<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Hava kirliliğine bağlı ölümler:&nbsp;Avrupa Çevre Ajansı'nın (EEA) yeni raporuna göre, 2023’te Avrupa’da ince partikül madde (PM2.5) kaynaklı 182 bin ölüm kaydedildi; İtalya'da 43.083, Polonya'da 25.268, Almanya'da 21.640 kişi bu nedenle hayatını kaybetti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? PM2.5, araç emisyonları, fosil yakıt kullanımı, sanayi faaliyetleri ve orman yangınları gibi kaynaklardan yayılan 2,5 mikrometreden küçük parçacıklardır. Bu parçacıklar astım, kalp hastalıkları, akciğer kanseri ve demans riskini artırır.</li></ul>

Aposto Gündem

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Avrupa Çevre Ajansı’nın yeni raporunda (EEA), kıtadaki yüzey sularının yalnızca üçte birinin sağlıklı durumda olduğu açıklandı. Araştırmada Avrupa’nın nehirlerinin, göllerinin, kıyı sularının ve bu suların desteklediği ekosistemlerin kimyasallardan ciddi şekilde etkilendiği bunun başlıca nedeninin ise kömür santrallerinden kaynaklanan hava kirliliği ve tarımdan kaynaklanan pestisitler olduğu vurgulandı.

Angst

<img src="https://images.aposto.com/2024/7/2/1723510347967.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.52" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Avrupa Çevre Ajansı, kıtanın farklı bölgelerindeki yüzme sularının temizliğiyle ilgili yıllık raporunu <a fr-original-style="" href="https://www.eea.europa.eu/en/newsroom/news/europes-bathing-waters-remain-safe" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımladı</a>. Rapora göre 2023'te Avrupa genelinde yüzmek için kullanılan suların %85'i "çok iyi" olmak üzere %96'sı AB standartlarının üzerinde çıktı. %1,5'luk kısım ise "kötü" olarak sınıflandırıldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li data-article-gutter="true" data-component-name="paragraph" data-editable="text" data-uri="cms.cnn.com/_components/paragraph/instances/clzmodj61000c3b6jzztj2aah@published" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıntılar: Tatlı ve tuzlu sular birlikte değerlendirildiğinde en temiz yüzme alanları Kıbrıs, Avusturya, Hırvatistan ve Yunanistan'da görüldü.</li></ul>

Aposto Seyahat

<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Un1feed tarafından geliştirilen ve kullanıcılarına reklamsız bir Instagram deneyimi sunan OG App, Çıktığı hafta App Store’dan kuralları ihlal ettiği gerekçesiyle <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2022/09/29/meta-says-ad-free-instagram-client-the-og-app-breaks-its-rules/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaldırıldı.</a> Meta, Apple'dan uygulamayı App Store'dan kaldırmasını isteyip istemediklerini açıklamadı ancak OG App’e karşı bir yürütme eylemi gerçekleştirdiğini doğruladı. Konu ile alakalı açıklama yapan bir Meta sözcüsü, “Bu uygulama politikalarımızı ihlal ediyor ve tüm uygun yaptırım eylemlerini uyguluyoruz.” ifadelerini kullandı. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Google, arama sonuçlarından kullanıcıların telefon numarası, adres veya e-posta gibi iletişim bilgilerinin kaldırılmasını talep edebilmesine olanak sağlayacak yeni özelliğini <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2022/09/29/tech/google-personal-info-removal/index.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu.</a> Google'ın Search On etkinliğinde tanıtılan özelliğin, ilk olarak ABD'deki kullanıcılara sunulacağı, ilerleyen zamanlarda ise özelliğin kapsamının genişletileceği açıklandı. Şirket ayrıca, kullanıcılarını arama sonuçlarında görünen iletişim bilgileri hakkında da uyaracak. Kullanıcılar bu uyarıları aracı Google uygulamasından veya bir Google arama sonucunun yanındaki üç noktaya tıklayarak görebilecek. </li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Google, Search On etkinliğinde araçların yıllık yakıt maliyetini göstermeye başlayacak olan yeni çevrimiçi aracını <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2022/09/28/google-search-new-sustainability-features/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tanıttı.&nbsp;</a>Özellikle elektrikli araçların tahmini maliyeti, menzil ve şarj hızlarını da gösterecek olan araç, kullanıcıların elektrikli araç satın alma kararını kolaylaştıracak. Aynı zamanda şirket bu çevrimiçi araç ile, araçların karbon emisyonu tahminlerini Avrupa Çevre Ajansı’nın verilerini kullanarak gösterecek.</li></ul>

