Pandeminin başlamasıyla birlikte hızlıca evden çalışmaya geçiş sürecinde teknolojik aletlere olan talep artışı, hâlihazırda üretilen çip miktarıyla karşılanamadı ve çip kıtlığı ortaya çıktı. Kısa bir süre sonra bu sorun evden çalışma ihtiyaçlarının ötesine geçerek tabletler, oyun konsolları, oyun bilgisayarları için grafik kartları gibi ev içi eğlencesi ürünlerinin satışlarının artmasıyla daha da büyüdü.Öte yandan, otomotiv sektörünün en büyük çip tedarikçilerinden biri olan Japonya merkezli Renesas Electronics'te çıkan yangın ve Teksas'taki en büyük çip üreticilerinin fabrikalarının kapanmasına neden olan soğuk hava dalgası olayı da çip krizini oldukça etkiledi. Otomobil şirketlerinin üretimi durdurmasına neden olan bu sorunla birlikte nakliyat için konteyner sayısının az olması, ürünlerin parçalarının ve hammaddelerinin de teslimatını da engelledi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne zamana kadar sürecek?</h2>Çip üretimi ve talebindeki uyumsuzluklar yıllar boyunca vardı ancak bu boyutlarda değildi. Bu konuda Intel'in CEO'su Pat Gelsinger, 2021'in sonuna kadar süreceğini öngördüğü çip kıtlığının en kötü kısmını atlattığımızı ve 2023'te sorunun azalacağını düşündüğünü söyledi. IBM CEO'su Arvind Krishna ise bu sorunun 2024'e kadar sürmesini beklediğini <a fr-original-style="" href="https://www.cnet.com/tech/computing/how-the-global-chip-shortage-is-boosting-us-manufacturing/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtti</a>.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Üretimi artırmak için neler yapılabilir?</h2>Yarı iletken üreticileri, üretim kapasitesini artırmak için çalışıyorlar ancak bunu yapmak çok da kolay değil. Yakın zamanda Intel ve Samsung, ABD'de yeni çip fabrikaları kuracağını duyurdu. Ancak Intel'in üretim ve tedarik zinciri lideri Keyvan Esfarjani, 2024'ün ikinci yarısına kadar seri üretime başlayamayacaklarını söyledi. Yeni üretim tesisi hem maliyetli hem de istenilen kapasiteye ulaşması zaman alıyor.Bunun için Intel CEO'su Gelsinger, otomobil üreticilerini, çipin boyutunu küçülterek çipi üzerinde taşıyan transistörlerin sayısını artıran yeni "minyatürleşme" üretim teknolojisi gibi yeni teknolojileri kullanmaya çağırıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Talep düşük profilli şirketlere yöneldi</h2>Aslında çip kıtlığı sıkıntısı, bazı şirketlerin faaliyetlerinin iyileşmesini sağladı. Eski tip fabrikaları olan düşük profilli çip üreticileri, çip kıtlığı döneminde şaşırtıcı derecede güçlü hâle geldi ve arz sıkıntısını aşabilecek değişiklikler <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2021/11/08/technology/computer-chip-shortage.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağladı</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sözleşme değişikliği: Mikro denetleyiciler adı verilen çipleri üreten Microchip Technology şirketi, küresel çip kıtlığı sayesinde yükselişe geçti. Normalde müşterilerinin siparişleri teslimattan sonraki 90 gün içinde iptal etmesine izin veren şirket, çip kıtlığı döneminde 12 aylık siparişler için sözleşme imzalayan müşterilere teslimat önceliği sunmaya başladı. Bu taahhüt, çip kıtlığı dönemi bittiğinde siparişlerin iptal olma ihtimalini azaltarak şirkete yeni işçi ve maliyetli ekipmanları alma konusunda güven sağladı ve şirketin CEO'su Ganesh Moorthy, son çeyrekte kârın üç katına çıktığını ve satışların %26 artarak 1,65 milyar dolara ulaştığını bildirdi.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Üreticiler ve satıcılar: Çip sıkıntısı, uzun vadede pazar gücünün çip alıcılarından özellikle yarı iletkenler üreten fabrikalara sahip satıcılara doğru kayma eğilimine neden oldu. En görünür fayda sağlayanlar, diğer şirketler için çip üreten "dökümhane" adı verilen hizmetler sunan Taiwan Semiconductor Manufacturing Company gibi dev çip üreticileri oldu. Binlerce müşteriye çeşitli çipler tasarlayan ve satan Microchip, NXP Semiconductors, STMicroelectronics, Onsemi ve Infineon gibi daha az bilinen çip üreticilerinin etkisi de kıtlık döneminde keskin bir şekilde arttı. Pek çok ürünü kendi eski fabrikalarında üreten bu şirketlerin artık hangi müşterilerin çip alacağı konusunda seçicilikleri artıyor ve şirketler, müşterilerden hangi çiplere ihtiyaç duyacakları hakkında daha fazla bilgiyi erkenden paylaşmalarını istiyor. Bu da üretimi nasıl artıracaklarına ilişkin kararlar almalarına yardımcı oluyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Üretim teknolojileri: Çip kıtlığıyla, çiplerin üretimi için gerekli silikon levhaları üreten dökümhane tesislerine sahip olanlarla birlikte çip fabrikaları daha değerli hâle geldi çünkü üretim maliyeti arttı ve çip tasarımcıları artık ürünlerini yapmak için gelişmiş fabrikaları tercih etmemeye başladı. Böylece bazı dökümhanelere ve eski üretim teknolojilerine yapılan yatırımlar arttı.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tasarım değişiklikleri:&nbsp;Öte yandan, çip tasarlayan şirketler de yeni taktikler geliştirmeye başladı. Capgemini küresel genel müdür yardımcısı Shiv Tasker, bazı tasarımcıların ürünlerini farklı fabrikalarda daha fazla üretim kapasitesine sahip olacak şekilde uyarladığını söyledi. Çipleri fiyat-performans açısından değerlendirip satın alan şirketler ise artık bulunabilirliği daha çok önemsiyor. Şirketlerin ekipmanları ve diğer cihazları internete bağlamasına yardımcı olacak cihazlar ve yazılımlar geliştiren bir start-up olan BrightAI kurucu ortağı Alex Hawkinson, farklı çiplere uyum sağlamak için devre kartını altı ay içinde dört kez yeniden tasarladığını söyledi. Şirket, ayrıca Çin'den alınan parçalarla ürünleri daha hızlı revize etmek için bazı tasarımcıları Çin'e transfer ettiklerini aktardı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Büyük oyuncular:&nbsp;Otomobil üreticileri gibi daha büyük çip kullanıcıları artık taşeronlarla çalışmak yerine doğrudan üreticilerle konuşmaya başladı. General Motors, ekim ayında elektrikli araçlar için enerji tasarruflu parçalar üreten yeni fabrikadan gelen yarı iletkenleri paylaşması için çip üreticisi Wolfspeed'le bir anlaşma yaptı.</li></ul>

Türkiye’den ve dünyadan en önemli teknoloji, inovasyon, girişimcilik ve bilim haberleri.

Teknoloji dünyasından tüm önemli gelişmeler.

