İklim değişikliğinin etkisiyle yıl başından beri aylık sıcaklık rekorlarının kırıldığı Bursa’da, şiddetli lodosla birlikte 1961 yılından beri kasım ayında görülen en yüksek sıcaklık termometrelere yansıdı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neler oluyor?:&nbsp;İstanbul, Kocaeli, Yalova, Bursa, Balıkesir, Manisa, İzmir ve Aydın’da etkisini gösteren kuvvetli lodosun etkisiyle hava sıcaklıklarında önemli bir yükselme yaşandı.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 4 Kasım tarihinde 4 şehir için turuncu, 8 şehir için sarı alarm vermişti.</li></ul></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bursa’da durum:&nbsp;Hava Forum tarafından yapılan açıklamada, Bursa’da hava sıcaklığının 32 dereceye çıkarak yeni bir aylık sıcaklık rekorunu kırdığı belirtildi. Bu, şehir için kaydedilmiş en yüksek kasım ayı sıcaklığı demek.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 0px; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sosyal medya platformu X’te yapılan <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/HavaForum/status/1720773586430927327?ref_src=twsrc%5Etfw" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">paylaşım</a>da, "Bursa’da 32.0°C ile tarihin en yüksek kasım ayı sıcaklık rekoru kırılmıştır. Daha önceki rekor 1961 yılında 31.0°C ile kaydedilmişti." denildi.</li></ul></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birkaç adım geriden: Fosil yakıtların kullanımı, özellikle kömür, petrol ve doğalgaz gibi insan kaynaklı faaliyetlerin bir sonucu olan iklim değişikliği Türkiye’nin farklı bölgelerinde, bazı yerlerde ani ve şiddetli yağışlar şeklinde, bazı yerlerde de normalin üstünde sıcaklıklarla kendini gösteriyor.</li></ul>

Angst

Kuvvetli lodosun etkisiyle hava sıcaklıklarında önemli bir yükselme yaşandı.

