<img src="https://images.aposto.com/2025/5/6/1749885326971.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.55" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İsrail'in Tel Aviv yakınlarındaki Rishon LeZion kentinde İran'ın balistik füzelerinin isabet ettiği bölge. | EPA <span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; İran'ın misillemesi: İsrail ordusunun, İran'ın nükleer tesislerine başlattığı "Yükselen Aslan" operasyonunun ilk saldırılarından yaklaşık 18 saat sonra Tahran, Tel Aviv'e bir misilleme saldırısı başlattı. İsrail ordusu, İran'ın misilleme saldırısında İsrail'e 100 civarında füze ateşlediğini ve bazılarının başkentte binalara isabet ettiğini bildirdi. Sabah saatlerinde yeni dalgası başlayan İran saldırılarında dün akşam saatlerinden beri İsrail'de en 3 kişinin öldüğü, 91 kişinin yaralandığı bildirildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İran'da durum:&nbsp;İran'ın BM Güvenlik Konseyi Büyükelçisi Emir Said Iravani, İsrail'in dünkü saldırılarında aralarında üst düzey askerî yetkililerin de olduğu 78 kişinin öldüğünü ve çoğu sivil 320 kişinin yaralandığını açıkladı. İsrail, gece yarısı İran'ın batısındaki Mehrabad Havalimanı'na düzenlediği hava saldırısında, savaş uçaklarının bulunduğu hangarın hedef alındığını bildirdi. Ayrıca İsrail ordusu sözcüsü, İran'a düzenledikleri saldırılarda ülkenin en büyük nükleer tesisi Natanz'ın yanı sıra İsfahan'da bir nükleer tesisi daha vurduklarını ileri sürdü; Fordo nükleer tesisinin hedef alındığı da bildirildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nükleer sızıntı iddiaları: Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Rafael Mariano Grossi, İsrail'in saldırı düzenlediği İran'ın Natanz Nükleer Tesisi'nin yer altındaki kısmını vuramadığını belirtti. Nükleer tesislerin güvenliğini tehlikeye atacak herhangi bir askerî harekatın İran ve bölge için ciddi sonuçları olacağının altını çizen Grossi, Natanz Nükleer Tesisi sahası dışındaki radyoaktivite seviyesinin değişmediğini ifade etti. Natanz Nükleer Tesisi'nde İsrail saldırılarının ardından nükleer sızıntı olduğu iddia edilmişti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ABD'nin pozisyonu: İsrail operasyonunun başladığı ilk saatlerde ABD'nin saldırılarındaki rolü belirsizliğini korusa da ABD Başkanı Donald Trump, dün akşam İsrail'in planlarından haberdar olduğunu söyledi ve İsrail saldırısını "mükemmel" olarak nitelendirdi. Trump, İran'ın nükleer anlaşma yapması gerektiğini söyleyerek "bir şansları daha olduğunu" söyledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Netanyahu'nun açıklaması: İran misillemesinin başladığı saatlerde İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, doğrudan İran halkına seslenerek sivilleri “ayağa kalkmaya ve seslerini duyurmaya” çağırdı. Netanyahu, "İsrail'in mücadelesinin kendilerine karşı değil İran hükümetine karşı olduğunu" savundu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İran'dan açıklama: İran ordusu, bir sonraki dalgada İsrail'e 2.000 füze daha fırlatmayı planladığını ve saldırıların önceki saldırıların 20 katı büyüklüğünde olacağını açıkladı. Devrim Muhafızları "İsrail'e yönelik operasyonumuz gerekli olduğu sürece devam edecek" dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'den uyarı:&nbsp;Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, İsrail ile İran arasındaki hava savaşıyla ilgili kamuoyunu yanıltmaya yönelik dezenformasyon içeren ve toplumda infial uyandırma amacı taşıyan provokatif paylaşımlar yapıldığını belirterek "Söz konusu paylaşımları yapan hesaplarla ilgili Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından resen soruşturma başlatılmıştır" dedi.</li></ul>

