<img src="https://images.aposto.com/2025/10/0/1762676944302.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Entelektüel tarihimizin yazıldığı mekanlar: Viyana'dan Paris'e müdavimleriyle ünlü 6 cafe</h1>Bazı cafe ve pub masaları, orada yaşadıklarımızla kişisel tarihimize kazınır. Bazıları ise kolektif hafızaya müdavimleriyle işlenir; o masalarda oturmuş yazarların, sanatçıların, düşünürlerin hatıralarını bugüne taşır. Fikirleri ve eserleriyle tarihe yön veren entelektüellerin sık sık uğradığı, kapıları hâlâ açık mekanları geziyoruz.Yazı: Deniz Aytekin<img src="https://images.aposto.com/2025/10/6/1762626250994.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Caffè Florian, Venedik</h2>Piazza San Marco, 57, 301241720’de Venedik'teki San Marco Meydanı'nda açılan Caffè Florian, hâlâ İtalya’nın en ünlü kafelerinden biri. Ancak açıldığında adı A la Venezia Trionfante olan mekanın müdavimleri, burayı kurucusu ve sahibi Floriano Francesconi'nin adıyla andığından, sonradan isim değiştirdi.&nbsp;Avrupa’nın en eski kahvehaneleri arasında anılan Florian’da, tarihi boyunca birçok entelektüel zaman geçirdi. Goethe, Balzac, Musset, Dickens, Proust, Lord Byron, George Sand&nbsp;ve daha birçok yazar... Kafedeki "Sala degli Uomini Illustri"de (Ünlü Adamlar Salonu) Carlo Goldoni, Titian, Marco Polo ve Andrea Palladio gibi Venedik'in ünlü simalarının portreleri sergileniyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">20. yüzyılın başında, kafelerde canlı eğlence geleneğinin başlamasıyla birlikte 1908'den 1911'e kadar, Henri de Régnier ve diğer yazarların kurduğu Fransız dandy grubu Club des Longues Moustaches da burada sahne almıştı.</li></ul>Florian’ın menüsünde gurme kahve, çikolata, çay ve bisküvi seçenekleri öne çıkıyor. Şarap ve İtalyan likörleri de iddialı. Hediyelik eşya mağazasında ise menüden sevilen lezzetlerin yanında özel tasarım çanta ve aksesuarlar satılıyor. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#0d3388" color="#ffffff" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#0d3388 !important;color:#fafbfc !important" href="https://aposto.com/s/entelektuel-tarihimizin-yazildigi-mekanlar-viyanadan-parise?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(13, 51, 136) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Soli