Bursa’nın en sıcak kasım ayı

Gezegenimiz, yoğun bir sıcak hava dalgası altında. Bir zamanlar sadece yaz aylarına özgü olan ve genellikle kısa bir rahatsızlık olarak görülen bir olgudan, son yıllarda giderek daha yaygın ve etkili hâle gelen, oldukça tehdit dolu bir "kronik hastalık"&nbsp;şekline dönüşen bir durum olarak tanımlayabiliriz. Şehirler, genellikle tüketim merkezleri olarak görülüyor. Son yıllarda, biraz da beklenen bir dönüşümle şehirlerin tüketimden üretim merkezine dönüştüğünü ifade edebiliriz—ama sıcak hava üretim merkezine.Yakın geçmişte yaygın olarak kullanılan "küresel ısınma," geçmişte, çölleşme, deniz seviyesinin yükselmesi ve aşırı hava olayları gibi daha geniş ölçekli sorunlarla ilişkilendiriliyordu. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, sıcak hava dalgalarının kent yaşamı üzerindeki etkisine dair daha derin bir anlayış sunuyor. Çünkü etkiler gittikçe daha ölümcül hâle geliyor. Örneğin, ABD’nin Pacific Northwest bölgesinde 2021 yılında yaşanan sıcak hava dalgası, türler arası ölümlere sebep olmuş ve bu durum, şehirlerin iklim krizine ne kadar hazırlıksız olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2021/jul/08/heat-dome-canada-pacific-northwest-animal-deaths#:~:text=2%20years%20old-,%27Heat%20dome%27%20probably%20killed%201bn%20marine%20animals,on%20Canada%20coast%2C%20experts%20say&text=More%20than%201%20billion%20marine,ecosystems%20unaccustomed%20to%20extreme%20temperatures" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">göstermişti</a>.<img src="https://images.aposto.com/2023/6/4/1689278311133.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Pacific Northwest bölgesinde 2021 yılında yaşanan sıcak hava dalgası ve ölüm oranları Kaynak:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/interactive/2021/08/11/climate/deaths-pacific-northwest-heat-wave.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The New York Times</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Isınan gezegen ve değişen iklim: <a fr-original-style="" href="https://archive.ipcc.ch/ipccreports/tar/wg2/index.php?idp=353" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">IPCC raporları</a>ndan da görülebildiği üzere, 1950’lerin başında başlayan sıcak hava dalgalarının frekansı ve süresi, gözle görülür bir şekilde artmış. Bu değişim, 2019’da Avrupa kıtasını saran rekor kıran sıcak hava dalgasını da anımsatıyor. Fransa’da termometrelerin <a fr-original-style="" href="https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2019/09/09/fransada-asiri-sicaktan-bin-435-kisi-oldu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">46 derece</a>yi gösterdiği, 1435 kişinin hayatını kaybettiği ve tarihe "kavrulan yaz" olarak geçen dönemden bahsediyoruz.Kısacası sıcak hava dalgalarının etkileri, terli bir alınla sınırlı kalmıyor; çok daha geniş bir yelpazeye yayılarak tarım sektöründe hasat kaybıyla karşı karşıya kaldırıyor. Su kaynaklarını tehdit altında bırakıyor. Ormanların yangınlarla yok olmasına sebep oluyor ve canlıların sağlığı ciddi biçimde etkileniyor.Dolayısıyla, sıcak hava dalgaları, küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin sadece bir sonucu değil, aynı zamanda alametifarikası demek çok da abartı olmayacak. İklim krizinin üstesinden gelmek ve sıcak hava dalgalarının etkilerini hafifletmek adına, hem yerel hem de küresel düzeyde, sürdürülebilir enerji, yeşil altyapılar ve düşük karbonlu yaşam biçimlerini teşvik eden politikalara acilen ihtiyaç duyuluyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünyada ve Türkiye’de durum</h2>ABD’nin büyük şehirlerinde sıcak hava dalgaları, 1960’larda yılda ortalama iki kezden, 2020’lerde yılda altıdan fazla keze kadar daha sık meydana gelmiş. 50 büyük şehirdeki ortalama sıcak hava dalgası mevsimi, 1960’lara kıyasla 49 gün daha uzun. Bu göstergede yer alan 50 metropoliten alandan 46’sı, 1960’larla 2020’ler arasında sıcak hava dalgası sıklığında istatistiksel olarak anlamlı bir artış <a fr-original-style="" href="https://www.globalchange.gov/browse/indicators/us-heat-waves" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaşamış</a>.Kayıtların 122 yıl önce başladığı Hindistan’da 2022’nin Mart ayı, <a fr-original-style="" href="https://www.worldweatherattribution.org/climate-change-made-devastating-early-heat-in-india-and-pakistan-30-times-more-likely/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">en sıcak ay olmuş</a>. Pakistan’da, yine 2022 Mart ayında dünya çapında en yüksek pozitif sıcaklık sapması kaydedilmiş ve birçok bireysel hava durumu istasyonu ay boyunca aylık tüm zamanların en yüksek sıcaklıklarını kaydetmiş. Aynı zamanda Pakistan’da normal yağışın %62’sinden daha az, Hindistan’da da normalin %71’i altında yağış bildirilmiş. Sıcak hava dalgası, aynı yılın nisan ayı boyunca devam etmiş ve ayın sonuna doğru ilk zirvesine ulaşmış. 