Yazan: Doç. Dr. Arzu Baloğlu, Bilgi Teknolojileri Kıdemli Danışmanı, Denetçi, Akademisyen, Yazar, Fütüristler Derneği Yönetim Kurulu ÜyesiBiyo-ekonomi, mevcut ekonomi biliminde artık GELECEKÇİ ve ÇOKDİSİPLİNLİ bir ekonomi alanı olarak kabul edilmektedir. Her ne kadar farklı şekillerde tanımlansa ve bağlı olarak farklı sektörlere odaklanılsa da dünyanın ülkeleri ve bölgeleri üzerinde, biyo-ekonominin önemli bir niteleyici özelliği, çok çeşitli modern teknolojilere dayanak biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımını hedeflemektedir. &nbsp;Biyo-teknoloji bu bağlamda bugün ve geleceğin önde olacak teknoloji türüdür, ancak ilgi alanı çok kapsamlı, çok yönlü ve doğru ve anlık veriye dayalıdır.Biyo-ekonomi birçok şeyi kapsar.Peki, içeriğinde hangi bileşenleri barındırır? Biyolojik kaynaklara (hayvanlar, bitkiler, ağaçlar, toprak, mikro organizmalar ve organik atık dâhil türetilmiş biyo-kütle) dayalı sektörler ve sistemleri içerir. Büyük bir eko sistem içerisindeki ekonomiyi analiz eder ve son zamanlarda olduğu gibi tahmine dayalı öneriler de bulunur.Biyolojik kaynakları (tarım, ormancılık, balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği) kullanan ve üreten (gıda, yem, ilaç, diğer malzemeler) tüm birincil üretim sektörleri burada, bu kapsamın içine girer.Gelecek bilimcilere göre yakın gelecekte biyo-ekonominin çok daha fazlasına hızla geçiş tahmin edilmektedir.Çünkü gıda güvenliği, iklim değişikliği ve kaynak kıtlığı, susuzluk gibi yakında bizi bekleyen küresel zorluklar vardır. Ayrıca tüm dünya ekonomisi son birkaç yıldır zaten zor durumdadır, hele Pandemi sonrası büyük yaralar almıştır. Birçok kaynağın tükenme hızı artarak devam edildiğine ne yazık ki tanık oluyoruz.Sağlıkla ve keyifle hayatta kalma bakımından acilen yeni doğal kaynaklar bulmak ve dönüştürmek amacıyla güvenilir ve gelecekçi/yenilikçi projeler üretmek zorundayız.Dolayısıyla bu fikir ve kuvvetli ihtiyaç, bizleri ekonomik ve verimli yeni teknolojiler keşfetmek, üretmek ve geliştirmek zorunda bırakacaktır.Zira dünyanın taşıma kapasitesi günden güne düşmektedir. Ve aynı zamanda biyo-çeşitlilik tüm atmosferde maalesef hızla tehlikeye düşmektedir. Bu tehlike, yaşamın kendisinin ve dünyanın servetinin günden güne azalması anlamına gelir ki özellikle yeni nesil için yaşam kalitesinin azalması iyi bir bilgi değildir.Bu durumda şimdiden ve hemen nasıl önlemler almalıyız?<img src="https://images.aposto.com/2023/7/0/1691916968053.