5 Dakikada Teknoloji Gündemi

Podcast bölümümüzdeki haberlerin ayrıntıları

449. Bölümün Transkripti

(Görsel: Bankwatch)Hiç düşündünüz mü; çevre kirliliğe bir fiyat koyarsanız, kimler bu ödemeyi düzgün bir şekilde yapar? Geçtiğimiz günlerde, Avrupa Birliği (AB) üyesi olan Bulgaristan'daki iki adet kömürlü termik santralin son üç yıldır karbondioksit emisyonlarını olduğundan daha az bildirdiği ve böylece en az 26 milyon avro usulsüzlük yaptığı ortaya çıktı. OCCRP&nbsp;gazetecilik ağı tarafından analiz edilen <a fr-original-style="" href="https://www.occrp.org/en/investigations/bulgarian-coal-magnates-plants-may-have-saved-around-30m-euros-by-under-declaring-emissions" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">veriler</a>, Hristo Kovachki adlı Bulgar enerji kralıyla bağlantılı iki ayrı kömür santralinin (Bobov Dol&nbsp;ile Brikel) karbondioksit emisyonlarının son üç yıldır olması gerektiği şekilde beyan edilmemiş olduğu görülüyor. Ancak sertifikasyon ve bağımsız denetim süreçlerinden geçmiş ve hatta Avrupa Çevre Ajansı tarafından onaylanan söz konusu rakamlar, küresel iklim krizinin çözümü için ortaya atılan karbon vergisi&nbsp;gibi çözümlerin etkinliğini de tartışmaya açtı.Ülkenin güneybatısındaki büyük bir kömür sahasında bulunan Bobov Dol, Kovachki&nbsp;tarafından kontrol edildiğine inanılan bir düzineyi aşkın maden, enerji santrali ve ısıtma <a fr-original-style="" href="https://balkaninsight.com/2019/05/23/bulgarian-coal-emperor-behind-compensation-claim-against-serbia/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şirketinden</a> yalnızca biri. Bulgar işadamı, iki binlerin başındaki özelleştirme dalgası sırasında enerji sektöründe kilit bir oyuncu olarak ortaya çıkmış; İngiltere'deki ve Kıbrıs'taki şirketler üzerinden kontrol ettiği düşünülen bir kömür işletmeleri ağı kurmuştu. Ancak Avrupa daha temiz enerji biçimleri kullanmaya doğru ilerledikçe, bunların çoğu giderek eskimiş, verimsiz ve borca saplanmış hale dönüştü. Karbon vergileri (2021 itibarıyla birim başına 27 avro) ise işletme maliyetlerini daha da artırdı. İklim değişikliğini azaltma çabalarını izleyen ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan <a fr-original-style="" href="https://carbonmarketwatch.org" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Carbon Market Watch</a> politika direktörü Sam Van den Plas, "bildirilen rakamların AB karbon piyasası kuralları kapsamında geçerli olan varsayılan değerlerden önemli ölçüde düşük olduğunun" altını çiziyor.Bulgaristan&nbsp;2007'de AB'ye katıldığında, bloğun iklim değişikliği politikasının temel taşını oluşturan sera gazı emisyonlarını azaltmak için tasarlanmış bir mekanizma olan <a fr-original-style="" href="https://ec.europa.eu/clima/policies/ets_en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Emisyon Ticaret Sistemi</a>'ne (ETS) de katıldı. ETS uyarınca, ilgili