29 Nisan’a gelindiğinde, Hindistan’ın %70’i sıcak hava dalgasından etkilenmiş hâldeymiş.Türkiye’den:&nbsp;Peki 2023’ün Ağustos ayında İstanbul, Ankara, Eskişehir veya İzmir’de bir hafta boyunca 40 derecenin üzerindeki sıcaklara maruz kalsa ne yaşanır? Güncel durumda sıcak hava dalgalarının sıklığı ve yoğunluğu artıyor. Türkiye de bu küresel trendin dışında değil. Yerel iklim verileri, son 40 yılda Türkiye’deki sıcak hava dalgalarının yoğunluğunun ve sıklığının arttığını gösteriyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Elimizdeki veriler, 1950’li yıllarda mayıs ve eylül ayları arasında yılda 1 kez sıcak hava dalgası olurken, son yaptığımız çalışma ortaya koydu ki bu değer 9 kat artış gösterdi. Çok daha sık sıcak hava dalgasına maruz kalıyoruz. Sıcak hava dalgasının süresi de uzadı. Bu hafta yaşayacağımız sıcak hava süreci yaklaşık 7 gün devam edecek. Ölçülen sıcaklıklarda çok büyük bir anormallik yok fakat daha sık ve daha uzun sıcak hava dalgalarını yaşıyoruz. Örnek verirsek, 2020 yılının mayıs ayında Ödemiş, Nazilli, Dalaman istasyonlarda 15 Mayıs’ta ölçülen hava sıcaklığı 43 dereceye ulaştı. O yıl zeytin, narenciye, portakal üretiminde düşüş ortaya çıktı.</blockquote>— <a fr-original-style="" href="https://www.haberturk.com/izmir-haberleri/103663360-turkiyede-gorulen-sicak-hava-dalgalari-9-kat-artti-suresi-uzadi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Erlat</a><img src="https://images.aposto.com/2023/6/4/1689235125564.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.84" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.worldbank.org/tr/country/turkey/brief/key-highlights-country-climate-and-development-report-for-turkiye" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türkiye İklim ve Kalkınma Raporu</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Özellikle büyük şehirler, çarpık kentleşme, betonlaşma ve yeşil alan eksikliği gibi sorunlarla sıcak hava dalgalarının etkilerini daha yoğun bir şekilde hissediyorlar. Bu mekânlar, asfalt ve beton yapılarla dolu olduğu için, güneş ışığını emerek ve daha az bitki örtüsüne sahip olmasından etkilenerek (daha az gölge ve buharlaşma sağladığı için) "ısı adası" etkisi yaratıyorlar.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ne yapılabilir?</h2>Birçoğumuz, klima kullanımını artırmak gibi çözümlere eğilimliyiz. Bu elbette oldukça doğal. Güncel durumda enerji tüketimini artıracağı için, iklim krizini daha da kötüleştirebilir düşüncesi de akla geliyor elbette. Bu, yalnızca bireyin sorumluluğuna yüklenmeden sürdürülebilir çözümler üzerine konuşmayacağımız anlamına gelmiyor.Öncelikle şehir planlamamızı gözden geçirmek gerekiyor. Şehirlerimizde daha fazla yeşil alan yaratma ve binaların tasarımını, doğal hava akışını teşvik edecek şekilde yeniden düşünme yoluna gidebiliriz. Singapur’un <a fr-original-style="" href="https://eresources.nlb.gov.sg/history/events/a7fac49f-9c96-4030-8709-ce160c58d15c" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Garden City</a> yaklaşımı, yeşil bina ve şehir planlama konusunda ilham verici bir örnek.Türler arası eşitliğe ve sürdürülebilirliğe dayalı çözümler, ısı adalarını yeşil oazislere dönüştürebilir. Şehir planlamacıları ve politika yapıcılar, özellikle yeşil alanların ve ağaçlandırmanın artırılması, yeşil çatılar ve dikey bahçeler gibi kentsel yeşil alanların teşvik edilmesi ve enerji verimli binaların inşası gibi stratejileri uygulayarak bu dönüşümü gerçekleştirebilir. Mesela Rotterdam’daki su taşkınlarına karşı direnci artırmak için yeşil çatılar aktif bir şekilde teşvik ediliyor.Sıkça konuşulanlar, tekrar:&nbsp;Geniş anlamıyla tüketiciler ve işletmeler olarak enerji tüketimimizi azaltabilir ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yapabiliriz. Zira Türkiye, güneş ve rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynakları konusunda büyük bir potansiyele sahip. Hükümetler, iş dünyası ve sivil toplum, iklim krizi konusunda daha fazla bilinçlendirme yapabilir ve bireylerin, iklim dostu davranışları benimsemeleri için teşvikler sunabilir. Belki de bu yazı bir hatırlatma yerine geçebilir, ne kadar 101 bilgilerine odaklanıyor olsa da.İklim krizi, bir ölçüde, sıcak hava dalgalarının artışı anlamına geliyor. Ancak bu, aynı zamanda, bize, şehirlerimizi, toplumlarımızı ve ekonomilerimizi, bu duruma uyum sağlama ve onunla başa çıkma konusunda yenilikçi ve sürdürülebilir çözümler bulma fırsatı sunuyor.

