<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başlangıç 🌱</h3>Ortaokulda, bir öğle yemeği sırasında bir köftenin içinin pembe olduğunu görüp vejetaryen olduğumda 13 yaşındaydım. O güne kadar sadece bir vejetaryenle daha tanışmıştım: Kaliforniya’da yaşayan, benden üç yaş büyük kuzenim. O hayatımda olmasaydı et yememenin bir seçenek olduğunu düşünür müydüm bilmiyorum.13 yaşımda önce kırmızı etten, sonra tavuk ve deniz ürünlerinden uzaklaştığım birkaç ayda bilmediğim bir diğer şey, hayatımın geri kalanı boyunca bu kararın tartışmaya açık görüleceğiydi. Çoğunlukla sofrada, karşımda oturan kişinin eti, tavuğu, balığı gelmeden hemen önce gelen “Nasıl vejetaryen oldun?” sorusunun cevabını, uzun yıllar herkesin yemeği bittikten sonra, sıra tatlıya geldiğinde verdim.&nbsp;Benim için bu sorunun cevabı hiç zor değil: Pişmemiş etle karşılaştığım ilk anda onun kendi kolum ya da bacağından hiçbir farkı olmadığını anladım ve ölü bir canlıyı yiyor olmak, bunun “normal” olması beni dehşete düşürdü.&nbsp;Bu senelerdir sorgulamadan yediğim şeyin aslında bana çok benzeyen bir canlı olduğu ayrımına vardıktan sonra “Neyse” deyip başladığım yere dönemedim, zaten dönmek de istemedim. Türkiye’de büyüyen pek çok çocuk gibi, bu süreçte ilk aklıma gelen asla görmemem—dolayısıyla aslında asla yaşanmaması gereken Kurban Bayramı sahneleri oldu. Mesela, yeşil bir alanda koyun kesen erkekler, toprakta bir çukura bırakılmış, üzerinden buhar çıkan, kara sineklerin konduğu sakatatlar ve kan kokusu.Et yiyenler için yazının burasında durmak çok kolay. Ama görmek istemediğimiz şeyler aslında olmaması gereken şeyler ve biz bakmadığımızda da olmaya devam ediyor. Bir canlının hayatına dair detayların—örneğin yavrusuyla arasındaki ilişki, bir insanın tabağında burger olarak belirmeden önce iki ya da dört ayağı olduğu, seçim yapma şansı olsa öldürülmeyi değil özgürce yaşamayı seçeceği gibi—resimden çıkarılıp sanki bunlar hiç yokmuş gibi davranılması, et ve süt endüstrisinin varlığını sürdürmeye ve kâr etmeye devam etmesini sağlıyor. Çok az hepçilin hâkim olduğu birkaç bilgi: Süpermarketteki etlere karbonmonoksit enjekte edilmese rengi alışılmış pembe ya da kırmızı değil, yeşil ya da gri olurdu. Yumurta için üretilen ve kullanılan tavukların çoğu, hayatlarını A4 kağıdı kadar bir alanda geçiriyor, bu kadar ufak bir alanda kendilerine ve birbirlerine “zarar vermemeleri” için gagaları kesiliyor. Yoğurt, peynir, süt ve hatta çikolata reklamlarından alışık olduğumuz&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://haberler.tvd.org.tr/2024/01/26/sutas_ticaret_bakanligi_reklam_kurulu_baskanligi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“mutlu” inekler</a>, hayat döngüleri boyunca tecavüzle hamile bırakılıp yavrularından zorla ayrılıyor. Bunlara ek olarak, bazılarımız diş fırçasını, pipetini, sürekli yanında taşıdığı termosunu düşünedursun, okyanuslardaki plastik atıkların %75’i balıkçılık endüstrisine ait.Ve biz, kendisini iyi kalpli ve “etik” kutularına koyanlarımız dahi, tüketimimizle bu düzeni var etmeye devam ediyoruz.&nbsp;Bu yazıyı rakam ve istatistiklere boğmayacağım, ama bu parantezi kapatmadan önce iki ufak bilgiden daha bahsetmekte fayda görüyorum. Hayvansal tarım, küresel ısınmanın ikinci en büyük sebebi, ayrıca doğrudan su ve toprak kirliliği, biyoçeşitlilik kaybı ve ormansızlaşmaya neden oluyor.&nbsp;Suyun gittikçe daha az ve değerli olduğu (ve olacağı) bir dünyada, bir kilo etin üretimine yaklaşık 15 bin litre su harcanırken, hâlâ “normal” sayılan beslenme biçiminin hepçil olması tamamen kültürel.