Mahalle:&nbsp;Zeytinburnu. Yazı: Mariah Lookman. Fotoğraflar: Deniz Sabuncu.E. B. Kanıkey, Halime Atalay ve Faysal Macit’in Rüyalarımızda hatırladığımız müzik’i ve A search for Sanjeewani in Sri Lanka filmiyle, bir su bahçesi olan Nelumbo 2022, İstanbullu müzisyenler, Türk müziğini terapi amaçlı kullananlar, 17. İstanbul Bienali ve sanatçı olarak benim de bünyesinde yer aldığım çok katmanlı bir iş birliği. Ana fikri yalnızca bitki temelli tıp bilgisini ve değerlerini halkla tekrar buluşturmaktan gelmiyor. Sri Lanka Haldumulla’daki Ayurveda Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nin kurucusu Doktor Piyal Marasinghe’nin beni çok etkileyen bir sözü var: "Eğer çocuklara bitkileri sevmeyi ve onlara bakmayı öğretirsek çocuklar herhangi bir canlıya zarar vermekten imtina edecek, gelecekte şiddete başvurmayacak ve savaşmayacaklar."&nbsp;Yaratmak istediğimiz tam olarak da bu. <img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666349786684.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çocuklara sevmeyi öğreteceğimiz bitkilerden birkaçı</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Temelinde yaşama sanatı ve iyi yaşama olan bilim: Ayuverda</h2>Ayurveda hakkında eski kitaplarla çalışmaya başladığımda anladım ki Ayurveda’nın temelinde "yaşama sanatı" ve "iyi yaşamak" var. Ayurveda’nın altında yatan prensipler bilginin kalıplaşmış bir şey olmadığını aksine devamlı geliştiğini söylüyor. “Hayatın bilimi” dediğimiz şey aktif bir bilim ve Ayurveda’yı uygulayan kişiler tıbbi bitkilere ulaşmak ve onları öğrenmek için uzak coğrafyalara kadar gitmişler. Ayurveda’nın etkisi sadece Hindistan, Pakistan ve Sri Lanka'yla sınırlı değil. Mesela İpek Yolu çok önemliydi çünkü hem seyahat hem de ticaret amaçlı kullanılıyordu. Seyahat etme ve bilgi paylaşma geleneğini bugün de devam ettirebilmek adına bu tohumları bahçeye hediye olarak getirdim.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Doğanın prensiplerini temel alan su bahçesi</h2>Bu yılın Mart ayında asıl Zeytinburnu ziyaretimden önce 17. İstanbul Bienali ekibi alanın fotoğraf ve videolarını paylaşmıştı. Yolların kenarında kıştan kalma kar birikintileri vardı. Bahçe soğuk ve durgundu. Sera etkileyiciydi ama sessiz görünüyordu. Bahçe ekibinden Murat Bey, Tuğçe Hanım, İsmail Bey, Merve Hanım ve diğer herkes çok sıcak ve misafirperverdi. İlk önce içinde Bhela Samhita’daki bitkilerin olacağı bir sera ve su bahçesi yapma planım vardı ancak kısa süre sonra anladık ki proje bütçeyi aşıyordu. Ayurveda hayatın bilimi, sanatı ve hem tıbbi hem de felsefi açılardan çok zengin. Bu yüzden bakış açımızı genişletebildik ve titiz bir kurguyla doğanın prensiplerini temel alan su bahçesi Nelumbo’yu geliştirdik. Kentsel dönüşüm alanında suyu doğal olarak filtreleyen ve temizleyen bitkiler ektik. Balıklar getirdik ve Bhela Samhita’da geçen lotus ve hint lotuslarını ektik. Hatta antik çağın önemli cerrahı Sushruta’nın yazılarında öğrencilerine dikiş atma pratiği kazandırmak için lotus gövdeleri kullandırdığından söz ediliyor. Hint lotusu; yemekten tutun tıbba kadar her alanda 1000 yıldan fazla süredir kullanılıyor. Zeytinburnu, işçi sınıfının ve göçmenlerin ağırlıklı olarak yaşadığı bir mahalle, pek çok sakini Suriye gibi savaşın yaşanmaz hâle getirdiği ülkelerden buraya gelmiş. Nelumbo’nun ve Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nin farklı toplulukları bir araya getirmesini ve şifalanmak için bir buluşma noktası olmasını umuyorum.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666350565159.