<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🧐 Bugün neler okuduk?</h3><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/bir-ulke-kendi-hikayesini-yeniden-yazabilir-mi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aposto Seyahat</a> | Sierra Leone: Bir ülke kendi hikâyesini yeniden yazabilir mi?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/geri-donusum-ve-dongusel-ekonomi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fütürist Bülten</a> | Biyo-ekonomi kapsamında yenilenebilirlik ve döngüsellik</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://10haber.net/2023/08/17/tl-bombasi-235993/amp/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Barış Soydan</a> | "Türkiye'de enflasyonla mücadele edilmiyor; bu yolun sonu önce Arjantin'e, sonra Venezuela'ya çıkar"</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/articles/crglnl15dp7o.amp" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BBC Türkçe</a> | Beklenen Büyük Marmara Depremi'nin simülasyonu bize ne anlatıyor? En çok nereler etkilenecek?</li></ul><a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://youtu.be/hcP5b377tpQ" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/7/2023-08-17T20:43:03.822Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">📣 Günün sözü:</h3><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Başarı genellikle onu arayamayacak kadar meşgul olanlarca elde edilir.”</h2></blockquote>– Henry David Thoreau

Aposto Gündem

Bazı kitaplar karşınıza bir anda çıkmaz, orda olmasının bir nedeni vardır, ben hep buna inandım. Önce ismiyle gözüme çarpan sonra alt başlığına takılıp kaldığım bir kitabı elime aldım. O an durup "insan olmayan" kavramını kendimce tanımlamaya çalışırken, iki kelimenin içinde koca bir dünyayı barındırabileceğini hiç düşünmemiştim. Yedi bölümden oluşan bu kitabın her bölümü tarihî bir olay, bir topluluk veya kişi üzerinden ilerlediği için bu sayede ünlü düşünürlerle, sanatçılarla, bir ekoloji filozofu ve bir şairle de tanışmış oldum.Kitaba başlamadan biraz Rebecca Tamas'tan ve edebiyata ekoeleştirel olarak yaklaşabilmekten de bahsetmek istiyorum. Rebecca Tamas, şiir ve denemelerinde feminist edebiyatın ve ekolojinin izini sürerken birçok ödülün de sahibi oluyor. Aynı zamanda yaratıcı yazarlık dersleri vermeye devam ediyor. Onun edebiyatının merkezinde faydacı bir insan toplumunun ötesinde doğa var, doğayla dengeli bir ilişkiye sahip olabildiğimiz bir inanç sistemi var. Özümüzden, kendimiz dışındaki ekosistemi kabullendiğimiz bir hayat çizgisi üzerinden ilerlemekten ilham alıyor. Ve bunu içtenlikle söyleyebilirim ki o ilham, bu kitabı okurken sevgiye olan inancımı fazlasıyla besliyor.Bu kitabın temelinde ekoeleştirel yaklaşımın yoğunluğunu hissetmemek elde değil. Bu kavramı biraz açmakta fayda var, ekoeleştiri en başta insan ve insandışı arasındaki bağların incelenmesinden doğarak, insan kavramının eleştirel bir incelemesi olarak ele alınıyor. Aslında çıkarımız için yaptığımız tüm tahribatın bir eleştirisi olarak bakabiliriz bu kavrama. Doğa ve insan ilişkilerini sosyal ve kültürel açıdan inceleyen bu alanın temelleri de oldukça eskilere dayanıyor. Edebiyat ve kültürel çalışmaları ortak bir alanda buluşturan bu tarz disiplinlerarası perspektiflerin hayatımızın tüm noktalarında çok etkili olduğunu düşünüyorum. Bu kadar ekoeleştiriden bahsetmişken&nbsp;Henry David Thoreau'yu anmadan geçmek istemem, kendisi&nbsp;derin ekoloji&nbsp;akımının öncülerindendir.&nbsp;Yürümek&nbsp;kitabı benim için oldukça önemli kaynaklardan biridir. Ülkemizde bu alanın en önemli temsilcilerinden biri olan Serpil Opperman'ın Ekoeleştiri Çevre ve Edebiyat&nbsp;kitabı da bu alana dair en güzel kaynaklardan biri. Eğer hâlâ tanışmadıysanız edebiyat ve doğa arasında çok güçlü bir bağ keşfedebileceğiniz bir yapıt diyebilirim.Tamas da "Ucubeler"de benzer bir kaynak oluştururken doğa ile olan ilişkimizi denemelerle günümüz gerçekleri üzerinden yansıtarak anlatıyor. İnsani eşitsizlik ve çevresel eşitsizlik paralel olgular mı?&nbsp;Bizim gibi olmayanı sevebilmek, daha yaşanır bir dünyanın varlığı için ne kadar gerekli? İnsan olmayanı anlamak için ne yapıyoruz? Panpsişizme inanıyor muyuz? Yeşili yok ederken acıyı mı var ediyoruz?&nbsp;gibi birçok soru içinde kaybolduğumu hissediyorum bu kitaptaki cümlelerin altını çizerken.Tarihçi Daniel Johnson ile "Kazıcılar"ın hikâyesine ortak oluyoruz. Günümüzde hâlâ politika ve çevrecilik hakkında konuşabiliyorsak, bu acımasız kapitalist düzen içinde doğanın sesini duyabiliyorsak, ruhumuzun derinliklerinden bir teşekkürü de ihmal etmememiz gerekiyor. "Eşitlik" kavramını sadece insani değil çevresel olarak da ele aldıkları, ırklar arasındaki eşitsizliğin dünyanın her yerinde aynı acıyı yaşattığının altını çizdikleri için. Bugün hâlâ onların toprağı korumak için verdikleri mücadelenin izinden gidiyoruz. Hayvanlara, bitkilere acımak yerine yeni bir adım atmamız için bize bir kapı açıyorlar, onların yaşama hakkını da kendimizinkiyle eş değer görme, küçük, zayıf veya aciz oldukları için değil, sadece var oldukları için onları korumak ve kabullenmek, bizim gibi olmayanlarla yaşadığımız dünyayı paylaşabilmek için çaba sarf edebilsek mesela... Bu cümleleri yazarken bile içimdeki bir yara usulca kanıyor. Sadece evde güzel durması için birkaç gün içinde ölüme terk edeceğimiz çiçekler, yolda yürürken üstüne basıp yok ettiğimiz yüzlerce böcek, büyüdüğü için sokağa atılan hayvanların bu çemberin sadece küçük birer halkası olduğunu bilmek bile yetiyor. İnsanın kendi üstünlüğünü kanıtlama çabasını insan doğasına atfetmek bana hâlâ kolaya kaçmak gibi gözüküyor. Madem insanüstülüğünü savunma mekanizması içimizde doğuyoruz, neden bununla mücadele edecek başka bir eylemi de içimizde filizlendirmiyoruz?