Quando

Çip kıtlığı yeni güçlü oyuncuları ortaya çıkardı 

İnsanlar yıllar boyu, gece gökyüzüne bakarak onun ötesinin, uzayın hayalini kurdu. Gökyüzüne bakarken yıldızları hayal güçlerinde gruplayan insanlar, grupladıkları bu yıldızları, bir hayvana, mitolojik bir karaktere veya bir nesneye benzeterek takımyıldızları oluşturdu. Bazıları da daha ileriyi görebilmek için teleskoplar yaptı ve muhteşem keşiflere imza attı. Merakını daha da ileri taşıyan Wright kardeşler, gökyüzüne bir adım daha yaklaşabilmek için uçağı icat etti. Yıllar sonra, 20'nci yüzyılın ikinci yarısında, bu fikrin geliştirilmesiyle yörünge hızına ulaşmak için yerçekimi kuvvetini yenecek kadar güçlü roketler geliştirildi ve uzay araştırmalarının gerçeğe dönüşmesi için yeni yollar açıldı. Bu durum, günümüzde gezegeni dışarıdan görebilmek için bir koltuğa milyarlar ödeyen sivil insanların birkaç gün, hatta birkaç dakikalık macerası olacak kadar ilerledi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzay turizmine ilk adımlar</h2>4 Ekim 1957'de, Sovyetler ilk yapay uydu olan Sputnik 1'i uzaya <a fr-original-style="" href="https://spacetourismguide.com/history-of-space-tourism/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">fırlattı</a>. Dört yıl sonra 12 Nisan 1961'de Yuri Gagarin, Vostok 1'de Dünya yörüngesine giren ilk insan oldu. Uçuşu 108 dakika sürdü ve Gagarin 327 kilometre yüksekliğe ulaştı. O zamandan bu yana yaklaşık 600 insan uzaya gitti.İlk ABD uydusu Explorer 1, 31 Ocak 1958'de yörüngeye girdi. 1961'de Alan Shepard, uzaya uçan ilk ABD vatandaşı oldu. 1960'ların sonlarında, insanların uzay uçuşunun tekrarlanabileceği kanıtlanmış oldu.&nbsp;1970'lerde, eğitimli astronotlar ve kozmonotlar dışındakilerin de uzaya gidebileceği konuşulmaya ve uzay turizmi kavramının temelleri atılmaya başlandı. 1972'de ABD Başkanı Richard Nixon, düşük maliyetli ve yeniden&nbsp;kullanılabilir mekiklerin kullanılacağı "Space Shuttle" programını duyurdu. Uzay istasyonları için araştırma yapmayı ve inşaat malzemelerini taşımayı amaçlayan ilk “Shuttle” tasarımlarında yolcu bölümü de bulunuyordu ve uzay turizmi için hazırlanan ilk büyük ölçekteki konsept&nbsp;oldu.&nbsp;1990'lara kadar çok ilerleyemeyen uzay turizmi, 90'lardan sonra hareketlenmeye başladı. SpaceDev, Space Adventures gibi uzay turizmine yönelik çalışmalar yapan şirketler kuruldu. 1990 yılında gazeteci Toyohiro Akiyama, Rusya uzay istasyonu Mir'e gitti. 2001'de ABD vatandaşı Dennis Tito, Rusya ticari uzay uçuşu şirketi MirCorp aracılığıyla Mir uzay istasyonuna bir bilet satın aldı. Mir görevi iptal oldu ve Tito, Space Adventures ile biletini Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) transfer etti. Nisan 2001'de Uluslararası Uzay İstasyonu'nda yaklaşık sekiz gün kalan Tito, ilk uzay turisti olarak tarihe geçti. Sonraki yıllarda, 2021’e kadar 6 özel vatandaş daha Uluslararası Uzay İstasyonu'na gitti.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2000’li yıllar</h2>2002’de Elon Musk uzay taşımacılığı ve uygun fiyatlı uçuşlar için SpaceX’i, 2004'te Jeff Bezos Blue Origin'i ve Richard Branson Virgin Galactic'i kurdu. Yıllar süren araştırmaların ve testlerin sonunda, bu yıl 11 Temmuz'da Richard Branson ve 20 Temmuz'da Jeff Bezos kendi şirketlerinin uzay araçlarıyla&nbsp;uzaya seyahat&nbsp;etti. NASA ticari uçuş direktörü Phil McAlister, bu seyahatlerin ulaşım konusunda demir yolu sistemleri, otomobiller ve hava yollarının icat edilmesinden sonraki dönemlere benzer bir yenilik dalgasını başlatabileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.nextgov.com/emerging-tech/2021/08/nasa-space-tourism-seminal-moment-humanity/184775/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Inspiration4</h2>15 Eylül 2021'de, bir sonraki uzay turisti grubu, Jared Isaacman tarafından organize ve finanse edilen Inspiration4 görevi kapsamında SpaceX roketiyle yörüngeye bir seyahat gerçekleştirdi ve Inspiration4 "tamamen sivillerden oluşan ilk uzay görevi" olarak tarihe geçti.İlham veren dörtlü olarak adlandırılan Inspiration4 ekibi, dünyanın yörüngesinde 3 gün dolaşarak uçuşu güvenle tamamladı ve Atlas Okyanusu’na iniş yaptı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden önemli?</h2>Inspiration4'u bir dönüm noktası yapan, halkın katılımını vurgulaması, sıradan insanları yörüngeye göndermesi oldu. Peki uzay yarışı bitti mi? Hayır. Aslında bu bir yarış da değil. SpaceX uçuşları, çoğu insan için finansal olarak karşılayabilecekleri aralığın çok dışında olsa da Virgin Galactic, 250 bin dolarlık biletleriyle şu an 600 rezervasyonun hazır olduğunu söylüyor. Bu, aslında birbiriyle rekabet eden üç milyarderle ilgili değil. Bu gelişmeler, insanlı uzay uçuşu ve uzay turizminde yeni bir dönemin başlangıcına <a fr-original-style="" href="https://theconversation.com/spacex-inspiration4-mission-sent-4-people-with-minimal-training-into-orbit-and-brought-space-tourism-closer-to-reality-167611" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">işaret ediyor</a>.Blue Origin ve Virgin Galactic uçuşlarında, yolcular yörünge altına&nbsp;kadar fırlatıldı ve gelecekte de böyle olacak. Fırlatılan araçlar geri dönmeden önce yalnızca uzayın başlangıcına&nbsp;kadar ulaşabilecek. SpaceX'in Falcon 9&nbsp;roketi ve mürettebatın bulunduğu Dragon aracı ise Dünya'nın çevresini üç gün&nbsp;boyunca dolaşacak kadar güçlü bir şekilde fırlatıldı.&nbsp;St. Jude Çocuk Araştırma Hastanesi için farkındalık ve fon yaratma gibi sosyal bir amaçla gerçekleştirilen ve bununla da dikkat çeken uçuş tamamen Florida'daki uzay üssünden yönetildi. Bezos ve Branson'ın uçuşları, "milyarder şımarıklığı" şeklinde eleştirilere maruz kalırken Inspiration4 uzay turizmini insanlar için daha anlaşılabilir ve ilişkilendirilebilir bir hâle getirdi.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Madalyonun diğer yüzü</h2>Space News'un Genel Yayın Yönetmeni Olivier Sanguy, "uzay turizmi" ifadesinin yanıltıcı olabileceğini söylüyor. Inspiration4 ekibi, bu uçuş için 5 aylık bir eğitim aldı ve Sanguy'a göre insanların bir "tatil" için bu kadar eğitim alması pek olası görünmüyor. Öte yandan Sanguy, bu bir uzay uçuşu olduğundan riskin ticari bir uçaktan çok daha yüksek olduğunu da <a fr-original-style="" href="https://www.france24.com/en/video/20210916-spacex-all-civilian-mission-the-label-space-tourism-is-misleading" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vurguluyor</a>.Uzay turizminin <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/60f838f1b27a8e00062eed88" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçek maliyeti</a>, aslında yalnızca uçuşa katılmak için ödenen milyarlar değil. Araştırmacılar, roketlerden yayılan parçacıkların karışımlarını inceleyerek Dünya'nın daha fazla roket egzoz dumanına nasıl tepki vereceğini anlamaya çalışıyor. Çoğu roket, uçaklardan daha fazla küresel ısınmaya neden olacak ölçüde karbon <a fr-original-style="" href="https://www.cnbc.com/2021/08/27/how-blue-origin-spacex-virgin-galactic-space-race-could-impact-the-atmosphere.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üretiyor</a>. Uzay fırlatma sistemlerinin geliştirilmesi, inşa edilmesi ve işletilmesinden kaynaklanan karbon ayak izi ve diğer sera gazı katkıları da çok fazla.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Büyük oyuncular ne yapıyor?</h2>Virgin Galactic, şirketin “gelecekteki müşteri uçuşları için karbon emisyonlarını dengeleme fırsatlarını incelediğini”&nbsp;söylerken SpaceX doğrudan karbon emisyonları hakkında yorumda bulunmadı ancak Musk, karbon vergisi politikasını destekliyor. SpaceX ve Blue Origin roketleri hidrojen ve oksijen gibi karbonsuz yakıtlar kullanıyor.Aerospace Corporation'da atmosfer bilimcisi olan Martin Ross, bu konudaki çalışmaların geleceği için şu şekilde yorum yapıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Şaşırtıcı bir gelecekten kaçınmak istiyoruz. Şu anda, uzay endüstrisinin sürdürülebilir bir şekilde ilerleyebileceğini söyleyebilmek istiyoruz."</blockquote>