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Vejeteryanlıktan veganlığa</h3>Vejetaryen oluşumla kararlı ve tam zamanlı bir veganlığı seçmem arasında tam 23 yıl var. Aradan geçen zamanda dünyada vejetaryenlik yerini veganlığa bıraktı, ürünlerin çeşitliliği ve ulaşılabilirliği baştan sona değişti. Yazarken yüzüme gülümseme getiren bir cümle: Ben üniversitedeyken Beyoğlu’nda üç tane vejetaryen restoranı vardı: Zencefil, hemen yanındaki (“köfte”lerini özlediğim) Parsifal ve Büyük Parmakkapı Sokak’taki Nature and Peace (benim gibi bu üçlüde tatlı hatıralarınız varsa let’s get you to bed.) Aynı dönemde bildiğim kadarıyla İstanbul’da falafel sadece 360 ve bugün hâlâ açık olan Talimhane'deki Falafel House’ta yapılıyordu. Bunun dışında burger yemek istediğimizde evde yeşil mercimek ya da pancarla bazen tutan, bazen tutmayan bir köfte yapıyorduk.Bugün daha çok insanın vegan olmasında internetle beraber bilgi, literatür ve komünitelerin erişilebilir olmasının da büyük payı var. Bununla bağlantılı olarak vegan beslenen kişilerin sayısı arttıkça et ve sütün yerini tutan ürünlerin&nbsp;(ki aslında bunlara erişmek elzem değil)&nbsp;hem fiyatı düşüyor hem de erişilebilirliği artıyor.Peki, her birimizin farklı bir internete baktığı gerçeğini bir kenara bırakırsak, 2024’te insanlar nasıl hepçil beslenmeyi ısrarla tercih edebiliyor? Bazıları için çocukluktan başlayarak çok açık görünen bir seçim, bir cinayetin azmettiricisi olmak ya da olmamak, bazı diğerlerine neden bu kadar açık görünmüyor?&nbsp;Benim iyi niyetli bakış açıma göre, film teorisinde “inanmazlığın askıya alınması” (willful suspension of disbelief) dediğimiz şeyin yardımıyla. İçine doğduğumuz ve büyüdüğümüz sistemler, mezbahada öldürülen ya da süt üretimi için zorla insemine edilen büyükbaş hayvanları sadece orada çalışanların göreceği şekilde duvarlar arkasına kapatırken, aynı hayvanları zeki ve duyguları olan birer canlı değil sadece bir “ürün” olarak gösteriyor. Tavuk göğsü, wagyu beef burger, Adana kebap, tabağa vücudundan bir parça giden hayvan hiç yaşamamış da, sanki var olduğu andan itibaren bir yiyecekmiş gibi gösteriliyor. Tabağınızdaki “şey”in aslında kadavra olduğunu unutmak isteyince, düşünmeyince onu yemek daha kolay oluyor. Özetle, bu yazıya gelecek yorumlarda söyleneceğinin aksine, şu anda et yiyen insanlar bir hafta mezbahada çalışsa çok azı et yemeye devam edebilir.Politik taraftan bakıldığındaysa, hayvansal ürünleri kendi “hakkı” gibi görmek ve çok düşünmeden tüketmeye devam etmek, muktedir olmanın ve kendini üstün görmenin bir yolu. Bu duruşun köklerini gerek semavi dinlerin, “tüm bitki ve hayvanlar insan için yaratılmıştır” argümanında, gerek dünyadaki tüm güçlülerin “kimin haklı, kimin suçlu olduğuna, dolayısıyla kimin yaşamaya, kimin ölmeye değer olduğuna biz karar veririz” yaklaşımında görmek son derece mümkün. Aynı lensten baktığımda, Türkiye politik anlamda kendi tarihinin en çürümüş dönemlerinden birinden geçerken ülkenin kapak yüzünün ölü hayvan bedeni tokatlayan Nusret olması beni şaşırtmıyor. Veganlığın kuir feminizm ve punk gibi etik arayışına sahip hareket ve altkültürlerle sıklıkla yan yana durması da elbette tesadüf değil.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/0/6/1706356918735.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.36" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Peynirle Natürmort, Floris Claezs van Dijck, 1615'ler. Rijksmuseum'un izniyle.