<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin ilk şarküteri-restoran konsepti ile servis sunan mekanı Namlı Gurme, 95. yılını kutluyor. &nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir aile hikayesi:&nbsp;Ailenin 4. kuşak temsilcilerinden Genel Koordinatör Betül Binatlı, Namlı’nın ortaya çıkış hikayesinden şöyle bahsediyor: “Dedemizin babası Tahtakale’de pastırma satarmış ve müdavimleri varmış. Bir gün dükkan açmaya karar veriyor. 12 metrekarelik bir yer buluyor fakat ismini ne yapacağını bilmiyor. Çevre esnaf da 'Sen pastırmanla nam saldın, senin adın Namlı Pastırmacı olsun' diyor. Hikayemiz 1929 yılında bu şekilde başlıyor.”</li></ul></li></ul>

apéro

Mahalleli ve anlatıcı:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/laleper_a/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Laleper Aytek</a>. Müdavim: Hayyam Pasajı. Fotoğraflar: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/denizsabuncu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deniz Sabuncu</a>.Sirkeci benim için; Kadıköy’den bindiğim vapur yolculuğuyla başlayan, vapurdan inince önce doğru Hayyam’a, oradan da Sirkeci’deki diğer pasajlara ve yol üstündeki dükkânlara uğrayarak “Yeni bir şeyler var mı?” diye görmek, sormak üzere çizdiğim yol, karşılaşma ve buluşmalar bütünü. Âdeta bir çocuk heyecanıyla. Günün nasıl geçtiğini anlamadığım yer. İstanbul’un kara ve deniz tüm ulaşım noktalarının merkezi. Garı, şehrin 2 yakasının, yurtdışı yolculukların başlangıç ve varış noktası. Eminönü’nde Mısır Çarşısı’ndan Tahtakale’ye, Doğubank’tan Gülhane Parkı’na oradan Yerebatan Sarnıcı’na, Cağaloğlu’na ve Beyazıt’a uzanan Tarihî Yarımada’nın kalbi ve geçiş noktası. &nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/3/4/1681375068975.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hayyam<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Fotoğraf çekmeye başladığım yıllarda Sirkeci; Hayyam Pasajı’na, diğer pasajlardaki küçük fotoğrafçı dükkânlarına meraklı bir yolculuktu benim için. Yeni bir objektif almak, yeni çıkan bir kamerayı yakından inceleyebilmek, sevgili Kenan Akkaya’nın küçük dükkânında limonlu ıhlamur içerek sohbet etmek, kameralarla ilgili ilk bilgileri Kenan’dan öğrenmek (Kenan âdeta bizlerin o yıllardaki interneti gibiymiş), dükkâna uğrayan tanıdığım, tanımadığım amatör ve profesyonel; fotoğrafçılarla, meraklılarla, öğrencilerle fotoğraf üzerine konuşmak, her sohbette yeni bir şeyler öğrenmek, diğer katlardaki dükkânları dolaşıp eski ve yeni kameralarla diğer malzemeleri incelemek belki haftalık değil ama kesinlikle 3 haftada birlik rutini oluşturuyordu.&nbsp;Hayyam dışındaki pasajlarda da fotoğrafla ilintili o kadar çok tanıdık, bildik yer vardı ki; tamircisinden film, kâğıt ve dia çerçevesi temin edenine, stüdyo için ışık malzemeleri satanına, fotoğraf baskısı yaptırılana kadar. 20-30 yıl öncesinde fotoğraf dünyası sadece Sirkeci’ydi, benim için de Sirkeci, fotoğrafla ilişkim başladıktan sonraki ilk 15 yılda tek uğrak yerdi.Bugün çevrimiçi dünya sayesinde her gün, her an Hayyam’da olabiliriz. Alacağımız malzemenin teknik özelliğini karşılaştırmalı olarak öğrenip dünyanın bir ucundan satın alabiliriz. Her şeye çok yakınız ama bir o kadar da uzağında, dışındayız. Değil miyiz? Kimselerle karşılaşmadan, kurduğumuz stüdyolarımızda daha da yalnızız.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/3/4/1681375132736.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sirkeci'yi çeken Sony Handycam<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sirkeci’ye gelenler, kalanlar ve geçenler</h2>90’lı yıllarda Türkiye’de fotoğrafçıların dünyası ve buluştukları yer Hayyam’la birlikte diğer pasajlar, cadde üzerinde fotoğraf malzemesi satan dükkânlarla neredeyse bütün Sirkeci’ydi. Büyük Postane’nin karşısında Mehmet Cevizli’nin (Cevizli Ticaret’in sahibi, kamera dışında her türlü fotoğraf malzemesi satıyordu.) dükkânı vardı. Şahabettin Pamuk da orada çalışıyordu o yıllarda, ilk öyle tanışmıştık; “Ektachrome slide” filmler, arşiv malzemeleri, siyah beyaz filmler, kâğıtlar ve daha pek çok gereç. Uğur Varlı (Şu anda Acıbadem’de bulunan Uğur Varlı Fotoğraf Hizmetleri'nin kurucusu.) ilk baskılarımızı aldığımız yer, önce Hayyam Pasajı’ndaydı. Uğur bir yandan da dükkânın içinde kurduğu ufak stüdyosunda