Dost sohbetleri, ilk buluşmalar, kutlamalar, ayrılıklar, bir başına geçirilen düşünceli saatler... Cafe ve pub masaları, türlü yaşanmışlıklara şahitlik eder ve bazıları "o anın yaşandığı" yer olarak kazınır zihnimize. Bazıları ise kolektif hafızaya müdavimleriyle işlenir; o masalarda oturmuş yazarların, sanatçıların, düşünürlerin hatıralarını bugüne taşır. Fikirleri ve eserleriyle tarihe yön veren entelektüellerin sık sık uğradığı, kapıları hâlâ açık mekanları geziyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/6/1762626250994.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Caffè Florian, Venedik</h2>Piazza San Marco, 57, 301241720’de Venedik'teki San Marco Meydanı'nda açılan Caffè Florian, hâlâ İtalya’nın en ünlü kafelerinden biri. Ancak açıldığında adı A la Venezia Trionfante olan mekanın müdavimleri, burayı kurucusu ve sahibi Floriano Francesconi'nin adıyla andığından, sonradan isim değiştirdi.&nbsp;Avrupa’nın en eski kahvehaneleri arasında anılan Florian’da, tarihi boyunca birçok entelektüel zaman geçirdi. Goethe, Balzac, Musset, Dickens, Proust, Lord Byron, George Sand&nbsp;ve daha birçok yazar... Kafedeki "Sala degli Uomini Illustri"de (Ünlü Adamlar Salonu) Carlo Goldoni, Titian, Marco Polo ve Andrea Palladio gibi Venedik'in ünlü simalarının portreleri sergileniyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">20. yüzyılın başında, kafelerde canlı eğlence geleneğinin başlamasıyla birlikte 1908'den 1911'e kadar, Henri de Régnier ve diğer yazarların kurduğu Fransız dandy grubu Club des Longues Moustaches da burada sahne almıştı.</li></ul>Florian’ın menüsünde gurme kahve, çikolata, çay ve bisküvi seçenekleri öne çıkıyor. Şarap ve İtalyan likörleri de iddialı. Hediyelik eşya mağazasında ise menüden sevilen lezzetlerin yanında özel tasarım çanta ve aksesuarlar satılıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/6/1762640542428.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Café Central, Viyana</h2>Herrengasse 14, 1010&nbsp;1876'da açılan Café Central, kısa zamanda Viyana entelektüel çevresinin sık sık biraraya geldiği bir buluşma yerine dönüştü. Peter Altenberg, Alfred Adler, Egon Friedell, Arthur Schnitzler, Stefan Zweig, Sigmund Freud ve Leon Troçki,&nbsp;Central'in düzenli müşterileri arasındaydı.&nbsp;O dönemde kafede&nbsp;22 farklı dilde 250'den fazla gazete bulunuyordu.&nbsp;Café Central uzun yıllar boyunca müdavimi olan çok sayıda satranç oyuncusu nedeniyle&nbsp;Die Schachhochschule (Satranç Okulu) olarak da anıldı. 1920’ler ve 30’larda mantıksal pozitivizmden yana olan Moritz Schlick'in önderliğindeki Viyana Çevresi (Wiener Kreis) burayı evi gibi kullanırdı. İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda kapılarını kapatan kafe, 1975 yılında yeniden açıldı.Günümüzde Café Central’ın üç öğünü de kapsayan zengin yemek menüsüne, Avusturya'nın spesiyal pastaları, organik ve adil üretim kremalı kahveler, bira ve şaraplar eşlik ediyor. Favoriler tabii ki tafelspitz, Wiener schnitzel, goulash ve tatlı olarak elmalı kaiserschmarren. Kafede her gün 21.30’a kadar canlı piyano dinletisi yapılıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/6/1762640887205.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">George Inn, Londra</h2>75 Borough High StreetGeorge Inn’i İngiltere’nin en iyi hanlarından biri olarak tanımlayan Charles Dickens,&nbsp;yaşadığı dönemde kahvehane olan bu mekandan Küçük Dorrit ve Müşterek Dostumuz romanlarında bahseder.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">17. yüzyıldan kalma handaki pub’ın adı ilk başta George and Dragon’du. Han, 1677’deki büyük yangından sonra yeniden inşa edildi.&nbsp;</li></ul>Southwark’taki mekan, sabah 11.00’den geceyarısına kadar açık; yemek servisi 22.00’de kapanıyor. Güneşli günelerde bira bahçesi müdavimlerle dolup taşarken iç mekan canlı müziğin yanı sıra sports bar olarak da hizmet veriyor. Yemek menüsünde klasik pub lezzetlerinin yanı sıra burgerler, çocuklara özel menü, hafif seçenekler ve pazar klasiği sunday roast bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/6/1762642394643.