<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/?utm_source=aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Ben, siz ve tüm insanlar aslında bizi çevreleyen her şeyin yoğunlaşmış ve şekle bürünmüş bir haliyiz. Beden kütlemizin yüzde 99’unu oluşturan altı element olan oksijen, karbon, hidrojen, nitrojen, kalsiyum ve fosfor; soluduğumuz hava, yediğimiz gıdalar, içtiğimiz sıvılarla bedenimize alınıyor. Yetmiş kilogramlık bir kişinin bedeninde <a fr-original-style="" href="https://www.scientificamerican.com/article/our-bodies-replace-billions-of-cells-every-day/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">30 trilyon hücre olduğu hesaplanmış</a>, bunların yüzde 87’sini damarlarımızda dolaşan kırmızı kan hücreleri oluşturuyor. Ve her gün 310-350 milyar hücre yıkılıp yerine yenisi geliyor. Bunun da ötesinde hücrelerimizin içindeki yapı taşları, her an yenileniyor. Yani aslında her gün dünyamızdan aldıklarımızla kendimizi yeniden oluşturuyoruz.&nbsp;O zaman bedenimizi ve dünyamızı her gün daha sağlıklı bir güne uyandırmak için kendimize bir “yeni alışkanlıklar” listesi yapalım:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Temiz hava en doğal hakkımız. Fosil yakıtların kullanımından uzaklaşmak, soluduğumuz havanın kalitesini iyileştirmek için şart. Yaşadığımız alandaki hava kalitesini bilelim, imkanımız varsa daha temiz havaya sahip bir alanda yaşam kuralım. Bu mümkün değilse sık sık ormanlarda, yeşil alanlarda soluklanalım; bırakalım ağaçların nefesi, bize nefes olsun.</li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Suyun yaşam kaynağımız olduğunu, içtiğimiz çayın, kahvenin suyun yerini tutmadığını unutmayalım. Günlük su tüketimimizi eğer sağlığımız açısından buna engel bir hastalığımız yoksa artıralım. İçeceğimiz suyu cam şişelerimizde, termoslarımızda yanımızda taşıyarak plastik tüketimimizi azaltalım.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bitkisel gıda ağırlıklı bir beslenme tarzı, kanser, kalp damar hastalıkları gibi pek çok kronik hastalığın riskini azaltarak yaşamlarımızı uzatıyor. Üstelik de endüstriyel hayvancılığın çok ciddi boyutta karbon ayak izi olduğu ve hayvanları beslemek için oluşturulan tarım alanlarının da biyoçeşitlilik kaybının önemli bir nedeni olduğu düşünülürse, bitkisel bir beslenme tarzının dünyamız için de olmazsa olmaz bir gereklilik olduğu aşikar. Öğünlerinizde et yerine baklagiller gibi bitkisel protein kaynaklarını tüketmeye ne dersiniz?</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sağlıklı yaş almak için aktif bir beyin kadar aktif bir bedenin de şart olduğunu biliyoruz. Acaba günlük hayatımızda fiziksel aktivite için nasıl bir alan yaratabiliriz? Otomobil ile gittiğimiz yerlere yürümemiz mümkün olur mu? Fosil yakıtlardan gelen enerjiye değil de kendi kas kuvvetimize yatırım yapmak hem bize hem dünyamıza iyi gelecek!</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tüketim alışkanlıklarımız gözden geçirmemiz gereken en önemli noktalardan biri. Satın aldığımız ve sonrasında pek çoğunu çöpe attığımız her parçanın karbon ve su ayak izi, oluşturduğu makro ve mikro düzeydeki kirlilik ve ne kadar adil bir üretim sisteminden geçerek bizlere geldiği düşünmemiz gereken konular. Bundan sonra alışverişe çıktığımızda, tek bir “enter” tuşuyla sipariş vermeden önce “buna gerçekten ihtiyacım var mı?” diye soralım. “Tüketmek” yerine “türetmek” ve “üretmek” yoluyla ihtiyacımızı karşılayabilir miyiz düşünelim. Unutmayalım ki “az, çoktur” felsefesiyle yaşamak bizim beden ve ruh sağlığımıza da çok iyi gelecek!</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gün içinde ara ara yavaşlamaya, durup nefes almaya ve sadece o anda neler olduğunu fark etmeye çalışalım. Kendimize şu soruları soralım: şu anda bedenimdeki hisler neler, hangi duygulara sahibim ve neye ihtiyacım var. Küçük öz şefkat molaları, inanın büyük değişiklikler yaratacak</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Son olarak da şefkat ve nezaketi daha çok hayatımıza dahil edebileceğimiz, sevgimizi çoğaltabileceğimiz faaliyetlerde bulunmak için bir adım atalım. Gönüllülük sadece elimizi uzattığımız canlıları değil, bizi de iyileştirir bunu hiç unutmayalım.</li></ul>Bir takvim yılını geride bırakıp yeni bir yıla başlarken alacağımız kararlarla yeni bir insan olmayı hedefliyoruz belki de. Oysa ki bizler oluşmaya başladığımız günden beri sürekli olarak değişip dönüşüyoruz, dünyamızın kaynaklarını kullanarak moleküler ve hücresel düzeyde aslında her gün yeni bir insan olarak uyanıyoruz. Önümüzdeki yılı bu gerçeği daha fazla idrak ederek ve dünyamızla bağlarımızı daha sağlam ve sağlıklı kurarak geçirmeye ne dersiniz?&nbsp;Dünyamız ve üzerinde barındırdığı tüm canlılar için sağlıklı, huzurlu ve barış dolu bir yıl olmasını dilerim…&nbsp;

