İstanbul Beyoğlu’nda Tophane ve Cihangir semtleri arasında bulunan; İstanbul Boğaz’ını güneyden “kesen” ve Galata’dan dik bir şekilde Tophane’ye inen Boğazkesen semti, Fatih Sultan Mehmet’in gemilerini buradan Galata sırtlarına; oradan da Kasımpaşa deresi vasıtasıyla Haliç’e indirerek İstanbul’u fethetmesiyle tanınır. Fetih öncesinden beri bölgede ticaret yapan Ceneviz kolonisinin imtiyazlarının devam etmesine sultanın izin vermesiyle bölge ticari ve idari alanlarda gelişmeye başlar. 19.yüzyıla kadar geniş arazilerle çevrili bölgedir. 1836 tarihli Kauffer Haritası’nda bölgede yapılaşmanın az olduğu; Sultan Beyazıt vakfına bağlı bostanlar ve gayrimüslim mezarlıklarıyla çevrili olduğu anlaşılıyor.19. yüzyıl sonuna doğru ise çoğunlukla Avrupalı gayrimüslimlerin yaşadığı bölge; Venedik Sarayı, İtalyan Hastanesi, Fransız Kapitülasyon Mahkemesi, Fransız Sarayı ve Fransız Yetimhanesi gibi yapıların inşa edilmesiyle Venedik, İtalyan ve Fransızların Osmanlı Devleti’ndeki idari merkezlerinden biri olur.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/0/1685863704708.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tophane’den Haliç Yönü Öndeki bina Fransız Yetimhanesi, 1915 Kaynak: Kültür Envanteri19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, Fransa’nın Osmanlı İmparatorluğu topraklarında açtığı okullar sayesinde, Fransız kültürü, kozmopolit ve çok dilli imparatorluk başkentinin vazgeçilmez bir parçası haline gelir. 1866 yılında Sultan Abdülaziz’in fermanıyla, kolera salgınında halka yardımlarının bir karşılığı olarak Daughters of Charity of Saint Vincent de Paul rahibelerine bağışladığı Boğazkesen Caddesi üzerindeki geniş bir arsa üzerine inşa edilen Saint Joseph Fransız Yetimhanesi, kapütilasyon antlaşmasıyla Osmanlı’da nüfuzu artan Fransızların misyonerlik faaliyetlerini sürdürdükleri pek çok okul ve yetimhaneden biridir. İlerleyen yıllarda Fransız bir hayırseverin İtalyan Lisesi’ne bitişik nizamda Saint Eugene Ortaokulu’nu inşa ettirmesiyle arazi sınırları genişletilen yetimhane; 1950’lilerin sonuna dek faaliyet gösterdikten sonra Bebek sırtlarına taşınır ve arazi Fransız Büyükelçiliği mülkiyeti olarak işletmelere kiraya verilir.Jacques Pervititch’in yangın sigorta haritalarından 1927 tarih 34 sayılı “Çukurbostan-Tophane” paftasında Fransız Yetimhanesini ve çevresindeki yapıları net bir şekilde görebiliyoruz. Çevredeki yapılara kıyasla epey büyük bir ölçeği olan yetimhane binasının ana cadde üzerinde dükkanlar, bahçenin ilerisinde bir salon ve İtalyan Lisesi yönünde bir ortaokul ile birlikte geniş yeşillik bir kampüs üzerinde yer aldığı anlaşılıyor. 1887 tarihli Huber Haritası’nda ise ağaçlarla çevrili yetimhane binasının “Çukur Bostan Okulu” adıyla belirtildiği görülüyor.Yetimhane binasının Bebek’e taşınmasının ardından devamlı işlev değiştirir; öyle ki bina Cumhuriyet döneminde bir süreliğine tütün deposu olarak dahi kullanılır. Yapı 1950’li yıllarda ise kartonpiyer atölyesine dönüşür.Batılaşma döneminden itibaren İstanbul’da barok, rokoko, ampir, vb. Fransız etkisinde Batı kökenli mimari sanat akımları devlet yapılarında öne çıkmaya başlar. Yapıların cepheleri ve iç mekanlarında devletin Batılı yüzünün temsili olacak desenlere daha çok yer verilmeye başlanınca kartonpiyer ustalığı İstanbul’da önem arz eden bir meslek hâline gelir. Çimento ve kartonpiyer ustası Parseh Cezayirliyan, 1800’lü yıllarda Tophane’de Büyük Artistik Atölyesini işletmeye başlar. İlerleyen yıllarda oğlu Garabet Cezayirliyan’ın devraldığı atölyede; önemli binaların süslemeleri ve kartonpiyer işlemeleri üretilir. Cezayirliyan’ın yanında çırak olarak yetişmeye başlayan Tophane’li Kemal Cinbiz, ustasının ölümünden sonra atölyeyi devralır ve Zanaat Atölyesi adı altında Saint Joseph Fransız Yetimhanesi binasında üretime devam eder. Cezayirliyan’ın teslim ettiği 150 yıllık değerli kalıpları saklayan Cinbiz, ilerleyen yıllarda yetimhanenin bir katını bu kalıpları sergilediği bir müzeye dönüştürür.Batılaşan Osmanlı’nın temsili olan mimari yapıların mobilya, iç mekan ve cephelerinde kartonpiyer ile çimento kalıpların bir yapı elemanı olarak kullanılmasına vesile olan atölyenin yaşatılması ve mirasının gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir.&nbsp;