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Asıl zor olan, insan çehresine kolayca bürünemeyen rahatsız edici, tiksinç varlıkları sevmektir. Üstelik bu varlıkların kimisi insandır da. İşte ekolojik düşüncenin görevlerinden biri, insan olmayanın nasıl sevileceğini çözmektir."</blockquote>Rahatsız edici varlıklar dediğimizde akla ilk gelenlerden biri böcekler... Gregor Samsa'nın uyandığı biçimde uyanmak mesela... Kafka fiziken benzemese de ruhen bir böcekle aynı hisleri paylaşan birinin hikâyesini de çiziyor. Biz de tam olarak edebiyatta daha birçok esere konu olan bu benzerlikten kaçıyoruz. İnsan olmayanın bir noktada bize benzerliği korkutuyor aslında en çok bizi, bu yakınlık kendi içimizde bir çatışmaya girerek o farkı reddetmeye, yok etmeye sürüklüyor bizi. Bu benzerliği içselleştirdiğimiz noktada başlayacak içimizdeki sonsuz "olma" duygusu. Sadece kendimizi bir insan kalıbından alıp sonsuzluğu anlamaya çalışan bir zihnin ve ruhun içine yerleştireceğiz ve bu bizden farklı olana saygı duyduğumuz noktada başlayacak. Brezilya edebiyatında oldukça ses getiren yazarlardan biri olan Clarice Lispector'un G.H'ye Göre Çile adlı kitabında da başkahraman, heykeltıraş G.H, temizlik yaparken karşılaştığı bir hamam böceği ile içsel bir sorgulama içinde buluyor kendini. Böceğin dolapla kapak arasındaki sıkışlığı ile kendisinin ölümle yaşam arasındaki sıkışmışlığı birbirine karışıyor. Ve bu örnekle gösteriyor bize Tamas aslında hayatımızın, biz ve bizim gibi olmayanların arasındaki bağlantılarla sürdüğünü.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Düşünce ve düşünmenin içeriden olduğu kadar dışardan da geldiğini kim inkar edebilir? Dışarısı fena halde hasar gördüyse, içerinin de bundan elbette nasibini alacağını?"</blockquote>İlk kez üzerine düşünmek için kendime zaman yarattığım bir kavram&nbsp;panpsişizm: bilincin her şeyde mevcut olduğunu savunan bu teori, aslında doğadaki her şeyin bir zihni olduğunu öne sürüyor. Ve bunun düşüncesi bile bana tokat gibi çarpıyor. Bitkilerin, kayaların, üstüne bastığımız toprağın düşünebildiğini hayal edin... İnsan dışı gözüken ve aslında bizim var oluşumuzda çok büyük bir öneme sahip olan bu dünya sadece bir dekordan ibaret değil, o da bizim bir parçamız. Ekoloji filozofu Timothy Morton,&nbsp;manzara resimlerine baktığımızda rahatlamış hissetmemizin, çiçeklerle dolu bir kırın bizi mutlu etmesinin sebebinin bu "düşünce" olduğunu savunuyor, zihin sağlığımız için insan olmaya fazlasıyla ihtiyaç duymuyor muyuz? Bizden başka şeylerin de var olduğu ve bu başkalığa derinden güçlü bir bağ ile tutunduğumuzu her defasında hatırlatıyor bize.Bu kitabın benim için iki vurucu bölümü peş peşe gelen, Kübalı-ABD'li sanatçı Ana Mendieta ve ABD'li yazar Ariana Reines&nbsp;ile tanıştığım bölümlerdi. İki güçlü kadın, biri kalemine biri yaratıcılığına sarılıyor ve birçok kadınla beraber doğanın da sesi oluyorlar... Mendieta bedenini kullanarak kendine özgü bir sanat türü yaratmayı başaran nadir isimlerden biri. Kendi bedeni ile kurduğu ilişkiyi "yeryüzü beden sanatı" olarak tanımlıyor ve doğada bıraktığı geçici izler üzerinden beden ve kimlik kavramlarının derinine iniyor. Bu iki kavram üzerinden geçmişinin travmalarıyla da yüzleşiyor ve politika, coğrafya, töre, öfke gibi birçok baskılayıcı kavramı gün yüzüne çıkıyor. Kendi bedenini kullanarak yaptığı bu işlerle aslında bedenin fiziki sınırlarının ötesinde ruhun kendini arayışını da simgelemiyor mu? Ülkenin her yanında yaşanan acı verici olaylara bedeniyle ses çıkarken, heykeltıraş kocası tarafından öldürülmüş olduğu şüphesi o kadar acı ki... İçinde herkesten bir parça taşıyan, insan ile insan olmayan arasındaki bağı koruyarak, bir kadından öte, bir insanın içindeki birçok yarayı gün yüzüne çıkarmak için kendini öne atabilme cesaretini gösteren muhteşem bir kadın...Temelini yüksek lisans derslerimde, değerli hocam Saime Tuğrul'un attığı "kutsal kavramı ve kurban anlayışı" ile Ariana Reis sayesinde tekrar karşılaştım. 21. yüzyılda kutsal arayışına tanıklık etmek için yazan ABD'li yazar Ariana Reines ile tanışın... Bu kitaptan sonra kendisini araştırıp şiirlerini ve yazıları okuma fırsatı buldum. Kelimelerin romantikliği yerini acı verici gerçeklerle yüzleşmeye bıraktığı yazılarından birinde, kadınlara çektirilen acı ile geç kapitalizmin hayvanlara uyguladığı acımasız muamele arasındaki ilişkiye yoğunlaşıyor. Bedensel olarak bağımsızlıktan mahrum olan kadınlarla kapitalist düzende suni şekilde beslenen inekler arasındaki ilişkiyi ele alıyor. Cinsel istismar, kadın bedeninin bir ticaret öğesine dönüşmesi, şiddet ile yine insan olanla olmayanı bir ortak noktada; acıda buluşturuyor.Bizi yine bize, yaptığımız hatalarla, görmezden geldiklerimizle, duyup sustuklarımızla anlatan bir kitap "Ucubeler". Her bir bölümü birçok kaynaktan beslenen, okurken hem öğreten hem de düşündüren, Tamas'ın yalın diliyle ruhuma dokunarak akıp giden bir anlatımla, çevremdeki birçok kişiye hediye edeceğim bir kitap!