Dünyahali

Bu yılı, dünyamızla bağlarımızı daha sağlam ve sağlıklı kurarak geçirmeye ne dersiniz?

Yeni yılda bize ve dünyamıza iyi gelecek yeni alışkanlıklar

TEAPOTEA

Çaydaki Kimyasal Bileşiklerin Tat Üzerindeki Etkisi

Çayın Ardındaki Bilim

Doğa, her gün farklı şekillerde bize uyarı veriyor. İklim değişiyor, küresel karbon emisyonları artıyor, çevre krizi büyüyor. Bu konuda büyük şirketler, enerji kaynaklarını yenilenebilir enerjilerle değiştirmek için adımlar atarken ve çevreyle ilgili yatırımlarını artırırken bazı girişimler de olayın farklı bir boyutunu ele alarak karbondioksiti atmosferden temizlemek için çalışıyor.&nbsp;Neden mi? İklim değişikliğinin kötü etkilerini önlemek için atmosfere verdiğimizden daha fazla karbondioksiti yakalayıp depolayarak dünyanın net sıfır emisyona ulaştırılması gerekiyor. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği gibi stratejiler önemli olsa da net sıfıra ulaşmak için karbondioksiti atmosferden aktif olarak uzaklaştıran stratejiler gerekiyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler yapılıyor?</h2>2018 yılında yapılan bir <a fr-original-style="" href="https://www.nap.edu/resource/25259/Negative%20Emissions%20Technologies.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmaya</a> göre, dünyanın 2˚C ısınmasını önlemek için 2050 yılına kadar her yıl atmosferden&nbsp;10 milyar ton (10 gigaton) karbondioksit çekilmesi gerekeceği tahmin ediliyor ancak yalnızca erken aşamadaki bir avuç girişim bu konu üzerine çalışıyor. Bu girişimler, karbondioksit moleküllerini doğrudan havadan çeken makineler geliştiriyor, biyoatıkları yeraltına enjekte ederek yağa dönüştürüyor ya da yeniden ağaçlandırma veya toprakta daha fazla karbon tutabilecek tarımsal uygulamalar gibi doğal yaklaşımları teşvik etmek için sistemler geliştiriyor. Bazı bilim insanları ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar; özellikle silikat, kalsiyum ve magnezyum açısından zengin olan minerallerin karbondioksiti havadan veya yağmur suyundan çekme sürecini hızlandırma olasılığını araştırıyor.Bu konuda yakın zamanda büyük yatırımlar alan Heirloom Carbon Technologies isimli girişim ise karbondioksiti havadan çekmek ve iklim değişikliğini yavaşlatmak için mineralleri <a fr-original-style="" href="https://www.technologyreview.com/2021/05/26/1025402/heirloom-stripe-breakthrough-energy-lowercarbon-carbon-removal/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kullanıyor</a>.&nbsp;Heirloom, karbondioksitle bağlı kalsiyumdan oluşan öğütülmüş kireç taşı gibi malzemeleri elektrikli fırınlarla 400-900˚C ısıtarak sera gazlarının ortaya çıkmasını sağlıyor. Bu işlemin ardından elde edilen karbondioksit kolay bir şekilde yakalanıp sıkıştırılabiliyor, yeraltına enjekte edilebiliyor veya sonsuza kadar saklanabiliyor. Şirket, geriye kalan mineralleri kalsiyum karbonata dönüştürerek en az 10 kez yeniden karbondioksiti yakalama işlemi yapmayı hedefliyor. Tüm