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Soğuktan nasibini alan sera bitkilerinde bu hafta</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ruhsal uyanış çiçeği ve Hindistan cevizi kabuğu</h2>İstanbul’un dört bir yanındaki Osmanlı çeşmelerinin çoğunda lotus çiçeği işlemeleri var. Bunlar bana meditasyon alanımdaki motiflerin kullanımı konusunda ilham kaynağı oldu. Hatta lotus çiçekleri ruhsal uyanışı da sembolize ettiği için mezar taşları üzerinde de görülebilir. Covid-19 pandemisiyle eşitsizliklerle ve büyük çaplı çevresel tahribatlarla çevrelenmiş yaşantımız, tıpkı lotus çiçeklerinin çamurun içinden sıyrılıp çıkması gibi doğaya yüzümüzü döndüğümüz zaman deneyimleyeceğiniz aydınlanmanın umudunu da barındırıyor. Projenin sonlarına doğru müzisyen Kanıkey’le yaptığımız bir sohbetten öğrendiğim kadarıyla Türkiye’de çalınan rebabın gövdesi Hindistan cevizi kabuğundan yapılıyormuş. Hatta daha önceden tahtadan yapılırmış. Yine duyduğuma göre Hindistan cevizi kabukları buraya İpek Yolu üzerinden gelirmiş. Sıradaki işimiz de bu hikâyenin peşine düşmek olacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mahalleyle tanışmak</h2>Buralı olmayanlar Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’ni eski İstanbul ve Bizans surlarının sınırında eski mezarlıklarla çevrili bir yer olarak görecek. Meraklı olanlarısa sonradan bölgenin mezarlığın kimsesizlere ayrılan bölümü olduğunu öğrenecek. Bu muhteşem bahçe yalnızca yaşamı selamlayan bir proje değil, aynı zamanda İstanbul’daki birçok üniversiteyle birlikte çalışan, tıbbi bitkiler üzerine düzenli atölye ve ders veren bir öğrenme alanı. Özetle, Zeytinburnu İstanbul’un çok kimlikli ve zengin tarihinin bir parçası. (Merkez Efendi, Yenikapı Mevlevihanesi, Roma surları, Ermeni ve Rum mezarlıkları sadece bunlardan birkaçı.) Zeytinburnu’nda harika restoranlar ve fırınlar var. Bienalin bu mahalleye dinamizm getirmesini ve geleceğe dönük müthiş iş birliklerine, yaratıcı projelere vesile olmasını diliyorum.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/5/1666355654777.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bahçenin gediklilerinden biri daha</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sanatın en iyi yaptığı şey: provoke etmek</h2>Politik olma durumu bazı çalışmalar için açık ve aşikârken bazıları için daha kapalı ve örtük. Aktivist diyebileceğim sanat çalışmaları üzerine düşünebiliriz. Bu konuda feminist sanatçılar önemli bir örnek. İş birliklerinde gördüğümüz gibi sanatçılar üretirken farklı kişileri de bu sürece dâhil edebiliyor. Diğer durumlardaysa sanatçı, hedef kitleyi provoke ederek işin parçası hâline getirebiliyor. Bence sanatın en iyi yaptığı şey de bu: Provoke etmek. İyi sanat düşünmeye provoke eder. Hannah Arendt’in düşünmeme (not thinking) formülasyonunun tersi de diyebiliriz. Spektrumun öbür ucundaysa propaganda sanatı var. Provokasyon ve propaganda arasındaki fark da aslında propagandanın size tam olarak ne düşüneceğinizi söylemesinde yatıyor. Propaganda teknikleri bugün çok daha örtük biçimlere büründü ve doğrudan bilinçaltını etkiler duruma geldi. Bence düşüncesizlik, düşüncelilik ve düşünmeye teşvik eden çalışmalar ama kesinlikle birine ne düşünmesi gerektiğinin söyleyen türden değil. Arasındaki çizgiyi çekmek gerekiyor. Bu noktada “düşüncesiz”, “düşünceli” ve “düşünmeye teşvik eden” işleri birbirinden ayırmak gerekiyor diye düşünüyorum; ne düşünmemiz gerektiğini söyleyen değil, düşünme kanallarımızı açan işlerden bahsediyorum. Kendi işlerimde yaptığım, yapmaya çalıştığım da tam olarak böyle bir şey: Provokasyon ve düşünme kanallarını açmak.