Sıcak hava dalgalarının tarihsel değişimi ve neler yapabileceğimiz üzerine.

Sıcak hava dalgaları: Şehirde tarihsel süreç ve çözüm yöntemleri

Avrupa son yılların en büyük sıcak hava dalgasıyla karşı karşıya. Birleşik Krallık, Fransa, Portekiz, İspanya, Yunanistan ve Hırvatistan gibi birçok Avrupa ülkesi, haftalardır orman yangınlarıyla mücadele ediyor. Kuraklığın meydana geldiği kıtada hava kirliliğinde de artış yaşandığı ifade ediliyor.AB Komisyonu Ortak Araştırma Birimi (JRC) Avrupa'nın son 500 yılın en kurak dönemini geçirdiğini bildirdi. Hazırlanan raporda, Avrupa genelinde akarsularda da su seviyelerinin azaldığına, hidroelektrik santrallerindeki üretimin düştüğüne, diğer güç santrallerindeki soğutma sistemleri ile akarsu taşıma sektörünün olumsuz etkilendiğine <a fr-original-style="" href="https://www.birgun.net/haber/rapor-avrupa-son-500-yilin-en-kurak-donemini-yasiyor-400091" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dikkat çekildi</a>.&nbsp;Kuraklığın yanı sıra yüksek hava sıcaklığı insanları da etkiliyor. Politico Europe’un haberine göre; temmuz ortasında özellikle 18-20 Temmuz arasında Avrupa’da sıcaklık zirveyi gördü. 40 dereceye ulaşan sıcaklıklarda Avrupa’nın çoğu ülkesinde hayatını kaybeden insan sayısının arttığı gözlemlendi.&nbsp;Öyle ki Almanya'da söz konusu haftada ilk belirlemelere göre Covid-19 kaynaklı olanlar hariç son 5 yılda görülenden 3 bin tane fazla ölüm kayıtlara <a fr-original-style="" href="https://www.ntv.com.tr/dunya/avrupada-asiri-sicaklar-binlerce-kisi-hayatini-kaybetti,v5cUcrdZN0yOTu-WkalLLQ" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geçti</a>. Birleşik Krallık’ta da aynı dönemde 1180 kişi hayatını kaybetti. Termometrelerin 45 dereceyi gösterdiği İspanya ve Portekiz'de de temmuz ortasında ölümler, önceki yıllara göre en yüksek seviyeye ulaştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden? Uzmanlar aşırı sıcakların, solunum rahatsızlıkları, kalp hastalıkları ve alzheimer gibi hastalıkları bulunan kişiler için risk faktörü olduğunu belirtiyor. Ayrıca kıtadaki yaşlı nüfusun fazla olmasının da ölümlerde etkisinin olduğu <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/dunya/avrupa-gunlerdir-sicak-hava-dalgasiyla-mucadele-ediyor/2650604" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendiriliyor</a>.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rekorlar kırıldı: Temmuz 2022’de Macaristan'da 24 Temmuz'da başkent Budapeşte bölgesinde gece termometreler 25,4 santigrat dereceyi gösterdi. Bu, 128 yılın sıcaklık rekoru olarak açıklandı. Birleşik Krallık’ta 19 Temmuz'da hava sıcaklığı öğle saatlerinde 40 dereceyi aşarak ülke tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. Almanya'da, 20 Temmuz'da yılın en sıcak günü 40,3 santigrat dereceyle Bad Mergentheim-Neunkirchen'de kaydedildi. İsviçre’de bazı kentlerde sıcaklığın 35 derecenin üzerine çıkmasıyla hükümet, ülkede alarm seviyesini 3'e yükseltti.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sıcaklık neden artıyor?