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Normal”in Gücü</h3>Son yıllarda vejeteryanlıktan veganlığa geçerken—ki bu birkaç farklı deneme gerektirdi—başkalarının nasıl hâlâ et yiyebildiğini ilk defa anladığımı düşündüm. Bundan beş-altı yıl önce, benim gibi çocukluğundan beri vejetaryen olan bir iş arkadaşım “Ee, ne zaman vegan oluyoruz?” dediğinde ilk cevabım “Şimdi değil” olmuştu. Yoğun çalıştığım bir dönemdi, alışageldiğim beslenme düzenini bile zor devam ettirebiliyordum, beslenme şeklimi değiştirmek gözümde büyümüştü. Ayrıca her nasılsa süt ve yumurta üretimi için hayvanların işkence gördüğünü, hatta sadece işkence görecekleri acılı bir hayata doğup sonunda benim adıma öldürüleceklerini henüz bilmiyordum. Zira süt ve yumurta “elde edilen” hayvanların ölmediği üzerine iki kere bile düşünmediğimiz bir bilgi. Hepçil beslenenlerin ezici bir çoğunluk olduğu ve “normal”i belirlediği gerçeği buna eklenince, vejetaryen ya da vegan olma fikri bazen aklından geçen, ama geçiş süreci gözünde büyüyen insanlar olduğunu tahmin ediyorum.Bununla beraber, Instagram’da elinde çiğ tavuk tutan influencerlar gördüğümde, bunun nasıl olabildiğine hâlâ inanamıyorum. Kimse biri karşısına geçip kendisine parmak salladığı için vegan olmuyor, ama içinde bulunduğumuz çağda hâlâ et yiyorsanız, bir de bu etin fotoğrafını çekip paylaşıyor ya da onunla binlerce kişiye yemek tarifi veriyorsanız birilerinin sizin yerinize utandığını bilmenizi isterim.&nbsp;Türkiye’de hayvan haklarını savunan, senelerdir<a fr-original-style="" href="https://gezegen24.com/hayvanlari-koruma-yasasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;yeni bir yasa çıkması</a> için çalışan çok sayıda aktivist, onları destekleyen bilinçli bir kamuoyu var. Uykularımızı kaçıran hayvanlara işkence haberleriyle et, süt ve yumurta üretmeleri için “yetiştirilen” hayvanların yaşadıkları arasındaysa aslında çok az fark var. Sadece ilk resimde bireyler ve kedi-köpek gibi daha çok empati kurabildiğimiz hayvanlar, ikincisinde toplumun normalleştirdiği tüketim alışkanlıkları, marketin ve sistemin koruduğu kurumlar olduğundan bahsedebiliriz.&nbsp;(Türkiye’de devlet, hayvanlara işkence eden kişileri de cezasız bıraktığı için aslında maalesef onlar da kurumlar ve hatta toplumun bir kesimi tarafından korunuyor.)&nbsp;Elinde tavuk tutan influencer’ın yarattığı hissin bir benzeriniyse İstanbul’da metroya bindiğimde yaşıyorum. Metrodaki ekranlarda kırmızı, pişmemiş etler ya da iştahımı açması beklenen yağlı burger fotoğraflarını gördüğümde midem bulanıyor ve kendimi başka bir gezegenden oraya düşmüş kadar yabancı hissediyorum. “Et lobisi”nin sözde akademik araştırmaları fonlaması ve<a fr-original-style="" href="https://amp.theguardian.com/environment/2023/may/03/beef-industry-public-relations-messaging-machine" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;türlü alavere dalavereleri</a> başka bir yazının konusu olacak kadar geniş bir dosya ama buralardan bir iyi haber: Geçen yıl Hollanda’da, aralarında Amsterdam, Groningen ve Utrecht’in de olduğu şehirler, billboard ve benzeri dış mekan panolarında et ve süt ürünlerinin reklamının yapılmasını yasakladı. Bu yasak, et ve süt üretimi ve tüketiminin iklim krizine olan etkisiyle birebir bağlantılı, aynı yasak kapsamında havayolları da artık bu şehirlerde reklam yapamıyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tofu kavgası</h3>Ben vicdanımın sesini artık bastıramadığım ve bastırmak istemediğim noktada, çok defa ailecek oturulmuş bir kahvaltıda yumurta yemek zorunda kalıp pişman olduktan sonra vegan oldum. Ve bu kararın beni ne kadar hafiflettiğini anlatmama imkan yok.Yazarken utanıyorum, ama paylaşmanın önemli olduğunu düşünüyorum: Bu kararı uzun süre alamamamdaki en büyük sebeplerden biri ailemin vegan beslenmeye sürekli ve sesli bir şekilde karşı çıkmasıydı. Şu anda olduğum yerden bakınca komik geliyor çünkü 36 yaşındayım, annem ve babamla aynı ülkede yaşamıyorum, evden taşınalı çok oluyor, bir de üstüne kendi çocuğum var; yani pek çok sebeple “çocuk” değilim (ki bence çocukların da konuştuklarında dinlenmesi gerekiyor.) Prensipteki güçler ayrılığına rağmen bu kararı verip kavgasını göze alacak cesareti toplamam uzun yıllar sürdü. Bizden önceki kuşakların verdiği tüm kavgaları düşününce, benim payıma düşenin “tofu kavgası” olması biraz sinirimi bozuyor.