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Antico Caffè Greco, Roma</h2>Via dei Condotti, 86, 001871760 yılında açılan Antico Caffè Greco, Roma'nın en eski kafelerinden. Bir zamanlar Casanova, Goethe, Wagner, Stendhal, Schopenhauer, Baudelaire, Shelley ve Byron gibi isimler burada takılırdı. 1849-70 yıllarındaki Fransız işgaline karşı direniş de burada planlanmıştı.&nbsp;İki asırdan uzun süredir yazar, düşünür ve sanatçıların sığınak olarak bellediği mekanın sahibi 2017 yılında aylık kirayı 18.000'den 120.000 avroya çıkarmak istedi. Antico Caffè Greco'nun kapatılma kararının ardından bu yıl Kültür Bakanlığı devreye girerek kafenin hayatta kalması için arabuluculuk yoluyla bir anlaşma sağlanmasını teklif etti.&nbsp;Günümüzde turist akınına uğrayan kafe, pek çok Romalının da uğrak mekanlarından.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/6/1762645521803.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.47" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Café de Flore, Paris</h2>172 Boulevard St GermainMüdavimleriyle anılan mekanların en ünlüsü herhalde Paris'in Café de Flore'udur. Şehrin en eski kahvehanelerinden biri olan Flore, 1880'lerden beri entelektüellerin yanı sıra Paris sosyetesinin de favori mekanlarından.&nbsp;Saint-Germain-des-Prés'de, açık olduğu her an turist akınına uğrayan Flore'un masalarıyla özdeşleşen isimler Picasso'dan Bataille'a, Camus, Sartre ve Beauvoir'dan Hemingway'e&nbsp;("Sarhoşken yaz, ayıkken editle"&nbsp;diyen Hemingway'in müdavimi olduğu mekanlar ayrı bir yazı konusu), Brigitte Bardot'dan Jane Fonda'ya&nbsp;kadar uzanıyor.Bulunduğu köşenin hemen karşısındaki Les Deux Magots ile birlikte kentin entelektüel hafızasını sırtlanan Flore'da James Baldwin, Dağlardan Duyur Onu'nun büyük kısmını kaleme aldı. Yves Saint Laurent 1960'daki sonbahar koleksiyonunun adını buradan aldı. Beigbeder'nin 1994 yılında başlattığı Prix de Flore edebiyat ödülü ise hâlâ varlığını sürdürüyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/10/0/1762649400840.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">White House Tavern, New York</h2>567 Hudson Street1880'de açılan White House Tavern, New York'taki edebiyat ve müzik dehalarının buluşma yerine dönüşmeden önce, liman işçilerinin mesai sonrasında birer bira içmek için uğradıkları sıradan bir bardı.&nbsp;1950'lerde ise James Baldwin, Anaïs Nin, Norman Mailer, Frank O'Hara, Allen Ginsberg ve Jack Kerouac, Greenwich Village'daki bu mütevazı mekanın tanınan yüzleri hâline geldi. Öyle ki Kerouac, burada haddinden fazla zaman geçirdiği için tuvalet duvarına "Jack artık evine git" yazıldığı söylenir.&nbsp;White House Tavern'in bir başka efsanesi ise Gallerli şair Dylan Thomas'tır. 1953'te Thomas, 18 viski shot içtikten sonra barın önündeki kaldırıma yığılıp kalmış ve kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmişti.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başka neler var?</h3><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Café Tortoni, Buenos Aires (Jorge Luís Borges, Alfonsina Storni)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">The Elephant House, Edinburgh (J.K. Rowling, Ian Rankin)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Café Louvre, Prag (Franz Kafka, Max Brod)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ritz-Carlton, Boston (Sylvia Plath, Anne Sexton)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Café la Habana, Mexico City (Gabriel García Márquez, Roberto Bolaño, Octavio Paz)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Romanisches Café, Berlin (Bertolt Brecht, Joseph Roth, Erich Maria Remarque)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Donzoko, Tokyo (Maksim Gorki, Yukio Mişima)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Literaturnoe Kafe, St. Petersburg (Dostoyevski, Lermontov)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Closerie des Lilas, Paris (Modigliani, Picasso, Cézanne, Zola, Sartre, Verlaine)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Café A Brasileira, Lisbon (Fernando Pessoa, Aquilino Ribeiro, Alfredo Pimenta)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">The Eagle and Child, Oxford (J.R.R. Tolkien, C.S. Lewis)</li></ul>