Sonsuzluk ve ötesine: uzay turizmi

14 Eylül’de gerçekleşen Apple Özel Etkinliği’nde Tim Cook, konuşmasına açılış heyecanını Kaliforniya ruhuna benzeterek başladı.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Kaliforniya her zaman büyük hırsları ve hayalleri olan; işleri daha iyi hâle getirmek, dünyayı değiştirmek için iyimserlikle beslenen insanların bulunduğu bir yer olmuştur... Kaliforniya'ya evimiz demekten gurur duyuyoruz."</blockquote>Kaliforniya'dan beslenen bu yaratıcı insanların bir araya geldiği Apple, etkinlikte tanıttığı yeni ürünleriyle meraklılarını heyecanlandırmayı başardı mı?&nbsp;Yeni iPad, Apple Watch ve iPhone modellerinin tanıtıldığı etkinlik, bütün beklentileri karşılamamış olsa da ürünler, geliştirilmiş özellikleriyle kullanıcılara sunuldu. Etkinlikte, yeni ürünlerin yanında&nbsp;iOS 15, iPadOS 15 ve WatchOS 8’in 20 Eylül’de piyasaya sürüleceği de duyuruldu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">iPhone 13 ve iPhone 13 Mini</h2>İlk bakışta çapraz yerleştirilmiş iki arka kamerasıyla dikkat çeken yeni iPhone 13 modelleri, A15 Bionic çiple&nbsp;daha hızlı bir kullanım ve geliştirilmiş bataryasıyla daha uzun pil ömrü&nbsp;sunuyor. Tüm iPhone 13 modellerinde, gelişmiş kamera ve objeye odaklanan akıllı kamera sistemi sinematik modla&nbsp;içerik üreticilere yönelik iyileştirmeler bulunuyor. Ön taraftaki TrueDepth kamera dizisi daha küçük olarak tasarlanan bu modellerde çentik de daha küçük hâle getirilmiş ve Super Retina XDR özelliği kullanılan ekran, iPhone 12 modellerinden daha parlak bir görüntü sağlıyor. 60 ülke ve bölgede 5G özelliğini destekleyen telefonlardan&nbsp;iPhone 13, 799 dolar; iPhone 13 mini modeli de 699 dolardan başlayacak şekilde ABD’de satışa sunulacak.&nbsp;Türkiye'de ise iPhone 13 mini'nin fiyatı 10.999 liradan,&nbsp;iPhone 13'ün 11.999 liradan başlıyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1631744454557.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Sinematik Mod" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">iPhone 13 Pro ve iPhone 13 Pro Max</h2><img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1631744100996.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="iPhone 13 Pro Max" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Geliştirilmiş büyük pilleri ve A15 Bionic çipleri, 5 çekirdekli GPU ile daha uzun pil ömrü&nbsp;ve daha&nbsp;iyi performans&nbsp;sunan iPhone 13 Pro ve Pro Max cihazları, ProMotion özelliğiyle, 120 Hertz yenileme hızıyla ekranda daha yumuşak bir kaydırma, daha duyarlı bir oyun deneyimi sağlıyor. Pro ve Pro Max modelleri, 12 megapiksellik "Telefoto", "Geniş" ve "Ultra Geniş" kameralarıyla ve gece modu özellikleriyle daha profesyonel fotoğraf çekimi ve 4K ProRes video kaydı yapma imkânı sunuyor. Telefonlar, 128 GB, 256 GB, 512 GB ve 1 TB dahilî depolama seçenekleriyle iPhone 13 Pro 999 dolar; iPhone 13 Pro Max de 1099 dolardan başlayacak şekilde satışa sunulacak.Türkiye'de ise iPhone 13 Pro'nun fiyatı&nbsp;15.999 liradan, iPhone 13 Pro Max'in fiyatı da 17.999 liradan başlıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Apple Watch Series 7</h2><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1631744133118.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Apple Watch Series 7" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h2><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Apple Watch 7, bir önceki modelinden %40 daha ince kasası, suya ve toza dayanıklılık özellikleriyle karşımıza çıkıyor. Butonları büyüyen ve klavye yerleştirilebilen, %50 oranında daha geniş içerik okuma imkânı sağlayan ekranda emoji seçimleri de yapılabiliyor. Gelişmiş kullanıcı arayüzüne sahip Apple Watch 7 serisi, 6 modelinden %33 daha hızlı şarj oluyor ve 399 dolardan satışa sunuluyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">iPad&nbsp;</h2><img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1631744287993.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="iPad" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Uzaktan çalışma ve çevrim içi ders koşullarına uygun olması için “Center Stage” özelliğiyle 12 megapiksel ön kameraya sahip olan iPad, görüşme esnasında kişiyi görüntünün merkezine alarak takip edebiliyor. A13 Bionic&nbsp;çiple daha hızlı bir kullanım deneyimi sağlayan iPad, önceki modellerinden daha uzun pil ömrüne ve gelişmiş renklere sahip ve ekranda birden fazla uygulamanın yan yana kullanılabilmesine izin veriyor. iPad, 24 Eylül’de 329 dolardan başlayan fiyatlarla piyasaya sunulacak.Yeni iPad 64 GB fiyatı Türkiye'de 3.899 liradan başlıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">iPad Mini</h2><img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1631744322144.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="iPad" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">4 farklı renkle piyasaya sunulacak olan iPad Mini’de Touch ID özelliği ve Type C bağlantısı bulunuyor. 12 megapiksel kamerası, Center Stage&nbsp;özelliği, Liquid Retina ekranıyla iPad Mini, 499 dolara satışa sunulacak.Yeni iPad mini'nin 64 GB depolama sunan versiyonu Türkiye'de&nbsp;5.799 liradan başlıyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Görseller Apple internet sitesinden alındı.