ürün çekimleri yapardı. Şahabettin (Pamuk) sonradan Mehmet Cevizli’den ayrıldı ve Pamuk Ticaret’i kurdu. Pamuk, bugün hâlâ Kastel Han’da öğrencilerimin siyah beyaz film banyosu yaptırdıkları, film malzemeleri satın aldıkları önemli bir nokta. Mehmet Cevizli önce Sirkeci’den Maslak’a taşındı, taşınmak zorunda kaldı. Sonra profesyonel fotoğraf malzemeleri satmaktan vazgeçip bir baskı merkezi açtı, sergiler hazırladı; butik, özenli bir fotoğraf baskı merkezi olarak uzun yıllar çalıştı ama sonra oradan ve hatta İstanbul’dan da vazgeçti. Bunları takip eden Zoom İthalat ve Jirayir Gamsaragan’da. Unutamadığım yığınla anımsatıcı ve bir o kadar da hikâye; Sirkeci. &nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/3/4/1681375442555.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Pamuk Ticaret, Şahabettin Bey<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">O “nostaljik” günlerle bugünleri ayıran en önemli şey; “temas”. Yan yana gelmek, karşılaşmak, buluşmak, sohbet etmek. Samsun’dan, Adapazarı’ndan, Antalya’dan ve daha pek çok yerden hiç tanımadığımız fotoğraf gruplarıyla bizleri buluşturan bir yerdi Sirkeci ve Hayyam. Bu coğrafyadaki fotoğrafçılar için dünya Hayyam’dı ama bugün artık Dünya Hayyam oldu.&nbsp;Artık Zoom üzerinden ufak ve kendimizi saklayıp göstermediğimiz bir pencere açarak katılıyoruz hayata. Gerçekten dahil oluyor muyuz?&nbsp;Hatırladığım şeyler, hatıralarım, çağrışımlar… &nbsp;30 küsür yıllık fotoğraf geçmişimi okuyabileceğim bir zaman tüneli yolculuğu gibi. Hissedebildiğimiz, hissetmeyi seçtiğimiz şeyler değişse de Hayyam hâlâ Sirkeci’nin, İstanbul’un ve Türkiye’nin hafızasını taşıyor, sahip çıkıyor, saklıyor. Yıllar sonra adını dahi bilmediğimiz kanallardan birbirimize uzanırken belki de bu mahallede, Hayyam sayesinde yakalanan anlara bakıp hatırlayacağız; eskise de yanı başımızda duranları.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/3/4/1681375491982.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İstanbul'u belgeleyenler Hayyam'da tamir ediliyor<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir başka Hayyam var mı?</h2>İstanbul'daki fotoğraf dünyası şimdilerde tek bir merkezde değil. İlgilenenler için daha küçük ve farklı noktalarda bir sürü Hayyam var artık. Bunlardan biri; Fındıklı'da, Galataport’un tam karşısında 2 büyük dükkânla Hayyam kadar, Sirkeci kadar kucaklayıcı, samimi ve Hayyam’dan çok daha profesyonel bir yaklaşımla çalıştıklarını söyleyebileceğim Fujifilm ve hemen yanında profesyonel ışık sistemlerini bizlerle buluşturan Godox. Fujifilm; bugün İstanbul için Canon ve Nikon’un piyasada gerilediği yıllarda analog kullanıcıdan dijital tercihlere, Youtuber’lardan, profesyonel fotoğrafçılara, setlere, stüdyolara, TV programlarına ve genç fotoğrafçılara kadar oldukça geniş bir alanda fotoğraf dünyasına hizmet veren bir fotoğraf üssü konumunda.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/3/4/1681375285561.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h2>Sirkeci'de alternatif bir ihlal harekatı<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir ihlâl harekatı olarak fotoğraf</h2>Fotoğraf da şiir gibi, yazı gibi bir sınır ötesi (ihlâl) harekatıdır. Görünenin sınır ötesine geçmek, Walter Benjamin ve Charles Baudelaire’in “Fotoğraf görünürün sınırlarında dolaşır ve ancak o kadardır.”, John Berger’in ise&nbsp;“Fotoğraflar görünümlerden çeviri yapmazlar. Onlardan alıntı yaparlar” tanımlarının ortaklığını tersyüz etmek ve fotoğrafın bu sınırları, görünümler üzerinden ihlâl eden bir ifade biçimi olduğunu kabul edebilmektir bir yandan da.Görüntü avcısının asli görevi böyle ihlâllerdeki Hoffmanstal’ın söylediği “Yazılmamış olanı okutan” kelimelerin ve görünümlerin peşinden giderek, sır perdesini önce kendisi, ardından da okur ve izleyici için aralaması, onları bilmedikleri “az” ve “özdeki çok” ile buluşturacak görüntüler üzerinden yeni ve başka dünyalara davet ve ortak etmektir.Jeanette Winterson’un Sanat Başkaldırır’da kitap ve söz ikilisinin ilişkisi üzerinden yazdıklarını fotoğraf ve göz üzerinden okuyacak olursak: “Fotoğraf beni yeniden oluşturmaz, yeniden tanımlar, sınırlarımı zorlar, kalbimi koruyan çitleri yerle bir eder. Güçlü görüntüler zihinlerimizin sınırlarında faaliyet gösterir ve hâlihazırda var olanı başkalaştırır.”