tüm büyük işletmeler, o yıl ne kadar karbondioksit saldıklarını bildiren yıllık bir rapor sunmalıdır. Enerji santralleri, yaktıkları yakıttan ne kadar sera gazı saldığını yansıtan bir emisyon faktörü kullanarak üretilen karbondioksit miktarını hesaplar ve ardından bir kota bedeli&nbsp;öderler. Görece küçük tesisler ulusal ortalama emisyon faktörünü kullanır, ancak Bobov Dol ve Brikel gibi büyük tesisler akredite laboratuvarlar tarafından hesaplanan rakamları kullanır.Kovachki ile bağlantılı bu iki santral, muhasebe kayıtlarını düzeltmek için yeni bir yol bulmuşa benziyor. Yanlış beyan edilen emisyon verilerinin neticesinde, 26 ila 32 milyon avro&nbsp;civarında bir verginin kaçırıldığı hesaplanıyor. Şüpheli verilerin doğruluğu, söz konusu endüstride belirgin bir geçmişi olmayan ve sadece 27 yaşındaki bir kişi tarafından kurulan GMI Verify&nbsp;adlı şirket tarafından onaylandı. Şirket çok kısa süre içinde 12 adet müşteri kazanırken, bunların tümü Kovachki ile ilişkili işletmelerdi. Aslında Kovachki, 2011'de Sofya'da yargılanmış ve geniş çaplı vergi kaçakçılığı nedeniyle üç yıl ertelenmiş hapis cezası&nbsp;almıştı; ancak bu karar daha sonra bozuldu. Öte yandan kayıtlara göre, Brikel resmi olarak 81 yaşındaki İngiliz David Fordham'a ait bir şirketin sahipliği altında görünüyor. Bobov Dol ise Belize'de yerleşik bir muhasebeci olan ve toplamda sekiz İngiltere menşeli şirkette görev yapan Erlene May Rodriguez&nbsp;tarafından kontrol ediliyor.Greenpeace, Bulgaristan'ın kömür endüstrisi hakkındaki 2018 tarihli bir basın açıklamasında, Kovachki'nin egemenliğinin sekiz maden, sekiz ısıtma şirketi ve üç enerji santrali dahil 150'den fazla şirkete yayıldığını belirtmişti. Raporda, Bobov Dol ve Brikel'in yanı sıra bir düzineden fazla tesisin 2003 ve 2008 yılları arasında düşük fiyatlar ve tartışmalı ihaleler ile özelleştirildiğine dikkat <a fr-original-style="" href="https://www.greenpeace.org/static/planet4-bulgaria-stateless/2019/03/27877f1a-the-financial-mines-media-brief_4-pager-en.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çekiliyor</a>.Paralel şekilde, bu tesislerdeki çalışma koşulları da resmi makamların pek ilgisini çekmemişe benziyor. Zira işçiler, Bobov Dol tesisindeki koşulların oldukça kötü olduğunu ve önceki yıllarda bununla ilgili protestolar düzenlediklerini bildiriyor. Öyle ki Bobov Dol'a adını veren, tesise ham madde sağlayan ve çevredeki madencilerin de yaşadığı kasaba bir süredir "sömürülen insanların şehri" anlamına gelen Robov Dol&nbsp;şekkinde adlandırıyor. Son olarak, AB politikaları doğrultusunda düşük karbon teknolojilerine yatırım yapılması hedeflenen Bulgaristan'da; yanlış bildirilen emisyonlar, bütçe gelirlerini de azaltmış durumda. Zira 2019 yılında sera gazı ödeneğinden elde edilen toplam gelir 439 milyon avro&nbsp;iken, ertesi yıl bu rakam 206 milyon avro&nbsp;seviyesine geriledi.