Aposto Gündem

• Japonya Çevre Bakanlığı, Fukuşima nükleer santralindeki hasarlı reaktörleri soğutmak için kullanılan arıtılmış suyu denize boşaltmaya başlamasından günler sonra, deniz suyunda yapılan testlerde radyoaktivite tespit edilmediğini açıkladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Japonya’nın Perşembe günü Fukuşima santralinden Pasifik Okyanusu’na su salmaya başlaması, Japonya’da ve başta Japonya’dan su ürünleri ithalatını yasaklayan Çin olmak üzere komşu ülkelerde protestolara yol açmıştı.</li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uzman görüşü: Bilimsel kuruluşlar suyun, hidrojenin radyoaktif bir izotopu olan trityum dışındaki çoğu radyoaktif elementi gidermek üzere filtrelendikten sonra güvenli olduğunu söylüyor.</li></ul>

Quando

<img src="https://images.aposto.com/2023/7/0/1693146257371.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Fukuşima nükleer santrali" ratio="1.65" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">• Japonya Çevre Bakanlığı, Fukuşima nükleer santralindeki hasarlı reaktörleri soğutmak için kullanılan arıtılmış suyu denize boşaltmaya başlamasından günler sonra, deniz suyunda yapılan testlerde radyoaktivite tespit edilmediğini açıkladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Japonya’nın Perşembe günü Fukuşima santralinden Pasifik Okyanusu’na su salmaya başlaması, Japonya’da ve başta Japonya’dan su ürünleri ithalatını yasaklayan Çin olmak üzere komşu ülkelerde protestolara yol açmıştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uzman görüşü: Bilimsel kuruluşlar suyun, hidrojenin radyoaktif bir izotopu olan trityum dışındaki çoğu radyoaktif elementi gidermek üzere filtrelendikten sonra güvenli olduğunu söylüyor.</li></ul>