Soli

Müdavim: Hayyam Pasajı. 

Sirkeci'de bir Hayyam. 

Eski kadeh yeni Foxy: İstanbul’un hak ettiği kadar ihtiyacı olan şarap barı Foxy, ruhunu kaybetmeden bir değişime gitmiş. Servisin başına gelen <a fr-original-style="" href="https://instagram.com/kardelensoyalpp" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kardelen Soyalp Kurt</a> ve mutfağın başına geçen eşi <a fr-original-style="" href="https://instagram.com/ramazankrt" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ramazan Kurt</a> mekanın hem menü hem de servis anlayışına yeni bir yaklaşım getirmişler.&nbsp;Tahtakale durakları: Pek çok İstanbullu hayatının bir döneminde Eminönü’nden Kapalıçarşı’ya yürüyüp mahşer gününde H&amp;M indirimi varmışçasına bir kalabalıkla boğuşup oralara adım atmaktan vücudunu men etmiştir. Gel gör ki, Tahtakale İstanbul’un kalbidir ve her canlı Tahtakale’yi defalarca tatmaya mahkumdur.Şık ocakbaşı, sığ servis anlayışı: <a fr-original-style="" href="https://instagram.com/emremermerocakbasi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Emre Mermer Ocakbaşı</a> tam bir kavram kargaşası. Eskilerin deyimiyle “kör itin öldüğü” yerde denebilecek sanayileşmiş bir mahallede, Big Chef’s’in kurumsal binasının karşısında. Yanına da mazinin meşhur Dükkan Burger’in ilk şubesini ve bir yeni nesil meyhaneyi almış bir ocakbaşı.&nbsp;