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Başlangıçta, yenilenebilirlik veya geri dönüşüm kavramları hızla hayatımızın her alanına girmelidir.Tarım, ormancılık ve su ürünleri yetiştiriciliğinde veri odaklı üretim ve verimliliği artırma yöntemlerini döngüsel ekonomi, yenilenebilir biyo-kütle üzerine inşa ederek yeni kaynaklar araştırmalıyız. Aslında bakıldığında dünyada birçok yeni kaynaklar mevcut, ancak çoğu ya bilinmiyor ya da endüstri 4.0 akımı ile birlikte endüstrileşmiş durumdadır.Hızla sanayileşme süreci içinde bugüne kadar gerek hammadde gerekse ara mamul için genelde fosil tabanlı girdiler kullanılmıştır. Endüstrinin her dalında fosil bazlı hammaddeleri zaten kullanıyoruz. Ve bu doğal olmayan girdilerle yapılan üretimleri yine bizler tüketiyoruz. Ne kadar zararlı olduklarının farkında mıyız? Hayır! Oysaki bazı ürünler gerçekten sağlığı ciddi tehdit ediyor.İmalat sektöründe ana ürün dışında çıkan yan ürün veya artıklar ise ya atılmakta ya da elden çıkarmak maksadıyla ucuza satılmaktadır. Oysaki onların geri dönüşüm ile tekrar kullanılabileceği gerçeği son derece ihmal edilmektedir. Ayrıca, bu bağlamda bir düşünce sistemi ise yakın zamana kadar görülmemekteydi.Aslında doğada var olan birçok kaynağın hem sürekli bulunabilirlik hem sağlıklı hem de uygun masrafta girdi olabileceği çoğu zaman ihmal edilmektedir. Neden ilk etapta bu araştırılmıyor? Oysaki, örneğin ülkemizde yetişen birçok doğal servetimiz aslında çok önemli ve değerli birer girdidir. &nbsp;Maalesef yaptığım araştırmalarda bu doğal servetimizin genelde atık olduğunu ve verimli bir girdiye veya enerjiye dönüştürülmediğine üzülerek rastladım. Bu gerçekten büyük bir ekonomik kayıp olabilmektedir. Aslında ne kadar büyük bir ekonomi varlığı içerisinde yaşadığımızı bazen fark etmiyor olabiliriz. Bunun altını çizmek isterim.Bu sayede, yenilikçi kaynakları verimli kullanan üretim teknolojileri ve sürdürülebilir bir topluma geçiş, pahalı ve azalan fosil kaynaklarının ikame edilmesine veya kullanımının azaltılmasına yardımcı olur, böylece iklim değişikliğinin azaltılmasına katkıda bulunulacaktır.O halde, toplum olarak küreselde olduğu gibi, bugünden başlayarak “Döngüsel Ekonomi” ve Geri Dönüşüm anlamında doğa kaynaklı hangi hammaddeleri hangi ürüne ve nasıl enerjiye dönüştürebiliriz konusunda fikirlere, projelere hatta sahadaki endüstriyel başarı hikayelerini dinlemek ve alkışlamak isteriz.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Sevgili Okuyucularımız,Fütürist Bülten hakkındaki görüş ve yorumlarınızı&nbsp;<a fr-original-style="" href="mailto:bulten@futurizm.org" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulten@futurizm.org</a>'a e-posta atarak bizlere iletebilirsiniz.