Aposto Gündem

Tophane'de yer alan iki asırlık binanın tarihi.

Yetimhaneden atölyeye

Strolling Istanbul

İtalyan mimarlık stüdyosu Renzo Piano Building Workshop, Türkiye'deki ilk projesi olan İstanbul Modern Sanat Müzesi'nin inşaatını tamamladı.

İstanbul'da Renzo Piano İmzası

ROTA:&nbsp;Kırım Savaşı sırasında İngiltere ordusunun askerî yazışmalarını yürütmek için kurulan; bugün sosyal, çevresel ve kentsel etki odaklı çalışmalara ve ortak kültürel üretimlere ev sahipliği yapan oluşum: Postane; Urbach, Pepo Apartmanları; St Pierre Han, Salt Galata ve 20. yüzyıldan beri Galata’da işlevleri değişse de Galata'nın demirbaşı yapıları arasında.CEP REHBERİ:&nbsp;Bayramda İstanbul’da kalanlara Çemberlitaş, Kadıköy, Moda, Tophane ve Pera’da meraklısına; sokaklar, ayaküstü sohbetler, kendine has yapılar.

Soli

Bayramda İstanbullu kalanlara; Çemberlitaş, Kadıköy, Moda, Tophane ve Pera’dan notlar. En çok şimdi şehri gezmenin vakti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Burak (Ayaz) ile tiyatro ve sinemayla ilgilenenlerin Passenger’da takıldığı, Rock’n Rolla’da da bira içmeyi, yüksek sesle müzik dinlemeyi ve konuşmak için kulaklara bağırmak zorunda kaldığın ortamları sevenlerin olduğu, sadece “Nerede çalışıyorsun?” sorusuna cevap verebilenleri içeri alan Kuytu’da, <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/caferaga-burak-ayaz" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Moda’da Gece Rotası’nda.&nbsp;</a></li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Emir (Barın) ile yolu İstanbul’dan geçen tüm topluluklardan bir parça taşıyan, tarih boyunca kütüphaneleri, medreseleri, basımevleri ve müzeleriyle entelektüel kesimin uğradığı bölge olarak anılan, zaanatkârların da bölgede yoğunlaşması sayesinde tasarım anlamında da önemli merkez hâline gelen <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/cemberlitas-emir-barin-065" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çemberlitaş’ta.</a>&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anlam (Aslanoğlu) ile nostalji, saygı ve hüzün barındırdığı kadar, bugüne ait müthiş bir yaşama sevinci ve geleceğe dair iflah olmaz bir iyimserliği de kapsayan&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/eski-ve-simdi-arasinda-pera" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">eski ve şimdi arasında: Pera’da.&nbsp;</a></li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zeynep (Erekli) ile Kadıköy Kooperatifi’nden alışveriş yapıp, hızlı adımlarla eve dönerken ya Kinoko’dan ya da Fasit Daire’den karakılçık ekmeği alınan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/kendi-basina-kucuk-bir-metropol-kadikoy" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kendi başına Küçük bir metropol: Kadıköy’de.&nbsp;</a></li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Luca (Orlandi) ile deniz kenarından Boğazkesen’e, oradan Galatasaray Lisesi’ne kadar uzanan küçük bir üçgende. Genel olarak bir semti mahalle olarak karakterize eden şey -bu durumda olduğu gibi- duygusal aidiyet hissettiği&nbsp;<a href="https://aposto.com/i/beyoglunun-46-mahallesi" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://aposto.com/i/beyoglunun-46-mahallesi" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/beyoglunun-46-mahallesi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Beyoğlu'nun 46. Mahallesi Tophane’de</a>.&nbsp;</li></ul>

