Yazı: Prof. Dr. Seshadri Ramkumar, Texas Tech University40 yılın zirvesine ulaşan&nbsp;enflasyon, birçok ülkede ulusal bankaların dikkatini çekiyor. 21 Eylül’de Amerika Birleşik Devletleri Federal Rezervi, son aylarda üst üste üçüncü kez faiz oranını artırarak, enflasyon üzerinde üstünlük sağlamak için kısıtlayıcı para politikasına ihtiyaç duyulduğunun sinyalini verdi.Diğer faktörlerin yanı sıra, Avrupa’da devam eden savaş, enflasyona çanak tutuyor. Avrupa Birliği temsilcisi BM Güvenlik Konseyi toplantısında belirttiği gibi savaş dünyayı durgunluğa ve küresel gıda krizine sürükledi.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon ne kadar kötü?</h3>Tüketiciler, günlük yaşamlarında ortak ürünlerin fiyat artışını çeşitli şekillerde deneyimliyorlar. Lubbock’taki bir perakende satış noktasında 5 galon Glacier suyu için 1,25 ABD doları öderdim. Kısa bir süre önce, fiyat 2,5 ABD dolarına yükseldi. Emtia ve yiyecek fiyatlarındaki artış tüketicilerin satın alma gücünü olumsuz etkiliyor.İsviçre Ulusal Bankası, yıllardır sürdürdüğü negatif faiz rejimine son vererek faiz oranını yükseltirken, öte yandan İngiltere Merkez Bankası talebin yumuşatılması gerektiğine işaret ederek faiz oranını yükseltti.21 Eylül’de Federal Rezerv’in faiz oranlarını yükseltmesinin ardından enflasyonu %2 seviyesine indirmek için kısıtlayıcı politikaya ihtiyaç olduğunu belirten ABD Merkez Bankası Başkanı Jerome Powell’a göre enflasyonu kontrol etmek için&nbsp;fiyat istikrarı gerekiyor. Faiz oranındaki artış, şirketlerin borçlanma oranını artıracak ve bu da istihdamı etkileyecek ve daha sonra durgunluğa yol açabilecektir. Bu durum küresel tekstil sektörünü doğrudan etkileyecek ve sonuçları önümüzdeki aylarda görülecektir. Tekstil ürünleri yüksek öncelikli olmayan kalemler kategorisine girdiğinden, malların yüksek fiyatı tüketicilerin gıda, enerji, ipotek ödemeleri vb. gibi temel ihtiyaçlara öncelik vermesine neden olacaktır. Genel olarak yüksek faiz oranı talep yumuşamasına yol açacaktır.Hindistan merkezli pamuk iplik fabrikası Aruppukkottai, Hindistan merkezli Jayalakshmi Textiles’ın Genel Müdürü Bay Velmurugan Shanmugam, “Hindistan’da Diwali festival sezonuna ve Batı’da Noel zamanlarına girmemize rağmen iplik için arayış sönük,” dedi. Hindistan’daki fabrikalar, yaklaşık 30-40 Rupi/Kg zararla iplik satıyor. Velmurugan Shanmugam,&nbsp;“İplik fabrikamız kapasite kullanımını %98’den %85’e düşürdü ve bir veya iki günlüğüne haftalık kapatma gibi diğer seçenekleri araştırıyor” dedi.Ulusal bankalar borçlanma maliyetini yükselterek enflasyonu düşürmeye odaklanırken, kontrolsüz enflasyon ve kısıtlayıcı politikalar işsizliği artırarak ekonomik yavaşlamaya neden olabilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde işsizliğin 2023’te yaklaşık yüzde 4,4 oranında artması bekleniyor.Önümüzdeki aylarda küresel tekstil sektörü için talep büyük bir etken olacak. İplik fabrikaları daha az talep öngörmeli ve buna göre plan yapmalıdır. Hindistan’daki Jayalakshmi Textiles gibi fabrikalar, pamuk tüketimini yaklaşık %30 oranında azalttı ve bu da talebin zayıfladığını gösteriyor. Beklenti, fiyatları kontrol etmenin önceliği olduğu için ABD Federal Rezervinin Kasım ayında faiz oranını tekrar artırabileceği yönünde.Amerika Birleşik Devletleri Federal Rezervinin eylemleri, tüm dünyada toplumun tüm kesimlerini etkileyecek dalgalanma etkilerine sahip olacaktır. Resesyonsuz yumuşak bir geçiş beklerken, faiz oranlarının yükselmesi ürün talebini etkileyen yavaşlamaya yol açacaktır. Ekonominin talep tarafının dikkatle izlenmesi gerekiyor. Dikkatli stoklamayı planlarlarsa ve aşırı stok olmadan üretimi yönetirlerse tekstil endüstrisine daha iyi hizmet verilecektir.2023’te resesyon olmaması kaydıyla, ekonomi toparlandığında stokların dikkatli bir şekilde planlanması fiyat artışlarına yardımcı olacaktır. Tahmin bir oyundur, ancak dikkatli planlama ileriye dönük en iyi yoldur.

Ekonomik belirsizlik, pamuk ve tekstil talebi üzerinde
doğrudan etkiye sahiptir.