Fütürist Bülten

Biyo-ekonomi kapsamında yenilenebilirlik ve döngüsellik

Geri Dönüşüm ve Döngüsel Ekonomi

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">• 50 yılda omurgalı türlerin nüfusu %70 civarında azaldı</h3><img src="https://images.aposto.com/2022/9/2/1666693615485.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">© Nevit Dilmen<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) ve Londra Zooloji Derneği’nin (ZSL) hazırladığı Yaşayan Gezegen Raporu dünya genelinde memeli, çift yaşamlı, balık, sürüngen ve kuş popülasyonlarını izleyen bir erken uyarı sistemi <a fr-original-style="" href="https://www.ekoiq.com/2022/10/gunumuzde-surdurulebilirligi-surdurmek/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vazifesi görüyor.</a>Bugüne kadarki en kapsamlı bulguları içeren 2022 raporu, 1970 ve 2018 yılları arasında dünya genelinde izlenen türlerin popülasyonlarında %69 oranında keskin bir düşüş yaşandığını gösteriyor.Bölge bazında en büyük düşüşün yaşandığı yer %94 ile Latin Amerika olurken, küresel ölçekte en büyük düşüş %83 ile tatlı su habitatlarındaki türlerde görüldü.Aralık 2022’de düzenlenecek BM Biyoçeşitlilik Sözleşmesi öncesi WWF, dünya liderlerine biyoçeşitlilik kayıplarını tersine çevirecek ve 2030 yılına kadar "Doğa Pozitif bir Dünya" yaratmayı taahhüt eden bağlayıcı anlaşma talep ediyor.Bu hedef ile doğa kaybına neden olan tarım, balıkçılık, ormancılık, altyapı ve madencilik sektörlerini değiştirerek sürdürülebilir üretim ve tüketime yönelik dönüşümlerine ivme kazandırması planlanıyor.