1Kitap1Mekan

Yepyeni kavramları hayatıma sokan, yaşadığım çevreye bakışımdaki sınırları her bir satırıyla kaldıran bir kitap: "Ucubeler."

İnsan olmayanı anlayabilmek

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>“Ormana gittim; çünkü bilinçli yaşamak istiyordum,” diyen Henry David Thoreau gibi neden mi ormandaydım ben iki koca gün?&nbsp;Eteğinde büyüdüğüm dağa, Uludağ’a uzanan ormanlardan birini keşfetmeye gitmedim. İki sabah gözümü ormanın sesleriyle açmak için hiç değil. Güne, doğayı selamlayarak başlamak; kurbağaları gıdıklamak, vıraklamalarıyla kıkırdamak, koskocaman ve rengârenk yusufçuklara bakakalmak; kızböceklerinin akan suya duyduğu aşka hayran kalmak, ısırganları ısırmak; ilk defa testere kullanmak; en doğal yöntemlerle, çakmaksız ateş yakabilmek; ekip çalışmasıyla işbirliği ve iletişim yeteneklerimizi kullanarak dalları öre öre yuvamızı inşa etmek; kendimizi ormana ve oyuna ve keşfe ilk defa dalmış çocuklar sanmak içinse hiç değil. &nbsp;Ya da hepsi...Uludağ Üniversitesi bünyesinde düzenlenen <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CbQSrPhMqQp/?igshid=MDJmNzVkMjY=" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Doğa ve Orman Pedagojisi Eğitmen Eğitimi</a>’nin uygulamalı programına katıldım.&nbsp;Bursa Atatürk Kent Ormanı’nda… Aldığımız teorik eğitimden ve Türkiye çapında kendi okullarını orman okuluna dönüştüren eğitmenlerin deneyimlerini dinledikten sonra bu defa bizler öğrenci olacak ve ormana giden çocukların ormandaki günlük rutinleri ilk elden yaşayacaktık. Birbirinden oyundaş orman liderlerimiz ve her biri kendi alanında uzman, yetenekli, keşfetmeye meraklı doğaperest arkadaşlarımla iki gün, bir derenin kıyısında toplaşıp ormana daldık. Artık yalnız ya da çocuklarla, doğada attığımız her adım daha anlamlı, daha bilinçli olsun diye.Ormanın kendisi okul. Ormanın kendisi öğretmen.Orman okulları, alternatif eğitim sistemleri içinde en duvarsızı, en kuralsızı. Doğanın kalbi orman. Ormanın öğreticiliği de oyunla harmanlanıyor. Nasıl ki çocuklar birbirleriyle büyük ölçüde oyun bağlamında iletişim kurar; biz ormandaki on altı yetişkin çocuk da aynısını yapıyoruz. Neyi, nasıl oynayacağımız konusunda pazarlık yapıyor, müzakere ediyor, orta yolu bulmaya çalışıyor, iş bölümü yapıyor, sabırla sıramızı bekliyor, konuşma taşının kendi avcumuza gelmesi için saniyeleri sayıyoruz.&nbsp;Dahası bu ormanın dilinden anlamayı öğreniyoruz, izleyeceğimiz yolu, duraklarımızı belliyoruz. Oybirliğiyle ormanımıza bir isim vermeye çalışırken, çıkan üç öneriyi bir isimde topluyoruz. Ormana nereden girilir, nerede toplaşılır artık biliyoruz. Günün akışını doğanın bize verdiği sürprizler ve oyun arkadaşlarımızın ilgileri, merakları belirliyor. Bir bakıyoruz kırlangıç otları… Meğer sarı çiçekli, salkım salkım tohum keselerinden can saçan bu bitki, yapraklarını, saplarını biraz incitince turuncu bir sıvı çıkarırmış. Tıpkı incirin sütü gibi, turuncu bir boya. Yürüme ritmimiz bir anda yavaşlıyor. Parmaklarımız turuncu…Derken karşımıza o çocuk şarkısındaki kurbağa çıkıyor. Mini minnacık bir kurbağa ve hep beraber soruyoruz: “Kuyruğun nerede?” İzlediğimiz patikanın tek bir sınırı var. O da ısırgan otları… Neyse ki biz hazırlıklı giyindik ve etrafta bolca sinir otu vardı da kaşınan arkadaşlarımıza şifa olsun… Sonrası mı?&nbsp;Ormana bir hikâye bıraktık.Orman liderlerimizden Ayşe Öğretmen’in de dediği gibi iki günün sonunda, “ormana bir hikâye bıraktık” ve heybemize doldurduklarımızla bizler de portfolyo çalışmamızı yapacak, bu deneyimi çocuklarla yeniden yaşayacak ve hak kazanırsak biz de orman liderleri olacağız.&nbsp;Nasıl mı? "Sima çıkmış yola, gidiyor ormana. Yolda ne gördün Sima? Çınar ağaçları gördüm, bulduğumuz kozalaklara bakarsak, belli ki olmuş sincaplara yuva… Nasıl hareket ediyordu çınarlar? Rüzgârda sallanıyorlardı bir sağa, bir sola..."

Dünyahali

Orman liderleri olacağız!

“Ormana Gittim; Çünkü…”