“Çocuk” demişken ve bitirmeden önce, Türkiye medyasında veganlık sıklıkla çocuklar üzerinden ve olabilecek en “magazinsel” bağlamda gündeme getiriliyor. Çocukların vegan olduğu için öldüğü iddiaları yersiz, her birinin yalan olduğunu gayet iyi açıklayan onlarca video var. Ayrıca daha da önemlisi, kendi çocuğum doğduktan sonra, sevinç ve hayretler içinde bulduğum, Sağlık Bakanlığı’nın bastırdığı, herkesin erişimine açık, vejeteryan ve vegan çocuklarla hepçil beslenen çocuklar arasında büyüme konusunda hiçbir fark olmadığının altını çizen bir<a fr-original-style="" href="https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-ve-hareketli-hayat-db/Dokumanlar/Kitaplar/vejeteryan-beslenmesi.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;vejetaryen beslenme kitapçığı</a> da var. Bence çocuklar ve veganlık konuşulacaksa ilk konuşmamız gereken çok sayıda çocuğun bebekliğinden itibaren et ya da balık; bazen benim gibi yumurta yemeyi, süt içmeyi kendiliklerinden reddettiklerinde karşılaştıkları “yiyeceksin, içeceksin” baskısı. Aynı et yemek gibi, insanların kendi anne-babasından böyle görüp hiç sorgulamadan tekrar ettiği bu davranış değişebilir mi? Umarım. &nbsp;

Şimdiki zamanla ağır çekimde yeniden buluşmalar.

Birlikte şimdiki zamanın üzerimize attıklarını düşünüyoruz. 

Tutto

Mutlu inek yoktur (ve diğer önemli şeyler)...

Neden vegan oldum?

Shabnam—ilk karşılaşmamızda elini uzatırken söylediği ismiyle Shaby—Tavakol’la başka bir hayatta, New York’ta moda ve kültür-sanat dergisi BULLETT’ta çalışırken tanıştık. O zaman yirmili yaşlarımızın ortasındaydık ve ben hayatın hep içinde bulunduğumuz an gibi devam edeceğini düşünüyordum: Hızlı, 35 mm film göstericisinden akar gibi kare kare ve yanımdaki insanlarla bir arada. Shaby’le tanıştığım günlerde bilmediğim şey, yetenekli bir grup insan kümesinin içinde, hepimizin asıl potansiyelini bulup dağılmadan bir önceki anı yaşıyor olduğumuzdu.Tıpkı parfümlerde olduğu gibi, insanlarla tanışmamın üzerinden bir süre, mesela bu örnekte on yıl geçtikten sonra Shaby’ye dair en kolay hatırladığım şey “alt tonu.” Aradan geçen yıllarda birbirimizin varlığını sadece internetten takip etsek de Shaby’den bende kalan his, girdiği odayı aydınlatıp daha mutlu bir yere dönüştürmedeki yeteneği.Shaby, dergiden sonraki hayatında aralarında Le Labo ve Enfleurage’ın da olduğu parfüm stüdyolarında çalıştıktan sonra her yıl 12 öğrenci kabul eden Grasse Parfümeri Enstitüsü’nde (Grass Institute of Perfumery) modern parfüm üretimi üzerine eğitim aldı. Stajını Chanel’de, usta parfümör Christopher Sheldrake’le yaptıktan sonra New York’a dönüp kendi markası Kismet Olfactive’i kurdu. Hatıralarından yola çıkarak hazırladığı parfümler “başarılı”, ama daha da önemlisi şiirlerle bir akrabalıkları olduğu kesin. Çocukken üzgün ya da öfkeli olduğunda annesinin kendisine ikram ettiği gül suyunu içerek sakinleşen, ailesinin İran’da İslam Devrimi’nden kaçıp yerleştiği ABD’de feminenliğe dair ilk fikirlerini parfümlerde bulan Shaby ile parfümörlük yolculuğu, Kismet ve koku ile hafıza arasındaki derin ilişki üzerine