Çevreci Geek

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.ipbes.net/events/launch-ipbes-ipcc-co-sponsored-workshop-report-biodiversity-and-climate-change" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İklim Değişikliği ve Biyolojik Çeşitlilik Sorunu Birlikte Ele Alınmalı</a></h3>Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Bilim-Politika Platformu (IPBES) ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) ortaklığıyla yapılan “Biyolojik Çeşitlilik ve İklim Değişikliği” çalıştayının raporu yayımlandı.&nbsp;Rapora göre şu ana kadar olan politikalarda biyolojik çeşitlilik ve iklim değişikliği birbirinden ayrı olarak ele alındı. Oysa iki problemin sosyal etkileri de dikkate alınarak birlikte ele alınması, sürdürülebilir kalkınma doğrultusunda sağlanacak faydayı en üst düzeye çıkarabilir.&nbsp;Raporda önerilen en önemli eylemler başlıca şu şekilde:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karada ve okyanuslarda karbon ve canlı türleri açısından zengin ekosistemlerin kaybı ve bozulması durdurulmalı; yeniden eski durumlarına getirilmeleri sağlanmalı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sürdürülebilir tarım ve ormancılık uygulamaları artırılmalı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğal alanların korunmasına yönelik eylemler, iklim uyum eylemi ve inovasyonun da desteğiyle güçlendirilmeli.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Biyolojik çeşitlilik için zararlı olan yerel ve ulusal faaliyetleri destekleyen sübvansiyonlar engellenmeli.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10790-avrupa-yesil-mutabakati-dongusel-ekonomi-eylem-plani-turk-is-dunyasina-neler-getirecek" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa Yeşil Mutabakatı-Döngüsel Ekonomi Eylem Planı Türk İş Dünyası’na Neler Getirecek</a></h3>Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) tarafından “Avrupa Yeşil Mutabakatı-Döngüsel Ekonomi Eylem Planı Türk İş Dünyasına Neler Getirecek?”&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10790-avrupa-yesil-mutabakati-dongusel-ekonomi-eylem-plani-turk-is-dunyasina-neler-getirecek" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başlıklı bir rapor</a> yayımlandı. Rapora göre;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">AB sanayi stratejisi değişerek sürdürülebilir ekonomi yönüne doğru hareket ediyor ve döngüsel ekonomi &nbsp;AB dönüşüm programının kalbini oluşturuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Döngüsel ekonomi, al-yap-tüket-at modeline dayalı doğrusal ekonomiye alternatif olarak karşımıza çıkıyor.&nbsp;Döngüsel ekonomi modeli, kaynakların mümkün olduğunca döngüde kalmasını sağlama, israfı en aza indirme ve etkin kaynak yönetiminin ötesinde rekabet ve kalkınma gibi politikalara yön verme gücüne sahip bir ekonomik model.</li></ul>Raporda temel olarak, AB’nin döngüsel ekonomi yaklaşımı ile ne yönde harekete geçeceği, yapmayı planladığı dönüşümün hangi sektörlerde nasıl değişiklikler yaratacağı ele alınıyor; mevcut Türk mevzuatında ilgili düzenlemeler incelenerek, hangi konulardaki çalışmaların gözden geçirmesine ihtiyaç olduğu saptanmaya çalışılıyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://wrisehirler.org/haberler/sekiz-%C5%9Fehirde-%E2%80%98herkes-i%C3%A7in-bisiklet%E2%80%99" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sekiz ilde ‘Herkes İçin Bisiklet!’ projesini hayata geçiriliyor</a></h3>WRI (Dünya Kaynakları Enstitüsü) &nbsp; Türkiye, Türkiye’nin dört bir yanında kent içi bisikletli ulaşımı yaygınlaştırmak için yürüttüğü ‘Herkes İçin Bisiklet!’ adlı yeni bir proje başlattı.&nbsp;Hollanda Bisikletliler Birliği Fietsersbond işbirliğiyle yapılan proje kapsamında pilot şehirler olarak seçilen Adana, Antalya, Eskişehir, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Kocaeli ve Konya’da Büyükşehir Belediyeleri ve ilgili STK’ların desteği ile bisikletin bir ulaşım aracı olarak algılanmasını arttırmaya yönelik çalışmalar yapılacak.&nbsp;Proje Koordinatörü WRI Türkiye Kentsel Gelişim ve Erişilebilirlik Yöneticisi Dr. Çiğdem Çörek Öztaş “Türkiye’de bisikletin ulaşımdaki payı sadece yüzde 2. En çok kullanan şehirlerde bile bu oran sadece yüzde 5. Avrupa ülkelerinde ise bu oran yüzde 45 civarında. ‘Herkes için Bisiklet!’ ile özellikle COVID-19 ile birlikte daha da önem kazanan kent içi ulaşımda sağlıklı, ekonomik ve çevreci bir alternatif olan bisikletin geniş kesimlerce benimsenmesini hedefliyoruz” diyor.&nbsp;