&nbsp;</h2>Uzmanlar, sıcaklık artışını iklim değişikliğinin bir sonucu olarak yorumluyor. Dünyadaki ortalama sıcaklığın büyük ölçüde sera gazındaki ciddi artış ve fosil yakıt kullanımının karbondioksit (CO2) birikimini artırması nedeniyle sanayi öncesi seviyelerden bu yana 1,1 derece arttığı açıklandı. Küresel ısınmayı en çok etkileyen nedenlerden biri olan karbondioksitin de atmosferdeki konsantrasyonunun 1750 ile 2020 yılları arasında %48 yükseldiği saptandı. CO2 birikimi, Avrupa dâhil olmak üzere dünya genelinde ısı dalgası olaylarını daha yoğun ve daha sık hâle getirdi.Uzmanlar ayrıca, sıcak havanın Kuzey Afrika’dan geldiğinin de altını çiziyor. Hava taşınımının önümüzdeki yıllarda da etkili olması bekleniyor.&nbsp;<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/ScottDuncanWX/status/1548728369738661891" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/7/2022-08-23T12:20:23.098Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Yakın tarihli bir çalışmaya göre, sanayi öncesi iklimde herhangi bir yılda meydana gelme olasılığı 10'da bir olan bir sıcak hava dalgası, şimdi ortalama olarak neredeyse üç kat daha sık meydana gelecek ve 1,2 derece daha sıcak <a fr-original-style="" href="https://tr.euronews.com/2022/07/19/iklim-krizi-avrupadaki-sicak-hava-dalgasinin-kaynagi-ne" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olacak</a>. Hükümetler emisyonları azaltma taahhütlerini yerine getirseler bile, bu tür sıcak hava dalgaları önümüzdeki on yıllarda daha sık devam <a fr-original-style="" href="https://www.politico.eu/article/europe-heat-wave-spain-portugal-france-uk-belgium-germany-temperatures/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">edecek</a>.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ya şimdi?</h2>Başta bahsettiğimiz gibi, Avrupa’da sıcak hava dalgasının etkisini sürdürmesi bekleniyor. Bu sırada ülkelerin geçtiğimiz yıl gerçekleşen COP26’da taahhüt ettiği kömür kullanımının aşamalı olarak azaltılması taahhüdü, emisyon azaltma planlarının düzenli olarak gözden geçirilmesi ve gelişmekte olan ülkelere daha fazla finansal destek gibi kararlarının ne kadar gerçekleştirildiği de bir muamma. Öte yandan bu kararların sıcaklık ve iklim değişikliği üzerinde ne kadar etkisi olacağı da ayrı bir tartışma konusu.&nbsp;Tüm bunların yanında Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle yaşanan ciddi boyuttaki enerji krizi de iklim politikalarını etkiliyor. Uzmanların bir kısmı yeşil enerji politikalarının rafa kaldırılarak Avrupa ülkelerinin doğal gaz tedarik etmek için Orta Doğu ülkelerinin yardımına başvuracağını ve ısınma için kömüre devam edeceğini savunurken bir kısmı da yeşil enerji politikalarında uygulamalara hız verileceğini savunuyor.&nbsp;Öte yandan büyük şirketlerin de ülkelerin iklim politikaları kapsamında verdikleri taahhütlerin ne kadarını gerçekleştirdiği de tartışılan konular arasında.&nbsp;“Artan sıcaklıklar” odak sayımızda hem ülkelerin politikalarını, hem şirketlerin bu konudaki tavırlarını incelerken bir yandan da artan sıcaklıklara yönelik ünlülerin eylemlerine uzanıyoruz.İyi okumalar.