Apple Özel Etkinliği beklentileri karşıladı mı?

Elektrikli otomobil yangınları: Gerçek mi, abartı mı?

🚘 Otonom araçlara ne kadar uzaktayız?

Bir aralar oldukça popüler olan The Sims oyununu bilirsiniz. Bir karakter avatarı oluşturuyorsunuz, ev, eşyalar ve aileyle bir dünya kuruyorsunuz. Daha sonra karakterinizi bu dünyada yaşatıyorsunuz. Karakteriniz spora gidebiliyor, yemek yapıyor, arkadaşlarıyla sohbet edebiliyor, çalışıyor, gitar çalıyor, resim ve daha birçok şey yapabiliyor. Şimdi bu dünyaya kendinizi koyun. Kendi karakterinizi oluşturuyorsunuz ve bir dünya tasarlıyorsunuz. İstediğiniz deneyimi yaratabilir ve istediğiniz arkadaşınızı dâhil edebilirsiniz. Facebook veya WhatsApp gruplarındaki arkadaşlarınızla ortak sanal bir yaşam hayal edin...<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sosyal medya şirketinden “metaverse” şirketine&nbsp;</h2>Facebook, bunu uzun zamandır hayal ediyor ve 2020 yılında, kullanıcılar tarafından tasarlanan sanal ortamlarda yeni anılar biriktirebileceğiniz ve arkadaşlarınızla iletişime geçebileceğiniz bir sanal gerçeklik dünyası olan Horizon’ı duyurdu. 2020 yılında beta testlere başlayan Horizon, şirketin "birbiriyle bağlantılı sosyal paylaşım uygulamaları ve bunları destekleyecek donanımlar oluşturma" vizyonunu çok daha öteye taşıyacak bir potansiyele sahipti.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Önümüzdeki beş yıl içinde, sosyal medya şirketi olmaktan metaverse şirketi olmaya etkili bir geçiş yapacağız.”</blockquote>Mark Zuckerberg haziran ayında, Facebook’un artık "metaverse" olarak bilinen bilim kurgu dünyasıyla, birbirine bağlı bir dizi deneyim&nbsp;inşa etmek için çalışacağını duyurdu. Zuckerberg; şirketin topluluklar, yaratıcılar, ticaret ve sanal gerçeklik odaklı bölümlerinin artık bu vizyonu gerçekleştirmek için daha fazla çalışacağını; bu temaların daha büyük bir fikir için nasıl bir araya geleceğini ve meta verinin kullanımının gideceği yer için heyecanlandığını söyledi.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Horizon Workrooms&nbsp;</h3><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/7/3/1629912923632.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Horizon Workrooms" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h3>Facebook<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Facebook bu konuda çalışmalarını çoktan ilerletmiş ve pandeminin getirdiği fırsatları görmüş olacak ki geçtiğimiz hafta Zuckerberg, çalışanların sosyalleşmelerini ve ekip toplantılarını daha canlı bir hâle getiren sanal gerçeklik çalışma alanı&nbsp;Horizon Workrooms'u duyurdu. Horizon Workrooms ile kullanıcılar, Facebook'un sanal gerçeklik başlığı Oculus Quest 2'yi kullanarak bir metaverse içinde iş arkadaşlarıyla etkileşime girebiliyor.Nasıl?&nbsp;Sanal bir çalışma odası görünümündeki Workrooms'ta kullanıcılar kendi avatarını oluşturarak toplantıya katılabiliyor. Toplantı ortamını daha gerçekçi kılmak için ortama defterler ve dev beyaz tahtalar eklenmiş. Bir masa etrafında yalnızca belden yukarısı görünen kullanıcılar konuşurken avatarları da mimiklerini taklit ediyor ve ağzını oynatıyor ancak yorumlara göre henüz hareket takibi çok verimli çalışmıyor.&nbsp;Henüz tam olarak ne zaman piyasaya sürüleceği belli olmayan Horizon projesinin bir parçası olan Workrooms, aslında Facebook'un vizyonunun anlamaya yardımcı oluyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Metaverse 101</h2><img src="https://images.aposto.com/2021/7/3/1629912745986.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Snowcrash" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">The Playlist üzerinden<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Neal Stephenson'ın 1992 yılında yazdığı Snow Crash romanında, yazılımcı ve pizza dağıtıcısı olan Hiro, kendisini "bilgisayarının oluşturduğu, gözlük ve kulaklıklarına aktardığı 'metaverse' evrenine" kaptırıyor. Kitabın kurgusu, insanların fiziksel ve sanal dünyada akıcı bir şekilde ilerleyen tanıdık yaşamlarını konu alıyor. Bu kitaptan ilham alınarak ortaya çıkan metaverse kavramı, günümüzdeki anlamına çok da uzak görünmüyor.&nbsp;Tek ve belirli bir tanımı olmasa da meta (sonra) ve universe (evren) kelimelerinden oluşan metaverse'ü kısaca, insanların çalıştığı, oynadığı, sosyalleştiği alternatif dijital gerçeklik olarak tanımlayabiliriz. Zuckerberg, ilk duyurusunda, “dijital alanlarda insanlarla birlikte olabileceğiniz sanal bir ortam” olarak tanımlamıştı.Nasıl bir şey?Bu sorunun yanıtını Matthew Ball'un kavrama bir çerçeve çizdiği <a fr-original-style="" href="https://www.matthewball.vc/all/themetaverse" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şu yazısı</a> üzerinden açıklamak iyi olabilir.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Zamansız. Sıfırlanmaz, duraklamaz veya bitmez. Süresiz olarak devam eder.• Canlı ve gerçek dünyayla eş zamanlı. Önceden planlanmış olaylar olsa bile gerçek hayattaki gibi herkes için gerçek zamanlı ve canlı bir deneyim.• Kullanıcılara sınırsız bir bireysel "varlık" duygusu sağlar. Herkes metaverse içinde bireysel hissedebilirken diğer kullanıcılarla metaverse'ün bir parçası olarak etkinliklere de katılabilir.• Bir şeyler üretmek, sahiplenmek, satmak, yatırım yapmak ve bir değer üretmek isteyenler için geniş bir iş yelpazesi&nbsp;yaratır.•&nbsp;Dijital ve fiziksel dünyayı, özel ve genel deneyimleri, açık ve kapalı platformları kapsayan bir deneyim sunar.• Bireyler, gruplar veya şirketler gibi çeşitli kullanıcılar tarafından üretilen ve işlenen "içerik" ve "deneyimlerle" doludur.• Veri, dijital öğeler/varlıklar veya içerikler için birlikte çalışabilirlik (interoperability) sunar. Birlikte çalışabilirlik, ürünlerin, sistemlerin veya iş süreçlerinin beraber çalışarak ortak bir işlemi yerine getirmelerini sağlar. Bu sayede Counter Strike'taki silah görünümünü Fortnite'ta da kullanabilir, Facebook'taki arkadaşınıza hediye edebilirsiniz veya sahip olduğunuz bir NFT'yi Roblox platformunda bir oyunda kullanabilirsiniz.&nbsp;Metaverse için bir oyun, donanım veya çevrim içi bir deneyim demek, Google'ı "internet" olarak tanımlamak gibi bir şey olur. İnternet geniş protokoller, teknoloji ve dillerin yanı sıra cihazlara, içeriklere, iletişime ulaşmanın bir yoludur. Metaverse de böyle olacak. Herhangi bir deneyime, etkinliğe, ihtiyacınız olan herhangi bir şeye tek bir noktadan veya tanıdığınız herkesle birlikte olduğunuz bir dünyanın içinden ulaşabileceksiniz.</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ütopya mı, distopya mı?</h2>Metaverse dünyasını herkes Mark Zuckerberg'ün coşkusuyla karşılamıyor. Pokémon Go'nun geliştiricisi ve Niantic'in CEO'su <a fr-original-style="" href="https://nianticlabs.com/blog/real-world-metaverse/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">John Hanke</a>, paylaştığı blog yazısında böyle bir sanal dünyayı "distopik bir kâbusa" benzetiyor. Hanke, bu tarz kitap ve televizyon şovlarının "yanlış giden teknolojinin distopik geleceği hakkında uyarılar" olduğunu düşünüyor.&nbsp;Hanke, teknolojinin artırılmış gerçekliğin insanları ayağa kalkmaya, dışarı çıkmaya, çevremizdeki dünyayla bağ kurmaya teşvik eden "gerçeklik" kısmına destek olması ve temel insan deneyimlerinin yerini almak için değil, onları daha iyi hâle getirmek için kullanılması gerektiğini savunuyor.Atari, Epic Games ve Nvidia gibi şirketler, sosyal teknolojinin geleceği olacağına inandıkları versiyonlarını inşa ediyor. Bu da tek bir meta veri deposu mu olacak veya yönetişimi nasıl sağlanacak gibi soru işaretleri oluşturuyor.Öte yandan, Audiomob'un CTO'su Wilfrid Obeng ise metaverse için gizlilik, güvenlik, refah ve erişilebilirlik gibi kavramların kritik olduğunu ve metaverse geliştirilirken bağımsız kuralların belirlenmesi gerektiğini söylüyor. Böylece dijital bir toplum olarak ilerlerken moda, kimlik, oyun, seyahat gibi kavramların eş zamanlı olarak bu yönde genişlemesi ve yeni deneyimler sunma olasılıklarını heyecan verici buluyor.Dentsu'nun Asya-Pasifik bölgesi veri ve dönüşüm müdürü <a fr-original-style="" href="https://www.prweek.com/article/1725039/peek-metaverse-prevent-virtual-world-becoming-dystopian-nightmare" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Jonathan Edwards</a>&nbsp;ise metaverse kavramının internet gibi insanın doğasını yansıttığını düşünüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"İnternete iyi veya kötü diyemiyoruz. Herkes birbirine bağlandı ama bundan hem harika hem de korkunç sonuçlar ortaya çıktı. Metaverse de böyle olacak ancak bu, ilerlemesini durdurmak için bir sebep değil."</blockquote>Metaverse, hayatımıza nasıl değişiklikler getirecek bilemiyoruz ancak ufukta büyük değişimler görünüyor. Bu büyük değişimler nelere sebep olacak ve kontrolü nasıl sağlanacak, merakla takip ediyoruz. Siz neler düşünüyorsunuz?