Bazı cafe ve pub masaları, orada yaşadıklarımızla kişisel tarihimize kazınır. Bazıları ise kolektif hafızaya müdavimleriyle işlenir; o masalarda oturmuş yazarların, sanatçıların, düşünürlerin hatıralarını bugüne taşır. Fikirleri ve eserleriyle tarihe yön veren entelektüellerin sık sık uğradığı, kapıları hâlâ açık mekanları geziyoruz.

Entelektüel tarihimizin yazıldığı mekanlar: Viyana'dan Paris'e müdavimleriyle ünlü 6 cafe

<img src="https://images.aposto.com/2025/4/1/1748272466056.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 dir="ltr" fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Arkadaşım AI: İnsanın insanı anlaması giderek zorlaşırken kolaya kaçmanın bir yolu&nbsp;</h1>Meta’nın CEO’su Mark Zuckerberg, geçen haftalarda Yapay Zeka Arkadaşlar" vizyonunu duyurdu. Zuckerberg, yapay zekanın yalnızlık sorununu çözmede yardımcı olabileceğini, insanlara şu anda sahip olduklarından daha fazla bağlantı sunabileceğini söylüyordu. Peşin hüküm vermeden yapay zekadan arkadaş olur mu sorusunun peşine düşüyoruz.Yazı: Ümit AlanKaç kere izlediğimi hatırlamıyorum. İlkin çocukken izlemiştim onu iyi hatırlıyorum. O güne kadar izlediğim tüm filmlerden farklıydı ve açıkçası büyülenmiştim. Özellikle Youtube çağı sonrası kolay erişebildiğim için canım sıkıldıkça tekrar tekrar izliyorum. 1988 tarihli Arkadaşım Şeytan filminden söz ediyorum. Atıf Yılmaz’ın en iyilerinden. Goethe’nin Faust’una göndermeli, harika bir Ümit Ünal senaryosu. İzleyip teyit etmedim ama 1967 yapımı Bedazzled filminden esinlendiği de söylenir.&nbsp;Arkadaşım Şeytan filminde reklam sektörünün çileli revizyonlarından ve bar şarkıcılığından çok sıkılan baş karakterimiz (Mazhar Alanson) ruhunu şeytana (Ali Poyrazoğlu) satmak için bir anlaşma yapar ve olaylar gelişir. Şeytan karakterimiz uzun aradan sonra geldiği 1980’lerin sonu Türkiyesi’nde, yıllar önce görev dağılımı yaptığı insan elçilerinin kendisini çoktan aştığına şahit olur. İnsanlar şeytana pabucunu ters giydirecek seviyeye ulaşmıştır. Şeytan, gücünün eski çıraklarına yetmediğini dehşetle fark ederek son çare olarak İstanbul’da bıraktığı eski sevgilisi Lavinya’yı (Deniz Türkali) ziyaret eder. Lavinya, şimdi biz izleyenlere komik görünen ama o zamanın teknolojisine uygun devasa bilgisayarlarla dolu bir odayı gösterir. Şeytan odaya şaşkınlıkla bakıp soracaktır: “Bunlar mı yönetiyor artık insanları?” Cevap gecikmez:<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#0F0E0E" color="#FFCE14" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#0F0E0E !important;color:#fafbfc !important" href="https://aposto.com/s/arkadasim-ai-insanin-insani-anlamasi-giderek-zorlasirken-kolaya?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(15, 14, 14) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">DEVAMINI OKU</a>