Aposto Gündem

Sıcaklık neden artıyor?

Sıcak hava dalgaları

• Avrupa'da, bazı ülkelerde termometrelerin 45 dereceyi gördüğü aşırı sıcaklar yüzünden geçtiğimiz ay binlerce kişinin yaşamını yitirdiği bildirildi. Aşırı sıcaklar ve susuzluğun solunum rahatsızlıkları çekenlerle kalp hastalarının yanı sıra alzaymır gibi hastalıkları bulunan kişiler için risk faktörü olduğu kaydedildi.

Geçtiğimiz hafta içerisinde 2021 yılının tarihte yaşadığımız en sıcak beşinci yıl olduğu açıklandı. Gazete başlıklarını bu şekilde okuduğumuzda, çoğumuzun aklına değişik şeyler gelebilir. O nedenle bu basit kavramı parça parça açıklamaya çalışacağım.Öncelikle, bilim insanları yeryüzünün ortalama sıcaklığını yaklaşık iki yüz yıldan beri modern sayılabilecek termometrelerle ölçüyorlar. İki yüz yıl önce gezegenimizin her tarafında modern termometreler yoktu. Ancak çoğu yere bu termometrelerin yayılmış olması ve o zaman yapılmış olan ölçümlerin bugünkülerle kıyaslanarak düzeltilmesi sonucu, son iki yüzyılda yaşamış olduğumuz ortalama sıcaklıkları epey yüksek doğrulukla bilebiliyoruz. Dolayısıyla, 2021 yılında yaşadığımız ortalama sıcaklıkların en azından iki yüz yıldır görülmediğine eminiz.İlk kaba termometreyi bundan dört yüz yıl önce Galileo Galilei’nin icat ettiğini biliyoruz. Ölçümler kaba da olsa, dört yüz yıldır yeryüzünde sıcaklıklar ölçülüyor. Bunun yanında sıcaklıkların ne seviyede olduğunu anlatacak çok sayıda yazılı betimleme olduğundan oldukça doğru değerlere ulaşmamız mümkün. Özellikle çiçeklerin ne zaman açtığı, meyvelerin ne zaman olgunlaşıp, ne zaman ortadan kalktıkları ortalama sıcaklıklar açısından ciddi sayılabilecek bilgiler sağlıyor. Bunun da ötesinde, ağaç halkaları ve sarkıt ve dikitler gibi kaynaklar da bize yeryüzünün ortalama sıcaklığı konusunda oldukça kesin bilgiler veriyor.Daha da geriye gittiğimizde, deniz ve göl tabanlarından alınan çamur örnekler ve buzullardan alınan buz kalıplarının incelenmesi sıcaklığı belirlemeye çalıştığımız süreyi milyonlarca yıla çıkartabiliyor. Bu şekilde 2021 yılına baktığımızda, en azından insan yeryüzünde var olduğundan beri yaşanan en sıcak beşinci yıl olduğunu söyleyebiliyoruz. Elbette yeryüzünün oluşumundan bu yana daha sıcak zamanlar olmuş. Özellikle, ilk oluştuğu sırada yeryüzü neredeyse bir ateş topu şeklindeymiş. Ama bugüne yakın zamanlarda Dünya’nın atmosferi kararlı bir hale geldiğinden son birkaç milyon yılın bugüne benzer şartlarda yaşandığını biliyoruz.İkinci olarak, “2021 beşinci en sıcak yıl olduğuna göre havalar gittikçe soğuyor olamaz mı?” sorusu aklınıza gelebilir. Bunu da şöyle açıklamalıyız:&nbsp;Küresel ısınma olmadan bile yeryüzünün ortalama sıcaklığı yıldan yıla değişir. Bazı yıllar ortalamadan sıcak, bazı yıllar da oldukça serindir. Bilim insanları bu oynaklığın içerisinde de bir düzen arayışında olmuşlardır. Uzun süren çalışmalar sonucunda bulunan unsurlardan biri, Pasifik Okyanusunda oluşan bir döngüdür. El Nino adını verdiğimiz ve aylarca süren bu olay sırasında, Güney Amerika’nın batı kıyılarındaki okyanus suları normalden daha sıcak olur.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/0/4/1642093962319.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">El Nino etkisi, NASAYalnız bu ısınma sadece o bölgeyi etkilemekle kalmaz, ülkemiz de dahil olmak üzere her yerde hava olaylarında değişiklikler yaşanır. El Nino dönemlerinde, yeryüzünün ortalama sıcaklığı normalin üzerinde seyreder. Küresel ısınma öncesi rekor sıcaklıklar hep El Nino dönemlerinde ölçülmüştür. Bunun tam tersinde Peru açıklarındaki okyanus suları normalde soğuk olduğu zaman da yeryüzünün ortalama sıcaklığı düşer. Bu olaya da La Nina adı verilir.1998 ve 2016 yılları çok şiddetli El Nino olaylarının görüldüğü yıllardı ve her iki yıl da uzun süre en sıcak yıl ünvanını korudular. Bir yılın ortalamadan sıcak ya da serin olmasını ve bunun önemini değerlendirirken, küresel etkisi olan olaylara da dikkat etmemiz gerekir. Üst üste birkaç kuvvetli El Nino döneminde sıcaklıklar ortalamaların altında kalıyorsa, bu incelenmeye değerdir. Ancak 2021 gibi üst üste birkaç kuvvetli La Nina döneminde sıcaklıkların ortalama artış civarında kalıyor olması küresel ısınmanın azaldığı anlamında değerlendirilemez çünkü 2021 yılının &nbsp;kuvvetli sayılabilecek bir Lan Nina etkisinden dolayı 2016 yılından daha serin olacağını tahmin etmek güç değildi. Benzer şekilde 2022 yılı da La Nina etkisi altında geçeceğinden muhtemelen en sıcak yıl olmayacak. Ancak, daha yılın ilk haftasından 2022’nin en sıcak dört ya da beşinci yıl olabileceği öngörülüyor.Fazla da sıcak olmadığı düşünülen 2021 yılının ülkemize getirdiği iklim felaketlerini hatırlayacak olursak, bu durumda bile ne derece kötü sonuçlarla karşılaştığımızı düşünmemiz gerekir. Bunun da anlamı 2022 için hazırlıklı olmamız ve bir dahaki El Nino senesi için de çok daha fazla hazırlık yapmamız gerektiğidir.