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Denizlerde bütünleşik kirlilik izleme programı</h2>(2020-2023)<a fr-original-style="" href="https://www.den-iz.org/#/1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">DEN-İZ</a>, Türkiye'deki deniz ve kıyı sularının fizikokimyasal özellikleri, ekolojik durumu, kirlilik düzeyleri, radyoaktivite seviyeleri, deniz çayırları, deniz tabanı biyoçeşitliliği ve ekonomik balıkçılık için hedef türlerdeki kirletici seviyeleri izliyor.Deniz katı atıklarıyla ilgili olarak Deniz Strateji Çerçeve Direktifi'nde yer alan göstergeler olan mikroplastikler, denizdeki çöpler ve sahildeki çöpler üzerinde çalışmalar yürütülüyor. Elde edilen veriler, su kalitesi sınıflandırmaları yapılmasını sağlayarak kıyı su kütlelerinin ve denizel alanların durumunun objektif bir şekilde değerlendirilmesini mümkün kılıyor.Bütünleşik program, deniz ekosistemlerimizin sağlığı ve sürdürülebilirliği için önem taşıyor. Verilerin toplanması ve analiz edilmesi, kirlilik kaynaklarının tespit edilmesi ve yönetim stratejilerinin belirlenmesine yardımcı oluyor. Ayrıca, kıyıların ve denizlerin korunması ve yönetimi konusunda bilimsel temelli kararların alınmasına katkı sağlıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Müsilaj için oşinografik erken uyarı sistemi</h2>(2021-2022)Proje, Marmara Denizi'nde belirlenen beş bölgede düşük maliyetli şamandıra sistemleri kullanarak bir gözlem ağı oluşturmak ve su sütunundaki uzun süreli ve anlık sıcaklık değişimleriyle diğer oşinografik parametreleri—tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerleri gibi—izlemek ve bu verilerdeki ani değişiklikleri takip etmeyi amaçlıyor.Bu hedef üzerinden kullanıcı dostu bir arayüz oluşturuluyor ve oşinografik parametrelerdeki ani değişimler tespit edilerek uyalar yayımlanıyor. Böylece, deniz ekosisteminde meydana gelen önemli değişikliklere hızlı bir şekilde müdahale edilebilmesi planlanıyor.Bu gözlem ağı, Marmara Denizi'nin ekolojik sağlığını ve su kalitesini izlemek için önemli bir araç olabilir. Oşinografik verilerdeki ani değişimlerin belirlenmesi, deniz ekosistemine yönelik olası tehlikelerin erken tespit edilmesi ve çevresel müdahalelerin zamanında yapılması açısından bir önem taşıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1685950199949.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">12 Haziran 2021 Fotoğraf: Yasin Akgün/AFP, Getty Images<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sağlıklı ve kirlilik içermeyen bir Akdeniz için inovasyon ekosistemini koordine eden ve destekleyen deniz feneri</h2>(2023-2026)<a fr-original-style="" href="https://bluemissionmed.eu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BlueMissionMed</a>, Akdeniz ve sulardaki kirliliğin önlenmesi ve ortadan kaldırılmasında rol alabilecek tüm aktörlere ilham vermek, bilgi sağlamak, değerlendirmelerde bulunmak, harekete geçirmek, bağlantılar kurmak ve güçlendirmek amacıyla faaliyet gösteriyor.Projenin "2030'a kadar okyanuslarımızı ve sularımızı onarmak" misyon hedeflerine ulaşmada hızlı ilerleme sağlamak ve toplum üzerinde önemli bir etki bırakmak amacıyla havza ölçeğinde başarılı bir inovasyon ekosistemi tasarlaması, yapılandırması ve desteklemesi bekleniyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Temiz Akdeniz için ekosistem tabanlı izleme ve yönetim planı</h2>(2021-2022)Akdeniz bölgesinde dört Büyükşehir Belediyesi—Mersin, Adana, Hatay, Antalya Büyükşehir Belediyesi—iş birliğiyle gerçekleştirilen Temiz Akdeniz projesi, deniz suyu kalitesinin izlenmesi ve iyileştirilmesi konusunda çalışmalara ev sahipliği yapıyor.Proje, Akdeniz'in doğal zenginliklerini korumak ve deniz suyu kalitesini daha da geliştirmek için kararlı bir adım atmayı amaçlıyor. Büyükşehir belediyeleri, modern teknolojileri ve kapsamlı izleme sistemlerini kullanarak Akdeniz'in deniz suyu kalitesini titizlikle takip ederek iyileştirme çalışmalarını öncelikli hedef olarak belirliyor.Deniz suyu kalitesinin iyileştirilmesi, bölgenin biyoçeşitliliğini korumak, ekosistemi dengelemek ve toplumun refahını artırmak için kritik bir adım olduğundan Temiz Akdeniz&nbsp;projesi, turizm, balıkçılık ve çevresel sürdürülebilirlik açısından büyük bir öneme sahip olan Akdeniz'in geleceğine katkıda bulunmayı hedefliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1685950368356.