Pamuk ve tekstil sektörleri ekonomik belirsizlik altında

DÜNYANIN DERDİ ENFLASYON: Araştırma şirketi Ipsos’un anket verilerine göre, dünyada enflasyondan kaynaklanan küresel endişenin boyutu, yılın başındaki seviyeyi <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/ekonomi/dunyanin-derdi-enflasyon-haberi-672220" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ikiye katladı</a>. Türkiye de enflasyonun bir numaralı endişe nedeni olarak gösterildiği 12 ülke arasında yer alıyor ancak endişe düzeyinin, enflasyonun yüzde 17 olduğu Polonya kadar yüksek olmaması dikkat çekiyor.Ipsos tarafından belirli aralıklarla yayımlanan ve 29 ülkede halkın en önemli kaygılarını belirleyen “Dünya’yı Endişelendiren Sorunlar” anketi, endişe düzeyinin küresel ölçekte üst üste 14 aydır yükseldiğini belirledi.&nbsp;İngiltere ve Almanya endişe düzeyinin en çok arttığı ülkeler olarak dikkat çekerken, enflasyonun bir numaralı endişe nedeni olarak gösterildiği ülkeler Arjantin, Avustralya, Belçika, Kanada, Fransa, Almanya, İngiltere, Macaristan, Polonya, Güney Kore, ABD ve Türkiye oldu. Enflasyon endişesinin yüksekliği konusunda ilk beşte yer alan ülkeler ise Polonya, Arjantin, Türkiye, İngiltere ve Macaristan olarak sıralanıyor.&nbsp;Ipsos anketinde bir numaralı endişe nedeni olan enflasyonu yoksulluk ve eşitsizlik (%31), yolsuzluklar (%26), işsizlik (%26), suç ve şiddet (%26) ve iklim değişikliği (%18) izliyor. İklim değişikliği konusunda en kaygılı ülkelerin başında Fransa geliyor. COVID- 19’u önemli bir endişe nedeni olarak gören katılımcıların oranı ise epey gerilemiş durumda.

Angst

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Global enflasyon hakkında her şey</h3>Enflasyonun yükseldiğini duyduğunuzda, karanlık bir tablo görüyorsunuz. Ancak yüzdeler aslında ortaya koyulan durumu tam olarak yansıtmıyor. Enflasyon bir ülkede bulunan birçok faktöre dayanıyor. Geldiğimiz noktada, küresel alanda birçok ülke onlarca yıldır tanık olmadığı bir enflasyon oranı ile karşı karşıya. Peki enflasyon ne anlama geliyor ve hayatlarımızı nasıl etkiliyor?Enflasyon, genel tanımı ile bir para biriminin belli bir süre içerisinde temsil ettiği alım gücünde yaşanan azalmadır. Aynı zamanda enflasyon, bir ekonomide hizmet ve ürünlerin artan fiyatını gösteren ölçü birimidir.Enflasyon aylar veya yıllara dayalı olarak ölçülebilir. Ürün fiyatları arttığında ve belli bir süre içerisinde aynı kaldığında, enflasyon tüketiciler üzerindeki baskıyı artırırken, alım güçlerini de aşağı çeker.Enflasyon oranı yüksek değerlere ulaştığında ve aynı seviyelerde uzun süre kaldığında, cüzdanlarımızdaki ve banka hesaplarımızdaki paranın değeri düşer. Enflasyon, bir ekonomideki fiyat artışlarına ait genel görünümü ölçen geniş bir tanımdır. Örneğin, enflasyon temel harcamalar içinde yer alan elektrik, doğalgaz, giyim ve gıdanın yanı sıra kamu taşımacılığı, elektronik ve lüks ürünlerin de fiyatlarını etkiler... Devamı için <a fr-original-style="" href="https://fintechistanbul.org/2022/10/06/enflasyon-hakkinda-her-sey-enflasyon-nedir/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya</a> tıklayınız...