Rock'n Rolla'dan Fasit Daire'ye. 

Bayramda İstanbullu kalanlar

Tophane tam olarak nerede?

Soyut ya da somut, Tophane var mı?

Botter Apartmanı, Beyoğlu: İstanbul’un hem iş yerlerine ve konutlara beraber ev sahipliği yapan ilk binası hem de ilk Art Nouveau yapısı olan Botter Apartmanı’nın batı cephesi 19. yüzyıl Art Nouveau tarzının en güzel örneklerinden biri kabul ediliyor. Uzun yıllar boyunca boş ve bakımsız kalan bina, birkaç aydır İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından restore ediliyor.&nbsp;Sünget Apartmanı, Kadıköy: İlk olarak Haydarpaşa Garı inşaatında çalışan mühendislerin ve işçilerin konakladığı ve sonradan konuta çevrilerek dairelere bölünen Sünget Apartmanı İstanbul’un ilk apartman semti olarak bilinen Yeldeğirmeni’nde bulunuyor. Bitişik iki binadan oluşan apartmanın binalarına ahşap merdivenlerle çıkılıyor.&nbsp;Yazıcızade Apartmanı, Beyoğlu: Tophane’de Kemeraltı Caddesi ve Boğazkesen Caddesi’nin kesişiminde bulunan Yazıcızade Apartmanı, Osmanlı dönemine ait ilk lüks apartmanlardan biri olma özelliğini taşıyor. 1905 yılında mimar Ladopoulos tarafından inşa edilen apartman Çiçek Abbas’ın bir sahnesinde de izleyiciye selam veriyor.&nbsp;Antik Konak, Şişli: Namıdiğer Sütçüoğlu Rezidansı! Dış cephesini hepimizin ekranlardan tanıdığı kırmızı tuğlalı apartman, tüm görkemiyle Osmanbey metro durağından Nişantaşı’na doğru yürüyenlerin karşısına çıkıyor. Kayseri Apartmanı olarak da bilinen bina, ününden dolayı sık sık fotoğraf çektirmek isteyenlerin arka plan tercihi oluyor.&nbsp;Temel Apartmanı, Beyoğlu: Dizilerden tanıdığımız bir diğer apartman da Asmalımescit’teki Temel Apartmanı. Şahsiyet, Süper Baba ve Masumlar Apartmanı’nın yanı sıra pek çok klipte ve filmde kullanılan apartman, dış cephesi kemerli pencereleri ve gösterişli demir kapısıyla dikkat çekiyor.

Aposto İstanbul

Yanından öylece geçtiklerimiz ve görmek için çaba sarf ettiklerimiz...