Soli

"Yaşama sanatı" ve "iyi yaşamak" için oluşturulan bir sanat. 

Seyahat etme ve bilgi paylaşma geleneğini devam ettiren tohumlar

• Ayurveda prensiplerini merkezine alan saç bakım markası Chämpo, saç doşanızı öğrenebileceğiniz <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.champohaircare.com/pages/hair-doshas">online bir test</a> yaratmış. Söz konusu test ile saç enerjinizi öğrenip en uygun bakıma karar <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.theguardian.com/fashion/2020/mar/13/morse-code-kfc-crocs-fashion-trends">verebilirsiniz.</a>&nbsp;

Aposto Gündem

• &nbsp;Ayurveda beslenme sisteminin geleneksel tarifleri arasında yer alan ve verimli bir uykunun sırrı olarak görülen moon milk şimdilerde farklı varyasyonlarla yeniden gündemde.&nbsp;<ul><li>Moon milk: Özünde inek sütü, bal ve tarçınla hazırlanan şifalı içecek bugünlerde bitkisel süt ve ek olarak matcha tozu, pancar veya zerdeçal katılarak renklendiriliyor ve besleyici değeri yükseltiliyor. Londra merkezli wellness markası Glow Bar, tarife serotonin seviyesini artıran lavanta ve gül esanslarının yanı sıra Hint ginseng’i olarak tanımlanan bitki ashwagandha’yı da ekliyor. <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmMWMzNWU5ZmNhOGRlMDAwOTY3NjI3ZiZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZ3d3cuaW5kZXBlbmRlbnQuY28udWslMjUyRmxpZmUtc3R5bGUlMjUyRmZvb2QtYW5kLWRyaW5rJTI1MkZtb29uLW1pbGstbWVhbmluZy1iZW5lZml0cy13ZWxsbmVzcy10cmVuZC1zbGVlcGluZy1pbnN0YWdyYW0tZGFpcnktYTgzOTkxMzYuaHRtbA=="">Independent'ın</a> haberine göre bitki, düzenli kullanımda vücuttaki kortizol hormonunu dengeliyor; bu da uykusuzluk, anksiyete ve huzursuzluk gibi problemlerin önüne geçmeye yardımcı oluyor.</li></ul>