konuştuk.Koku meselesine ilgi duymaya ilk nasıl başladın? "Acaba mı?" dediğin andan Kismet Olfactive'i kurmana giden yolda neler yaşandı?Ben Kaliforniya'da doğmuş ve büyümüş birinci nesil bir İranlı-Amerikalıyım. Benim kültürümde tarihsel olarak koku ve çiçekler, otlar ve uçucu yağlar günlük yaşamla iç içedir. İranlılar parfüm ve kokuya bayılırlar, genellikle en gösterişli profilleri seçip abartılı bir şekilde kullanırlar. Küçüklüğümden beri bana parfüm hediye edildi, ben de kendimi kokularla donatmayı hep sevmişimdir. Amerikalı arkadaşlarım bana geldiklerinde şifonyerimin üzerinde pahalı parfümler gördüklerinde çok şaşırırlardı. Büyürken hep gül suyu içtim ve ailem düzenli olarak üzerlikotu yakardı; bu, birçok İranlının evinde kötü enerjiyi uzaklaştırmak için uygulanan bir gelenektir. Ve ne zaman bir akrabamız İran'a gitse, yüzlerce dolar değerinde doğanın en güzel kokulu safranıyla geri dönerdi.Profesyonel tarafta işe New York'taki birkaç "küçük" koku işletmesinde zaman geçirerek başladım: Le Labo (Estee Lauder onları satın almadan önce) ve kült klasiği Enfleurage'da çalıştım. Daha fazlasını öğrenmeye hevesli olduğum için Fransa'nın güneyindeki Grasse Parfümeri Enstitüsü'ne (GIP) başvurdum ve kabul edildim. Avrupa'yı hiç ziyaret etmemiş biri olarak, bavullarımı hazırlayıp okumaya gittim. Grasse'da geçirdiğim zaman eğitimden çok daha fazlasıydı; zihnimde, bedenimde ve ruhumda gerçek bir dönüşüm yaşadım. Eğitimim sırasında Chanel Fragrances'ın yaratıcı laboratuvarında staj yapma teklifi aldım ve Paris'te yaşamaya başladım. Gündüzleri laboratuvarda çalışıyor, geceleri ise kendi formüllerimle uğraşıyordum. Gerisi de bildiğin gibi, Kismet.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/11/6/1702134489013.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Shabnam Tavakol, Kismet Olfactive'in kurucusu.Parfüm yapmanın okulunu okuduktan sonra koku yaratma sürecine dair seni en çok şaşırtan şey ne oldu?&nbsp;Sadece bir parfümör olsam ve aynı zamanda küçük bir işletme sahibi olmasam, günlerim çok daha farklı olurdu. Parfümör şapkamla, dünya henüz uykudayken, şafak vakti uyanıyor ve kahve eşliğinde birkaç formül yazıyorum. Burnum hâlâ taze ve doymamışken üzerinde çalıştığım hammaddeleri veya koku denemelerini kokluyorum. Formülleri tartmaya başladığımda, moda girmek için uygun bir çalma listesi koyuyorum, dahil ettiğim her malzemeyi kokladıkça formüle daha yakın ve daha yakın hissediyorum. Sonra ortaya çıkanı değerlendiriyorum, cildimin her santimetresinde test ediyorum, keşifler yapıyorum, aksiliklerle yüzleşiyorum, notlar alıyorum, hüsrana uğruyorum, heyecanlanıyorum.İşin bu kadar hoş olmayan tarafındaysa, günlerim daha çok küçük bir işletme sahibi olmanın getirdiği diğer tüm şeyleri yapmaktan oluşuyor. Çok çalışmak ve küçük yangınları söndürmek arasındaki denge konusu hep var. Konsept yaratmadan, Kismet ürünlerini satan mevcut mağazalarla iletişim kurma, hammaddeleri sipariş etme, laboratuvarı yönetme, yeni fikirler üzerinde tasarımcımla yakın çalışma, muhasebe... liste uzayıp gidiyor. Sanırım en büyük sürpriz, ki bu pek de sürpriz olmamalı, parfümörlük işinin sıkıcı ve zaman alıcı olmasıydı ama daha büyük sürpriz aynı anda hem parfümör hem de kendi işimin sahibi olmaktı. Topları çevirirken her gün binbir sürprizle karşılaşıyorum.<a fr-original-style="" href="https://www.kismetolfactive.