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Temiz Akdeniz projesi<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Marmara Denizi bütünleşik modelleme sistemi</h2>(2021-2023)MARMOD Faz II Projesi, yeni veri ve gözlemlerle desteklenerek daha kapsamlı hâle getirilen üç boyutlu modeller—fiziksel, biyojeokimyasal ve ekosistem—Marmara Denizi'ndeki deniz ekosisteminin yeniden iyi bir kaliteye ulaşmasını sağlamak için kara kaynaklı besin yüklerinde kademeli olarak azaltım hedeflerini ortaya koymayı amaçlıyor.&nbsp;Bu projenin bir parçası olarak veriler, model sonuçları ve yapay zeka gibi ileri analiz tekniklerini içeren bir Marmara Dijital İkizi oluşturulması hedefleniyor. Bu çabalar, Marmara Denizi'nin ekolojik denge ve sağlığının yeniden tesis edilmesi için önemli bir adım olarak dikkat çekiyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Marmara Denizi’nde plankton metabolizması ve müsilajın oksijen tüketiminde etkisi</h2>(2021-2023)Marmara Denizi'nde 2021 ilkbahar-yaz aylarında oluşan müsilajın su sütununda oksijen tüketimini artırarak olası oksijen azalmasını araştırmak ve anlamak amacıyla deneysel ve yerinde ölçümler gerçekleştiriliyor. Bu çalışmaların denizde oksijen üretimi ve tüketimi arasındaki ilişkiyi ve çevresel değişkenlerin oksijen dengesi üzerindeki etkisini incelemesi hedefleniyor.Deneysel ve yerinde ölçümler sayesinde, müsilajın oksijen tüketimini nasıl etkilediği ve bunun sonucunda oluşabilecek oksijen azalmasının derecesi daha kapsamlı şekilde anlaşılıyor. Çevresel değişkenlerin oksijen üretimi ve tüketimi üzerindeki etkileri de araştırılıyor.Çalışma, Marmara Denizi'ndeki müsilaj oluşumuyla ilgili daha iyi bir anlayışın elde edilmesine katkıda bulunuyor ve oksijen dengesi üzerindeki faktörleri belirleyerek deniz ekosisteminin sağlığını koruma konusunda bir adım atıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/1/1685950532988.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Marmara Denizi, 8 Haziran 2021 Fotoğraf: Yasin Akgün/AFP, Getty Images<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Marmara Denizi’ne deşarj edilen soğutma sularının çevresel etkilerinin değerlendirilmesi projesi</h2>(2022-2023)MARDESS, Marmara Denizi'nde soğutma suyu kullanımının ve deşarjların denize olan etkilerinin araştırılması, çeşitli senaryolara göre çalıştırılan model sonuçlarının AR-GE çalışmalarında değerlendirilmesi için bir temel oluşturmayı hedefliyor. Temiz üretim tekniklerinin belirlenmesi de amaçlar arasında yer alıyor.Proje ve çıktıları, Marmara Denizi'nin ekolojik denge ve sürdürülebilirliği açısından büyük öneme sahip. Marmara Denizi'ndeki soğutma suyu kullanımı ve deşarjlarının etkilerini anlamak, gelecekteki çevresel etkileri en aza indirmek ve temiz enerji üretimine yönelik yenilikçi çözümler geliştirmek için önemli bir adım olarak görülüyor. Bu AR-GE çalışmaları, Marmara Denizi'nin korunması ve gelecek kuşaklara sağlıklı bir çevre bırakılması için kritik bir rol oynuyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yeraltı suyu taşınımlarının Kilikya Baseni su ve besin elementi bütçesindeki yerinin gözlem, radyoizotop ve modelleme çalışmalarıyla tespiti</h2>(2021-2024)Projenin amacı, 228Ra radyoizotop iz elementinin kullanılmasıyla Kilikya Havzası'nın su döngüsünde denizaltı su çıkışlarının konumunun belirlenmesi olarak ifade ediliyor.&nbsp;Yer altı suları, yer kabuğu içinden geçerken 228Ra izotopunu biriktiriyor. Bu izotop, yer altı sularıyla birlikte denize taşınır ve denize ulaştıktan sonra yalnızca radyoaktif bozunma ve su dolaşımı yoluyla azalıyor. Bu nedenle, 228Ra, Deniz Strateji Çerçeve Direktifi'nin su döngüsünün belirlenmesi için etkili bir gösterge olarak kullanılıyor.Proje kapsamında elde edilen bulgular, karşılaştırmalı olarak değerlendirilerek Kilikya Havzası'nın yanı sıra kıyı ve deniz alanlarının daha geniş ölçekteki havza etkileşimi içinde daha verimli bir şekilde yönetilmesi için stratejiler belirliyor. Bu stratejiler, su kaynaklarının korunması, su döngüsünün anlaşılması ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması için önemli bir temel oluşturuyor.Projenin sonuçları, su kaynaklarının ve deniz ekosistemlerinin yönetimi konusunda daha iyi bir anlayışa ve bilimsel temelli kararların alınmasına katkı sağlıyor.