AB üyesi ülkedeki iki termik santralin karbondioksit emisyonlarını gizleyerek yolsuzluk yaptığı ortaya çıktı

Bulgaristan'ın kirli enerji sektörü

Döngüsel ekonominin son yıllarda hızla daha yaygın hale gelmesi, bu alanda ortaya çıkan çalışmaları da hızlandırdı. Avrupa Komisyonunun 2015 yılında döngüsel ekonomi aksiyon planı hazırlamasının ardında, akademik çalışmaların ve döngüsel ekonomi paydaşlarının bu konuya yoğunlaştığını da rahatlıkla görebiliriz. Çok farklı alanlarda değer zincirleri yaratmaya odaklanan döngüsel ekonomi elbette bunları çevremizi ve üzerinde yaşadığımız gezegeni daha sürdürülebilir bir hale getirmeye odaklı çözümlere odaklanmakta. Bu gelişmeler ışığında, çevreci iş modellerine de yol haritası niteliğinde çalışmalar sunuluyor ve bu yolda ortaya çıkan girişimler ile, iş modellerini çevreci ve döngüsel ekonomiye uygun hale getiren şirketler yavaş yavaş artıyor.&nbsp;&nbsp;Çevreci iş modelleri ile ilgili detaylara inmeden önce, döngüsel ekonominin en temel karakteristik özelliklerine kısaca bakmamız, iş modellerinin anlaşılması için yararlı olacaktır. Avrupa Çevre Ajansı 2016 yılında döngüsel ekonominin 5 ana karakteristiğini şu şekilde belirledi;&nbsp;&nbsp;-doğal kaynakların daha az kullanıldığı süreçler-yenilenebilir ve dönüştürülebilir kaynakların daha çok kullanımı-emisyon oranlarının azaltılması-üretim süreçlerinde ortaya çıkan materyal kayıp ve kalıntılarının azaltılması-ürünlerin ve materyallerin değerlerini ekonomi içerisinde farklı şekillerde kullanılabilir kılmak&nbsp;Bu 5 ana maddeye baktığımızda, döngüsel ekonominin temelde sürdürülebilir ve çevreci bakış açısı için bir itici kuvvet olduğunu düşünmek yanlış olmayacaktır sanıyorum. Farklı kaynakların, döngüsel ekonominin temel değerleri olarak yukarıda paylaştığımız değerlere benzer açıklamaları mevcut fakat genelinde sürdürülebilir iş modellerine yönlendirici bir role sahip olduğunu söyleyebiliriz. Döngüsel ekonominin daha çok ekonomik sistem içerisinde değişiklikler sunarak, sosyal etki yaratacak çözümlere odaklanması ortaya çok farklı sürdürülebilir iş modelleri için yol haritaları çıkardı. Bu yol haritaları genele baktığımızda, mevcut iş modellerinin yanında daha uzun vadeli değer önerileri sunulmasına olanak sağlıyor.&nbsp;Döngüsel ekonomi hakkında belki de günümüzün en değerli paydaşlarından biri olan&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMTFkNWZlMzcxNTc2MDAwNjcyNmJmMiZ1c2VyPTYwMDA0N2Q0NTY4NjBmMDAwODAwMmZjZiZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuZWxsZW5tYWNhcnRodXJmb3VuZGF0aW9uLm9yZyUyNTJG"">Ellen MacArthur Foundation</a> tarafından sunulmuş olan döngüsel ekonomi iş modelleri, 6 ana kategori sayesinde, işletmelere kendi bulundukları kategoriler içerisinde daha doğru referans noktaları bulmaları için bir yol haritası sunuyor. Bu iş modellerine gelin birlikte bakalım;&nbsp;1-Regenerate (Yenilenebilir sistemler): Yenilenebilir sistemlere odaklanmak, temelde hepimizin az çok bildiği geniş çaplı bir iş modeli. Yenilenebilir kaynakların kullanımı, kendini devamlı yenileyen bir ekosisteme sahip olmak adına çok önemli. Ülkemizde ve dünyada, yenilenebilir enerjiye yönelim son yıllarca hızla arttı ve bu alanda ciddi yatırımlar yapılmakta. Döngüsel ekonominin en temelinde bulunan yenilenebilir sistemler, hem kısıtlı kaynakların tüketilmesini engelleyecek, hem de doğa ile uyumlu süreçler yaratacakları için, bütünsel anlamda değer yaratmaya devam edecek.