Neil Stephenson’ın distopik Snow Crash romanı ile metaverse kavramı, geniş kitlelere ulaşmayı başarmıştı. Peki büyük teknoloji şirketleri bu kavramı hayatımızın bir parçası hâline gelmeyi başarabilecek mi?

Metaverse ile başka bir dünya mümkün mü?

Emma Chamberlain, 20 yaşında milyonlarca takipçisi&nbsp;ve kendine ait bir kahve markası olan YouTuber ve girişimci. YouTube’ta ABD'de yaşayan neredeyse her gencin kendi hayatından bir şeyler bulabileceği videolarıyla 10,5 milyon&nbsp;aboneye ulaşan Emma, aynı zamanda bir kahve bağımlısı.&nbsp;Hayatını olduğu gibi doğal hâliyle paylaşan ve kahve tutkusunu bir markaya dönüştüren Emma’nın sosyal platformlarda sağlam bir kitle oluşturduktan sonra kurduğu Chamberlain Coffee markasının hikâyesine yakından bakalım:&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">📚 Nasıl başladı?</h2>Okul yıllarında derslerini oldukça önemseyen ve onu geleceğine hazırladığını düşünen Emma, oldukça başarılı ve çalışkan bir öğrenciydi. Bu durumu 16 yaşına kadar sürdürebildi. 16 yaşına geldiğinde dersler üzerinde çok büyük bir baskı oluşturmaya başladı. Derslere olan ilgisini ve motivasyonunu kaybeden Emma’nın onu bu&nbsp;stres atmosferinden uzaklaştıracak bir şeye ihtiyacı vardı.O yaz, yağlı boya tablolarını yaparken videolar çeken ve YouTube’ta paylaşan babası gibi bir YouTube kanalı&nbsp;açmaya karar verdi. Yaz boyunca video günlükleri, kendisini anlattığı veya rastgele çektiği videolar gibi çeşitli içeriklerle her gün kanalına video yükledi. Okul başladıktan sonra okulda yaptıklarını da paylaşan Emma’nın okul yetkilileri bu durumdan pek hoşlanmadı. Böylece videolarını okul dışında çekmeye ve düzenlemeye çalışan Emma için bu durum zorlayıcı bir hâl aldı. Ailesiyle konuştuktan sonra okulu bırakmaya karar verdi.Daha fazla zamanı olduğu için daha yaratıcı videolar çekmeye başlayan Emma, yaklaşık 1 yılda 1 milyon aboneye ulaştı.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">☄️ Her şey hızla ilerliyor</h2>2017’de açtığı kanalı hızla büyüyen Emma için marka anlaşmaları başladı ve kariyerini bu alanda ilerletmek istediği için Los Angeles’a taşındı. Kendisi gibi milyonlarca takipçisi olan James Charles&nbsp;ve Dolan ikizleriyle videolar çekmeye başladı, birlikte çektikleri videolar 25-30 milyon&nbsp;görüntülenmeye ulaşıyordu. Ekibin dağılmasıyla Emma, kendi başına videolar çekmeye devam etti.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🤔 Girişimcilik adımları</h2>Doğal, rahat, umursamaz ama eğlenceli kişiliğiyle şahsına münhasır&nbsp;bir YouTuber olan Emma için sponsorluklar, röportajlar, iş birlikleri devam etti. Vogue, Target, Louis Vuitton&nbsp;gibi dev markalarla iş birlikleri yaptı. Snapchat, Instagram, Spotify gibi platformlarda çeşitli içerikler üretmeye devam etti. İçerik üretmenin ötesinde bir şeyler yapmak isteyen Emma, videolarında sürekli tükettiği ve artık insanları da bu konuda etkilemeye başladığı kahve tutkusuna dayanan bir iş kurmaya, marka oluşturmaya karar verdi: Chamberlain Coffee.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🧋 Chamberlain Coffee</h2>Kahve, Emma Chamberlain için yalnızca bir içecek değil, kişiliğinin ve aynı zamanda kişisel markasının&nbsp;da bir parçası. Takipçileri Emma’yı gördüğünde elinde mutlaka bir kahve görmeyi de bekliyor.Kahvenin onun için insanlarla bağlantı kurmak, anıları paylaşmak ve işleri halletmek için bir araç olduğunu söyleyen Emma; hayatının ve günlük rutininin çok büyük bir parçası olduğu için kahve sevgisini dünyayla doğru olduğunu düşündüğü bir şekilde paylaşmaya karar verdi.Yoğun bir programı olan Emma'nın&nbsp;tadı güzel&nbsp;olan ve her yere götürebileceği&nbsp;bir kahveye ihtiyacı vardı. Evde veya seyahat ederken lezzetli ve çevre dostu&nbsp;kahve yapmanın kolay bir yolunu bulamadığı için kahve dünyasına&nbsp;çay poşetlerinde demlenen kahvelerle giriş yaptı. Başlangıç için tek bir kahve çeşidi seçti ve tamamen onun kalitesine odaklandı. Basit bir internet sitesi ve müşteri yönetim sistemiyle başlayan Chamberlain Coffee, kurucusunun onunla aynı yaşta ve benzer yaşam tarzına sahip takipçi kitlesi göz önünde bulundurulduğunda hiç de şaşırtıcı olmayan bir hızla büyüdü.Chamberlain Coffee'nin kahve karışımı çeşitleri internet sitesinde satılmaya devam ederken Emma, şimdi müşterilerinin ilham alması için&nbsp;kendi tariflerine de internet sitesinde yer veriyor ve bir video içerik üreticisi olarak bu tariflerin çoğuna tarifleri yaparken çektiği videoları da eşlik ediyor.Emma gibi birçok YouTuber, bir takipçi kitlesi oluşturduktan sonra kendi kişiliğiyle eşleşen ürünleri kendi markasıyla üretiyor ve geleceğin Nike, Louis Vuitton gibi markaları bu kişilerin markalarından oluşacak gibi görünüyor.