Fotoğraflar: Berkok Yüksel.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eski kadeh yeni&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://instagram.com/foxyistanbul" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Foxy</a></h2>İstanbul’un hak ettiği kadar ihtiyacı olan şarap barı Foxy, ruhunu kaybetmeden bir değişime gitmiş. Servisi devralan <a fr-original-style="" href="https://instagram.com/kardelensoyalpp" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kardelen Soyalp Kurt</a> ve mutfağın başına geçen eşi <a fr-original-style="" href="https://instagram.com/ramazankrt" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ramazan Kurt</a> mekânın hem menü hem de servis anlayışına yeni bir yaklaşım getirmişler. Eski Neolokalli ikili Norveç’in sualtı restoranı <a fr-original-style="" href="https://instagram.com/underlindesnes" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Under</a>’daki zamanlarından sonra Foxy’ye dönerek daha tertipli ve profesyonel bir hava yaratıp sıkı işlenen bir menüyle eşlik etmişler. Artık bir öğle yemeği menüsü olması da cabası. Öğlen menüsü akşama nazaran daha klasik, yakınlarda çalışan ve düşünülmüş bir öğün arayanlar için uygun. İki menüde de yer alan midye tava ve taratoru önermezsem midyelere de tavalara da ayıp etmiş olurum.Karaköy şubesi geçici olarak inzivaya çekilmiş şarap barı, Nişantaşı şubesinde daha şık bir servis ve alacalı ortamında hizmete devam ediyor. Haftaiçi akşamları için dahi rezervasyon elzem.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tahtakale durakları</h2>Pek çok İstanbullu hayatının bir döneminde Eminönü’nden Kapalıçarşı’ya yürüyüp mahşer gününde H&amp;M indirimi varmışçasına bir kalabalıkla boğuşup oralara adım atmaktan vücudunu men etmiştir. Gel gör ki Tahtakale İstanbul’un kalbidir ve her canlı Tahtakale’yi defalarca tatmaya mahkumdur. Hoş bu mahkumiyet biraz altın kafese benzer. Kahve çuvalları, eski ticaret kapanlarının avluları, baharat borsası, kendi adetlerine sahip bir mikrokozmos…Bu hengâmenin içerisinde 2 yerde yemek için ziyarette bulunmak insana keyif veriyor. “Ziyaret” dememin sebebi, buralara müdavim olanların yeni medya girişimlerinin uygulamalarında veya e-posta bültenlerinde restoran önerisi aramamalarından kaynaklı. Balkapanı içerisinde Özdeveli Pide, taş fırınında çıtır pideler ve sulu güveçler çıkarıyor. Önceden kil taslara koyulmuş güveçler fokurdamak koşuluyla ateşlere ittirilirken gazetelere sarılı sıcak pideler kimi çarşı dükkânlarına teslim ediliyor. Burada kuşbaşıdansa kıymalıyı yemekte fayda var. Nakit.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/3/1671623897144.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Özdeveli Pide</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Tahtakale içinden geçerken bir tık daha ziyaretçi ayaklı insanların geldiği fakat lezzetinden şüphe olmayan bir ocakbaşı, Dürüm Büfe (dükkânın dışında Dürüm - Ocakbaşı - Büfe yazıyor). Buranın Adana kebabı ustalıkla çekilmiş. Ocaktan çıkan dumanlar içinde kaybolan ustaya insan önce evhamlanıyor fakat sonra etin lezzeti aklı çeliyor. Altındaki bol kepçe bulgur pilavını istemeyenler için dürüm daha makbul.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/3/1671623999090.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.43" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dürüm Büfe</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şık ocakbaşı, sığ servis anlayışı</h2><a fr-original-style="" href="https://instagram.com/emremermerocakbasi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Emre Mermer Ocakbaşı</a> tam bir kavram kargaşası. Eskilerin deyimiyle “kör itin öldüğü” yerde denebilecek sanayileşmiş bir mahallede, Big Chef’s’in kurumsal binasının karşısında. Yanına da mazinin meşhur Dükkân Burger’inin ilk şubesini ve yeni nesil bir meyhaneyi almış. Fakat içerisi Nordik bir ahşap tarzında, ışıklandırma dramatik. Havalandırması tahminimce Mitsubishi’nin son model cihazlarıyla donatılmış, sessiz ve içeride sigara içilen bir mekân için etkileyici ferahlık veren kalitede. Bir yandan şıkıdım insanların geldiği, pahalı saatler ve parlayan topukluların olduğu bir mekân bir yandan müdavimlerle ustanın ilişkisi sanayide kamyoncularla menemenciler arasındakine benzer. Emre Mermer’de sevmediğim şey bu müdavimlere olan aşırı hürmet oldu. İyi gününde kötü gününde bir mekânı desteklemiş gönül bağı kurmuş insanlara yakınlık eşyanın da işletmeciliğin de doğasında olan bir gerçek. Fakat bu uğurda tanımadık müşterilere ehemmiyetsiz davranmak hoş değil. Yine de yiğidi öldür hakkını yeme, ya geç ya aniden gelen etler arasında uykuluk ve tavuk kanat hakikaten İstanbul’un en iyileri arasında.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/3/1671624105140.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h4 fr-original-style="text-align: center;" style="text-align: center; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Emre Mermer Ocakbaşı</h4>