Quando

Meta’nın CEO’su Mark Zuckerberg, geçen haftalarda Yapay Zeka Arkadaşlar" vizyonunu duyurdu. Zuckerberg, yapay zekanın yalnızlık sorununu çözmede yardımcı olabileceğini, insanlara şu anda sahip olduklarından daha fazla bağlantı sunabileceğini söylüyordu. Peşin hüküm vermeden yapay zekadan arkadaş olur mu sorusunun peşine düşüyoruz.

Arkadaşım AI: İnsanın insanı anlaması giderek zorlaşırken kolaya kaçmanın bir yolu

Yazı: Sibel TürkerGünter Grass, 1999 yılında yaptığı Nobel konuşmasında şöyle der:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Yazar geçip giden zamana karşı yazan biridir. Kendini burnu havada ya da zamansızlık kapsülü içinde değil, çağının insanı olarak görür; kendini akıp giden zamanın değişkenliğine açar, olaylara müdahale eder ve taraf tutar. Müdahale etmenin ve taraf tutmanın tehlikeleri bellidir. Risk olmasa yazarlık mesleği ne olurdu ki? Ancak bir edebiyat memuru gibi kendini güvende hissedebilirdi.”&nbsp;</blockquote>Ölümünün onuncu yılında hayatı boyunca bu riski almış, bir edebiyat memuru gibi değil, dünyaca kabul edilen bir edebiyat ustası olarak yaşamış Yaşar Kemal’i&nbsp;anıyoruz.İyi edebiyatla buluştuğumuzda dünya güzelleşir, insan olmanın, duygularımızı hisseden birinin varlığını bilmenin hazzını yaşarız. Bir hikayenin güzelliği, karakterlerin doğallığı ve dilin akıcıyla birleştiğinde elimizdeki kitabı bırakamaz, içinde bulunduğumuz zamandan, mekandan koparak biz de o hikayedeki kahramanların arasında buluruz kendimizi.&nbsp;İnce Memed’deki çağının izcisi Topal Ali’nin “Eğer İnce Memed toprağa bastıysa, ben onu bulurum” sözünden endişelenir, bulamasın diye niyetler geçiririz içimizden. Ortadirek’teki Meryemce’nin saçımızı başımızı yolduran inadıyla kavga eder, Uzunca Ali’nin çaresizliğine ne derman olacak sorusuna cevaplar düşünürken, çelimsiz atı Küheylan'la vedalaşmasına, Muhtar Sefer’in alçaklığına direnişine, annesinin akıl dışı davranışları neticesinde göz göre göre gelecek felaketlere dayanamaz; Toroslardan Çukurova’ya günlerce yürüye yürüye inen bir köyün peşinden gideriz.“Coğrafya kaderdir” lafının tam aksine bir örnektir Yaşar Kemal. Kendi coğrafyasının kaderini ağır bedeller karşılığı ödemiştir, evet. Ancak bu bedelleri, edebiyatla atmıştır içinden. Bunu yaparken de dünya edebiyatı içindeki saygın yazarlar arasına girerek bu bedelleri, coğrafyasına bir armağan olarak geri vermiştir.&nbsp;"Dünya edebiyatı" kavramının ilk olarak 1827 yılında Goethe tarafından Weimar’daki evinde, gönüllü asistanlığını üstlenen Peter Eckermann ile tartışmaları sırasında, Eckermann’ı Çin ve Japon edebiyatı okuması için ikna etmeye çalışırken telaffuz edildiği söylenir. Bu edebiyat külliyatına ülkemizi de dahil eden Yaşar Kemal için Nobel Jürisi’ne açık mektup yazan Fransa’nın sayılı edebiyat eleştirmenlerinden Alain Bosquet&nbsp;şunları söyler:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Oyunuzu Yaşar Kemal’e verin. Bugün size, neslinin ve çağının en büyük yazarlarından saydığım bir romancıdan söz edeceğim. Kuşkum yok ki ileride bir Thomas Mann, bir Nikos Kazancakis ya da bir Sinclair Lewis’le birlikte anılacaktır. Öylesine güçlü, öylesine inandırıcı.”</blockquote>Eleştirilerinin sertliği ile tanınan Alain Bosquet’nin Nobel adayı olmak elbette hiç kolay bir iş değil. Bosquet’nin Yaşar Kemal ile yaptığı röportajda (Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor: Alain Bosquet ile Görüşmeler, Yapı Kredi Yayınları) sorduğu sorulara ve aldığı yanıtlara bakınca bunu açık bir şekilde anlayabiliyoruz.&nbsp;Doğru toprak ve iklimle buluşan tohumun bereketle çoğaldığı gibi o da içindeki yazma yetisini önce&nbsp;annesinin hikayeleriyle ekiyor; çocukluğunu, gençliğini geçirdiğini köylerdeki destanlar, ağıtlar, âşıklarla suluyor. 