FinTech İstanbul

İngiltere Merkez Bankası (BoE), resesyon riski tartışmalarına rağmen 50 baz puan ile 1995’ten bu yana en büyük faiz artışı kararını aldı. Böylece politika faizi, %1,25’ten, 2008 yılı sonundan bu yana en yüksek seviye olan %1,75’e ulaştı. Eylül ayında enflasyonun tepe yapacağı öngörülen seviye %13,3’e yükseltildi. Fiyat artışlarının 2023 boyunca yüksek kalacağı uyarısında bulunuldu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birleşik Krallık’ta enflasyonun, artan gıda ve enerji fiyatları sonucunda %9,4 ile son 40 yılın en yüksek değerine ulaşmasının ardından beklentiler de politika faizinin 50 baz puan artışı yönündeydi.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geçtiğimiz aralık ayında BoE, 2020’den bu yana dünya genelinde faiz artışına giden ilk büyük merkez bankası olmuştu. &nbsp;</li></ul>Enflasyon baskısı altındaki ülke ekonomisinin, bu yılın dördüncü çeyreğinde başlayacak ve önümüzdeki yıl boyunca da devam edecek bir resesyona girmek üzere olduğu ifade ediliyor. Benzer bir faiz artışı adımının önümüzdeki dönemde tekrar alınabileceğine dair sinyaller ise resesyon tartışmalarını daha da güçlendiriyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünya ekonomisi, enflasyondan kurtulmaya çalışırken resesyona sürükleniyor</h2>Küresel ekonomide tartışmaların odağı, sene başından bu yana 180 derece değişmiş durumda. Gündemdeki Covid-19 pandemisi sonrasındaki toparlanma adımları, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından yerini beklenmedik ve hızlı bir biçimde enflasyonda küresel düzeyde artış, para politikasında sıkılaşma adımları ve bir taraftan da ekonomik aktiviteye zarar vermeden “yumuşak iniş” gerçekleştirme çabalarına bırakmış bulunuyor. Resesyon ve stagflasyon ise önümüzdeki döneme dair ana tartışma gündemini oluşturuyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Resesyon (durgunluk) nedir? Resesyon, ekonomik aktivitede uzun süreli bir düşüşü ifade ediyor ve gayri safi yurt içi hasılada gerileme, artan işsizlik ve perakende satışlarda düşüş gibi göstergelerle takip ediliyor. Bir ülke ekonomisinin iki çeyrek üst üste ekonomik küçülme yaşaması hâli, resesyon olarak adlandırılıyor. Öte yandan resesyon, olağanüstü bir dönem olmaktan öte, genişleme dönemleri gibi olağan bir süreç olarak da değerlendiriliyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Stagflasyon: Stagflasyon ise enflasyon varken ekonomik durgunluk yaşanması durumunu ifade ediyor. Stagflasyon tartışması, bizi yaklaşık 50 yıl öncesine götürüyor: 1970’lerin başında Ortadoğu’daki petrol ihraç eden ülkelerin, ABD ve İsrail’i destekleyen diğer ülkelere petrol arzını kesmesi sonrasında; arz şoku yaşanmış, fiyat düzeyi yükselmiş ve küresel ekonomik aktivite yavaşlamıştı.</li></ul>Böylece, politika yapıcılar, birbirini tetikleyen iki farklı politika seti arasında tercih yapmaya zorlanıyor. İlki, enflasyonu dizginlemek için faiz artışı, para arzının ve tüketici talebinin daraltılması ve ücret artışlarının baskılanması. İkincisi ise durgunluk eğilimine karşı düşük faiz, parasal genişleme, yüksek ücret politikaları ve vergileri azaltarak ekonomik faaliyeti canlandırma. Politika yapıcılar, işte tam da bu iki politika seti arasında bir denge yakalamak üzerine arayışlarını sürdürüyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Resesyon beklentileri, her geçen gün hızlanıyor</h2>IMF, <a fr-original-style="" href="https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2022/07/26/world-economic-outlook-update-july-2022" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Küresel Ekonomik Görünüm"</a> raporunda belirtildiği üzere; ABD, Çin ve Avrupa ekonomisinde büyük yavaşlamalar öngördüğü için 2022 büyüme tahminini %3,6’dan %3,2’ye indirdi. Yakın zamanda resesyon yaşanabileceğine işaret edildi. ABD ve Avro Bölgesi özelindeki göstergeler incelendiğinde, raporun yayımlanma tarihinden bu yana küresel ekonominin yavaşladığına dair kanılar daha da güçleniyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ABD ekonomisi, iki çeyrek üst üste daralarak hâlihazırda teknik resesyona girmiş durumda. Haziran ayında 50 ile tüm zamanların en düşük seviyesini gören tüketici güven endeksi, temmuz ayında ancak 51,5'e yükselmiş bulunuyor. Enflasyon, %9,1 ile son 41 yılın zirvesindeyken Fed'in enflasyon takibinde dikkate aldığı PCE fiyat endeksi, haziran ayında yıllık bazda %6,8 ile son 40 yılın en büyük artışını kaydetmeyi sürdürüyor.&nbsp;</li></ul>Avro Bölgesi ise ikinci çeyrekte %0,7 büyüdü. Fakat bileşik satın alma yöneticileri endeksi (PMI), temmuz ayında %49,9 ile son 17 ayın en düşük seviyesine; bölgenin en büyük ekonomisi Almanya’da perakende satışlar ise haziran ayında yıllık bazda %8,8 düşüşle 1994’ten bu yana en yüksek oranda geriledi. Gaz krizi, resesyon riskini artıran önemli bir faktör olarak değerlendiriliyor. Bölgede enflasyon, enerji ve gıda fiyatlarındaki artışın etkisiyle temmuz ayında %8,9'a yükselirken Fransa ve İspanya’da rekor tazelemiş durumda.