Dünyahali

Biyoçeşitlilik, Avrupa Yeşil Mutabakatı, Döngüsel Ekonomi

Haberler

Bugün döngüsel ekonomideki ana döngülerden bir tanesi olan biyolojik döngüleri kent bağlamında ele alacağız. İğne atsalar yere düşmeyecek gibi yoğun nüfuslara ev sahipliği yapan, tüketim kültürünün şahlandığı kentler ortaya çıkardıkları büyük atıklar dolayısıyla döngüsel bir ekonomi için büyük potansiyeller barındırıyor. Bu potansiyeli daha detaylı incelemek isterseniz sizi <a fr-original-style="" href="https://donguselekonomi101.medium.com/%C5%9Fehirler-ve-d%C3%B6ng%C3%BCsel-ekonomi-23094a1bc973" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Şehirler ve Döngüsel Ekonomi</a> başlıklı yazımıza yönlendirebiliriz. Biyolojik açıdan ortaya çıkan potansiyellere bakmadan hemen önce, daha net bir çerçeve çizmek adına gündemden örneklere bakalım: Tam kapanmada kent pazarlarının kurulamaması <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-57000384" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üreticilerin ellerindeki tonlarca ürünü çöpe dökmesine</a> sebep oldu. Tonlarca gıda israf oldu; oysa bu atıklar döngüsel ekonomi bağlamında biyolojik/organik atık olarak altın değerine sahip. Döngüsel ekonomi ilkelerinin uygulandığı bir sistemde organik atıklar enerji ve tarım gibi daha birçok alanda ileri dönüşüm fırsatları sunuyor. Geleneksel olarak organik atık belediyelerin yönetmesi gereken, ekonomik ve çevresel açıdan maliyetli bir sorun olarak görülüyor. Siz de bu algıya sahipseniz yahut bu algıyla savaşıyorsanız doğru yerdesiniz çünkü fikrinizi değiştirmek üzere bu yazıyı yazıyoruz. Öncelikle atıklarımızın niteliğine bakalım. Tüm dünyada her yıl gıda, enerji, malzeme olarak kullanılmak üzere yaklaşık 13 milyar ton biyokütle toplanıyor. Toplanan biyokütle biyolojik malzemelerle değer zincirinin farklı aşamalarında ilgilenen endüstrilerde kullanılıyor. İlk aşamada tarım, ormancılık ve balıkçılık; işleme aşamasında gıda işleme, tekstil üretimi ve biyoteknoloji; ve tüketim aşamasında perakende ve kaynak yönetimi gibi sektörlerde kullanılan bu malzemeler küresel olarak yaklaşık 12,5 trilyon dolar yani küresel gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 17’sine eşdeğer bir değer üretiyor. Dünya nüfusunun çoğalması gibi demografik trendler de göz önüne alındığında küresel ekonomideki biyokütle hacminin artması kaçınılmaz görünüyor. Yalnızca küresel gıda talebinde dahi 2050 yılına kadar yüzde 55 civarında bir artış yaşanacak. Bu parametreler bizi üretilen biyo atık miktarı ile yüzleştiriyor. Dahası bu miktarlar biyokütlenin daha verimli ve doğa dostu değerlendirilmesi açısından döngüsel ekonominin yaratabileceği fırsatları da ortaya çıkarıyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-20T07:52:04.687Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.71" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Küresel olarak üretilen tüm gıdanın yaklaşık üçte biri israf ediliyor ve yalnızca bu küresel gıda atığının ürettiği sera gazı emisyonlarının hacmi Çin ve ABD’nin ardından, adeta kendi bağımsızlığını ilan etmiş bir ülke misali, üçüncü sırada yer alıyor.Doğal sermaye kayıpları, olumsuz çevresel etkiler, arazi bozulması, doğal kaynakları yıpratan kâr odaklı sanayi uygulamaları gibi birçok zararlı pratiği döngüsel ekonomi ile birlikte tersine çevirmek mümkün. İşe kentlerden başlamak iyi bir fikir olabilir.Kentler, kabaca yarısı organik olmak üzere yılda yaklaşık 1,3 milyar ton katı atık üretiyor. Bu rakamın 2025 yılına kadar neredeyse iki katına çıkması ve toplam yüzde 70'inin gelişmekte olan piyasalarda üretilmesi bekleniyor. Kentler malzeme ve besin maddelerinin bu denli yoğunlaştığı alanlar fakat harcanan, tüketilen maddelerin çoğu biyosfere geri dönmüyor. Bu hem çöplüklerde biriken metan gazı hem de giderek artan bir şekilde sentetik gübrelere dayanan, bozulan kırsal topraklar ve dolayısıyla besin dengesizlikleri anlamına geliyor.Döngüsel ekonomi modeli benimsenerek kentteki biyo atıkların biyorafineriler, atık ayırma ve iade lojistiği, kademeli organik akışlar ve atık besinlerin gezi kazanımı sayesinde fayda yaratması sağlanabilir.