YouTube videolarıyla milyonlarca takipçiye ulaşan Emma Chamberlain, içerik üretmenin ötesine geçerek en büyük tutkusunu iş fikrine nasıl dönüştürdü?

YouTube videolarından kahve markasına: Emma Chamberlain

Kariyerine Xbox ve PlayStation 2 için oyun geliştirme stüdyolarında başlayan Jason Citron, bu işle tatmin olmuyordu. 2008'de "App Store"un duyurulmasıyla her yeni konsol çıktığında bu konsola özel yeni deneyimlerin de ortaya çıktığını bilen Jason, burada bir fırsat gördü. iPhone'da uygulama mağazası piyasaya sürülmeden önce bir oyun geliştirmeliydi.&nbsp;Oda arkadaşlarından birinin amcasından bir miktar sermaye alarak&nbsp;Aurora Feint oyununu geliştirdi. App Store piyasaya sürüldüğünde mevcut olan sadece 50 oyundan biriydi. Sorun şu ki, iş modeli yürümedi. Ücretsiz yayımlanan bu oyun, takım arkadaşlarıyla birlikte oynanabiliyordu ancak bu sosyal özellikler için 8 dolar isten. App Store’daki oyunlar arttıkça fiyatı düşürdü ancak kendisini ve 5 kişilik ekibini kurtaramadı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🧩 Her platform için “Xbox Live”</h2>Bir gün Jason bir arkadaşıyla konuşurken iPhone için, "Xbox Live" gibi oyunları çevrim içi oynamayı ve yeni oyunları keşfetmelerini sağlayan bir platform olmadığını fark etti ancak bunu geliştirmeleri için yazılımcılara ödeyecek parası yoktu. O da birkaç sahte ekran görüntüsü ve "mobil için Xbox Live" mesajıyla sahte bir açılış sayfası oluşturdu, TechCrunch'ı&nbsp;da bunu duyurması için ikna etti ve biraz da vizyon katarak bunu yatırımcılara gönderdi. Bu sayede 10 tane yazılım geliştirici alacak parayı elde etti. Böylece, yazılımcıların birbiriyle paylaşım yapmasını ve sohbet etmesini sağlayan OpenFeint geliştirildi. Bu platformu oyun geliştiricilere satan Jason, onların oyunları patladıkça kendisi de kazandı.2010 yılına kadar OpenFeint 10 milyon kullanıcıya&nbsp;ulaştı ve en popüler 100 oyundan 30'u tarafından kullanılıyordu. Sonraki yıl Japonya merkezli bir şirket tarafından 104 milyon dolara satın alındı ve bu sayede daha büyük başarılara ulaşmayı hayal eden Jason, 3-4 ay sonra şirketle aynı düşünce yapısında olmadığını anlayınca anlaşmadan ayrılmak zorunda kaldı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🎮 Oyun oyna, geliştir ve dönüştür</h2>7 ay boşlukta kalan Jason, bu süreyi bir sürü video oyunu&nbsp;oynayarak geçirdi. 2013 yılı, iPad'in ilk yıllarıydı ve Jason yeniden takımla oynanacak oyunlar için iPad'in çok verimli bir platform olacağını -yine yanılıyordu- düşündü.Hammer ve Chisel&nbsp;adında yeni bir oyun geliştirme stüdyosu kurdu, bunu iPad oyunlarının HBO'su gibi düşünebilirsiniz. Aslında, OpenFeint modelinin iPad versiyonuydu. Jason, App Store için oyun geliştirip bu sefer&nbsp;iPad için bir Xbox Live -Xbox Live, Jason’ın oldukça beğendiği bir şey olmalı ki ona fena hâlde kafayı takmış görünüyor- oluşturacaktı.&nbsp;Yaklaşık 3 oyun yayımladıktan sonra Jason, Fates Forever adında bir oyunun nasıl işlediğini anlatan bir gönderiyi Reddit'te paylaştı. (Dikkat edelim; aslında ortada bir oyun yok, sadece hikâyesi var.) Aldığı geri bildirimlerle oyunu geliştiren Jason, altı ay sonra oyunu App Store'a almayı başardı ancak oyun kendisinin ve ekibinin beklentilerini karşılamadı.Bu durumu düzeltmek için Hammer and Chisel'deki yazılımcılardan ve daha sonra Discord'un kurucu ortaklarından olacak olan Stanislav (Stan) Vishnevskiy ile konuşurken Stan, ideal bir iletişim platformunun yazılımcılar için nasıl olması gerektiğini anlattı ve böylece Discord’un tohumları atıldı.Stan, oyun oynayanlar için iletişimi kolaylaştıracak bir sesli sohbet uygulaması olması gerektiğini söyledi ve Jason da, oyuncular için bir "Xbox Live" olacaksa bunun iPad değil, tüm büyük oyuncuların olduğu yerde, "bilgisayarda" geliştirilmesi gerektiğine ikna oldu.Discord'un ilk versiyonunu şirket içinde bir yan proje olarak geliştirmeye başlayan Jason ve Stan, yeni çıkan platformlar yerine, uygulamayı indirmeden veya IP adresi paylaşmadan link paylaşımını kolaylaştıran bir platform geliştirdi. Artık, müşteri kazanma zamanıydı.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🚀 20 kullanıcıdan milyonlarcasına</h2>Discord'un ilk 20 müşterisi, arkadaşlarıydı ve ilk 5 ay boyunca kaydolan ama onu kullanmayan arkadaşlarından geri bildirim ve öneri aldılar. Geri bildirimlere göre sürekli yeni özellikler ekliyorlardı ama hâlâ bir verim alamamışlardı.Böylece, Jason ve Stan farklı bir kanal denemeye karar verdi. Jason ve Stan; bir arkadaşlarına Reddit'te oldukça popüler ve etkileşimi fazla olan Final Fantasy 14 ile ilgili bir gönderinin altına Discord'a bağlanan bir linkle "Hey... Discord isimli yeni IP üzerinden sesli iletişim uygulamasını deneyen var mı?" yazdırdı. Linke bağlanarak gelen kullanıcılarla hemen konuşmaya başladılar ve böylece Reddit kullanıcıları, onlar hakkında Reddit’te yazmaya başladı. Öte yandan, Stan'in bir önceki şirketi GuildWorks de oyuncu grupları için en büyük sosyal ağ ve&nbsp;hosting şirketiydi ve bu da Discord'un yayılmasına oldukça katkı sağladı.Şu an, oyunları seven insanlar arasında bağ kurma amacıyla çalışan Discord; tüm ekibin oyuncuların zihniyetini iyi anlaması, sektör trendleriyle ilgili içgörüleri ve hedef kitlenin nabzını iyi tutmasıyla hızla yükselmeye devam ediyor.