4,5 yaşından 12 yaşına kadar kekemelikle boğuşan Yaşar Kemal, 8 sene boyunca hayatın kendisinden aldığı konuşma yetisinin acısını, yazma ve yaratma kabiliyeti ile çıkarıyor. O yaşa kadar okula gitmeyen ancak söylediği ağıtlar dillere destan olmaya başlamış biri olarak ilkokula 9'unda başlıyor ve üç ay içinde bulduğu tüm defterlere, dağlara taşlara yazıyor. Civar köylerden âşıklar kendisini görmek için köye geliyorlar. Ortaokula gitmek için öğretmeninin civarın zenginlerinden topladığı parayı almayı gururuna yediremeyen Yaşar Kemal, amcasının evdeki son ineği satmasını önermesiyle kendi parasını denkleştiriyor ve öğretmenine yakalanmamak için 500 km yol yürüyüp Adana’ya ulaşıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elektriği ilk defa demiryolu istasyonunda görüyor, ilk defa sinemaya gidiyor. Ve sonrasında gece gündüz çok farklı işlerde çalıştığı, çok insan tanıdığı yıllar başlıyor. Bu yıllar ona yazdığı karakterleri, kurduğu hikayeleri getiriyor elbette.</li></ul>Kendisini etkileyen ilk kitabın Don Kişot olduğunu söyleyen Yaşar Kemal şöyle der:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Don Kişot’u okuyunca yeni bir dünya buldum. Cervantes tüm insanlığımı, yüreğimde sakladığım birçok gizi açıklamıştı.”&nbsp;</blockquote>Don Kişot’u ona veren kişi İstanbul’dan Adana’ya sürgün edilen Abidin Dino’nun abisi Arif Dino’dur. Arif Dino, kendisine 3 tane Don Kişot kitabı gönderir. Yaşar Kemal bir yanlışlık olduğunu düşünerek ikisini geri verir. Ancak Arif Dino&nbsp;“Ömrünün sonuna kadar bu kitabı okuyasın diye sana 3 tane aldım. Çağımızdaki romancılar tek tipten korkuyorlar, bunların içinden Don Kişot gibi bir tipi yazmaya yüreklilik gösterecek kimse çıkamaz” der.&nbsp;“Ona göre dünya romanı, Don Kişot gibi, tek tipin romanıydı. İlyada da Akhilleus'la Hektor'un romanıydı”&nbsp;diyerek iyi edebiyatın tanımını çok güzel ifade etmiştir. Dinolar sayesinde dünya edebiyatı ile tanışan Yaşar Kemal için muazzam bir dünyanın kapıları da açılmıştı.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Dili ayrıntılarla güzelleştirmek. Halk dili benim için çok zengin, çok canlıydı, doğa gibiydi. Nasıl etmeli de bu büyük zenginliği yazı diline geçirmeliydi. O zamanlar bunun ne kadar zor olduğunu bilmiyordum. Önümde büyük hayranlık duyduğum Nâzım Hikmet vardı. Nâzım Hikmet gibi biri Anadolu halk aşısı almasaydı bu Nâzım Hikmet olur muydu? Nâzım Hikmet’ten sonra da Anadolu insanları edebiyata girdiler. Bense Karaoğlan, Dadaloğlu bölgesindendim. On yedi yaşımdan sonra Batı edebiyatıyla ilişki kurdum. Balzac’ları, Tolstoy’ları, Çehov’ları, Stendhal’leri, Dostoyevski’leri çevirilerinden okuyor; onları da destanlar, Karacaoğlanlar kadar özümsüyordum.” &nbsp;</blockquote>Sonrasında Orhan Veli, Sait Faik hayranlığı başlıyor. Arif Dino ile Rimbaud şiirleri&nbsp;çevirmeye başlıyorlar. Nadir Nadi’nin Cumhuriyet’inde röportajlar yazmak üzere Anadolu’yu gezdiği sıralarda ise yeni insanlar, yeni hikayelerle dolduruyor heybesini. Ülkenin siyasi istikrarsızlığından o da nasibini alıyor ve politik sebeplerle işsiz kaldığı bir dönem de oluyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(216, 210, 98); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Benim tavrım doğayla, kitapla, insanla alabildiğince zenginleşmekti. Küçük bir ot parçası, bir pınarın akışı, bir kelebeğin saatlerce kıpırdamadan bir dal, bir yaprak üstünde duruşu benim için bir tansıktı.”</blockquote><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">“Tansık” kelimesinin Türkçe Sözlük’deki karşılığı: İnsan aklının alamayacağı, şaşırtıcı, olağanüstü şey, mucize.&nbsp;</li></ul>Okurları olarak tansığı bol olan, bize gerçekliği, samimiyetiyle insan olma hâllerini, şiirsel dille anlatan söz ustası, hikaye anlatıcısı Yaşar Kemal’i 10 yıl önce Şubat ayının son gününde kaybettik. Ruhu şad olsun.