Öncelikle biyo-atık dendiğinde akıllara hemen kompost ve gübre geliyor. Teorik olarak küresel ölçekte gıda, hayvan ve insan atıklarından geri kazanılabilecek nitrojen, fosfor ve potasyum içerikli organik gübre mevcut olarak kullanılan kimyasal gübrelerin yaklaşık 2,7 katı kadar değer sahibi. Biyo-döngü ile gübre üretimi organik atıklardan besinleri geri kazanmanın, gelir kaynağı elde etmenin, sera gazı emisyonlarını azaltmanın, yenilenebilir enerjiyi öne çıkartmanın ve en önemlisi ekosistem yenilenmesine katkıda bulunmanın bir yolu olabilir.<img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-20T07:52:31.581Z_sm.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Döngüsel ekonomi içinde yer alan teknik ve biyolojik döngüleri detaylı incelediğimiz Döngüsel Ekonomi Akış Şeması yazı dizimize&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/dongusel-sistem-semasi-1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a>&nbsp;ulaşabilirsiniz. Ayrıca gübre üretimi aynı anda enerji üretimi anlamına da geliyor. Anadolu’nun kışları sert geçen kırsal bölgelerinde evlerin ahırların üst katına inşa edilmesinin bir sebebi var: Isınmanın mimarisi. Tabii döngüsel ekonomi pratikleri, yüzyıllardır köylerdeki evlerin inşa edilme biçiminden çok daha kompleks yerlere taşıyor bu enerji üretimi meselesini. Anaerobik çürüme güncel olarak biyo-döngülerdeki en popüler teknoloji olarak geçiyor. Bu teknoloji sayesinde organik malzemeler oksijensiz ortamda çürütülerek biyogaz üretilebiliyor. Üretilen yakıt ise gaz, elektrik veya termal olarak kullanılabiliyor. Geleneksel olarak, oluşması binlerce yıl süren fosil yakıtlardan elde edilen kaynakların organik atıklar sayesinde yenilenebilir olarak üretilmesi, küresel ısınmanın olağan şüphelisine döngüsel bir rakip çıkması oldukça heyecan verici. Bu potansiyelin daha geniş çaplı değerlendirilmesi için ise petrokimya rafinelerine benzer biçimde faaliyet gösterecek, organik hammaddeyi ve atıkları değerli kimyasallar ve ürünlere dönüştürecek biyorafineriler kuruluyor. Bazı şehirler atık gıda ve su akışında bulunan organik materyalleri geri kazanmak ve değerlendirmek için programlar uygulamaya başladı bile. İtalya’nın Milano kenti gübre olarak kullanılan çürümüş organik malzemeden enerji ve kompost üreterek yüksek kazanımlar sağlıyor. İspanya’nın Sevilla kentinde ise belediye 48,000 portakal ağacının bir kısmından topladığı meyvelerden metan elde ederek şehrin su tesisi için temiz enerji üretmeye <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2021/feb/23/how-seville-is-turning-leftover-oranges-into-electricity" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladı.</a> Geleceğe olan umudumuzu arttıran bütün bu gelişmelerin yanında daha yapılacak çok iş var. Her şeyden önce lineer sistemin döngüsel ekonomi ilkeleriyle uyumlu bir sisteme kaydırılması; biyolojik atıkların tüketilmesi yerine türetilmesi için mevcut atık yönetimi politikalarının ve atık ekonomisinin değişmesi gerekiyor. Politika ve ekonomik perspektifteki değişimler gerekli teknolojik ilerlemelere ivme kazandırarak daha çok değer yakalanmasına yardımcı olabilir. Kentsel biyo-döngülerin geleceğine giden yolda kentlerdeki organik peyzajın analizi, fırsatların ölçümü, geri kazanılan besin maddelerinin ekonomik kullanımını sağlayan sistemik çözümlerin belirlenmesi ve son olarak, organik malzemelerde yeni pazarlar geliştirmek için gereken düzenleyici araçların vurgulanması gibi pek çok ihtiyaç göze çarpıyor. Özellikle kentsel alanlarda yoğunlaşan organik atıkların bir değer kaynağına dönüştürülmesine ve doğal sermayenin farklı teknolojiler ile muhtelif formatlarda geri kazanılmasına değindik. Peki bütün bunların ışığında biz ne yapabiliriz? Belki evde muz kabuğundan elektrik üretemeyiz ama bireysel olarak evde ürettiğimiz gıda atıklarını permakültür bahçeleri ve kent bostanlarındaki komposta katarak soğan kabuğunun boşa gitmeyeceğinden emin olabiliriz. Onlarca çeşit mezeyle mükellef bir rakı sofrası kurarken ortaya çıkan sebze meyve kabukları, sapları, çürük kısımları ile yapılabilecekleri hafife almayın :)