🔑 Apartmanlar

Portre’nin bu ayki son konuğu: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/severjstudio/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Severj Studio</a>. Günlük hayatta görmekten ve kullanmaktan mutluluk duyacağı objeler üretme konusuna deneysel yaklaşarak 2017’de Severj Studio’yu kuran Zeynep Severge, sadece kendisi için değil; gördüğü ve kullandığı eşyalardan zevk alan, el emeği ürünlere ve onların eşsiz güzelliğine değer veren insanlar için fonksiyonel seramik ve porselen koleksiyonlarını hayata geçiriyor. Severj Studio’ya teşekkür ederek Zeynep’e eline sağlık diyoruz.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">1. Herkesin yanı başında görmek isteyeceği objeleri Tophane civarlarında üretiyorsun. Nasıl bir yer Tophane senin için? Mahallenin Severj Studio’ya dokunan, fark ettiğin yansımaları oluyor mu?&nbsp;Atölyem Tophane’de eski bir çikolata fabrikasının en üst katında çift cephe camla çevrili, Galata ve Tophane’deki şehir manzarasını ve değişimi gözlemleyebileceğiniz bir konumda bulunuyor. Evim de bir üst sokakta olduğu için zamanımın tamamını bu sokaklarda geçiriyorum diyebilirim. Tophane’ye ne kadar aşık olsam da kültürel bir karmaşanın göbeğindeyim. Lüksün ve yokluğun tam arasında; yıllar içerisinde mahallemiz ve dokusu kentsel dönüşümün ve turizmin kurbanı oldu. Zorluklarına ve saçmalıklarına rağmen vazgeçilmez bir sevda ve alışkanlık benim için bu sokaklar. Mahalledeki otoparkçılardan esnafa, yıllar içinde çoğuyla bir çeşit aile olmuş gibi hissediyorum.&nbsp;Binamızın yıkılacağı ve artık Beyoğlu’da ekonomik olarak barınamayacağımız gerçeğine alışmaya çalışırken bu kalan değerli vaktimizde bir grup arkadaş, elimizden geldiği kadar eğleniyor, üretiyor ve paylaşıyoruz. Bulunduğum lokasyon ve üretimlerim de oldukça iç içe ve fazlaca duygusal benim için.&nbsp;2. Stüdyodan çıkarak sahibine ulaşan her sipariş senin için çok özeldir, buna eminiz. Fakat şimdi biz bizeyiz; bir proje, iş birliği veya özel sipariş olsun, senin işine daha da tutkulu yaklaşmana motivasyon olan geçmişten bir üretimin var mı?&nbsp;İlk üretimlerimin çoğunu saklıyorum, bazılarını sevdiğim kişilere hediye ettim zaman içinde. Çok uzaklaşamıyorum onlardan. Yeni veya olası bir ürün denemesinin ilk prototiplerini de genelde o dönemlerde yanımda bulunmuş ve sürecime şahit olmuş, heyecanımı ve acımı benimle paylaşmış olan sevgililerime hediye ediyorum. İlk denemeler nahifliği dolayısıyla hep en özel olanlar benim için. Seri üretimden ve siparişlerden yorulduğum anlarda eskileri ve başladığım yeri gözlemlemek, verdiğim emegi hatırlattığı için çok motive edici oluyor.&nbsp;3. Bu soru biraz zor bir yerden geliyor: İstanbul’a özel hazırlayacağın bir koleksiyon için tornanın başına oturduğunu varsayalım; nasıl bir formu, rengi, hissiyatı olsun isterdin?&nbsp;Zor bir soru gerçekten. İstanbul için tasarlayacağım bir koleksiyon olsa, genel olarak beklenileceği gibi lokumluk veya çay setinden oluşacağını hiç zannetmiyorum. Muhtemelen aylarca tornada çeşitli paçalar çeker, onları normalde de yaptığım gibi farklı şekillerde birleştirerek Karaköy’de sevdiğim ara sokaklardan birine ve çeşitli köşelere pano veya heykel olarak daha büyük çaplı bir seri hâlinde yerleştirmeyi dilerdim.