Aposto Kitap

Ölümünün onuncu yılında hayatı boyunca bu riski almış, bir edebiyat memuru gibi değil, dünyaca kabul edilen bir edebiyat ustası olarak yaşamış Yaşar Kemal’i anıyoruz.

Edebiyatın memuru değil, ustası: 10 yıl sonra Yaşar Kemal'in ardından

Bu hafta, yeni okulumda aldığım bir derste klasik Batı müziği bestecilerinden Schubert konuşuldu. Daha önceden bilmediğim ve bildiğim halde dikkatimi çekmeyen şeyler öğrendim ve müzikler dinledim. Ben de size tüm bunların bende çağrıştırdıklarından bahsetmek istiyorum.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Franz_Schubert" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Franz Peter Schubert</a>, 1797 ile 1828 yılları arasında 31 senelik kısacık bir ömür sürmüş Avusturyalı besteci. Hem “Klasik” hem de “Romantik” dönem bestecilerden kabul edilen Schubert, 600’den fazla “lied”in yanı sıra 9 senfoni, 6 opera, 6 operet, 7 missa, 8 uvertür, 1 konçerto ve çok sayıda oda müziği eseri bestelemiş.&nbsp;- Peki Schubert’in yüzlerce eser bıraktığı ve adeta kendisiyle özdeşleşen müzik formu “<a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Lied" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">lied</a>” nedir? Kabaca şimdiki popüler müzik şarkılarının atası sayılabilecek, bir şiir formu üzerinde yazılmış sanatsal bir müzik biçimi diyebiliriz. Önemli noktası, dini olmayan şiirsel metinlerin üstüne yazılan müziklerle oluşturulması. “Lied”lerin kökeni ise aslen 15. yüzyıl, hatta kimilerine göre 13. yüzyıla dek uzanıyor ve halk şarkılarından doğduğu düşünülüyor.&nbsp;Her ne kadar “lied” türünün en ünlü bestecisi Schubert olarak bilinse de Beethoven, Mozart, Haydn, Brahms gibi pek çok meşhur besteci de lied formunda eserler yazmış. Ama tabii ki Schubert'in yazdıkları bir başka... Hepsini burada konuşup dinlemeye imkan yok, o yüzden bu yazıyı yazmama sebebiyet veren ve çok çarpıcı bulduğum “Erlkönig”i size anlatmak ve dinletmek istiyorum.&nbsp;- Alman Mitolojisi’nde çocukları öldüren kötü ruh, orman elfi gibi bir yaratığı ifade eden “Erlkönig”in şiirini Goethe yazmış. <a fr-original-style="" href="https://www.oxfordlieder.co.uk/song/1420" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hikaye</a> oldukça acıklı ve biraz ürpertici, “lied” de bunu hem sözleriyle hem de aslında hiç söze gerek kalmaksızın tüm bu duyguları hissettiren müzikal yapısıyla çok açık anlatıyor. Bir baba, hastalanan oğlunu gecenin bir yarısı at sırtında ormanların arasından tedaviye götürürken oğul, sisler puslar içinde <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Erlking" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Erlkönig</a>’i görür ve onun fısıldadıklarını duyar. Bunları babasına söyler, fakat babası görüp duyduklarının sis ve hayal olduğunu söyleyerek oğlunu teselli etmeye çalışır. Maalesef mutsuz son, oğul at sırtında can verir... İşte bu gece yarısı sisler içindeki telaşlı ve endişeli yolculuğu Goethe’nin kalemi ve Schubert’in piyanosundan dinlemek isterseniz, şahane bir animasyonun eşlik ettiği <a fr-original-style="" href="https://youtu.be/JS91p-vmSf0" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şu videoyu</a> izleyip dinleyebilirsiniz. Almanca veya müzik bilmenize hiç gerek yok, hikayeyi zaten hissederek anlayacaksınız.&nbsp;- Yeterince üzüldüysek konunun Şirinler ile ilgili kısmına geçip biraz havamızı değiştirelim. Öncelikle <a fr-original-style="" href="https://youtu.be/aUXNg_J8vKM" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şu videonun</a> ilk 20 saniyesini dikkatle dinlemenizi rica ediyorum, Gargamel konuşurken arkadan çalan melodiye kulak kesilin lütfen.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-21T13:44:22.554Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Şimdi de şu senfoninin 28. saniyesinde başlayan melodiyi <a fr-original-style="" href="https://youtu.be/kl23PTp2jUI?t=28" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dinleyin</a> lütfen ve ben de bir yandan anlatmaya devam edeyim. &nbsp;Schubert’in 1822 senesinde bestelemeye başladığı “Symphony No. 8 in B minor, D 759” bir senfonide bulunan/bulunması gerektiği düşünülen 4 kalıbın sadece ilk 2’sini içerdiği için “<a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Symphony_No._8_(Schubert)" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bitmemiş Senfoni</a>” olarak geçer literatüre. Kimine göre Schubert bu eseri bitiremeden ölmüştür; ama ben naçizane bu görüşe katılmıyorum, zira eseri yazmaya başladığı yıl 1822 ve ölüm yılı 1828; ki bu süre zarfında pek çok eser yazmış besteci, hatta tüm kalıplarıyla var olan “9. Senfoni” de bu eserlerden birisi. Kim bilir, besteci belki bu şekilde eksik ve yeni bir form denemiş, belki devamını getirmek istememiş; bu konuda farklı görüşler olsa da işin aslını tam olarak bilmek mümkün değil.&nbsp;Fakat tabii ki müzik araştırmacıları ve meraklılar boş durmamış, teknolojinin de nimetlerinden yararlanarak bu “Bitmemiş Senfoni”yi bitirmeye çalışmışlar. Farklı dönemlerde farklı girişimler de olmuş aslında tarih boyunca, lakin reklam yapmak gibi olmasın ama en yeni ve çarpıcı örneklerden birisi 2018’te Huawei’nin yapay zekaya tamamlattığı versiyon olmuş. <a fr-original-style="" href="https://consumer.huawei.com/uk/campaign/unfinishedsymphony/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Şuradan</a> detayları okuyup yüksek kalitedeki ses dosyalarını indirilebilirsiniz. Şu kısa <a fr-original-style="" href="https://youtu.be/GcFkoTUraMM" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">videoda</a> da hikaye anlatılıyor.&nbsp;Olmuş mu? Neticede eserin armonik yapısı ve senfoni formu takip edilerek rasyonel bir iş yapılmış, “olmamış” demek çok da adil olmaz. Peki buna gerek var mıydı? Teknoloji denemesi olarak “neden olmasın”, ama müzikal olarak “hayır”. Çünkü bana kalırsa bu yapılan şey yeni bir eser yaratmaktır, 200 yıl öncenin dünyasında bir besteci tarafından yazılmış bir esere bilgisayar programı ile devam etmek ise yeni ve bambaşka bir şey yapmaktır, o yüzden de ben kişisel olarak bunu maalesef “Bitmemiş Senfoni”nin bitmişi olarak göremiyorum. Farklı fikir ve değerlendirmeler elbette olabilir, ama ben şahsen onun yarım bırakılmasını anlamaya çalışmanın bitirmeye çalışmaktan daha kıymetli olduğunu düşünen, belki de daha romantik taraftayım. Bakalım siz neler hissedeceksiniz?&nbsp;Şirinler’e geri dönersek, aslında Şirinler ve pek çok eski çizgi filmde (özellikle Looney Tunes çizgi filmleri) Batı müziğinden çok fazla eser kullanılmış. Buradaki Şirinler örneğinde olduğu gibi arka planda çalan temaların yanı sıra olay örüntüsünü müzik eserleri ve icra üzerine kurmuş çok fazla çizgi film bölümü de var. Bu konunun detayı ve diğer çizgi filmlerle ilgili boyutu vardı anlatmak istediğim, o başka bir yazıya kaldı artık. Ama yine de meraklısı Müzikli Mevzular’ın yayın hayatının ilk yazılarından biri olan “<a fr-original-style="" href="https://muziklimevzular.blog/2014/12/13/tom-jerryden-kalan-liszt-sevgisi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tom ve Jerry’den kalan Liszt Sevgisi</a>”ni buradan okuyabilir.&nbsp;