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kismet</a>'in isminden şişenin üzerinde kokuları tanımlama biçimine yolunu, kelimelerin gücünün ve senin bir kreatif olarak üstlendiğin rolün çizdiğini düşünüyorum. Biraz bu konuda konuşabilir miyiz?"Kısmet" kelimesi &nbsp;ya da Farsça'da "qismat", "olması gereken" anlamına gelir. "Kader" ya da "talih"e benzer. Dürüst olmak gerekirse, sanki tüm hayatım Kismet'in doğumuna uzanan bu küçük anlardan oluşmuş gibi hissediyorum.Bir şairle evlendim. Geçmişimde de yazmayı hep sevdim ama daha amatör bir şekilde. Beni etkileyen küçük ya da büyük anları unutmamak için çocukluğumdan beri hayatım boyunca yaşadıklarım ve insanlar hakkında günlük tuttum.&nbsp;Yarattıklarım, anılarımın ve karşılaşmalarımın bir uzantısı. Etiketler eşimle ortak çalışmamız. Etiket ve koku tanımlarındaki yazıları çok önemseyerek yazıyoruz. Bir parfümün birinin bilincine nasıl girebileceğini yansıtmak için bilinçli ve kesin, aynı zamanda biraz imalı, bilinçaltına ve yoruma açık. Bunları şiirsel bir meditasyon gibi düşünmek mümkün.<img src="https://images.aposto.com/2023/11/5/1702056758711.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Kismet OlfactiveGeçen sene Anneler Günü'nde <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CdTn6crOBu4/?img_index=1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">annenle bir röportajınızı&nbsp;</a>yayımlamıştın, çok çok tatlıydı. Orada çocukluğunun kokularıyla ilgili konuşuyordunuz, sen ona neyi hatırladığını söylüyorsun, o da sana. Buna ek olarak koku ile hafıza arasındaki ilişkinin herkes için çok güçlü olduğunu biliyorum. Anıların işinde nasıl bir rol oynuyor?Hafızanın tüm çalışmalarıma yön verdiğini rahatlıkla söyleyebilirim. Kokuların kendilerine gelince, her şey duygularla ilgili. Ben son derece duygusal bir insanım. Aşırı nostaljik, aşırı sevgi dolu, zaman zaman öfkeyle dolup taşan, diğer zamanlarda üzüntü ve sevinç gözyaşlarıyla arınan biriyim. Bu yüzden bir şey yarattığımda, bu genellikle güçlü bir duygudan doğmuştur. Bana bu duyguların kokularımda hissedilebildiği söylendi ki bu alabileceğim en büyük iltifat. İster benim kişisel bir anım olsunlar, ister başkasında uzak bir anıyı tetiklesinler, kokularımla yerleri, insanları ya da duyguları yansıtmaya çalışıyorum. Bunu her zaman parfümerinin en derin ve büyülü yönlerinden biri olarak gördüm.Ticari anlamda eau de toilette ve vücut losyonlarında karşılaştığımız kokular oldukça banal bir kategorizasyonda olabiliyor, kadınlar için vanilya ve çiçek, cis erkekler için sedir ağacı ve çam gibi. (Ed. not: Haksızlık, çünkü ağaçsı kokuları, mesela&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.otamakirkpinar.com/dukkan/yuz-bakimi/saski-su-bazli-el-yuz-vucut-losyonu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Otama Kırkpınar'ın Saski'</a>sini ben de çok severim.) Sence bu stereotipik, "yapıştır gitsin" tarzı yaklaşım ana akım koku dünyasında yavaş da olsa değişiyor mu?Bence bazı stereotipler sonsuza kadar yaşayacak. Çoğunluk için neyin kadınsı neyin erkeksi olduğuna dair fikirler ve genellemeler muhtemelen her zaman bir şekilde kalacaktır. Diğer taraftan, kokularla ilgili bu genellemelerin hem genç ve hem de daha yaşlı nesiller arasında ortadan kalktığına hiç şüphe yok. Koku formülasyonunda sınırlar daha geniş ve daha deneysel olarak zorlandıkça, dış dünya da paletini genişletiyor.&nbsp;Koku çok özneldir. Aynı zamanda soyut bir maddedir. Onu göremeyiz, ona dokunamayız ya da kulağımızla duyamayız... Bu yüzden konuyu kullanıcıya havale eden, kendine has bir belirsizliği de var.&nbsp;Sonuç olarak, şunu diyebilirim: Son on yılda erkeklerin çiçeksi kokulara, kadınlarınsa odunsu ve baharatlı kokulara yöneldiğini gözlemledim. Aslında benim burnuma göre çiçeksi kokular erkekleri gerçekten tamamlıyor, kadınlarda ise tam tersi. Bence bu da çok güzel bir şey.