Angst

Bir kur yapma biçimi olarak kokteyl. Galiba 18 yaşındayken içkileri birbirine karıştırma üstüne tefekkür etme için motivasyon kaynaklarımdan biri buydu. Tahmin ediyorum sadece benim için böyle değildi. Nice çilekli mojito'lar üstlerinde “Pelin” ismini taşıyarak arzuların müphem bir ifadesine dönüştüler – püf noktası shaker'da hazırlamak ki imza bir şey olduğunu iddia edebilesiniz. Nice fıçıda yaşlandırılmış negroni'ler ıssız adamlığın şairane ruhuna temas ettiler.Bütün bunlar; her ne kadar çiğ de olsa, kokteyllerin yanlarında küçük ifadelere her zaman yeri olduğunu gösteriyor. Bu yönüyle hep hoşuma gitmiştir. Paylaşacağım bu üç tarif de sevgilerini ifade etmek için topluca belirlenmiş bir güne biat etmeyenler içindir. Sevgisini bir haiku ile ifade edebilenler için; alternatif ve lirik bir yöntem olması dileğiyle… Sahneye ilk olarak Ayurveda’nın afrodizyak çocukları çıkıyor. Üç bin yıllık bu Hindistan kökenli alternatif tıp disiplini; en iyi afrodizyağın partnerinizin kendisi olduğunu savunsa da bazı baharatların bu duruma tuz biber olabileceğini düşünüyor.<h2>Sende mi Buluşalım Bende mi?</h2> Malzemeler:<ul><li>5,5 cl İrlanda viskisi (Burbon veya İskoç viskisi kullanıyorsanız 5 cl daha ideal.)</li><li>2 cl shukra şurubu (Aslında böyle bir şey yok, İsveç şurubu gibi bir şey zannetmeyin. Metaforik bir isim sadece.)</li><li>2,5 cl limon suyu</li><li>1 yumurta beyazının yarısı</li><li>Itır yağı &nbsp;</li></ul>Shukra şurubu için malzemeler<ul><li>300 gr şeker</li><li>300 ml su</li><li>0,2 gr safran (Mermer havanda toz hâline getirin)</li><li>5 adet kakule (Çekirdekleri açılmış)</li><li>3 dilim taze zencefil</li><li>2 gr öğütülmüş meyan kökü &nbsp;</li></ul>Yapılışı:&nbsp;<ol><li>Yumurtayı, yanlarına ıtır yağı damlatılmış bir pamuk koyarak bir gece buzdolabında bekletin. Yumurta kabuğunun geçirgenliği sayesinde koku yumurta akına sinecek ve kokteylin köpüğü ıtır kokacak. Püf noktası ıtırı pamuğa az damlatmak, yoksa parfüm gibi bir tat elde etmeniz muhtemel. &nbsp;</li><li>Shukra şurubu için malzemeleri bir tencerede kaynayana kadar karıştırarak ısıtın. Kaynamaya başlayınca ateşi kapatıp, yarım saat soğumaya bırakın. Süzün ve şişeleyerek dolapta saklayın. &nbsp;</li><li>Viskiyi, şurubu, limon suyunu ve yumurta akını shaker'da önce buzla çalkalayın sonrasında ince bir süzgeçten geçirip buzsuz olarak tekrar çalkalayın. Bu işlemin tam tersi de yapılabilir. Ben kokteyl soğuduktan sonra havalandırma işleminin yapılmasının daha iyi bir kıvam verdiğini düşünüyorum. Tabii en mükemmelinin peşinde olanlar için iç kısmı gümüş bir shaker tavsiye ederim. Gümüşün porozitesi daha yüksek olduğu için kokteyl çok daha fazla havalanıyor ve ipeksi bir doku ortaya çıkıyor. Tabii bunlar sadece gerçek şikemperverler için nüanslardır. Yoksa kavanoz da kullanabilirsiniz.&nbsp; &nbsp;</li><li>Buzlu bir rocks bardağa doldurun.&nbsp; &nbsp;</li><li>Garnitür olarak köpüğün üzerine üç minik dal safran koyun. Bir sen, bir ben, bir de… &nbsp;</li></ol><hr>Sıradaki kokteyl, Sevgililer Günü'nü yalnız geçirenler için. Kim bilir belki de tasavvufi aşkın bir metaforudur bu kokteyl. Tarif görece daha basit; biliyorum kendin için yapınca her şey gözünde büyür. Bunu dikkate aldım biraz.<h2>Ruhuna Dokun</h2> Malzemeler:<ul><li>5 cl votka</li><li>3,5 cl taze nar suyu</li><li>Beyoğlu reyhanlı güllü gazoz</li></ul> Yapılışı:&nbsp;<ol><li>Collins bardağı buzla doldurup votka ve nar suyunu ekleyin, gazozla tamamlayıp hafifçe karıştırın.&nbsp; &nbsp;</li><li>Garnitür olarak tek bir tomurcuk gül kurusu koyun kokteylin üstüne. Ona bakın. Mevlana’yı İngilizce seslendirmelerinden dinleyin, bırakın ruhunuzun güzelliği gül kurusunun üzerinden size yansısın.</li></ol><hr>Sıradaki kokteyl sevdiceği için gözünü kırpmadan seppuku yapabilecekler ve aşkı bambu kesici hikâyesindeymişçesine yaşayanlar için geliyor.<h2>Bambulara Kazıdım Adını &nbsp;</h2>Malzemeler:<ul><li>5,5 cl cin</li><li>2 cl yaseminli yeşil çay şurubu</li><li>2 cl bergamot şurubu</li><li>1 cl bal sirkesi &nbsp;</li></ul>Yaseminli yeşil çay şurubu için malzemeler:<ul><li>300 gr şeker</li><li>300 ml su</li><li>1,5 yemek kaşığı yaseminli yeşil çay &nbsp;</li></ul>Yapılışı:&nbsp;<ol><li>Yaseminli yeşil çay şurubu için önce tencerede su ve şekeri karıştırarak ısıtın. Kaynamasına yakınken yaseminli yeşil çayı atıp ocağı kapatın. Yedi dakika bekletip süzün ve şişeleyin. &nbsp;</li><li>Diğer bütün malzemeleri shaker'da çalkalayıp önceden soğuttunuz bir martini bardağına süzün.&nbsp; &nbsp;</li><li>Garnitür olarak; kokteylin üzerinde bir adet defne yaprağı yüzdürün, onun da üzerine kuru yasemin yaprakları ekleyin. Dudaklarınızdan zaten bir haiku dökülecektir, sonrasında içmenizi tavsiye ederim.</li></ol> İllüstrasyon: Burcu Kavkacı

Ayurveda ile ilgili hikayeler