Görsel: <a fr-original-style="" href="https://www.telegraph.co.uk/politics/2022/01/12/dont-surprised-boris-johnson-playing-dumb-last-line-defence/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Patrick Blower, The Telegraph</a>Duydunuz mu? Londra’nın en ünlü gece kulübü artık Electric Brixton, Ministry of Sound ya da Fabric değil. St. James parkının yakınlarında, Downing Street üzerinde, siyah kapılı bir mekan. Aman dikkat hemen heyecanlanmayın, girmesi çok zor —inanılmaz derecede seçiciler. Mekanın adı mı ne? 10 Downing Street.&nbsp;Müsteşar Sue Gray, İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un COVID-19 nedeni ile yürürlüğe soktuğu kısıtlamalar sırasında başbakanlık konutu 10 Downing Street’te düzenlenen parti ve etkinlik iddialarına yönelik 12 sayfalık bir rapor hazırladı. Bu rapor geçtiğimiz pazartesi yayımlandı. Yaklaşık iki senelik sürede , 17 içkili toplantı ve parti düzenlendiği öne sürüldü. &nbsp;“Partygate” olarak adlandırılan bu olay ardından, istifa talepleri olmuştu. Haberin ayrıntıları için Bartu’nun Aposto Gündem’deki <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61f81a20f8c001000800e370" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazısına</a> ya da Planör ekibinin <a fr-original-style="" href="https://mailchi.mp/7eb0c3fb74c4/downing-street-no-10da-neler-oluyor?e=28df50f34d" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haberine</a> bakabilirsiniz.&nbsp;İngiltere’de ve dünyanın genelinde kurallara uymaya çalışanlar, yıllardır ailelerini görmeyenler, doğum günlerini beraber kutlayamayanlar ve noeli tek başına geçirenler varken, Partygate gerçekten tokat gibi geliyor. Bu hafta derslerimden biri için devlet ve güç başlıkları altında çok yazı okudum. &nbsp;Devletin sadece içselleştirilmiş ve kabul edilmiş bir konsept olduğundan bahseden Emma Goldman’ı, devletin çok daha iyi bir yapı olması gerektiğini öne süren Henry David Thoreau' yu ve ‘gardiyanların gardiyanı kimdir?’ sorusunu tekrardan soran Murray Rothbard'ı okurken devletin üstlendiği görevin tam ne olduğunu düşündüm.&nbsp;İdeal bir dünyada devlet, bireylerin hayatını kolaylaştıran, insanların hayatlarını belli bir düzende yaşamalarına yardımcı olan, düzeni sağlayan, sorunları çözen bir yapı olmalı. Şu an devlet yapısını ve devlet anlayışını sorgulayıp kafa ütülemeyeceğim ama kurallar koyup sonra bu kuralların kendilerine işlemediğini varsayan liderler insanların güvenini sarsıyor. İçinde bulunduğumuz sisteme olan inancı yok ediyor. Böyle durumlarda tam da ‘gardiyanların gardiyanı kimdir?’ sorusunun işaret ettiği gibi, hatalı veya etikten uzak davranışlarda bulunan liderlerin sorumlu tutulması gerekiyor. Herkes için zor olan ve ‘hepimiz beraberiz’ mesajlarının paylaşıldığı bu dönemde, takipçisi olan ve sözü geçen insanların üzerine daha büyük bir sorumluluk düşüyor; sözleri ve eylemleri ile doğru olanı yapmak&nbsp;zorundalar. Eylül 2020’de <a fr-original-style="" href="https://www.gov.uk/government/speeches/prime-ministers-speech-to-un-general-assembly-26-september-2020" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşmiş Milletler Genel Kurulu</a>’nda konuşan Johnson’un kendi ağzından çıkan kelimeleri tekrarlamak istiyorum:&nbsp;“Biz kendimizi toparlamadıkça, güçlerimizi birleştirip ortak düşmana karşı gelmedikçe, herkes kaybedecek. Kaçınılmaz sonuç, bu felaketin uzamasına ve bir başka felaketin olma riskini artıracak.”Doğru söylemişsin, keşke kendini dinleseymişsin sevgili Johnson. Doğum gününü de bir sene kutlamayıver Boris. Ya da eşinle evinde kutla, biz zoomdan katılırız, üzülme.&nbsp;

20'lik

Bizim Boris de bayağı ortamcı çıktı. 

Siyasi partiler mi? Yok, yok partici siyasetçiler. 

Haziran, yolumuzun buluştuğu yerde...Şu cümle takıldı beynimin nöronları arasına: “Kusura bakma kısa yazacak vaktim yok”. Bir rivayete göre aslan Blaise Pascal mektuplarında yazmış. Ama T.S. Eliot, Cicero, Marcel Proust, Henry David Thoreau, Voltaire, Mark Twain, Albert Einstein, Oscar Wilde, Thomas Jefferson imzalı olarak da hemen herkesin kaleminden akmış. Altı cümlelik nefis bir hikâye.&nbsp;Aklımdakileri anlatacak kelimeler icat edilmemiş gibi hissediyorum bazen. Başka zamanlarda da cuk diye yerine oturuyor sözcükler. Onlar beni yazıyor sanki, bana ait zannederken. Sana buradan bahsetmemiştim. Anlatırsam tek başına gitmenden endişe ettim belki de. Benim seni tanıştıracağım bir arkadaş olmasını, yıllar sonra bu hikâyeyi "Hatırlıyor musun, sahilcilerin ıslak mayolarını kurutmak için eve gittiği, akşamcıların saatinin henüz gelmediği, kumsalın sessizleştiği birkaç dakika vardı?"&nbsp;diye anlatmamızı istemiştim. Başka vakitte gelsen, herhangi bir Bodrum sahilinden, parmaklarını bir kopça gibi ayakkabılarına takıp yürüdüğün deniz kenarından farkı olmazdı çünkü. O yüzden bu mektubu yazmak için tam da o anı bekledim.&nbsp;Kadıkalesi'ndeyim.&nbsp;<a fr-original-style="" href="mailto:google.com/maps/place/Yalı+Balık+Restoran/@37.0315781,27.2473208,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x14be74b7371702ff:0xeac2eb225cc72367!8m2!3d37.0315832!4d27.2495341" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;">Yalı</a>, kumların üzerine masaları atmaya başladı. En uçtakini ayırttım. Güneş en son burayı terk ediyor çünkü. İçeride kısık sesle Ayten Alpman - Pencere çalıyor. Barbunya, deniz börülcesi, şakşuka, ezme vitrinde yerini alıyor; ekmekler kesiliyor; rakılar soğutuluyor; şef garson son ancılara "Hâllederiz," diyor telefonda, içeriden birkaç sandalye daha deniz kenarına atılıyor. Leblebi (bu saatlerde yoldaşım olan kedi) masanın yanında miyavlayarak eşlik ediyor bu merasime.&nbsp;Defterimi, kalemimi ve bu aralar okuduğum Bernardine Evaristo’nun Kız, Kadın, Öteki&nbsp;kitabını evde unuttuğum için peçeteye yazıyorum bu mektubu. İyice Akdenizli oldum son bir haftada. Saati güneşin gökyüzündeki yerinden, günü kumsaldaki kalabalıklardan tahmin etmeye çalışıyorum. Hep aynı şeyleri yapıyorum. Her gün. Sabahın sessizliğinde biraz okuma ve yazma; öğlen sıcağı söylenmeleri başlamadan önce <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/pabbodrum/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pab</a>’da bir masa kapma; serinlik var, rüzgâr azsa SUP üzerinde denizde gezinme; önüme çıkan plastik şişeleri, boruları, tenekeleri toplama; insanların attıkları çöplere lanet etme, belki de tekneden uçtu, yakalayamadılar diye umma; tepesinde gölge yapan board’culara sinir olan kaplumbağanın yaşam alanına girmemeye çalışma; neredesin, ne yapıyorsun diye sormadan masama oturan, sessizlikte kavuştuğumuz arkadaşlarla durma; ve işte bu saatlerde geldiğim Yalı.&nbsp;Başımı kaldırdım şimdi, Deniz gelmiş oturmuş karşıma, kitabımı da getirmiş yanında. Peçetemde son satır bu. Puntomu iyice küçülttüm. Yakında görüşüyoruz. Pazar günü. Birde oralarda olurum demiştin. Yerim belli.&nbsp;Hazal