Angst

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü'nün desteklediği projeler üzerine.

Türkiye'de sağlıklı ve temiz denizler için projeler

İklim krizine bizim kömür, petrol ve doğal gaz yakarak atmosfere karbondioksit gazı salmamız yol açar. Kömür, petrol ve doğal gazı da karbondioksit salmadan yakmanın bir yolu yoktur. Kömürün yanması demek kömürün içindeki karbonun havadaki oksijen ile birleşmesi sonucu açığa karbondioksit ve ısı çıkmasıdır. Biz bu ısıyı alarak genelde enerji üretmekte kullanıyoruz. Bu ısı ile kazanları kaynatıyoruz, arabaları yürütüyoruz ve elektrik üretiyoruz. Eğer bu ısıyı üretmenin havaya karbondioksit salmayan bir yöntemini bulacak olsak iklim krizi sorununu da çözebiliriz.Aslında ısı üretmenin kolay bir yolu güneş enerjisini kullanmak, ama bu yöntem güneş olduğu sürece düzgün çalışıyor, geceleri de ya ürettiğimiz enerjiyi saklamak ya da başka ısı üretme yöntemleri kullanmak zorunda kalıyoruz. Bir diğer yöntem de&nbsp;atomları parçalayarak ya da birleştirerek ısı üretmek. Bunu da en azından 80 yıldır beceriyoruz. Ama sorun, genelde bunu bir bomba olması için yaptığımızda başarılı oluyoruz. Elde ettiğimiz ısıdan kontrollü biçimde elektrik enerjisi elde etmek oldukça daha zor. Bunun için de nükleer santralleri kullanıyoruz. Yalnız nükleer santrallerin kötü yanı, uzun süre radyoaktivite yayan bir atık çıkartmaları ve seyrek de olsa patlayabilmeleri.Atomları parçalayarak enerji üretmeyi ve bunu da elektrik üretmekte kullanmayı biliyoruz. Yalnız bunun diğer türü, yani atomları birleştirerek enerji üretmek çok daha zor bir tekniktir.&nbsp;Füzyon enerjisi, güneşin içerisinde gerçekleşen bir reaksiyon olan hidrojen atomlarının birleşerek helyum oluşturması sürecine dayanır. Bu süreç, büyük miktarda enerji açığa çıkarmaktadır. Füzyon reaksiyonlarının kontrol altına alınması ve bu enerjinin kullanılması, sınırsız, temiz ve çevre dostu bir enerji kaynağı sunabilir. Füzyon enerjisi, karbon salımlarının ve fosil yakıtlara olan bağımlılığın azaltılması gibi iklim kriziyle mücadele hedeflerine ciddi katkıda bulunabilir.Ancak, füzyon teknolojisi hala deneysel bir aşamadadır ve ticari ölçekte kullanıma geçmesi için önemli teknik ve mühendislik zorlukları bulunmaktadır. Deneysel aşama dendiğinde de bu çabalara yeni başladığımız düşünülmesin. Neredeyse 1950’lerden bu yana füzyon enerjisini kontrol altına almaya çalışıyoruz ve henüz başarılı olmuş değiliz. Bu noktada karşılaştığımız zorluklar arasında, yüksek sıcaklıkta ve yüksek basınçta plazma oluşturma, reaktörlerin verimliliğini artırma, yakıt tedariki ve radyoaktif atıkların yönetimi gibi konular yer almaktadır. Bu nedenle, füzyon teknolojisinin kısa vadede iklim krizini durdurmaya yetecek bir çözüm sunması beklenemez. Eğer insanlık iklim krizi karşısında akıllıca davranıp varlığını sürdürecek olursa, önümüzdeki yüz yıl içerisinde neredeyse sınırsız enerji kaynağı olarak füzyon kullanılacağını düşünebiliriz.Ancak iklim krizinin acil bir tehdit olarak karşımızda durduğu günümüzde, hızlı eylemlere ihtiyaç vardır.&nbsp;Füzyon teknolojisi için gerekli altyapının kurulması, araştırma ve geliştirme süreçlerinin tamamlanması ve ticari ölçekte kullanıma geçilmesi yıllar hatta on yıllar sürebilir. Bu süre zarfında, iklim krizini durdurmak için daha hızlı ve daha erişilebilir çözümlere ihtiyaç vardır.Kısa vadede iklim krizini durdurmak için kullanılabilecek birçok yenilenebilir enerji kaynağı mevcuttur. Güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, hidroelektrik enerji, biyokütle ve jeotermal enerji gibi kaynaklar,&nbsp;düşük karbon salımlı enerji üretme potansiyeline sahiptir. Bu kaynaklar, mevcut enerji sisteminin dönüşümünü sağlamakta bizlere hızla yardımcı olabilirler. Bunların yanında yeni yeni gelişmekte olan dalga veya gelgit enerjisi gibi yeni sayılabilecek sistemler de enerji üretimine destek olacaktır. Yalnız, “nasılsa füzyon enerjisi geldiğinde tüm sorunumuz çözülecek” diye düşünerek kömür, petrol ve doğal gaz bağımlılığından vazgeçmemek iklim krizini de daha kötü bir noktaya taşıyacaktır. Sonunda füzyon teknolojisini endüstriyel ölçekte çalıştırmayı becerdiğimizde üzerinde yaşayabileceğimiz bir gezegenimiz kalmayabilir.Kısacası, iklim krizi için acil çözümlere ihtiyacımız var.&nbsp;Elimizdeki enerjiyi dikkatli kullanmaktan başlayarak yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji elde etmeye ağırlık vermek bugün için yapabileceğimiz en faydalı şeydir. Füzyon enerjisi gibi teknolojiler gelecekte bizler için sınırsız enerji sağlama potansiyeline sahiptir ama o geleceğe ulaşabilmek için önce iklim krizini durdurabilmemiz gereklidir.