Aposto Gündem

BoE kararı ve resesyon tartışmaları

TÜİK verilerine göre, haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık bazda %5, yıllık bazda %78,6 arttı. Enflasyondaki artış yılın başından bu yana %42,4’e ulaştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">%71,5 artış: Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) verilerine göre ise haziran ayında yıllık enflasyon %175,6 olurken; son altı ayda enflasyondaki artış %71,5 olarak açıklandı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zam: Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz hafta asgari ücretin %30 artışla net 5 bin 500 liraya yükseltildiğini duyurmuştu.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/6/1/1656974643417.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.13" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bugün enflasyon ve stagflasyon tartışmaları, küresel ekonominin en önemli gündem maddelerini oluşturuyor. Türkiye'nin ise dış ve iç konjonktürün gerekliliklerine ihracat-üretim-istihdam odaklı politikalarla karşılık verdiği belirtiliyor. Fakat bu süreçte enflasyon durdurulamıyor. Peki Türkiye, küresel ekonominin gündeminde nerede duruyor?<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon-büyüme ikileminde Türkiye nerede duruyor?</h2>2022’nin başından bu yana küresel ekonomik görünüm ve yıl sonu beklentileri önemli oranda değişti. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından en önemli sorunların başında küresel enflasyon geliyor. Ukrayna’nın işgali sonrasında ABD ve diğer ülkelerin Rusya’ya yönelik yaptırımları ve tedarik zincirlerindeki darboğazların sürmesinin sonucu olarak yıl içinde ara malı ve emtia fiyatlarının artışı sürüyor. Enflasyon Almanya, Birleşik Krallık ve ABD’de yaklaşık son 40 yılın en yüksek seviyesinde seyrediyor.Bu noktada ülkeler, para politikasında sıkılaşmaya giderken ekonomik aktiviteye zarar vermeden ‘yumuşak iniş’&nbsp;yapmanın yollarını arıyor. Fed'in 75 baz puan ile son 28 yılın en yüksek faiz artışına gitmesinin ardından başta Avrupa Merkez Bankası (AMB) olmak üzere diğer ülkelerde de para politikası yapıcıları bu kararı takip ediyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geçtiğimiz ay yayımladıkları raporlarda OECD, 2022 küresel ekonomi büyüme beklentisini %4,5’ten %3’e; Dünya Bankası ise %4,1’den %2,9’a düşürdü. Enerji ve gıda fiyatlarındaki hızlı artışlardan kaynaklanan bir yüksek enflasyon dönemine girdiğimiz vurgulanıyor. Küresel ekonomi için derin durgunluk&nbsp;ve stagflasyon uyarısı yapılıyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye, enflasyon verisi ile diğer ülkelerden ayrışıyor</h2>Yılın başından bu yana incelendiğinde ABD ve Almanya’da enflasyon %2-4 bandından %6-8 bandına yerleşmiş görünüyor. Fakat Türkiye’de enflasyonun seyri, 2021’deki %10-20 bandından hızlı bir şekilde ayrışarak yaklaşık %80’e ulaştı. Enflasyon denince akla gelen ilk ülkelerden Arjantin’de daha yatay bir görünüm söz konusu.&nbsp;Financial Times’ın Global Inflation Tracker sayfasında birçok ülkenin enflasyon ve büyüme göstergeleri ile kıyaslandığında Türkiye’nin yaşadığı ayrışma belirginleşiyor.ABD ve Almanya örnekleri, ulusal enflasyon verisi küresel düzeyin üstüne çıkmaya başlarken büyüme rakamlarının küresel GSYH’deki seyrin altına düştüğünü gösteriyor. İşte ‘yumuşak iniş’ tartışmaları, tam da bu noktada gündeme geliyor ve daha agresif bir sıkılaşma politikası seçeneğini tartışmaya açıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/6/1/1656974872877.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.44" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’nin dünyadan uzak ekonomi gündemi</h2>Türkiye’nin ekonomi gündemiyse küreseldeki mevcut tartışmaların çok daha uzağında duruyor. G20 ülkeleri arasında en yüksek negatif faize sahip ülke konumunda yer alan Türkiye, Aralık 2021’den bu yana politika faizini %14’te sabit tutuyor. Eylül 2021’den bu yana öngörülen ekonomik model, düşük faizle üretimi destekleyip cari fazla veriyor. Oysa,<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin Ocak-Mayıs 2021 döneminde 18,3 milyar dolar seviyesindeki dış ticaret açığı, bu yılın aynı döneminde 43,2 milyar dolar olarak gerçekleşti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aralık 2021'de 4 kişilik aile için 13 bin 348 lira olan açlık sınırı, Haziran 2022’de 20 bin 818 liraya yükseldi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İşgücünün büyümeden aldığı pay azalırken net işletme artığının payı artış gösteriyor.</li></ul>Sermaye ve emek arasındaki seçimde kaybeden taraf ücretliler gibi görünüyor. Bu noktada, Grace Blakeley’in enflasyonun politik bir tercih oluşuna ve bir geçim krizi doğurduğuna dair makalesine dönmekte fayda var.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Son gelişmeler ne gösteriyor?</h2>TOBB ETÜ öğretim üyesi Fatih Özatay, cari açığa dikkat çekerken, cari açığın finansmanının da ülkenin yüksek risk primine bağlı olarak zorlaştığını ifade ediyor. Türkiye’nin 12 ayda ödemesi gereken 180 milyar dolar da değerlendirildiğinde; ekonomik büyüme için de Türkiye’yi engelsiz bir yol karşılamıyor.Öte yandan, makro ihtiyati önlemler kapsamında alınan kararlar çok daha karmaşık bir düzlemde tartışmalı hâle geliyor. Döviz talebini engellemeye yönelik her müdahale, bir sonraki müdahalenin şartlarını beraberinde taşıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kur Korumalı Mevduat’ın&nbsp;(KKM)&nbsp;etkinliği, bütçe üzerinde yarattığı baskı ile tartışılıyor. Bütçe üzerine 12,5 milyar TL yük getireceği öngörülen KKM’nin mayıs ayında bütçeye yükü 21 milyar TL’ye erişirken; ek bütçede de KKM için 40 milyar TL harcanacağı öngörülüyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">BDDK'nın yabancı para nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL'nin üzerinde olan şirketlere; bu varlıklarının toplam aktiflerin veya bir yıllık satış gelirlerinin %10’unu aşması durumunda TL cinsinden kredi verilmeyeceğini duyurmasının ardından Türkiye’de üstü örtülü bir sermaye kontrolü olup olmadığı tartışılıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Süregelen bu adımlardan sonuncuysa TCMB'nin TÜFE endeksli kıymetlerin iskonto oranı %30’dan %50’ye yükseltmesi oldu. TL varlıklarının teminat sistemindeki ağırlıklarının artırılmasının hedeflendiği ve bankalar sabit getirili DİBS’lere yönlendirildiği aktarılıyor.</li></ul>

Küresel ekonomi için yapılan durgunluk ve stagflasyon uyarılarına Türkiye perspektifinden bakış.