Soli

Dünyadan bağlarını koparmamak çalışmalarına katkı sağlamıştır. Walden Gölü kenarına kendi yaptığı evinde çevreyle ilgili, hayvanlarla ilgili ve gölle ilgili birçok çalışmaya imzasını atmıştır. Eleştirdiği hayat biçimi bizim sahip olduğumuz hayat biçimine ne kadar da çok benziyor! Ve en kötü tarafı da yazar eleştirisinde haklı. Bizler dünyada bir yer edinmek için kendi içimizden yiyoruz. Yaşamak için çalışmaktansa, çalışmak için yaşıyoruz. Ayrıca ‘çalışmak’ kelimesini de çok yanlış anlamışız. Üretmeden, yenilik getirmeden, dünün bir ötesine kendimizi, işimizi taşımadan gidip geliyoruz. Mesailere kalıyoruz ve zannediyoruz ki kölelik kalktı. Yazar, Walden Gölü etrafında hem kendi meyve ve sebzesini yetiştirmiş hem de bilimsel çalışmalar yapmıştır. İşte, çalışmak budur! Yazarın da dediği gibi, ahmakça bir hayat yaşadığımızı &nbsp;er ya da geç öğreneceğiz.<a fr-original-style="" name="_Hlk778653" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">‘’Toplum genellikle çok bayağıdır. Sık sık görüştüğümüz için, arada kalan zamanda, birbirimiz için yeni bir değer edinecek zamanımız olmaz. Günde üç defa yemeklerde buluşuruz, her defasında küflü birer peynir olarak kendimizden yeni tatlar vermeye çalışırız. Görgü kuralları ve kibarlık adı altında bir dizi kuralı benimseyerek bu sık buluşmaları katlanabilir hale getirir, böylelikle birbirimize savaş açmamış oluruz. Her gün postanede, sosyal ortamlarda ve geceleri de ateşin etrafında buluşuruz; sıkışık yaşar birbirimizin yolunda dururuz; ayaklarımız birbirine takılır, bence bu nedenle de karşılıklı saygımızdan bir şeyler eksilir. Daha az görüşerek de önemli ve duygusal konularda yeterli iletişimi kesinlikle gerçekleştirebilirdik.’’</a>-Henry David Thoreau

Yıldızlı Bir Hikâye

Yazar, sanılanın aksine toplumdan kendini tamamen soyutlamamış, aksine her gün en yakınındaki kasabaya yürüyerek gidip gelmiştir.

Eserden Çıkarımlar

İsim: <a fr-original-style="" href="https://plato.stanford.edu/entries/thoreau/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Henry David Thoreau</a> Şehir: <a fr-original-style="" href="https://urbanage.lsecities.net/cities/istanbul" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İstanbul</a> Kitap:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.ayrintiyayinlari.com.tr/kitap/kuresellesme/301" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Küreselleşme</a> Albüm: <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/album/7wtHIK7M8dEXQUQKWtfxmC?si=ai5GfdGaQIum2KYVyD4CMA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nu Book</a> Dükkân: <a fr-original-style="" href="https://www.rob389.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Robinson Crusoe 389</a>Galata'dan sevgilerle,Elif

Aposto İstanbul

Görsel: Goodreads<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwM2QyOTE2NmE5MzgwMDAwN2Y1MjUyMyZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJG"">Can Koyuncu</a><a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwM2QyOTE2NmE5MzgwMDAwN2Y1MjUyMyZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZvcGVuLnNwb3RpZnkuY29tJTI1MkZzaG93JTI1MkY0VVhpYTR1eDBpM3lzWEh1cUoya2Z2JTI1M0ZzaSUyNTNEd1lqdm03ZGhTaXEyYTc0cWFEWkNpUQ=="">Katkı Maddesi Podcast</a>’imizin nisan ayı konularından birisi elma olacak. Bu nedenle de elimi ilk attığım kaynak Henry David Thoreau’nun Yabani Elmalar’ı oldu. Thoreau okumaya üç ay kadar önce başladım ve peşimi bırakacak gibi de değil son kitabına dek. &nbsp;1800’lerin son dönemlerinde Amerika Birleşik Devletleri’nde ne tür yabani elmalar vardı, hangisi nasıl görünür, nasıl tadar ve ne şekilde yenirdi merak ediyorsanız, bu kitap tam size göre. Ayrıca Thoreau’nun Yürümek ve Sivil İtaatsizlik kitaplarında olduğu gibi, bir modern toplum eleştirisine de denk gelebilirsiniz. İçeriği hakkında kısa yorum yapmamın nedeniyse, kitabın kendiliğinden kısa olması. Ancak bu bana yetmez derseniz, buna ek olarak Michael Pollan'ın “Arzunun Botaniği” kitabını önerebilirim.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2021-03-01T17:47:37.221Z.jpeg"><figcaption>Kaynak: Pinterest “Elmanın doğduğu yer Almatı'dan (Alma-ata) bir elma tüccarı"</figcaption></figure>“Her yabani elma, tıpkı yabani bir çocuk gibi, beklentilerimizi yükseltiyor. Belki gizli bir prenstir! İnsanlar için ne de büyük bir ders! İnsanların ortaya koyduğu yüksek standartlara atfedilen ve yine insanların vermek için can attığı kutsal meyvenin kaderinde hayvanlar tarafından otlanmak var ve yalnızca en ısrarcı ve güçlü deha kendisini korumayı ve galip gelmeyi başarıyor, hassas filizlerini gururla havaya kaldırıyor ve kusursuz meyvelerini nankör toprağa düşürüyor. Tıpkı şairlerin, filozofların ve devlet büyüklerinin böylece ülkenin çayırlarında parlayıp yığınla sıradan insanı gölgede bırakmaları gibi.”&nbsp;&nbsp;Not: Son dakika gelen haberlere göre restoranlar 07.00-19.00 arası açık olacakmış. Özellikle Kadıköy'ün eski haline dönmesini görmek güzel olacak bir sonraki İstanbul seyahatimde. Son birkaç aydır gittiğimde hayalet kasabaları andırıyordu. Umarım bir daha kapanmak zorunda kalmaz hiçbir restoran.&nbsp;Bu haftalık bu kadar, esen kalın.&nbsp;