Dünyahali

İklim krizi için acil çözümlere ihtiyacımız var.

Füzyon Enerjisi Yeteri Kadar Hızla Kullanıma Giremez

Güvenilir içme suyuna erişim sağlık gibi temel bir insan hakkı. Birleşmiş Milletler (BM), 2010 yılında herkesin kişisel ve ev içi kullanım için yeterli, sürekli, güvenli, kabul edilebilir, fiziksel olarak erişilebilir ve karşılanabilir su hakkına&nbsp;sahip olduğunu açıkça tanıdı.&nbsp;Peki suyun kaliteli olmasını ne belirler? İçme suyu kalitesini belirlemek için evrensel olarak uygulanabilir tek bir yaklaşım ya da uluslararası ortak bir standart mevcut değil, hatta teşvik edilen bir durum da değil.&nbsp;Çünkü kalite standartları belirlenirken her ülkenin kendi ihtiyaçları ve kapasitesi göz önünde bulundurularak yerel, çevresel, sosyal ve ekonomik koşulların dikkate alındığı bir risk-fayda yaklaşımının benimsenmesi teşvik ediliyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) içme suyu kalitesiyle ilgili yayımladığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDZjMDRkZWQzYzM4MDAwNjQyYzVlZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9NWY2OGQwZDhjODNkMDYwMDA3MjhmMzc1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy53aG8uaW50JTI1MkZwdWJsaWNhdGlvbnMlMjUyRmklMjUyRml0ZW0lMjUyRjk3ODkyNDE1NDk5NTAlMjUzRnV0bV9zb3VyY2UlMjUzRGFwb3N0bw=="">kılavuzun</a> amacı, tüketici sağlığını korumak için su bileşenleri ve kalite göstergeleri için sayısal nitelikte kılavuz değerler üretmek ve bilimsel bir hareket noktası sağlamak.Türkiye'de içme suyu: Türkiye’de içme suyu kalitesi de İnsani Tüketim Amaçlı Sular Yönetmeliği ile düzenleme altına alınmış, AB içme sularıyla ilgili düzenleme ve Dünya Sağlık Örgütü'nün İçme Suyu Kalitesi Kılavuzu da dikkate alınarak Türkiye'de içme suyu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDZjMDRkZWQzYzM4MDAwNjQyYzVlZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9NWY2OGQwZDhjODNkMDYwMDA3MjhmMzc1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmludHdlYi50c2Uub3JnLnRyJTI1MkZTdGFuZGFyZCUyNTJGU3RhbmRhcmQlMjUyRlN0YW5kYXJkLmFzcHglMjUzRjA4MTExODA1MTExNTEwODA1MTEwNDExOTExMDEwNDA1NTA0NzEwNTEwMjEyMDA4ODExMTA0MzExMzEwNDA3MzA4MjA4MDA4MDA3MTA3NzEwMDA3NjExOTEwNTEwMzA3MiUyNTI2YW1wJTI1M0J1dG1fc291cmNlJTI1M0RhcG9zdG8="">kalite standartları</a> oluşturulmuştur. Buna göre, içme suyu kalitesi mikrobiyolojik, kimyasal, radyoaktivite ve gösterge parametreleriyle belirlenmektedir. Bunlardan gösterge parametrelerinin değerleri piyasadaki ambalajlı suların etiketinde bulunmak zorunda. Peki, etikette karşımıza çıkan bu parametreler nedir ve ne anlama geliyor?