Dünyahali

2022 için hazırlıklı olmalıyız.

En Sıcak Beşinci Yıl: 2021

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.unep.org/resources/adaptation-gap-report-2021" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2021 Uyum Açığı Raporu yayımlandı</a></h3>Birleşmiş Milletler Çevre Programı, iklim değişikliğine uyumu konu alan “<a fr-original-style="" href="https://www.unep.org/resources/adaptation-gap-report-2021" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Uyum Açığı” raporlarının 6. baskısını</a> yayımladı. İklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlanması, en az sera gazı salımlarının azaltılmasını hızlandırmak kadar önemli. 1,5-2 derecelik ısınmada bile gerçekleşecek olan değişikliklere hazırlık yapılması, olumsuz etkileri en aza indirgemede önemli rol oynuyor.2021 Uyum Açığı Raporu’ndan bazı önemli noktalar şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim uyumu için sağlanan finansmanın acilen hızlandırılması gerekiyor.&nbsp;Gelişmekte olan ülkelerde uyumun maliyeti, şu an sağlanan kamusal finansmandan beş ila on kat daha fazla durumda. Uyum için gerekli olan ile gerçekte sağlanan finansman arasındaki fark gittikçe büyüyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">COVID-19 pandemisine rağmen, iklim değişikliğine uyum, dünya genelinde politika ve planlamaya giderek daha fazla dahil oluyor. Tüm ülkelerin yaklaşık yüzde 79'u ulusal düzeyde en az bir uyum planlama aracını benimsemiş durumda. Bunun yanında başka bir olumlu gelişme ise uyum planlamasının yeterlilik ve etkililik göstergelerinin, 2020 yılına kıyasla olumlu eğilimler gösteriyor olması.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uyum maliyetlerine ilişkin yeni tahminler ve gelişmekte olan ülkelerde uyum için gereken finansman, daha önce öngörülene kıyasla çok daha yüksek durumda. Gelişmekte olan ülkeler baz alınarak yapılan analize göre, finansmana en çok duyulan sektör yüzde 26 ile tarım, ardından ise yüzde 23 ile altyapı geliyor.</li></ul>Bu yılın Uyum Açığı Raporu genel olarak, ulusal düzeyde uyum planlaması, finansmanı ve uygulanmasında ilerleme sağlanması için dünyada daha istekli eylemlerin gerektiğinin altını çiziyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/2/1637049121831.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="8.46" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.metoffice.gov.uk/about-us/press-office/news/weather-and-climate/2021/2c-rise-to-put-one-in-eight-of-global-population-at-heat-stress-risk" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2 derecelik artışta 1 milyar kişi ısı stresi altında olacak</a></h3>Meteoroloji Ofisi, kuraklık, sel ve sıcak hava dalgası risk haritalarından faydalanarak hazırladığı analizi yayımladı. Kullandıkları haritalar, büyük bir uluslararası ekip tarafından yürütülen <a fr-original-style="" href="http://www.helixclimate.eu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">HELIX projesi</a> kapsamında hazırlandı. &nbsp;Yaptıkları analize göre;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu yüzyılın sonunda küresel sıcaklık artışı 2 dereceyi bulursa, aşırı sıcak ve nemden etkilenen insan sayısı 15 katına çıkarak yaklaşık 1 milyar seviyesine ulaşabilir.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eğer ısınma 4 dereceyi bulacak olursa, dünya nüfusunun yarısı bu durumda olabilir.&nbsp;</li></ul>Isı stresi göstergesi için sınır değer olarak, uluslararası standart olan ıslak termometre sıcaklığının 32 dereceye ulaştığı durum kullanıldı.&nbsp;Meteoroloji Ofisi’nden Dr. Andy Hartley şunları söyledi: “Islak termometre sıcaklığı 32 derecenin üzerine çıktığında insanlar aşırı risk altında oluyorlar. Savunmasız durumda olan ve açık havada çalışan kişiler, sağlık açısından daha da büyük risk altına giriyorlar. Günümüzde, ıslak termometre sıcaklığının 32 derecenin üstünde olması Hindistan gibi bölgelerde görülüyor. Analizimize göre, eğer sıcaklık artışı 4 dereceyi bulacak olursa, bu durumun hemen hemen her kıtada geniş kitleleri etkileyeceğini gösteriyor.”

termometre ile ilgili hikayeler