Her yabani elma, tıpkı yabani bir çocuk gibi, beklentilerimizi yükseltiyor

Kitap: Yabani Elmalar

Görsel: Ulpiano Checa y Sanz, “The Huns In Rome”<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMGQ3YmE0MzcxNTc2MDAwNjY2YzBjMSZ1c2VyPTVmZjQ0YTVlYTMzOTQ1MDAwN2EwMDdiZSZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5zdGFncmFtLmNvbSUyNTJGZ2FzdHJvbm9tbGF5dm9uZCUyNTJG"">Can Koyuncu</a> &nbsp;Köylülerin tarihi kentliler tarafından yazılırGöçebelerin tarihini ise yerleşik olanlar yazarAvcı-toplayıcıların tarihini çiftçilerDevletsiz insanların tarihini saray kâtipleri yazarVe hepsini “Barbarların Tarihi” şeklinde adlandırılmış arşivlerde bulursunuz.&nbsp;-Anonim&nbsp;Varlıklı olmayacak kadar soyluyumYönetenin yanında olmayacak kadar.Veya faydalı bir hizmetçi ve araç,Dünyadaki hiçbir hükümran devlete.-Henry David Thoreau&nbsp;&nbsp;<h4>Barbar?&nbsp;</h4>Barbar terimi ilk olarak Yunanlar tarafından, Yunanca konuşmayan kişiler için kullanılmıştı. Esir aldıkları kölelerle birlikte Mısırlılar, Persler, Finikeliler gibi komşuları için de bu tabiri uygun görmüşlerdi. “Ba-ba” kelimesi aslında Yunanca konuşmayan kişilerin çıkardığı sesleri alaya almak için türetilmişti.Barbarlık, Yunanlıların çıkardığı bir terimdi yalnızca, bir kültür sembolü taşımıyordu. Devlet idaresine girmemiş kişiler için kullanılıyordu, yani politikti ve verginin başladığı yerde, barbarlık bitiyordu. Çinliler barbarları sınıflandırmak için “ham” ve “pişmiş” kelimelerini kullanırdı. Pişmiş olanlar, evleri kayıtları altına alınmış, sözde Çin hükümdarına biat edenleri belirtmekteydi.&nbsp;&nbsp;<h4>Barbarlığın Yükselişi</h4>M.Ö. Mezopotamya, Mısır ve İndus Vadisi taraflarında kurulmuş devletleri düşünelim. Genel tarihi anlatıya göre bu devletler büyüklerdi, ancak James C. Scott’un deyimiyle uzaydan bakıldığında bir nokta olarak bile görülemezlerdi. Hatta buna M.Ö. 1500 civarında Maya ve Sarı Irmak’ta kurulanlar da dâhildi.&nbsp;İnsan nüfusu açısından ele alındığında, MS 1600’lere kadar, devletsiz yaşayan (barbar) insan nüfusunun, devlet sınırları içerisinde yaşayanlardan daha fazla olduğu söylenebilir. “Devletsiz insanlar ne yapıyordu peki?” diye soracak olursanız da, başı boş aylak gezen insanlar olmadıklarını biliyoruz. Her ne kadar tarih derslerinde yerleşik hayata geçmeden önceki insan hayatının bir nevi sefalet olduğu anlatılıyor olsa da, devletsiz insanlar avcılıktan toplayıcılığa, göçebe tarımcılıktan hayvancılığa ve bahçeciliğe, birden fazla geçim kaynağı ile hayatlarını idame ettiriyorlardı.&nbsp;Tarım ve özellikle de vergilendirilmesi kolay olan tahılların sonucu boy göstermeye başlayan devletler, birkaç büyük nehrin çekildiği veya kuruduğu yerlerde konumlanmış, alüvyonlu takımadalar gibi görünüyorlardı ve bu küçük ütopyalarından bir adım öteye taşamıyorlardı. Theoreau çok zaman sonra devletlerin kontrol edemediği, toplumdan uzak alanları bataklık olarak nitelendirmişti. Aynı şekilde ünlü bilgisayar oyunu Witcher 3’ün hikayesinin başladığı yerlerden biri olan Velen topraklarında da bataklıklarla çevrili bir şehir vardı:&nbsp;“Velen halkının ana geçim kaynağı tarım, zanaatkârlık ve hayvancılıktı. Eyalet gerçek anlamda tüm doğal kaynaklardan yoksun durumdaydı. Çevresinde pek çok orman, sulak arazi ve elverişli ormanlık alanlar bulunmakla birlikte, büyük bir kısmı bataklıklarla doluydu.”İlk devletler bu bahsedilen küçük ütopyalarının dışına; kurak topraklara, bataklıklara, vadilere ve dağlık yerlere hükmedemiyorlardı. Buradaki devletsiz insanlara karşı belli başlı zafer kazanıyorlardı yeri gelince, ancak boyunduruk altına almak başka bir şeydi. Bu yüzden bir süre sonra daha akıllı davranan yeni yönetimler, barbarları daha çok ticaret toplulukları hatta geçici anlaşmalar yoluyla müttefikleri olarak görmeye başladı. Çünkü barbarlar günün sonunda daha geniş bir alanda hareket etme kabiliyetine sahiplerdi ve devletlerin gereksinimlerini kolaylıkla temin edebilirlerdi. Aklınıza ne gelirse; bal, kokulu bitkiler, çiçekler, madenler, postlar…Thomas J. Barfield, 1992 senesinde yazdığı The Peirlous Fronties: Nomadic Empires and China adlı tezinde bu uygar-barbar ilişkisini, “barbar ikiz” olarak isimlendirmişti. Barfield’a göre ilk devletlerin veya imparatorlukların yanı başında hemen her zaman onunla birlikte doğup, o çöktüğünde aynı kaderi paylaşan bir barbar ikizi vardı.&nbsp;James C. Scott da nokta atışı bir bağlantı ile barbarları, ekili arazideki ayrık otlarına benzetmişti:“Birer musibettiler ve hasat vakti davetsiz bir şekilde açığa çıkan bu insanlar, kuşlar, fareler ve sıçanlar, devlet ile uygarlık için tehlike kaynaklarıdır. Bu yüzden boyunduruk altına alınamıyorlarsa, imha edilmeleri veya evin dışında tutulmaları gereklidir.”Peki neden bunca insan, bir barbar olarak hayatlarına devam etmeyi seçmişlerdi? Çünkü oldukça kârlı bir yaşam şekliydi. Devletlerin içerisinde bulunan büyük tahıl ambarlarını, hayvanları, başka bir yönetime köle olarak satılmaya hazır insanları ve değerli madenleri düşünün. Hepsi bir noktada toplanmış şekilde yeni ve görece vahşi sahiplerini bekliyorlardı. Ajay Skaria’nın Hybrid Histories adlı kitabında yer alan, geç sömürgeci dönemde Batı Hindistan’ın dağlık bölgelerinde yapılmış büyük bir baskında ele geçirilen ganimetin envanteri bu konuda iyi bir fikir verebilir: 72 tosun, 106 inek, 55 buzağı, 11 dişi bufalo, 54 pirinç ve bakır çanak, 50 parça kıyafet, 9 battaniye, 19 demir saban, 65 balta, süs eşyaları ve tahıl.