Severj Studio

🎨 🤝 Zeynep Severge

“Göz nadiren takılır bir şeye. Yalnızca, onu, başka bir şeyin işareti olarak tanıdığı zaman: kumdaki iz kaplanın geçişini anlatır; sazlık, bir su damarını haber verir; japongülü kışın bittiğini muştular. Bunlar dışında her şey dilsiz, her şey aynıdır; ağaçlar ve taşlar sadece ağaç, sadece taştır.”&nbsp;Italo Calvino, Görünmez KentlerŞehirdeki tüm hikâyeleri oluşturan bütüne ayakta duran yapılar kadar yıkımlar da dâhil. Bir nevi şehrin belleğini hâlâ ayakta duran duvarlar kadar çeşitli sebeplerle ve çoğu zaman plansız biçimde yıkılmış ve artık var olmayan yapılar oluşturuyor diyebiliriz. Bu hafta not defteri, İstanbul’un yara bereleri üzerinden hem yıkım kavramını tartışmaya açmaya hem de şehrin belleğinden silinmiş yapıları geri çağırmaya davet ediyor.• Galata Surları: Cenevizliler, Frenk tüccarlar, denizciler, meyhaneciler, “hayat kadınları”... Galata’daki surlar bu insanları ve daha fazlasını çevrelemiş zamanında. İlk kez erken Bizans döneminde inşa edilmiş, Orta Çağ’da Ceneviz yerleşimiyle son hâlini almış. Dış tehditlere karşı bir avantaj sağlamanın yanı sıra Azapkapı, Tophane ve Galata Kulesi ile bir üçgen oluşturan surlar, Müslüman ve gayrimüslim mahalleleri birbirinden ayırma gibi bir işlev de üstlenmiş. Yıllar içinde ömrünü zamana teslim etmiş. 1864-65 yılları arasında artık giderek genişleyen semtin altyapı çalışmaları sebebiyle tamamen yıkılmış.• Taksim Topçu Kışlası: Günümüzün Gezi Parkı’nın yerinde III. Selim döneminde askerî etkinlikler için inşa edilmiş. Çok geniş avlusu sebebiyle de farklı işlevlerde kullanılmış, envaiçeşit anıya mekân olmuş. Cambaz gösterileri, at yarışları, konserler, futbol maçları... İstanbul’un işgal altında olduğu yıllarda Fransız kuvvetlerindeki Senegalli askerler tarafından kullanılmış. 1940 yılında Fransız şehir planlamacı Henri Prost'un tavsiyesi üzerine yerine konut ve etkinlik alanları yapılmak üzere yıkılmış. Kışla günümüzde var olmasa da hâlâ hafızamızda.• Direklerarası: Pera’nın alafrangalığına alternatif bir eğlence anlayışı sunan Direklerarası; kıraathaneleri ve cambazhaneleriyle sur içi İstanbul’unda temaşa geleneklerini yaşatmış uzunca bir süre. Günümüzde Vezneciler Caddesi’nin başıyla Şehzadebaşı Camisi arasında kalan yerde, Lale Devri sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından 1728-29 yılları arasında inşa ettirilmiş külliyenin sütunlardan ve 82 dükkândan oluşan çarşısı da denebilir. Farklı dönemlerde Şems, Mınakyan ve Abdürrezzak Tiyatrosu ile Benliyan Kumpanyası’na ve daha nice sahneye ev sahipliği yapmış, 1910 yılında elektrikli tramvay hattının yapımı sırasında kısmen yıkılmış.• Darülfünun: İnşası 1845’ten 1863’e dek süren neoklasik tarzdaki yapı, bir “bilimler sarayı” işlevi görmesi için Ayasofya yakınında Antik Senato’nun bulunduğu yerde yapılmış. Mimar Gaspare T. Fossati ve kardeşinin tasarladığı bina, üniversite işlevini sadece iki yıl sürdürdükten sonra 1864’te Maliye Nezareti’ne, sonra da Adliye ve Evkaf nezaretlerinin kullanımına verilmiş. Sonrasında ilk Meclis-i Mebusan olarak kullanılan bina, 1933’te tamamen yanmış.

Tophane ile ilgili hikayeler