“Küçük heyecanlar sanat olamaz. Büyük heyecan duyulmalı. Bu bir gerçek. Konu belgeleyici, röportaj fotoğrafı ise (fotoğrafın sanat olmaması), söylenen söz geçerli olabilir. Röportaj yapmak için objektif bir görüşten, olayın niteliğine ilişkin bir yargıya varmak lazım. Fotoğrafın bir başka yönü daha var: sübjektif yönü. Gazete röportajı ile şairi ayıran yön. Kalemi nasıl birçok şey için kullanabilirseniz, makineyi de öyle. Şair hangi vezinle, hangi kalıpla şiir yazmayı seçip, içeriği dolduracaksa, fotoğrafçı da kendine en uygun fotoğraf makinesini bulmakla yükümlüdür. Her iki dalda da sonuçta şiirsellik, estetik yoksa başarısızdır. Konuya saygılı yaklaşım büyük önem taşır. Fotoğraf makinesi objektif bir algılayış biçimi olarak bellendiğinden her fotoğrafın objektif bir görüntü olduğu kanısı yaygındır. Oysa fotoğraf çekileceği açıdan, çekileceği andan, çekenin görüş açısından kaynaklanan nedenle çok da çarpıtılabilir. O zaman çok tehlikeli bir silahtır.”<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T10:52:46.066Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" alt="Tahtakale 1954" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tahtakale 1954<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-30T10:53:15.734Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" alt="Anadolu 1956" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Anadolu 1956

Yıldızlı Bir Hikâye

Onun fotoğrafları savaş sonrası dönemde gündelik hayatın içinden, Anadolu’da akıp gitmekte olan zamanın içinden kesilmiş karelerdir. 1950’lerin İstanbul’u ve Anadolu’sunda çocuklar, kadınlar, işçiler… Yaşamın tüm canlılığı Yıldız Moran’ın fotoğraflarında yerini alır. 