&nbsp;<h4>Not: Bu gibi ganimetlerden yola çıkarak, Scott bu döneme “Barbarların Altın Çağı” adını veriyor. Ancak altın çağın ne kadar sürdüğü kesin değil. Zira barbarlar ardında kayıtlar ve envanterler bırakan topluluklar değillerdi. Bu nedenle bugün barbarlara dair sahip olduğumuz bilgilerin tamamı devlet kaynaklarından geliyor. 2021 senesinde bile yönetimlerin apaçık istatistik kurumlarına müdahalede bulunduğu, yalan haberleri gerçekmiş gibi yaydığı (Hakikat Ötesi), sahte veya olmayan diplomalar ile yüksek yerlere gelinebildiği bir dünyada yaşıyorsak, yazıya yalnızca çok küçük bir azınlığın sahip olduğu dönemlerde ne gibi sahtecilikler dönüyordu kim bilir.</h4><h3>&nbsp;</h3><h4>Coğrafya ve Barbar Ekolojisi</h4>Barbarlık politik bir duruştu ve bir yaşam biçimiydi. Yine de onlara “kültürsüz” ithamında bulunmak yersiz olurdu. Çünkü “ikiz devlet” kavramında belirtildiği gibi, çoğu kavim bir devletin yanı başında kurulmuştu ve ticaret halindeyken bir kültür alışverişi de söz konusuydu. Ancak barbarlar, devletlerin yalnızca bir komşusu konumundaydı, yani vergi mükellefliği konusu açılınca ortada barbarın b’si yoktu. Çinlilerin, barbarları “ham” ve “pişmiş” olarak nitelendirdiğini tekrar ortaya atacaksak, hamdan pişmişe dönmüş kişilerin eninde sonunda tamamıyla asimile olmuş bir taşralı vergi mükellefine dönüşmesi mümkündü.Antik dünyadaki coğrafi özellikleri tanımlamak, devlet gözünden bakıldığında oldukça kolaydı. Küçük, zengin, sulak ve düşük rakımlarda konumlanmışlardı genel olarak. MÖ 1. binyılın ikinci yarısına dek, yani büyük yelkenli gemilerin icat edildiği ve böylece büyük yüklerin daha uzak yerlere taşınır hale geldiği döneme dek, devletler tahıl merkezlerine yapışık haldeydi. (Aklınızda yer etmesi için, Anadolu topraklarında yaşayan ve Konya’yı merkezi yapan bir devlet hayal edin. Ne de olsa tahıl ambarımızdı bir zamanlar.)Öte yandan, barbarların coğrafyasını ve ekolojisini tanımlamak güçtü. Geniş bir perspektiften düşünüldüğünde devletlerin yerleştiği alanlar dışında, aslında yapılan yağmalar ve baskınlardan ötürü devletlerin yerleştiği yerler dâhil, göz önüne getirilebilirdi. Dağlar, çöller, kurak yerler, sık ormanlar, zengin alüvyonlu topraklar, denizler, vadiler… Kısacası dünya üzerindeki her yer.Devletlerin erişim alanlarının gerçek sınırları, taş duvarlarda saklıydı. Bu duvarlar “medeni” ve “barbar” ı ayıran fiziksel ve aynı zamanda sembolik yapılardı. Bu türden ilk duvar, MÖ 2000 civarında Sümer kralı Sulgi’nin emriyle Dicle ve Fırat arasına çekilen 250 kilometre uzunluğundaki arazi duvarıydı. Genelde barbar Amorileri uzakta tutmak için inşa edilmiş (aslında başarısız olmuş) bir duvar olarak tarif edilse de, Anne Porter bu duvarın daha çok Güney Mezopotamya’da yaşayan ve vergi mükellefi çiftçileri içerde tutmak için yapıldığı görüşünde. (Porter, Mobile Pastoralism)<h4>Not: Aynı zamanda Porter’ın kitabında belirttiği üzere Amoriler “barbar” olmaktan ziyade Mezopotamya toplumunun parçasıydılar. Statükoya savaş açan ve onu gasp eden kişilerdi, ancak dışarıdan gelen yabancılar değillerdi.&nbsp;</h4>Barbar coğrafyası, ekoloji ve demografinin en ayırt edici unsuruydu. Devlet gözünden tahıl merkezine dâhil olmayan yerleşim yerlerini ifade ediyordu. Romalılar açısından, kendi tahılı beslenmeleri ile Galyalıların et ve süt ürünlerinden oluşan öğünleri arasındaki farklılık, uygar olduklarını iddia ederken öne çıkardıkları unsurlardan biriydi. Hatta Roma’da tereyağı, “Nahoş Galyalı ürünü” olarak nitelendiriliyordu. Fakat kendilerinin yere göğe sığdıramadıkları zeytinyağını gladyatörlerin vücutlarına sürüp, dövüş sonrası kana bulanmış vücutlarından ve hatta arena duvarlarından kazıyarak çıkarıp yüksek fiyata satmalarını ve zenginlerin bunları alarak vücutlarına şifa ve güç niyetine sürmesini düşüneceksek, kim daha uygar sorgulamak gerekiyordu.&nbsp;Çinlilerdeki “ham” ve “pişmiş” gibi bir örnek de Romalılarda vardı. Toprağını tarıma açan ve ticaret kentleri (oppidum) kuran Keltler, Romalıların gözünde üst seviye barbarlardı. Ancak Galyalılar gibi kavimler iflah olmaz birer parazittiler. Keltler ayrıca daha “uygar” barbarlar olduklarından, içlerinde bir hiyerarşik yapı da bulunuyordu. Fakat bu hiyerarşi herhangi bir miras ve mülke dayanmadığı için, daha yatay bir şekilde ilerliyordu.