Şiirlere akraba kokular

Söyleşi: Shabnam Tavakol - Kismet Olfactive

Cloé Kerhoas Özmen’in fotoğraflarıyla ilk nasıl karşılaştığımı tam hatırlayamıyorum, ama büyük ihtimalle bir başka kadın fotoğrafçı, <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/masmatbaa" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">MAS Matbaa</a>’da tanıştığım <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/_charlotteschmitz_/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Charlotte Schmitz</a>’in bir paylaşımı aracılığıylaydı. İlk takipleştiğimiz dönemde İstanbul’a yönelttiği, şehri artık pek çoklarının göremediği büyülü kulpundan yakalayan lensi, içinden taştığını hissettiğim merakı ve hayat sevgisiyle kısa sürede işlerini heyecanla takip ettiğim birine dönüştü.Cloé, kendi çektiği fotoğrafları “kişisel” diye nitelerken dünyada fotoğraf editörü kimliğiyle tanınıyor ve Newsweek, Time, Le Monde Magazine, Der Spiegel&nbsp;gibi önde gelen yayınlarla çalışıyor. Uzun süredir beraber çalıştığı ve 2018’den bu yana evli olduğu Magnum fotoğrafçısı Emin Özmen’le birlikte ortaya koyduğu fotoğraf serileri pek çok ödül aldı. Ayrıca fotoğrafçı ve eğitimci şapkalarıyla Magnum Photos ve Spéos gibi organizasyonlarla genç fotoğrafçılara mentorluk da yapıyor.Türkiye’nin çalkantılı ve zaman zaman boğucu geçen son on yılını foto-muhabir Emin Özmen’in fotoğraflarıyla belgeleyen <a fr-original-style="" href="https://mackbooks.eu/products/olay-br-emin-ozmen" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Olay”ın ilk baskısı, bu ay Mack Books’tan çıkıyor.</a> Editörlüğünü Cloé’nin üstlendiği, uzun yıllar süren bir ortaklaşa çalışmanın sonunda ortaya çıkan “Olay’ın dünyayla buluşmasının arifesinde Cloé’yle kişisel tarihi, yaratıcı süreci ve fotoğrafın dili üzerine konuştuk.Başarılı bir fotoğraf editörüsün: Le Monde Magazine,&nbsp;Time ve Der Spiegel gibi yayınlarla çalışıyorsun. Aynı zamanda en prestijli fotoğraf organizasyonlarından biri olan Magnum Photos'ta eğitmen ve mentorsun. Kariyerine Çağdaş silahlı çatışmaları konu edinen en büyük müze olan Mémorial de Caen'de sergi koordinatörü olarak başladığını okudum. Seni bu konuya çeken neydi?&nbsp;Sanırım bu birkaç şeyle, özellikle de içinde büyüdüğüm ortamla bağlantılı: Çocukluğum boyunca ailem beni meraklı olmaya teşvik etti ve çok sayıda sergi gezdik. Ve her akşam yemeğinde radyodan haberleri dinlerdik. Bunun dışında, İkinci Dünya Savaşı'nın iz bıraktığı bir bölgeden geliyorum. Normandiya, 6 Haziran 1944'te Müttefiklerin çıkarmasına sahne oldu ve ağır bir şekilde bombalandı. Anneannem, babaannem ve dedelerimin savaşla ilgili hikâyelerini sık sık dinlerdim. Tüm bunların üzerimde derin bir etkisi oldu ve sanırım bir şekilde dünyayı potansiyel olarak tehlikeli bir yer olarak görmeye başladım. Hızla hayatı katlanılabilir kılmak için içinde yaşadığım dünyayı anlamaya çalışma ihtiyacını hissettim. Beş yıl boyunca tarih okudum ve sanatın her türüyle ilgilendim. Kısa sürede bir ayağı tarihte olan kültürel bir ortamda çalışmak istediğimi fark ettim. Hatta sonunda da bir foto-muhabirle evlendim.<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696608976024.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Cloé Kerhoas ÖzmenFotoğraflarını çok çok seviyorum ve içimde bir yer ediniyorlar. İşlerinde her zaman muzur bir yan, bir inside joke olduğunu düşünüyorum, ama bir yandan da bir tür görkemin izlerini taşıyorlar. Sen fotoğraflarını nasıl tanımlıyorsun?&nbsp;Sözlerin için teşekkür ederim. Paradoksal bir şekilde ve bazen dünyayı katlanılması zor bulmama rağmen, az önce de belirttiğim gibi, çok hevesli biriyim. Her şey beni şaşırtıyor, her şey ilgimi çekiyor, aynı anda binlerce şey yapmak istiyorum. Bu yorucu olabiliyor. Fotoğraf çekmek kendime bir kanal bulmamı ve kalbimin normalden biraz daha hızlı atmasını sağlayan anları yakalamamı sağlıyor. Fotoğraflarımı “neşeli melankoli” anları olarak tanımlayabilirim. Oldukça melankolik bir insanım ve özel anları unutmaktan hep korkarım. Fotoğrafçılık anılarımı biriktirmenin bir yolu.<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696609167175.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Cloé Kerhoas Özmen<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696609431837.