“Enflasyon, politiktir”

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/Nesrinnas" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dr. Nesrin Nas</a>2022'nin ilk 6 ayı, 99 yıllık Cumhuriyet tarihimizde, İkinci Dünya Savaşı yılları hariç, enflasyonun en hızla arttığı bir dönem oldu. Yazıya başladığımda Türkiye’nin CDS primi 900 dolaylarındaydı ve piyasalar endişeyle FED’den gelecek kararı bekliyordu.Nihayet, FED faizleri, yıllık %8,6 &nbsp;enflasyonu, yapışkan hale gelmeden önlemek için, dünyada var olan savaş ve arz kısıtlarının kalıcı olduğu öngörüsüyle 75 baz puan artırdı.FED’in aksine biz risklerin geçici olduğu savıyla eksi 53 milyar dolarlık rezervimiz, %73 TÜFE enflasyonumuzla negatif reel faizi eksi %56 seviyesinde tutmaya devam ediyoruz. Üstelik etkisi kısa süreli de olsa kuru bir süre 18 liranın altında tutan kur korumalı mevduat (KKM) gibi sihirli bir alet daha yok heybemizde. Son açıklanan gelire endeksli senedin heyecan yaratmaması bunun kanıtı. Ayrıca artık bireysel döviz talebi çok az. Dövize talep zorunlu ithalat kanalından geliyor. Yani teşhis yanlış.Dahası, toplam mevduatın KKM'yle birlikte %72’sinin döviz olarak tutulduğu ve üretim yapmak için gerekli enerji ve emtianın %72-74’ünü, sermaye mallarının da %11-12’sini ithal etmek zorunda olan Türkiye’de, Cumhurbaşkanı faizlerin daha da indirileceğini söylüyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hükümetin önceliği enflasyon değil, büyüme</h2>2022’nin ilk çeyreğinde %7,3 büyüme oranıyla ekonomi dolar bazında %4,3 küçüldü. Bakan Nebati, “Biz tercihimizi enflasyondan değil, büyümeden yana yaptık,”&nbsp;derken, yasamanın, yürütmenin ve hatta yargının başındaki Cumhurbaşkanı, bazı sorunlar olmasına rağmen işlerin yolunda olduğunu söylüyor.İşler iyi gitmiyor diyenlere had bildiren,&nbsp;“Fakirleşerek büyüyoruz…iktisat bilimiyle çelişen bir yaklaşımı sürdürmemeliyiz,”&nbsp; diyen TÜSİAD Başkanı’nı sert sözlerle uyaran Cumhurbaşkanı’nın da önceliği çarkların dönmesi. Ama çarklar dönmekte giderek zorlanıyor. Çünkü çarkları yağlayacak döviz tükenmek üzere.Ekonomik gidişata dair gerçekçi bir fikir edinmek için yıllık büyümeye değil, çeyrekten çeyreğe büyümeye bakmak gerekir. Geçen yılın son çeyreğinden bu yılın ilk çeyreğine büyüme oranı sadece %1,2, 2021’in 3'üncü çeyreğinden 4'üncü çeyreğine büyüme de %1,5 olmuştu.Bu arada büyümenin en önemli 2 dişlisi de durmaya yaklaşmış; özel tüketim üç ayda %2,8, ihracat %3,2 azalmış. Maalesef şimdi 6 ay öncesinden çok daha kötü bir yerde duruyoruz.KKM için bugüne kadar 157 milyar lira harcadık. En kötüsü enflasyon Kasım 2021’in neredeyse 4 katı, Aralık’ın 2,5 katı. Bu arada üretici fiyatları aylık %8,76 artmış. Yıllık artış %132,16.Hâliyle yoksulluk artıyor. Ipsos Araştırma'ya göre ülkede nüfusun %84’ü sadece hayatta kalmaya çalışıyor. Birleşmiş Milletler’e göre Türkiye’de 14,8 milyon insan açlık çekiyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dönüm noktası hibrit sistem</h2>2018, bizim için bir dönüm noktasıdır. O yıl, siyasi sorumluluğu, kamuya hesap vermeyi ve şeffaflığı reddeden, tüm güç ve yetkiyi tek kişinin eline bırakan Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi denilen hibrit bir sisteme geçişle birlikte her şey bozulmaya başladı ve topyekûn çöküş hızlandı.O güne kadar epey hasar almış olan hukuki ve ekonomik kurumsal altyapı büyük ölçüde tahrip edildi. Merkez Bankası ve TÜİK ağır hasar aldı. Oysa iki kurumun itibarı ve güvenilirliği hayatidir. Böylece kur-enflasyon sarmalına girildi. Enflasyonun dörtte biri dışarıdan, dörtte üçü içeride bozduğumuz kurun seviyesinden geliyor.Kuşkusuz iktidar sadece "faiz sebep enflasyon netice" tezini değil, aynı zamanda ekonomide "imkânsız üçlü" hipotezini de kanıtlamaya çalışıyor. Sonuçta enflasyon nedeniyle borç stoku artmadan gelecek yıllara ve nesillere aktarılan faiz yükü artıyor. Dış ticaret açığı ve cari açık büyüyor.Daha kötüsü: Bu irrasyonalitenin doruklarındaki yolculuğun ya bir kur şoku, ya faiz şoku ya da ödemeler dengesi sorunu veya üçünün aynı anda gerçekleşmesiyle son bulma olasılığının çok artmış olmasıdır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asıl beka sorunu</h2>Özetle kimse yarının nasıl olabileceği üzerine tahmin dahi yürütemiyor. Bu bir şiddet biçimidir. Belirsizliğin şiddeti diyoruz.&nbsp;Bekir Ağırdır şöyle diyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Türkiye’de sokakta, iş yerinde, evde hissedip hissebileceğiniz en görünür öğelerden biridir belirsizlik. Hegemonik bir duygu hâline gelmiştir ve bu hissin altında ezilen on milyonlar görürsünüz.</blockquote>Ev genci denilen 30 yaş altı seçmenin 20 milyonunun aileden aldığı harçlıkla yaşamaya çalıştığı bir ülkede, tercih edilen bu politika ve yaklaşımın gençleri sadece yarınlardan değil, ülkeden de kopardığını görmek istemeyen tek karar verici, parlak günler için 2023 yılı şubat ve mart aylarını işaret ediyor, yoksullaşmayı yok sayarak enflasyonu ve tabii ekonomik ve siyasi reform ihtiyacı olduğunu da reddediyor.&nbsp;Bu, gençler için, belirsizliğin en açık şiddetidir. Onların geleceğe değil, ülkesine karşı da umutlarını ve güvenini yok ediyor. Asıl beka sorunu budur. Siyasetin temel önceliği bu şiddeti ortadan kaldırmak ve herkes için öngörülebilir ve güvenli bir gelecek yaratmak olmalı. Gençlerin kırık kalbi ancak böyle onarılır ve güven böyle kazanılır.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Not:&nbsp;Serbest Kürsü'de yer alan tüm görüşler yazarlara ait olup, Aposto'nun editoryal bakış açısını yansıtmamaktadır.