Müzikli Mevzular

Şirinler'den Yapay Zekaya Bir Yolculuk

Şiir, Şarkı, Şirinler ve Schubert

Geçtiğimiz hafta seyahat yazarı Francis Russell'ın çalışmasıyla başladığımız Antik Anadolu yolculuğumuza bu hafta Ordinaryüs unvanına sahip son isimlerden biri olan Ekrem Akurgal'ın&nbsp;Anadolu Uygarlıkları ile devam ediyoruz. Türkiye toprakları, ev sahipliği yaptığı tarihî miras neticesinde dünyanın en önemli arkeolojik alanlarından biri olma özelliği taşıyor. Mezopotamya, İç Anadolu ve Ege kıyılarında ortaya çıkan medeniyetlere ait kalıntılar günümüzde bile hayranlık uyandırıyor. Özellikle İzmir'deki Smyrna Antik Kenti'nde yaptığı kazılarla bu bölgeyi insanlığa kazandıran arkeolog Ekrem Akurgal, Anadolu'nun farklı bölgelerindeki tarihî yerleşimlere bu çalışmasıyla ışık tutuyor. Ekrem Akurgal'ın kaleme aldığı Anadolu Uygarlıkları&nbsp;isimli kapsamlı çalışması sadece arkeoloji ve tarih öğrencileri için değil, aynı zamanda bu tarihî coğrafyayı gezerek öğrenmek isteyen meraklılar için de iyi bir kaynak.Geçtiğimiz yıl Phoenix Yayınları tarafından üçüncü baskısı yapılan Anadolu Uygarlıkları, antik çağlarda Asya, Kapadokya ve Mezopotamya gibi farklı isimlerle anılan günümüzde de Türkiye toprakları içinde kalan binlerce yıllık yerleşimlere dair kapsamlı bir rehber. Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü, Goethe Madalyası ve Premio Internazionale "I Cavalli d'Oro di San Marco" gibi madalya ve ödüllerin sahibi olan Ekrem Akurgal'ın bu kitabını tamamlayıcı yönü bulunan bir diğer çalışması ise Anadolu Kültür Tarihi'dir. Ancak adından da anlaşılacağı üzere bahsi geçen bu kitap Andaolu coğrafyasındaki kültürel araştırmalara odaklanıyor.Hatti ve Hitit uygarlıklarıyla başlayan süreçte Alacahöyük gibi en eski kalıcı yerleşim örneklerinden destanlara konu olan Troya'ya kadar Anadolu'nun farklı antik kentleri tarih, konum ve mimari yapısıyla inceleyen Ekrem Akurgal'ın bu kitabı, yurt dışında İngilizce, Fransızca, İspanyolca, İtalyanca ve Almanca yayımlandıktan çok daha sonra Türkiye'deki okurla buluşmuştu. Çalışmasının Türkçe de yayımlanması için girdiği mücadeleye kitabın ön sözünde değinen Ekrem Akurgal, gördüğü ilgisizlik nedeniyle muhtemelen biraz da kırgınlıkla uzun bir süre Türkçe projelerini rafa kaldırdı. Daha sonrasında Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay döneminde de kimi girişimlerde bulunulsa da yurt dışında büyük ilgi gölen Ancient Civilizations and Ruins of Turkey&nbsp;gibi yapıtlar ancak 1980'li yıllarda okurla buluştu. Bu gecikmede hem kitapların pek çok sanat kitabı gibi daha maliyetli olması ve ne yazık ki ilgi yetersizliği önemli iki etkendi.Yazıldığı dönem itibarıyla kitapta, o zamanlar hakkında pek bir bilgi bulunmayan Göbeklitepe gibi yerleşimler ne yazık ki yer almıyor. Ancak buna rağmen Anadolu Uygarlıkları, içerik bakımından zenginliğini ve geçerliliğini koruyor.Salgının seyrinin de müsaade ettiği ölçüde Troya'dan başlayıp Likya’ya uzanan coğrafyada bir Grup Gündoğarken ya da Bulutsuzluk Özlemi albümleriyle çıkacağınız yolculukta karşınıza çıkacak olan kahverengi tabelalara saptığınızda Ekrem Akurgal’ın bu değerli çalışması en önemli rehberiniz olacaktır. 2002 yılında aramızdan ayrılan Ekrem Akurgal’ın Nemrut’tan Smyrna’ya Anadolu’daki antik yerleşimleri karış karış anlatan bu çalışması, dileriz ki tüm bu olayların geçtiği topraklarda daha fazla ilgi görür.

Goethe ile ilgili hikayeler