2Y2JhMDAwOWUzM2JmZiZ1c2VyPTVlNWJlYWEwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4ZiZhdXRob3I9NWYzZDgyOGU4MjUwNjEwMDA3ZjA5MDQwJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5idXNpbmVzc2luc2lkZXIuY29tJTI1MkZjb3VudHJpZXMtd2l0aC1iZXN0LXBhcmVudGFsLWxlYXZlLTIwMTYtOA=="">alabiliyor.</a></li></ul>

Sanayi devrimi ile ilgili hikayeler