Bir oyun geliştiricisi, oyunları başarılı yazılım şirketlerine nasıl dönüştürdü?

Oyunlardan, oyuncular için sesli sohbet platformuna: Discord

Birkaç yıl önce ortaokul çağındaki kuzenim, bir salgına kapılmıştı. Sürekli müzikli videolar izliyor, çekiyor ve bütün arkadaşlarının böyle yaptığını söylüyordu.&nbsp;Başta “bu kadar kendini kaptıracak ne olabilir?” diye yaklaştığım bu uygulama, saatlerce müzikli video izleme maratonuna dönüştü. Musical.ly, beni de etkisi altına almıştı. Şimdi de TikTok adıyla her gün hepimizi etkisi altında tutmaya devam ediyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🤔 Nasıl başladı?</h2>Çin’den ABD'ye yayılmayı başaran ve dünya çapında en çok&nbsp;kullanılan uygulamalardan biri olan TikTok, aslında üç farklı uygulama olarak gelişimine başladı:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Musical.ly: ABD gençliğini hedefleyen Çin merkezli bir girişim</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Douyin: ByteDance'in Çin pazarını hedefleyen video oluşturma ve paylaşma uygulaması&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">TikTok: Douyin’in küresel versiyonu (daha sonra Musical.ly de bünyesine katıldı)</li></ul>İnşaat mühendisliği mezunu olan Alex Zhu, yazılım şirketi SAP SE'de çalışmak için Silikon Vadisi'ne geldi. Yolculuğu sırasında yanında müzik dinleyen ve telefonuyla video çeken bir grup ABD vatandaşı genç dikkatini çekti. Bu iki kültürel akımı&nbsp;birleştiren bir sosyal medya uygulaması oluşturmaya karar verdi. Böylece, eğlenceli kısa videolar oluşturmayı ve paylaşmayı sağlayan Musical.ly ortaya çıktı.Musical.ly, kullanıcıların dikkatini uygulamada tutmak ve yeni içeriklerle uygulamayı beslemek için içerik yüklemeyi kolaylaştırarak işe başladı. Nerede olursanız olun, pijamalarınızla bile video oluşturabilirdiniz çünkü size ilham verecek örnekler, video düzenleme araçları ve filtrelerle 15-30 saniyelik video oluşturmak çok kolay hâle gelmişti. Musical.ly, insanların azalan dikkat süresine hitap ettiği için değil, uygulamaya artan ilgiyi doyuracak&nbsp;yeni içerik üretme potansiyelini kolaylaştırdığı için başarılı bir şekilde ilerliyordu.Uygulama, ilk müşterilerini Instagram ve Messenger için kısa videolar oluşturmaya yönelik bir araç olarak kazandı. Bu sayede uygulama mağazasındaki aramalarda, Instagram ve Messenger'dan daha yukarıda çıkmaya başladı. Instagram ve Messenger'ı arayan kullanıcılar, meraktan veya bir anlık kafa karışıklığıyla en üstte çıkan bu uygulamayı indirdi.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">👥 Her şey kullanıcılar için</h2>Kullanıcıları kapmayı başaran Musical.ly, onların ilgisini korumak için artık başka bir şeyler yapmalıydı ve birkaç strateji belirledi:<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1) Fenomenleri göz ardı etmek</h3>Musical.ly, sosyal medya fenomenlerini platforma katılmaya ikna etmek için kaynaklarını harcamak yerine, her gün gelen birkaç yüz kullanıcıyla bir topluluk oluşturmayı hedefliyordu. Asıl önemli olan, "günlük tüketici"ydi.Bunu nasıl sağladı? Alex, büyük bir servet (trafik) eşitsizliği yarattı. Bir avuç kullanıcı, elle tek tek seçilmiş videolardan oluşan "Keşfet" özelliğinde öne çıkarılarak "zengin" oldu. Diğer kullanıcılar da popüler ve zengin olma&nbsp;umuduyla içerik üretmeye devam etti. Bu böyle birkaç aylığına devam ederken Alex, "Keşfet" seçeneğinde herkese takipçi toplama ve zengin olma şansı vermek için yeterli trafiğe ulaşarak bir algoritma geliştirmeyi hedefliyordu.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2) Kullanıcılarla birlikte üretmek</h3>Alex, kullanıcıları uygulamada tutmak için onlarla birlikte içerik üretmeye, onları anlamak için onlarla etkileşime girmeye karar verdi. Bunun için:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Onlarca&nbsp;sahte hesap&nbsp;oluşturarak insanların uygulamayı neden ve nasıl kullandığını anlamak için videolara yorumlar yaptı ve geri bildirimde bulundu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uygulamanın ilk versiyonuna, "Fikirlerim" yazan bir buton ekledi. Kullanıcılar buraya tıkladığında uygulama hakkında&nbsp;sevdikleri ve nefret ettikleri&nbsp;üç şeyi listelemeleri isteniyordu. Yol haritası belirlendi: “Kullanıcıların sevdiklerini geliştir, nefret ettiklerini düzelt.”</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uygulamaların tasarımını geliştirmek için ilk kullanıcıların&nbsp;yüzlercesini WeChat grubuna&nbsp;dâhil etti ve yeni bir özellik yayımlanmadan önce kullanıcılardan geri bildirimler alındı.</li></ul>2016'da, ByteDance şirketi Musical.ly'nin uygulama mağazalarında 1 numaraya ulaşan yurt dışındaki muazzam başarısının sinyalini aldı ve 60 günde rakip olarak Çin pazarı için Douyin'i piyasaya sürdü. Douyin, Çin pazarını bir fırtına gibi ele geçirerek 1 yılda 100 milyondan fazla kullanıcıya ulaştı. Bir yıl sonra Musical.ly, ByteDance tarafından bir milyar dolara satın alındı. Musical.ly, TikTok (Douyin) ile birleşti ve şimdi, aylık yaklaşık 680 milyon kullanıcısıyla TikTok, dünyanın her yerinde en çok konuşulan uygulama oldu.&nbsp;

Çin'de kurulup ABD'yi hedefleyen ve daha sonra tüm dünyayı etkisi altına alan TikTok...