<ul><li>Mikrobiyal: Etikette yer alan koliform bakterilerin varlığı su kalitesini mikrobiyal <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDZjMDRkZWQzYzM4MDAwNjQyYzVlZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9NWY2OGQwZDhjODNkMDYwMDA3MjhmMzc1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5yZXNlYXJjaGdhdGUubmV0JTI1MkZwdWJsaWNhdGlvbiUyNTJGMzI4ODUzMTEzX0lDTUVfU1VZVV9LQUxJVEVTSV9QQVJBTUVUUkVMRVJJ"">açıdan</a> ölçüyor: Normalde içme suyuyla bulaşıp hastalık yapabilen (sarılık, tifo, gibi) birçok mikroorganizma var ancak bunların düzenli takibi zor ve maliyetli olduğundan, bu tip zararlı mikroorganizmaların varlığının göstergesi olarak koliform bakteriler ölçümleniyor.&nbsp; &nbsp;</li><li>Fazlası zarar: Etikette gördüğümüz diğer bileşenler ise (alüminyum, sodyum, sülfat, demir, mangan, amonyum, klorür) kimyasal <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDZjMDRkZWQzYzM4MDAwNjQyYzVlZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9NWY2OGQwZDhjODNkMDYwMDA3MjhmMzc1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5yZXNlYXJjaGdhdGUubmV0JTI1MkZwdWJsaWNhdGlvbiUyNTJGMzI4ODUzMTEzX0lDTUVfU1VZVV9LQUxJVEVTSV9QQVJBTUVUUkVMRVJJ"">açıdan</a> su kalitesini ölçmek için kullanılıyor. Bu bileşenler insan sağlığına zararlı değil ancak belirli sınırların üstünde olmaları başka kalite kayıpları hakkında fikir veriyor. Örneğin, alüminyum su arıtma işleminin etkinliğini tespit etmek için, demir ve mangan suda çökelti oluşturup suya kırmızı-kahverengi renk verip estetik açıdan kaliteyi düşürebileceği için,&nbsp;fazla sülfat suya istenmeyen bir tat verip geçici ishale sebep olabildiği için,&nbsp;klorürün fazlası aşındırıcı olduğu için ve amonyum varlığı mevcut suyun atık suyla karışma göstergesi olduğu için ölçümleniyor. &nbsp;</li><li>pH meselesi: Etikette yer alan pH değeri ise suyun asidik mi &nbsp;yoksa bazik mi olduğunun göstergesi. Genel olarak, yer altı suları asidik (pH &lt; 7), yüzey suları ise bazik (pH &gt; 7) özelliktedir. İçme suyu için ise pH 6,5-8,5 değer aralığı uygun görülüyor. Medyada asidik veya bazik, hangisinin daha faydalı olduğuyla ilgili haberler olsa da Dünya Sağlık Örgütü, hem asidik hem bazik seviyesini içeren bu değer aralığını kılavuz değer olarak <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMDZjMDRkZWQzYzM4MDAwNjQyYzVlZSZ1c2VyPTVmMmVhMmM5ZTdlMDFiMDAwN2U3ZDk2OCZhdXRob3I9NWY2OGQwZDhjODNkMDYwMDA3MjhmMzc1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy53aG8uaW50JTI1MkZ3YXRlcl9zYW5pdGF0aW9uX2hlYWx0aCUyNTJGZHdxJTI1MkZjaGVtaWNhbHMlMjUyRnBoX3JldmlzZWRfMjAwN19jbGVhbl92ZXJzaW9uLnBkZiUyNTNGdXRtX3NvdXJjZSUyNTNEYXBvc3Rv"">sunuyor</a>. İçme suyu yönetmeliği düzenleyen Amerika Çevre Koruma Ajansı (EPA) ise pH seviyesini estetik bir gösterge olarak kabul ediyor.</li></ul>

radyoaktivite ile ilgili hikayeler