Hükümetin enflasyon yerine büyümeye odaklanan ekonomi politikası "belirsizliğin şiddeti"ni doğuruyor ve umutsuzluğu artırıyor. 

Belirsizliğin şiddeti

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, haziran ayı piyasa katılımcıları anketi sonuçlarını açıkladı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kur beklentisi</h2>Ankete göre cari yıl sonu döviz kuru (ABD doları/lira) beklentisi bir önceki anket döneminde 17,57 lira iken, bu anket döneminde 18,89 lira oldu.12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla 18,47 lira ve 20,70 lira olarak gerçekleşti.<img src="https://images.aposto.com/2022/5/5/1655464186291.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon beklentisi</h2>Katılımcıların cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir önceki anket döneminde %57,92 iken, bu anket döneminde %64,59 olarak belirlendi.12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde %33,28 iken, bu anket döneminde %37,91 oldu. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla %19,54 ve %22,04 olarak gerçekleşti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">GSYH büyüme beklentisi</h2>Katılımcıların GSYH 2022 yılı büyüme beklentisi bir önceki anket döneminde %3,3 iken, bu anket döneminde %3,5 olarak tespit edildi.GSYH 2023 yılı büyüme beklentisi ise bir önceki anket döneminde %4 iken, bu anket döneminde %3,8 olarak bulundu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/5/1655464433810.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.40" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

TCMB haziran ayına ilişkin piyasa katılımcıları anketini yayımladı. 