aşamalarıyla çevre dostu bir süreç tasarlanıyor.Bu sürecin maliyeti de diğer teknolojilere göre daha uygun. Ticari ölçeğe ulaştığında ton başına 50 dolara karbondioksit temizleme işlemini yapabileceğini söyleyen Heirloom, 2035 yılına kadar 1 milyar ton temizlemeyi hedefliyor.Karbonun havadan temizlenerek yeniden kullanılabileceğini savunan araştırma şirketi Carbon180'in başkanı Noah Deich, Climeworks ve Carbon Engineering gibi şirketlerin doğrudan havadan çekme (DAC) gibi teknik yaklaşımlarla kalıcı sonuçlar vadettiğini söylüyor ancak bu işlemler çok maliyetli oluyor. Heirloom ise toprak ürünleri gibi daha doğal ve ucuz çözümler sunuyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler olacak?</h2>Karbon emisyonunu azaltmak çözüm değil. Stripe'ın iklim bölümünün başkanı Nan Ransohoff, 2050'deki karbon temizleme hedeflerine ulaşmak için "herhangi bir şansımız" olmasını istiyorsak atmosferdeki karbon temizlemeyle ilgili proje sayısını artırmamız gerektiğini söylüyor.&nbsp;Gezegenle ilgili büyük sorunlardan bahsedince Elon Musk’tan bahsetmemek tabii ki olmazdı. &nbsp;Musk, nisan ayında XPrize şirketiyle dünyanın karbon dengesini eski hâline getirmek için karbondioksit emisyonlarını "dayanıklı ve sürdürülebilir" bir ölçekte azaltmak amacıyla uygulanabilir çözümler arayan bir yarışma <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/business/autos-transportation/tesla-ceo-musk-puts-100-mln-jolt-into-quest-carbon-removal-2021-04-22/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başlattı</a>.Yakın zamanda ABD Başkanı Joe Biden, 2022 mali yıl bütçesinde, birçok kurumun düşük karbonlu malzeme satın alması için ayrılan bütçenin yanında, karbon temizleme yöntemlerini desteklemek ve ölçeklendirmek için de bir finansman ayrıldığını <a fr-original-style="" href="https://carbon180.medium.com/released-friday-the-fy22-presidents-budget-supports-carbon-removal-across-agencies-26511b437d03" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıkladı</a>.Direkt hava yakalama teknolojisinin başarılarına dair hâlâ zaman ve maliyet soruları bulunuyor. Öte yandan, doğal çözümlerle maliyeti önemli ölçüde azaltabileceğini düşünen Heirloom, işlemi hızlandırmak için de robotlar, yazılımlar ve diğer otomasyon biçimlerinden destek almayı planlıyor ancak sistemin sağlamlığı konusunda şüpheler mevcut.2050 yılında net sıfır emisyon hedefine ulaşmak için bu konuyla ilgili şirketlerin ve projelerin daha fazla desteklenmesi gerekiyor. Bireysel olarak ise araç kullanımını azaltmak, geri dönüşüme, yeşil alanların korunmasına ve çevre temizliğine dikkat etmek, enerji ve su kullanımını kontrol etmek gibi çok basit aksiyonlarla geleceğimizin daha temiz olmasına katkı sağlayabiliriz.

Quando

İklim değişikliğini önlemek için karbon emisyonunu azaltmak yeterli değil, karbonu atmosferden "temizlemek" de gerekiyor. Peki, nasıl?

Karbonu yakala, depola veya temizle

kalsiyum

kalsiyum ile ilgili hikayeler