&nbsp;2-Share (Paylaşım): Paylaşım ekonomisi, hepimizin aşina olduğu bir iş modeli aslında. Dünyada Airbnb ile iyice popülerleşen hizmet veya ürün paylaşımı, ülkemizde son dönemde iyice yaygınlaştı. Martı veya Hop gibi paylaşım ekonomisine uygun iş modelleri, ürünlerin veya sağlanan hizmetlerin belli bir aidiyet olmadan, defalarca kullanılmasına odaklanarak, bir ürünün yaşam döngüsünü en verimli hale getirmeye odaklanıyor.&nbsp;&nbsp;3-Optimise (En uygun seviyeye getirme): Dilimizde optimizasyon olarak da kullanılan bu iş modeli, temelde var olan bir sürecin en uygun, en iyi hale getirilmesi olarak düşünülebilir. Üretim süreçlerini, satın alma süreçlerini, ulaşım süreçlerini veya hayatımızın her alanından örnek verebileceğimiz basit bir süreci en iyi hale getirerek verimli çalışmasını sağlamaya odaklanılıyor bu iş modelinde. &nbsp;Ülkemizde ana ürün olarak optimizasyona odaklanılan lojistik, dağıtım veya atık yönetimi alanlarında çokça girişime rastlayabiliriz.&nbsp;&nbsp;4-Loop (Döngü): Döngüsel ekonominin de temelini oluşturan, kapalı döngüsel sistemleri bu iş modeli olarak düşünebiliriz. Baştan uca tamamen bağlı olan bu süreçler, süreç içerisinde herhangi bir kayıp vermeden kendi içinde devam ederek, atık oluşumunu sıfırlamayı amaçlıyor. Buradaki atık hem materyal hem de teknolojinin yardımı ile dijital çıktılar olarak düşünülebilir. Daha net anlaşılması için, bu iş modellerini üretilen ürünlerin defalarca kullanılabildiği tedarik süreçlerine sahip işletmeler olarak düşünebiliriz. Örneğin, bir içecek üreticisi, içeceklerin bulunduğu cam şişeleri toplayıp her seferinde yeniden ürettiği içecek ile doldurup piyasaya sunuyor ve bunu defalarca tekrarlıyor ise, bu iş modeli “loop” iş modeli olarak düşünülebilir. &nbsp;&nbsp;5-Virtualise (Sanallaştırmak):&nbsp;Bu iş modeli, aslında en popüler ve yaygın olan iş modeli diyebiliriz. Var olan süreçleri, sanallaştırarak ya da sık kullanımı ile dijitalleştirerek, materyal kullanımını azaltmayı amaçlıyor. Tüm iş süreçlerinin sanala dönüştürülmesi, günümüzü teknolojisinin bir zorunluluğu artık. Buna rağmen halen çok fazla materyal atık oluşturacak süreçlere sahibiz. Sanallaştırılabilen tüm süreçler, bu iş modeli için uygun birer alternatif olabilir.&nbsp;&nbsp;6-Exchange (Değişim): Eski materyallerin yerini, yeni ve uzun süreli kullanımı olan daha iyi materyaller ile değiştirerek, teknoloji gelişmelere ve iyileştirmelere fırsat sağlamak, bu iş modelinin temel amacı diyebiliriz. Halihazırda kullanımda olan materyallerin, teknolojik gelişmeler ışığında yenilenmesi ve bu sayede var olan süreçlerin daha da hızlanması ve verimli hale getirilmesi atık azaltma yolunda da çok önemli bir adım. Bu nedenle, parça değişimi, üretim bandındaki basit bir materyal değişimi veya tamamen bir iş sürecinin değiştirilmesi ile sağlanan verim ve atık azatlımı, bu iş modelinin temelini oluşturmakta.&nbsp;&nbsp;Özellikle girişimlerin bu iş modellerine uygun yeni fikirler ile döngüsel ekonomiye katkı sağladıklarını biliyoruz. Kurumsal firmaların da kendi iş modelleri üzerlerinde yapacakları yenilikler için bu temel iş modellerini referans almaları başlangıç için en basit adım gibi görünüyor.&nbsp;&nbsp;Tüm paydaşların sorumluluk alarak harekete geçmesi gereken döngüsel ekonomiye geçiş süreci, elimizdeki tüm süreçleri değiştirmeye odaklanıyor ve bu değişim kendi kendine olmayacak. Bu nedenle bizler de parçası olduğumuz işletmelerin iş modellerini, kendi bulunduğumuz iş süreçlerini döngüsel ekonomik bakış açısına göre analiz ederek, değişimin başlamasına ön ayak olabiliriz. Her paydaşa sorumluluk düşüyor dediğimizde, en büyük sorumluluğun bireylere düştüğünü hatırlatmamız gerektiğine inanıyoruz.&nbsp;