Günün gelişmesi: 12 ay sonrası için kur ve enflasyon tahmini

TL’nin dolar ve avro karşısındaki değer kaybı, dün itibarıyla yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Dolar/TL, gün içerisinde yaklaşık %2 değer kaybıyla 16,75’i aştı. Avro/TL ise 18 lira sınırına yaklaştı. Hafta başında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamaları ve küresel piyasalarda ABD tahvil getirilerindeki yükseliş, bu artışı destekleyen gelişmeler olarak yorumlandı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Erdoğan ne demişti? Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Kimse bizden şunu beklemesin, bu iktidar faizi artırmayacaktır, tam aksine biz faizi düşürmeye devam edeceğiz." demiş ve düşük faiz ile ihracat-üretim-istihdam odaklı politikaları sürdüreceklerini yinelemişti.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Öngörülen ekonomi modelinin sürekliliği tehlike altında</h2>Hükümetin öngördüğü ekonomik yapı, düşük faizle üretimi destekleyen ve böylece cari fazla veren bir modele dayanıyor. Oysa döviz ihtiyacının devam edeceği sinyalini veren ve modelin sürekliliğini tehlikeye atan başlıca iki temel gelişme var:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bunlardan ilki enerji ve gıda fiyatlarındaki artış. Petrolün varil fiyatı sene başından bu yana %50’den fazla arttı ve bu hafta başından beri 120 dolardan işlem görüyor. Gıda fiyatları, enerji fiyatlarının etkisiyle artıyor. Türkiye’de gıda fiyatlarındaki artış, manşet enflasyonun üzerinde <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/ekonomi/faotorero-enerji-fiyatlarinda-artis-devam-ettikce-gida-enflasyonunda-yukselis-surecek-haberi-659977" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">seyrediyor</a>.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İkinci gelişme ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) rezervlerindeki azalış ile ilgili. Döviz kurlarındaki ani artışları dengelemek için önemli bir araç olan TCMB net rezervleri, sene başından bu yana 2,4 milyar dolar; swap hariç net rezervler ise 7,7 milyar dolar azalmış <a fr-original-style="" href="https://mb-reserves.github.io/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">durumda</a>.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon ile ücretlilerin yaşam koşulları zorlaşıyor &nbsp;</h2>TL’nin değer kaybı, en belirgin karşılığını enflasyon tartışmalarında buluyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin yıl sonu enflasyon tahminin %50’nin altında olduğu aktarılıyor. Oysa yıllık bazda %73,5’e erişen enflasyon, Türkiye’nin büyüme performansını desteklerken; büyümenin emek aleyhine gelişimi tartışmaya açılıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2020 1. Çeyrek - 2022 1. Çeyrek döneminde dönemde işgücü ödemelerinin gayrisafi katma değerden aldığı pay %39,1’den %31,5’e gerilerken net işletme artığının payı da %41,7’den %47,6’ya yükseldi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türk-İş araştırması, Aralık 2021’de 13 bin 348 TL olan yoksulluk sınırının Mayıs 2022’de 19 bin 602 TL olduğunu gösteriyor.&nbsp;</li></ul>Uygulanmakta olan ekonomi politikası aracılığıyla sermaye ve emek arasında yapılan tercih, hükümet tarafından doğrudan dile getiriliyor. Bu konuda tepki çeken bir diğer açıklama, Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’den gelmişti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nebati ne demişti? Bakan Nebati’nin, geçtiğimiz hafta sonu AK Parti’nin Kızılcahamam Kampı'nda "Dövizi düşürmek için yüksek faiz artışı yapabilirdik ama o zaman üretim bundan olumsuz etkilenirdi. Biz bir yol ayrımına gittik. Enflasyonla birlikte büyümeyi tercih ettik." açıklamasında bulunduğu belirtilmişti.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">TCMB’nin politika adımları eleştiriliyor</h2>Enflasyon beklentileri artarken, Merkez Bankası’nın borçlanma maliyetlerini artırarak fiyatlar üzerindeki artış baskısını düşürmesi bekleniyor. Fakat TCMB’nin kararları aksi yönde gelmeye devam ediyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Politika faizi, Mart 2021-Aralık 2021 döneminde %19’dan %14’e kadar indirilmişti. Aralık 2021’den bu yana ise %14’te sabit tutuluyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yüksek enflasyona karşılık düşük faiz ısrarı sonucunda Merkez Bankası’nın güvenilirliği yıpranıyor; risk primi ve uzun vadeli faizler artarken, TL dolar karşısında güç kaybetmeye devam ediyor.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/5/3/1654698990535.png" width="550" height="415" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Dolar/TL" ratio="1.33" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Selva Demiralp, geçtiğimiz ay yaptığı değerlendirmede, enflasyon karşısında TCMB kararlarını şu şekilde değerlendirmişti:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Yaşadığımız enflasyon bir yandan arz, bir yandan talep faktörleri ile besleniyor. Küresel arz enflasyonu, TL'deki değer kaybı ile daha da güçlü bir arz enflasyonuna dönüşüyor. Bunların üzerine bir de beklenti etkisi ekleniyor. Merkez Bankası'nın beklentileri çıpalayamadığı bir ortamda enflasyon beklentisi gerçekleşen enflasyonla şekilleniyor. Bu da kendi kendine düşmek şöyle dursun kendi kendini besleyen bir enflasyon yaratıyor.”</blockquote><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">KKM ne getirdi, ne götürdü?</h2>Bir diğer taraftan, Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat (KKM) başta olmak üzere, &nbsp;tanımlanan alternatif finansal araçlar ile kurdaki artışın önüne geçilmeye çalışılıyor. 2021 yıl sonunda devreye giren KKM, mevduat kazancının kur getirisinin altında kalması durumunda aradaki farkın doğrudan ödeneceği bir sisteme dayanıyordu. Böylece TL mevduatı talebi artırılarak döviz talebinin azaltılması hedefleniyordu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fakat, KKM’nin toplam mevduat içerisindeki payı, devreye girdiği günden bu yana, %13,7’ye yükselirken; TL mevduatının payı %37,4’ten %28,2’ye geriledi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">KKM, dövize endeksli olması nedeniyle, dolarizasyonu desteklediği üzerine eleştiriliyor. KKM’nin Merkez Bankası’na olan yükü, veriler açıklanmadığı için bilinmiyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı istatistikler ise mart ve nisan aylarında KKM dönüşleri için 16,3 milyar TL ödendiğini gösteriyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sonuç olarak</h2>Düşük faize dayalı ihracat-üretim-istihdam odaklı politikalar, dış ve iç konjonktürün gerekliliklerini karşılamakta yetersiz gözüküyor. Politika yapıcılarının tercihleri ve sunduğu araçlar, “kendi kendini besleyen” bir enflasyon yaratırken; “enflasyonla birlikte büyüme tercihi” de ücretliler için çok daha zor bir hayatı beraberinde getiriyor.Türkiye her sabah fiyatlardaki artışı, TL’deki değer kaybını ve güçleşen geçim şartlarını tartıştığı yeni bir güne uyanıyor. Günaydın!

1 Türk lirası, 6 cent oldu.

TL’deki değer kaybı sürüyor

İnsan kaynakları ve yönetim danışmanlığı şirketi Mercer Türkiye ile PERYÖN Türkiye, 'Nisan 2022 Ücret Artış Trendleri Ara Anketi'nin sonuçlarını yayımladı. Anket, maaşları ile yaşam maliyetleri arasında giderek büyüyen uçurumda sıkışan çalışanların beklentilerine dair bir içgörü sunarken şirketlerin bu konuda neler yapmayı planladığını gösteriyor. Araştırmanın çıktıları şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">16 sektörden 464 şirketin katıldığı ankete göre, 2022'de şirketler çalışanlarının ücretlerini ortalama %58 artıracak. Şirketlerin %63,9'uysa maaşlarda ek ücret artışı yapacak. Yabancı sermayeli şirketlerdeki zam oranı %70,1, yerli olanlardaysa %53,3 olacak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022'de en çok ek ücret artışı yapılacak sektörler, %83,3 kimya, %78,3 üretim dışı, %75 otomotiv tedarik sanayi ve %67,7 üretim olacak.</li></ul>Bir adım geriden: Ocak ayında yayımlanan araştırmada, 2022’de yapılacak ortalama ücret artış oranı %32,2’ydi ve şirketlerin %38,5’inin %35 ve üzeri bir artış yapması öngörülüyordu.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon beklentisi, son veriler&nbsp;</h3>Türkiye’de özellikle pandemi sonrasında yaşanan ekonomik belirsizliklerle birlikte yüksek enflasyon, çalışan tarafında ücret artış beklentilerini de yükseltirken firmaları da bu konuda çeşitli önlemler almaya itiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) mayıs ayına ilişkin piyasa katılımcıları anketine göre, yıl sonu enflasyon beklentisi, %57,92'ye yükseldi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre, Nisan 2022'de enflasyon, aylık bazda %7,25, yıllık bazda ise %69,97 arttı.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Perspektif: Türkiye’de barınma</h3>Son dönemde kurdaki dalgalanma, artan enflasyon gibi faktörler oldukça varlık-yoğun faaliyet gösteren inşaat başta olmak üzere birçok sektörde de maliyetleri artırdı. TÜİK verilerine göre inşaat maliyet endeksi, Mart 2022’de aylık %9,58, yıllık %101,57 arttı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Satılık konut fiyatları: Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) verilerine göre, satılık konut fiyatları nisanda yıllık bazda %153,9 arttı. İstanbul’daki konut fiyatlarında yıllık artış ise nisanda %183,6’ya ulaştı. İnşaat sektöründe maliyetlerdeki artışın sürdüğünü düşünürsek yükselme eğilimindeki konut fiyatlarının önümüzdeki dönemlerde de benzer bir yön izleyebileceği düşünülebilir.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: TCMB’nin yayımladığı konut fiyat endeksi verilerine göre, mart ayında konut fiyatları yıllık bazda %110, aylık bazda %9,3 arttı. BETAM'ın "Satılık Konut Piyasası Görünümü Raporu"nda ise mart ayında konut fiyatlarında yaşanan yıllık artış %134,3 oldu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kiralar: BETAM’ın <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberght.com/betam-kiralar-artmaya-devam-ediyor-2307262" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Kiralık Konut Piyasası Görünümü: Mayıs 2022" </a>raporu ise kiralardaki artışı gözler önüne serdi. Türkiye’de kiraların yıllık artış oranı nisana göre 59,2 puan yükseldi ve %182,7 oldu. Bu oran, İstanbul’da %140, Ankara’da %133,9, İzmir’de ise %110,8 olarak gerçekleşti.</li></ul>