Döngüsel Ekonomi

Şehirlerin yüksek potansiyelini, biyolojik döngüler ile değerlendiriyoruz

Birinin Çöpü, Diğerinin Hazinesi: Kentsel Biyo-Döngüler

1980’ler ve 1990’ların başında çevre ve sürdürülebilirlik alanında yapılan çalışmalar, 1992 yılında Rio de Janeiro’da yapılan Dünya Zirvesi’nin (Earth Summit) temelini oluşturdu. Rio’daki Dünya Zirvesi’nde sürdürülebilirlik açısından geleceğe yönelik çok önemli kararlar alındı. Öncelikle tüm dünya devletleri buraya en üst düzeyde katılım sağladılar. Rio’da alınan kararları da bütün dünya devletleri onadı ve imzaladı. Bu; gerek sürdürülebilirlik, gerekse de bu zirvede alınan diğer tüm kararlar açısından çok önemlidir. O noktada iklim, çevre ve sürdürülebilirlik konuları doğal olarak önemli kabul edilerek tüm taraflar tarafından kabul edilmişti. Ancak geçen zaman içerisinde bu kararların taşıdığı fiyat etiketi daha iyi anlaşılmaya başlanınca, özellikle batılı ülkelerde ciddi bir değişim yaşandı. Rio’da kabul edilen prensip ve anlaşmaları aynı şekilde bugün masaya yatıracak olsak, tüm tarafların kabul edeceklerini düşünmek epey iyimser bir düşünce olacaktır.Rio toplantısında üç ana prensip kabul edildi. Bunlar Çevre ve Gelişme için Rio Deklarasyonu (Rio Declaration on Environment and Development), Ajanda 21 (Agenda 21) ve Orman Prensipleri’dir (Forest Principles). Ayrıca bu toplantıda bugün çevre konularının temelini oluşturan üç uluslararası anlaşma da imzaya açıldı. Bunlar Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (Convention on Biological Diversity - CBD), BirleşmişMilletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi (United Nations Convention to Combat Desertification - UNCCD) ve Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’dir (United Nations Framework Convention on Climate Change - UNFCCC).Çevre ve Gelişme için Rio Deklarasyonu&nbsp;gelecekteki sürdürülebilir kalkınma için uygulanması gereken 27 prensibi ortaya koyar. Bu prensipler Birleşmiş Milletler üyesi 175 ülke tarafından kabul edilmiştir. Bu yapı gelecekte oluşturulan sürdürülebilirlik planlarının da temelini oluşturmuştur.Orman Prensipleri ormanların korunması ve sürdürülebilir ormancılık temellerini kabul eden bir anlaşmadır. Bu anlaşmanın bugün sürdürülebilir ormancılık prensiplerini en ağır biçimde çiğneyen Brezilya’da imzalanmışolması da ayrı bir ironi yaratmaktadır.Ajanda 21, Birleşmiş Milletler’in sürdürülebilirlik bağlamında 21. yüzyıl için hazırladığı yol haritasını içerir. Bu yol haritasının tüm devletler arası organizasyonlar, sivil toplum kuruluşları ve devletler açısından küresel, ülkesel ve yerel bağlamda yol gösterici olması beklenir. Bu yol haritasında belirtilen konuları dört ana başlık altında toplayabiliriz.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sosyal ve ekonomik çerçeve; yoksullukla savaşmayı, sağlıklı ve sürdürülebilir bir toplum yaratmayı, tüketim desenlerini değiştirmeyi ve karar alma mekanizmalarının sürdürülebilirliğini ele alır.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kaynakların korunması ve yönetimi başlığı atmosferin korunmasını, ormansızlaşmayla savaşılmasını, kırılgan ekosistemlerin ve biyoçeşitliliğin korunmasını, kirliliğin kontrol altına alınmasını, biyoteknolojinin ve nükleer atıkların sürdürülebilir yönetimini içerir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Önemli insan gruplarının güçlendirilmesi başlığı kadınların, çocukların, gençlerin, sivil toplum kuruluşlarının, yerel yönetimlerin, iş dünyası ve endüstrilerin ve çalışanların rollerinin artırılması ile yerli halkların ve çiftçilerin kuvvetlendirilmesini içerir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tüm bu amaçlara ulaşabilmek için gerçekleştirilmesi gereken uygulamalar ise bilimi, teknoloji transferini, eğitimi, uluslararası kurumları ve finans mekanizmalarını içerir.