Döngüsel Ekonomi

Döngüsel ekonomiye uygun çevreci iş modellerine birlikte bakıyoruz.

Döngüsel Ekonomi ve Çevreci İş Modelleri

"Gürültüden uzaklaş." cümlesini motto belirleyen bir girişim olarak "gürültü" kavramı üzerine epey düşünüyoruz. Biz daha çok medyaya odaklanıyoruz fakat her gün maruz kaldığımız şehir gürültüsünden de fazlasıyla etkileniyoruz. Şehirde yaşamayı tercih etmek çevresel seslere tahammülün teminatını vermek anlamına gelse de bu durum gürültü kirliliğinin bir problem olduğunu değiştirmiyor. Dünya Sağlık Örgütü de (WHO) çoğunlukla ulaşım ve inşaat gibi kaynakların oluşturduğu gürültünün insan ya da diğer canlıların yaşamını etkileyecek düzeyde yayılımını tanımlayan gürültü kirliliğini, sağlık problemlerinin hava kirliliğinden sonra ikinci büyük çevresel sebebi olarak tanımlıyor.&nbsp;<ul><li>Etkiler: Avrupa Çevre Ajansı'nın (EEA) Avrupa'da Çevresel Gürültü - 2020 başlıklı raporu çevresel gürültüyü Avrupa'da yaşayan milyonlarca insanın sağlığını ve esenlik hâlini etkileyen önemli problemlerden biri olarak <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5lZWEuZXVyb3BhLmV1JTI1MkZhcnRpY2xlcyUyNTJGbm9pc2UtcG9sbHV0aW9uLWlzLWEtbWFqb3I="">görüyor.</a> Rapor, Avrupa'nın %20'sinin, kabaca 100 milyonu aşkın insanın sağlığının uzun süreli gürültülerden zarar gördüğünü ortaya koyuyor. Bu konuda yeterli düzenleme yapılamadığını ve politika hedeflerine ulaşılamadığını belirten çalışmanın öngörüleri, şehirlerdeki büyüme ve artan hareketlilik talebi sebebiyle bu problemin gelecekte azalmasının olası olmadığını gösteriyor. Çevresel gürültüye uzun süre maruz kalmanın uyku bozukluklarına ve çocuklarda bilişsel bozukluklara sebep olduğu, kardiyovasküler ve metabolik sistemler üzerinde olumsuz etkileri olduğu biliniyor. Mevcut verilere göre gürültü kirliliğinin bir yılda 48 bin kalp rahatsızlığına ve 12 bin erken ölüme katkıda bulunduğu tahmin ediliyor. 6,5 milyon insan kronik uyku bozukluğu yaşarken 12 bin 500 çocuğun uçak sesleri sebebiyle okuma problemleri çektiği tahmin ediliyor. Danimarka'da yapılan <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm5ld2NpdGllcy5vcmclMjUyRmJsb2ctY29tYmF0aW5nLXVyYmFuLW5vaXNlLWVjaGlrc29uJTI1MkY="">bir araştırma,</a> gürültülü alanlarda yaşayanların kalp krizi riskinin daha fazla olduğunu ve her 10 desibellik artışta bu riskin %12 oranında arttığını ortaya koyuyor.</li></ul><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-09-23T20:22:35.739Z.jpeg" alt="Melburn CityLink Ses Tüpü"><figcaption>CityLink Ses Tüpü, Melburn'da bir gürültü bariyeri olarak inşa edildi.</figcaption></figure><ul><li>Standartlar: Avrupa Birliği'nin yayımladığı Çevresel Gürültü Direktifi, üye devletlerin beş yılda bir her yıl belirli kapasitelerdeki yerleşim yerleri, kara yolları, demir yolları ve hava limanları için için gürültü haritaları ve gürültü yönetim eylem planları oluşturmasını gerekli kılıyor. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi'nin 2018'de güncellediği <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5ldXJvLndoby5pbnQlMjUyRl9fZGF0YSUyNTJGYXNzZXRzJTI1MkZwZGZfZmlsZSUyNTJGMDAwOSUyNTJGMzgzOTIyJTI1MkZub2lzZS1ndWlkZWxpbmVzLWV4ZWMtc3VtLWVuZy5wZGY="">Avrupa Bölgesi Çevresel Gürültü Rehberi,</a> farklı gürültü kaynaklarına göre standartlar öneriyor. Örneğin trafik gürültüsünün ortalama 53 desibelin, gece ise 45 desibelin altında olması tavsiye ediliyor. Demir yolları için bu değerler 54 ve 44 desibel olarak belirlenirken hava taşıtlarının gürültüleri için 45 ve 40 desibel sınırları çiziliyor. &nbsp;</li><li>Örnekler ve önlemler: Hava limanlarının yaşam alanlarına uzak yerlere inşa edilmesi, gürültü kirliliğine karşı alınmış önlemler arasında en tahmin edilebilir olanı gibi görünüyor. Öte yandan Hollanda'nın Gelderland - Alverna bölgesi için tasarlanan ve European Soundscape Award 2011 ödülüne lâyık görülen önlemler dizisi, Avrupa Birliği’nin örnek gösterdiği uygulamalar arasında <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5lZWEuZXVyb3BhLmV1JTI1MkZoaWdobGlnaHRzJTI1MkZjdXR0aW5nLW5vaXNlLXdpdGgtcXVpZXQtYXNwaGFsdA=="">yer alıyor.</a> Şeritleri azaltmak, yolu yarım metre alçaltmak, ses bariyerleri inşa etmek ve hız limitini düşürmek; planlama kararları ve kısıtlamalarla da bu konuda kalıcı etkiler elde etmenin mümkün olduğunu gösteriyor. Öte yandan bazı araştırmalar, asfalt karışımına sentetik kauçuk eklemek gibi materyal inovasyonlarının da trafik gürültüsünde 8,2 desibele kadar azalma getirebileceğini tahmin ediyor. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum'un açıklamasına göre Türkiye'nin de 2023 yılına kadar 60 bin metrekare gürültü bariyeri inşa etme hedefi <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjljY2M1MTA3YzU2MDAwNzY5NWM0ZCZ1c2VyPTVlMzlkMTZjZGRkZjgxNDc5Zjg0ZDU5YiZhdXRob3I9NWVjMDM1ZDQ2NjQ0ZDQxNGU1ZDVkYmZjJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5odXJyaXlldC5jb20udHIlMjUyRmd1bmRlbSUyNTJGYmFrYW4ta3VydW0tZ3VydWx0dS1raXJsaWxpZ2luaS1lbmdlbGxleWVuLWJhcml5ZXJsZXJpLXllcmluZGUtaW5jZWxlZGktNDE1ODk0MTk="">bulunuyor.</a> Yerleşimin yoğun olduğu şehir merkezlerinde hafif raylı sistemler kullanmak, şehir içinde taşıt kullanımını azaltmak, elektrikli ulaşım yollarına ve mikromobilite çözümlerine yönelmek gürültüsüz şehirler için iyi adımlar arasında sayılıyor.</li></ul>

Şehirde yaşamayı tercih etmek çevresel seslere tahammülün teminatını vermek anlamına gelse de bu durum gürültü kirliliğinin bir problem olduğunu değiştirmiyor.

Avrupa Çevre Ajansı ile ilgili hikayeler