Kullanıcılarıyla omuz omuza: TikTok 

Bir konuda ders almak yalnızca okullarla sınırlı değil. Artık Google, Apple gibi büyük şirketler mezuniyet şartlarını da esnetiyor. Bir alanda yetkinliğe sahip olan ve bunu insanlara öğretmekten keyif alanları, o konuyu istediği yer ve zamanda öğrenmek isteyenlerle bir araya getiren çevrim içi kurslar, pandeminin de başlamasıyla hem öğrenen hem öğreten birçok insanın hayatını değiştirdi.&nbsp;Son 1,5 yılda çevrim içi bir kursa kaydolmayan kaldı mı?&nbsp;Peki ya çevrim içi bir kurs vermek için ne gerekli?<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🧐 MOOC (Kitlesel çevrim içi açık kurslar)</h2>İnsanların hayatını değiştiren çevrim içi platformlar, aslında MOOC (Massive Open Online Course) diye adlandırılan ve bir konuyu öğrenmek isteyen herkese çevrim içi öğrenme seçeneği sunan bir iş modelidir.&nbsp;Dünyanın dört bir yanından milyonlarca insan; kariyerini geliştirme, değiştirme, üniversiteye hazırlanma, kurumsal eğitimler, yaşam boyu öğrenme gibi farklı amaçlarla MOOC platformlarını kullanıyor. Bu platformlar için içerik üretenler; öğrencilerin ilk yazılım geliştirme projesine, birilerinin zam almasına, hobi edinmesine, iş kurmasına ve daha birçok şeye yardımcı oluyor.&nbsp;Bir konuyu öğrenmek istiyorsanız MOOC platformlarından birine giriyorsunuz. Milyonlarca seçenek arasından eğitmeni, kursun uzunluğunu kendiniz seçebiliyor ve kendi takviminize göre eğitimi tamamlıyorsunuz.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🔍 Problem</h2>"Olduğun yer ile olmak istediğin yer arasında bir boşluk var."Kendinizi geliştirmek, farklı bir alana geçmek veya bir yetkinlik edinmek istediğinizde; her zaman bütçe ve takviminize uyan, yaşadığınız yerde açılmış bir kurs bulmak kolay olmuyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">💡 Çözüm</h2>Çevrim içi kurslar, sizi olmak istediğiniz yere götüren köprülerdir.Bu platformlarla öğrenmek istediklerinizi kendi ideal hızınızda, deneme yanılma yoluyla veya istediğiniz şeyi daha önce yapmış birinden öğrenebilirsiniz. Üstelik dünyanın dört bir yanından sizinle birlikte öğrenen insanlarla etkileşim fırsatınız bile olabilir.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🔮 Kehanetler</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">MOOC platformları, fenomen eğitmenlere sponsor olabilir. Örneğin, YouTube fenomeni olan ve çevrim içi kurslar veren Ali Abdaal, Notion'dan sponsorluk alıyor. Fenomenler, eğitim platformlarına dokümantasyon ve dağıtım sağlıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha fazla "edutainer" (educate+entertainer) görebiliriz. Carl Sagan, Richard Feynman ve Neil deGrasse Tyson gibi ünlü eğitmenler,&nbsp;hikâye anlatmanın gücünü çok iyi anlamışlardı. Bu ekosistem için engeller azalıyor ve en iyiler zirveye çıkıyor. TikTok'ta bile yeni öğretici kısa video formatları ortaya çıkmaya başladı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Duolingo gibi etkileşimli ve uyarlanabilir platformların sayısı artabilir. Kişiselleştirilmiş, oyunlaştırılmış ve kişilerin kendi öğrenme hızında öğrenebileceği eğitimler, düşük maliyetlerle sunuluyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">💭 Öneriler</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İlk dersi canlı yapın. Kursu yayımlamadan önce hızlıca birilerinden geri bildirim alın. Sorulara, gerçek dünyadaki derslerin sıkıntılarına ve geri bildirimlere göre müfredat&nbsp;oluşturun ve içeriği geliştirin.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Piyasaya giriş riskini azaltmak için ön satış iyi bir seçenek. Bunu, kursun beta sürümüyle ilgili bir geri bildirim almak için kullanın. Kelimelere değil, cüzdanlara güvenin.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kursun bir çıktısı olsun. Kapanış projesi tasarlayın. İçeriğinizin dinleyicileri harekete geçirmesini sağlayın.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir değer merdiveni&nbsp;oluşturun. İnsanlara farklı aşamalarda blog yazıları, kitaplar ve eğitim kampları gibi içeriklerle yardımcı olun ve gelirinizi çeşitlendirin.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kursunuzu versiyonlayın. Her versiyon yayımlandığında bunu kitlelerinize duyurun.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Son olarak kurs hazırlamak için yeterli yetkinliğe sahip değilim diye düşünmeyin, en iyi eğitmenler&nbsp;henüz kariyerinin başlangıç aşamasında olup taze bilgiye sahip olanlardır çoğunlukla.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🌎 Platformlar</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Khan Academy - Lise öğrencileri için matematik, sanat, bilgisayar, ekonomi, fizik, kimya gibi alanlarda ücretsiz çevrim içi dersler sunuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Coursera - Üniversitelerden ve şirketlerden sertifikalı eğitimleri burada bulabilirsiniz.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Egghead - Orta ve ileri seviye yazılım geliştiriciler için dersler bulunuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">MasterClass - Ünlü isimlerden eğlenceli eğitimler sunuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Udemy - Kendi hızında öğrenmek isteyenler için farklı seçeneklerle sunulan eğitimler sunuyor ve bu eğitimler için bir pazar yeri işlevi görüyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🛠 Araçlar</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Podia - Kurslar, internet seminerleri, üyelikler ve diğer dijital ürünleri kolayca satmak için uygun araçları sağlar.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Teachable - Çevrim içi kurslar ve koçluk hizmetleri sunar.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Thinkific - Çevrim içi kurslar ve üyelik siteleri oluşturmanıza yardımcı olur.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gumroad - Yazılım, uygulama, animasyon, kurs gibi dijital ürünleri doğrudan kullanıcıya satma imkânı sağlar.</li></ul>

Elif Özçakmak