Yaşamın Tüm Canlılığı

Hepimiz özledik değil mi? Belki kahveden uzak kalmadık; acı ve siyah tadını almak için illa dışarı adım atmaya gerek yok. Herkesin evinde kahve makinesi, moka potu, cezvesi var. Ama hiç işimizin olmadığı bir günde; “haydi gel bir kahve içelim”i, acı ve hatta bazen yanık kokan tadına eşlik eden o muhabbeti özledik. Bu özlemle; artık café, 3. dalga kahveci ve kahvehane gibi isimlerle dallanıp budaklanan bu kamusal alanın İstanbul’daki serüvenini merak ettim.&nbsp;İlk kahvehane: Kahve 12. yüzyıldan beri bilinse de Habeşistan, Yemen ve oradan İstanbul’a yolculuğu 16. yüzyıla kadar uzanıyor. İlk kahvehanenin şehirde ortaya çıkışına dair çeşitli rivayetler olsa da tarihlerin birbirini tutması bakımından en yaygın hikâye şu: Yüzyılı yarılamış Hakem adında bir tüccar ile Şamlı Şems adında bir efendi, dükkânlarını 1554 yılına denk gelen 962’de Tahtakale’de açmışlar. İlk başta kahve tüketimi için açılan mekânlar önce eşin dostun toplandığı, ziyafetlerin verildiği bir alandan; yaygınlaştıkça işsiz güçsüz takımının, görevden atılan din adamlarının, seferden dönen yeniçerilerin ve büyük rütbe sahiplerinin kaynaştığı bir mekân olmuş. Heterojen yapısıyla aslında ilk ortaya çıktığı dönemden bugüne toplumun sosyal ilişkilerini şekillendiren, gündelik deneyimlerin yaşandığı, toplumun kültürel dönüşümünün aynası bir kamusal alandan söz ediyoruz. Heterojen derken de o dönemin gözlüğüyle bakmak gerek tabii; kahvehaneler dönemin yapısı bakımından sadece erkeklerin temsil edildiği bir alan. Sınıfsal bakımdan bir heterojenlik söz konusu olsa da tarihçi Ralph H. Hattox’a göre farklı dinlerden insanların arasındaki engellerin “…bir fincan kahve, bir çubukluk tütün ve gevşetici bir satranç oyunuyla yıkılmaları bir hayli zordu.”<div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kötü şöhret:&nbsp;Kahve ve ona eşlik eden sohbetin tatlılığından olacak ki farklı sosyal zümrelerden insanların yarattığı kültürel birikim aynı zamanda siyasi iktidara karşı farklı fikirlerin yükseldiği bir kamusallığı beraberinde getiriyor. Böyle bir sosyalliğin ancak cami ve medreselerde yakalandığı bir dönemde kahvehaneler tabii “miskinlerin” buluşma mekânı ve fitne yuvası olarak çokça yaftalanmış. Fakat bu kötü şöhret yaygınlaşmasının önüne geçememiş; bu alanda çokça araştırması bulunan Ahmet Yaşar’a göre Kanuni Sultan Süleyman döneminde 50 olan kahvehane sayısı yüzyılın sonunda 600, 19. yüzyıl başlarında 2.500’e ulaşmış. Gençlerin sık ziyaretleriyle ve kültürün tüketildiği hatta üretildiği bir kamusal alan olmasıyla dönemin otoritelerinde şüphe uyandırması sanırım şaşırtıcı değil. 1700'lü yıllarda kahve satışı yetkisi belli bir zümrede toplanınca sokaklarda içine nohut ve fındık kabuğu karıştırılan kahveler satılmaya, yeniçeriler de bu hileye göz yumup para kazanmaya başlamış. Yani bir mafyalaşma söz konusu. Düzenli ordudan ziyade sabahtan akşama sefa sürenler olarak anılan yeniçerilerin sahibi olduğu kahveler çoğaldıkça bu kötü şöhret otoriteler tarafından ahlaki yozlaşmanın bir metaforu olarak resmedilmiş ve mekân kapatmalara uzanan bir baskı yaratmış.</div></div>Dönemin yeni medyası: Kahveye karşı oluşan bu karşıt görüşler kahvenin içilmesinden ziyade yarattığı kamusallığa yöneltiliyor. Çünkü kahveler o dönemde ticaret yapanların anlaştığı, seyyahların ve meddahların türlü hikâyeler anlattığı, seferlerden savaş anılarının biriktiği, saz şairlerinin atıştığı ve Ramazan’da Karagöz Hacivat oyunlarına sahne olan mekânlar. Hatta müşterilerin kendi aralarında örgütlenip çeşitli sosyal yardımlaşma girişimlerinde bulunduğu biliniyor. Ucu elbet iktidara dokunuyor; Prof. Dr. Cengiz Kırlı’ya göre kahvehaneler aslında devletle toplumun bir karşılaşma alanı. Hicvin ve siyasi eleştirinin alternatif pratiklere alan açtığı ve resmî söylemde çatlaklar oluşturan bir yeni medya da denebilir buna. Cumhuriyet döneminin siyasi kırılmalarıyla birlikte getirdiği propagandanın, yakın geçmişte vücut bulduğu kahvehaneler; 40’lı ve 50’li yıllarda üniversite öğrencilerinin kültürel yeniden üretim alanlarına, 70’lere gelindiğindeyse şiddetin vücut bulduğu, çatışmaların ortasında sıkışan mekânlara dönüşmüş. 12 Eylül sonrasını düşününce de ülkenin ekonomi politikalarındaki değişimleri yine kahvehanelerde gözlemlemek mümkün. Dolayısıyla kontrol mekanizmalarının gözleri ve elleri hep bu alanlarda dolaşmış, hatta bu pratik bana göre günümüze kadar ulaşmış. Dönemin erkekleri için şehirdeki örgütlenmeyi sürekli şekillendirmeye devam eden bu mekânlar o günden bugüne hâlâ sosyal etkileşim kalıplarını dönüştürmeye devam ediyor.&nbsp;KaynakçaYaşar, A . (2005). Osmanlı Şehir Mekânları: Kahvehane Literatürü . Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi , (6) , 237-256.Koçu, R. E. (1947). İstanbul Kahvehaneleri. Taha Toros ArşiviErkan, P. &nbsp;(2016, Nisan 5). Kahve ve İstanbul'da Kahvehaneler. Ahşaptan Betona, Mecidiyeden Jetona. Açık Radyo.

Aposto İstanbul

“Keyfe müptela bazı yaranı safa, hususen okur yazar makulesinden nice zürefa cem olur oldu; kimi kitap okur, kimi tavla ve satranca meşgul olur, kimi nev güfte gazeller getirüp masarifden bahsolunur.” - Peçevi

Tahtakale ile ilgili hikayeler