</li></ul>1992 yılında Rio’da imzaya açılan sözleşmelerin temel özelliği, anlaşma konularındaki ana düşünceyi ve yaklaşımı ortaya koymaktır. Başlıca prensipler üzerinde anlaşmaya varıldıktan sonra daha bağlayıcı olan anlaşmaların yapılması planlanmaktadır. Bu sözleşmelerin hedeflerinin takip edilmesi ve gerekli anlaşma zeminin oluşturulması için de her yıl ya da iki yılda bir düzenlenen Taraflar Konferansı (Conference of Parties - COP) sistemi oluşturulmuştur.Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi üç ana hedefi içerir. Bunlardan birincisi, biyolojik çeşitliliğin korunması, ikincisi bu biyolojik çeşitliliğin bütün parçalarının sürdürülebilir olarak kullanılabilmesi ve sonuncusu da bunlardan elde edilecek kaynakların olabildiğince adil bir şekilde bütün paydaşlara dağıtılabilmesidir.Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi bağlamında yapılan ilk anlaşma “Biyogüvenlik üzerine Cartagena Protokolü” 2000 yılında kabul edilmiştir. Biyogüvenlik Protokolü biyolojik çeşitliliği biyoteknolojiden ortaya çıkan genetiği değiştirilmiş organizmalardan meydana gelebilecek olası risklerden koruma amacı taşır. İkinci anlaşma olan “Genetik Kaynaklara Ulaşma ve Bu Kaynakların Kullanımından Elde Edilecek Gelirin Adil Dağıtılması Üzerine Nagoya Protokolü” 2010 yılında kabul edilmiştir. Bu protokol, genetik kaynakların kullanımından doğan faydaların adil biçimde dağıtılmasını verimli bir şekilde uygulayacak bir kanuni çerçevenin oluşturulmasını hedefler. Bu şekilde de biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı hedeflenir.Çölleşmenin Engellenmesi Sözleşmesi özellikle Afrika’da hem çölleşmenin engellenmesini hem de kuraklıktan doğan etkilerin önlenmesini içerir. Bu amaçla da uluslararası iş birliği ve ortaklıklar kurularak ulusal eylem planları hazırlanması öngörülmüştür.Bu sözleşmeler içerisinde belki de en iyi bildiğimiz ve en fazla sözünü ettiğimiz&nbsp;İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’dir. Bu sözleşme 1994 yılında kabul edilmiştir. Bu sözleşmenin hedefi atmosferdeki insan kaynaklı sera gazlarının oranını iklim sistemini tehlikeli bir biçimde etkilemeyecek bir seviyede dengelemektir. Bu sözleşme ile atmosferdeki sera gazlarının oranının 1990 seviyesinin altına düşürülmesi hedeflenmiştir, ancak bu hedef için bağlayıcı kurallar konulmamıştır. Bağlayıcı anlaşmaların yapılması diğer sözleşmelerde olduğu gibi gelecekte yapılacak olan Taraflar Konferanslarına bırakılmıştır.Bu sözleşme çevresinde yapılan anlaşmaların ilki Kyoto Protokolü’dür. Bu protokol 2008-2012 yılları arasında gelişmiş ülkeler için bağlayıcı sera gazı salım hedefleri koyar. Ancak bu protokol Çin ve Hindistan gibi o noktada salımları yüksek olmayan gelişmekte olan ülkeleri fazla etkilemediği için özellikle batılı ülkelerin büyük bir tepkisi ile karşılaştı ve iklim değişikliğinin durdurulması açısından çok fazla faydası olmadı.Kyoto Protokolü'nün devamı olarak 2015 yılında Paris Antlaşması imzalandı. Paris Anlaşması'nın temel amacı da 2100 yılına kadar küresel ısınmayı 2 derece ile sınırlamak ve eğer mümkünse 1,5 derecenin altında tutmaktır. Bu konuda alınması gereken önlemler 2020 - 2030 yılları arasını kapsar.Rio Konferansı çevre ve sürdürülebilirlik açısından çok faydalı oldu. İlk defa bu bağlamda bütün ülkeler bir araya geldiler ve sürdürülebilir kalkınmanın esaslarını belirlediler. Dünyanın kaynaklarının hızla tüketilmesi ve çevreye verilen büyük zararın anlaşılması ilerisi için ümit verici gelişmelerdi. Ayrıca sürdürülebilirliğin sadece doğal kaynakların ne kadar uzun süre yeteceğinden öte bir anlamı olduğunun anlaşılması da, bu alana ilk defa bugün anladığımız yönü vermeye başladı.

ormancılık ile ilgili hikayeler