&nbsp;<h4>İkincil İlkelleşme</h4>Geleneksel tarihsel anlatıya bakılacak olursa, dünyanın yalnızca uygar ve barbar diye ikiye ayrılması gibi bir durum vardı. Ya içindeydin uygarlığın ya da dışında. Ancak bu yanlıştı. Aradaki sınır daha geçirgendi, belki de western filmlerindeki kolaylıkla girilip çıkılabilen kapılar kadar. Scott’a göre bu görüş en az üç sebepten ötürü hatalıydı. İlk olarak, binlerce yıl insanların yerleşik ve yerleşik olmayan geçim tarzları arasında gidip geldikleri, ikisinin arasında kalan çok sayıda karma yöntem geliştirdikleri görmezden gelinmekteydi. İkincisi, bir devleti kurma ve ardından genişletme faaliyetinin kendisi başlı başına insanları yerinden yurdundan eden bir şeydi. Devlete komşu barbar nüfusların çoğu fiilen devlet inşa sürecinden kaçan mültecilerden oluşmuş olabilirdi. (Bu durum Cyberpunk 2077 oyununda Nomad’ların Night City’den kaçışı olarak da ortaya çıkar.) Üçüncüsü, gördüğümüz üzere devletler ortaya çıktığında onlara katılmak kadar, onlardan kaçmak için de pek çok sebep doğmuş oluyordu.&nbsp;Kaçışın sebepleri değişkendi. Savaşlar, hastalıklar, askere alma, vergiler… Kaçakların bir kısmı başka devletlere gidiyordu fakat birçoğu da devletsiz hayatı seçiyordu. Yani bilerek ve isteyerek barbar hayatını seçiyorlardı. Belli bir zaman sonra devletsiz insanlar daha çok “saf ilkeller” değil, devletin boyunduruğundan kaçmak isteyen eski devlet tebaasından oluşur hale geldi. Bu sürecin en meşhur tasviri Pierre Clastres tarafından “İkincil ilkelleşme” olarak ortaya atılmıştı.&nbsp;&nbsp;<h4>Zihinsel Barbarlık</h4>Beckwhit ve Lattimore gibi yazarlar, barbar yaşamını devlet duvarlarını geride bırakıp, karanlık topraklara göç olarak değil; yüzde yüz bir özgürleşme sağlamasa bile koşulları rahatlatan bir deyim olarak görülmesi gerektiğini yazar. Devlet zayıfladıkça, yönetenler kayıpları telafi etmek için merkeze yaptıkları baskıyı artırmanın cazibesine kapılmış ve daha büyük kaçışların ihtimalini artıran bir kısır döngüye girmişlerdir.&nbsp;Devletlerin bu nedenle zayıfladığı ve sonunda yıkılarak bir “karanlık” çağa girdiği söylemi vardı geleneksel tarihsel anlatıda. Fakat kim için, ne bakımdan karanlıklardı? Hanedanlar artık güçlü olmadığı için, binlerce köle serbest kaldığı, çiftçi ve tüccar ağır vergilerden kurtulduğu için miydi? Kendini ve atalarını öve öve bitiremediği tarihi kayıtları tutan bir devlet olmadığı için “karanlık” diye adlandırılsa da, bu gibi dönemlerin kıtlık, hastalık veya savaş bakımından karanlık bir çağ olduğunu gösteren hiçbir iz yoktu.Günümüz dünyasında da bir karanlık çağ var denebilir devlet gözünden bakılacak olursa. Merkezi yönetim, zihinsel açıdan yıkılmıştır. Ancak buna karanlık çağ demek son derece yanlış olurdu.Antik zamanlarda yıkılan merkezi yapılardan sonra ortaya farklı farklı bölgelerde, küçük yerleşim yerleri ortaya çıkardı. Bugün toplumumuzda olan şey de bu, fakat bu sefer durum zihinsel. Ülkenin zihinsel yerleşim yerleri günümüzde çok farklı noktalarda kümeleşmiştir.&nbsp;Devletler, söylemleriyle vatandaşlarını dilleri ve yasalarıyla ördükleri duvarlar içine hapsetmiştir, bir yandan bu durumu “düşman ülkeler, dış güçler” gibi kalıplara sokmaya çalışmıştır. &nbsp;Duvardan atlamayı başaran, ya da hiç duvarın iç tarafında bulunmamış olanlara da zaman zaman ordularını göndermiştir gerek fiziksel, gerek zihinsel olarak. Fakat tarihte olduğu gibi hiçbir zaman hükmedememişlerdir bu zihinlere. Theroau vergi ödemediği için hapse atıldığı gece bu konuda bir farkındalık yaşamıştı:“Altı yıl boyunca hiç kelle vergisi ödemedim. Bu nedenle bir kez, bir geceliğine hapse girdim; bir metre kalınlığındaki o ahşap ve demir kapıya bakıp düşünürken de bana hapse atılacak, sadece et, kan ve kemikten ibaret biri muamelesi yapan o kurumun aptallığına hayret etmekten kendimi alamadım. Gördüm ki benimle kasabalı hemşerilerim arasında taş bir duvar var ancak, onların benim kadar özgür olabilmeleri için tırmanıp aşmaları veya yıkıp geçmeleri gereken iyice zorlu bir engel vardı.&nbsp;(…)Her tehdidin ve her iltifatın altında bir gaf vardı; çünkü tek arzumun o taş duvarın öteki tarafında durmak olduğunu düşünüyorlardı. Kapıyı düşüncelerimin üzerine nasıl da şevkle kapadıklarını, düşünceleriminse hiçbir engelle karşılaşmadan peşlerinden gittiğini, onlar için esas tehlikeli olan şeyin bu düşünceler olduğunu gördükçe gülümsemekten alamıyordum kendimi. Bana ulaşamadıkları için, çareyi bedenimi cezalandırmakta bulmuşlardı. Devletin yarım akıllı olduğunu, mirasyedi bir kız kurusu gibi ürkek olduğunu, dostuyla düşmanını ayırt edemediğini gördüm ve son kalan saygımı da yitirip acıdım ona.”&nbsp;23 Ocak 2021 tarihinde, saat 23:54’ü gösterirken ben zihnimden akanları bu satırlara döküyorum. Bu yazdıklarımı hiç yayınlamamış olduğumu düşünelim. Ölümümden sonra birinin bilgisayarımı kurcalamayacağını varsayarsak, ileride bu düşüncelere dair bir belgeye rastlanmayacaktı tarihsel kayıtlarda. Fakat belge olmaması, bu düşüncelerimin ve bu düşünceler yoluyla birlikte eylemlerimin gerçekleşmediği anlamına da gelmeyecekti. &nbsp;&nbsp;&nbsp;

Barbar terimi ilk olarak Yunanlar tarafından, Yunanca konuşmayan kişiler için kullanılmıştı. Esir aldıkları kölelerle birlikte Mısırlılar, Persler, Finikeliler gibi komşuları için de bu tabiri uygun görmüşlerdi...

Henry David Thoreau ile ilgili hikayeler