Pareto

Çalışanlara ücret zammı yapılacak mı?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2022 yılının ikinci enflasyon raporunda yıl sonu enflasyon tahminini %23,2’den %42,8’e yükseltti. Merkez Bankası bu çerçevede 2023 için yıl sonu enflasyon tahminini de %8,2’den %12,9’a çıkardı.TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, enflasyon raporu toplantısında yaptığı konuşmada enflasyon tahminlerinin enflasyonu düşürmeye odaklı makroekonomik politikalar ve liralaşma adımları kapsamında koordineli bir şekilde üretildiğini belirtti.<img src="https://images.aposto.com/2022/3/4/1651137946165.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.24" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Liralaşma stratejisi kapsamında likidite yönetiminin teminat yapısına yönelik atılacak adımların teknik tarafının tamamlandığını dile getiren Kavcıoğlu, "Çok yakın bir dönemde Para ve Kur Politikası metnindeki yol haritamız ile uyumlu olarak fonlama yapısında Türk lirası cinsinden kıymetlerin teminat olarak kullanımını ve talebini artırıcı ek adımlarımızı devreye alacağız."&nbsp;dedi.Para politikası araçlarının etkinliğini artıracak kapsamlı çalışmaların tüm taraflar ile birlikte yürütüldüğünü belirten Kavcıoğlu, "Nihai amacımız bütün ekonomik birimlerimizin her türlü kararlarında lira dışında hiçbir para birimine gerek duymadan Türk lirası ile tasarruf yapabildikleri, tüm finansal kararlarını Türk lirası ile alabildikleri bir finansal mimariyi tamamlamaktır." diye konuştu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kavcıoğlu: 500 liralık banknot için hazırlığımız yok</h2>Kavcıoğlu, toplantı sonrasında gerçekleşen soru-cevap kısmında 500 liralık banknot ile ilgili bir hazırlık yapılıp yapılmadığına ilişkin soruya, "Bizim böyle bir hazırlığımız, böyle bir beklentimiz yok. Enflasyonun biraz artış göstermesiyle işi çok bildiğini düşünen arkadaşların kendilerini gündemde tutmak için attıkları bir tweet”&nbsp;dedi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne olmuştu?&nbsp;Ziraat Bankası Eski Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşçu, Merkez Bankası'nın 500 liralık banknotlar ve 5 liralık madeni paralar için hazırlık yapmaya başladığını ileri sürmüştü.</li></ul><a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/senolbabuscu/status/1518133664227512321?s=20&t=h-JmSJ48JPGxd_G5f6CgXg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/3/2022-04-28T09:29:16.469Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.22" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Faiz indirmek de para politikası aracını kullanmaktır"</h2>Enflasyon beklentilerindeki artışa rağmen para politikasının neden kullanılmadığıyla ilgili soruya "Buradaki para politikası araçlarını kullanmak sadece faiz artırmak anlamındaysa bir şey demiyorum, ama faiz indirmek ve makro ihtiyati tedbirleri almak da para politikası aracını kullanmaktır"&nbsp;diyen Kavcıoğlu, para politikasının Türkiye’nin ihtiyaçlarına ve sorunlarına göre şekillendiğini ifade etti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2023 seçimlerinde enflasyon tek haneye inecek mi?</h2>Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, mart ayı başında Twitter’dan yaptığı bir paylaşımda döviz kurunu yenilikçi metotlar ile düşürdükleri gibi enflasyonu da önümüzdeki dönemde düşüreceklerini vurgulayarak, "2023 Haziran seçimlerine de tek haneli bir enflasyon rakamı ile gireceğiz. Unutmayalım ki gerçekten her zorlukla beraber bir kolaylık vardır" demişti.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/NureddinNebati/status/1499382854400229381?s=20&t=h-JmSJ48JPGxd_G5f6CgXg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/3/2022-04-28T09:26:36.290Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.33" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>TCMB’nin ikinci enflasyon raporuna ilişkin sunumdaki enflasyon ve çıktı açığı tahmin grafiklerine bakıldığında ise enflasyonda orta nokta tahminlerin 2023 boyunca çift haneli seviyelerde seyrettiği görülüyor.

ENFLASYON ile ilgili hikayeler