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Cloé Kerhoas ÖzmenBu mesleğe aşina olmayan birine bir fotoğraf editörünün sürecini nasıl açıklarsın? Günün sonunda, seni yaptığın işten memnun kılan ne oluyor?Bu benim için çok zor bir soru. Ne yaptığımı tanımlamakta ve açıklamakta hep zaman çok zorlanmışımdır, belki de aynı anda çok farklı şeyler yaptığım için. Fotoğraf editörlüğü profesyonel hayatımda yaptığım şeylerden sadece biri. Fotoğraf editörlüğünü, çalışmalarının öne çıkmasını ve görülmesini sağlamak için bir fotoğrafçıyla el ele çalışmak diye tanımlayabilirim. Bu, iyi bir göze sahip olmayı ve doğru fotoğrafları seçmeyi, bir hikâyenin nasıl anlatılacağını ve nasıl sıralanacağını bilmeyi içeriyor. Ama aynı zamanda fotoğrafçının çalışmalarını dolaşıma sokmak ve medyada, müzelerde, kitaplarda vb. görünür kılmak anlamına da geliyor. Tutkulu olman ama aynı zamanda iyi iletişim kurman, diğer insanlara ilgi göstermen, meraklı ve samimi olman gereken bir iş.<a fr-original-style="" href="https://mackbooks.eu/products/olay-br-emin-ozmen" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696609548517.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.76" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><a fr-original-style="" href="https://mackbooks.eu/products/olay-br-emin-ozmen" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Olay" Emin Özmen kitap kapağı. MACK Books, Ekim 2023.</a>Editörlüğünü üstlendiğin, uzun süredir birlikte çalıştığın (ve eşin) fotoğrafçı&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/emin_ozmen/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Emin Özmen</a>’in kitabı&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://mackbooks.eu/products/olay-br-emin-ozmen" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Olay"</a>&nbsp;bu ay çıkıyor. Türkiye'nin son on yılını Emin Özmen'in lensinden gördüğümüz bu kitabın isminin içeriğe çok uygun olduğunu düşünüyorum. Türkiye'de her gün bir olay yaşandığı için insanlar unutmaya oldukça meyilli, bence kitap bu zamanlar için önemli bir tarih kaydı da olacak. Zira fotoğraflar, gördüğümüz her şeyi gerçekten yaşamış olduğumuzu ustalıkla hatırlatıyor. Sonunda kitaba girecek fotoğrafları seçerken neye odaklandın?&nbsp;Eşim, fotoğrafçı Emin Özmen, on yılı aşkın bir süredir Türkiye'de olup bitenleri belgeliyor. Türkiye'de gün geçmiyor ki büyük bir olay yaşanmasın; bunun insanda vertigo yaratan, insanın dengesini bozan bir yanı var ve kitabın teması da bu. Emin'in yıllar boyunca çektiği fotoğrafların sayısı aynı sebeple çok fazla. "Olay "ın amacı elbette tüm bu önemli olayları göstermekti, ancak bunları günlük olarak deneyimlemenin nasıl bir şey olduğunu aktarmanın daha önemli olduğunu hissettik. Fotoğrafların çoğu siyah beyaz, ancak kitapta okuyucunun soluklanmasını sağlamak için renkli fotoğraflara da yer verdik.<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696610045919.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Emin Özmen. "Olay" kitabından, sanatçının izniyle.<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696610183517.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Emin Özmen. "Olay" kitabından, sanatçının izniyle.Yukarıda kitaptan iki fotoğraf var, bize bunların arkasındaki hikâyeyi anlatır mısın?Bu iki fotoğraf çok farklı bağlamlarda çekildi ama yine de kitaptaki diğer tüm fotoğraflar gibi bir şekilde birbirleriyle bağlantılılar. İlki, 2014’te Kobane'de İslam Devleti'ne karşı devam eden savaş sırasında Suriye sınırı yakınlarında çekildi. İkinci fotoğraf ise yıllar sonra, 2020’de yine Suriye sınırından çok da uzak olmayan bir yerde, Mardin'in birçok Suriyeli mülteci ailenin yaşadığı bir ilçesinde çekildi. Her iki fotoğrafta da duvarın varlığı çok güçlü ve bizi meraklandırıyor: Bu insanlar neden kaçmaya çalışıyor? Okuyucuyu olaylar ve anlamları hakkında sorgulamaya çalışıyoruz. Adamlar hayati tehlike yaratan, şiddet içeren bir durumdan kaçıyor gibi görünürken, duvara tırmanan çocuklar can sıkıntısıyla başa çıkıyor veya mevcut durumlarından kaçmaya çalışıyor gibi görünüyorlar. Tüm fotoğraflar arasında aradığımız da bu tür bir bağlantı ve rezonans.

Radyodan dinlenen haberlerden Türkiye'nin vertigo etkili son on yılına

Söyleşi: Cloé Kerhoas Özmen

Kumburgaz’dan Rockaway Beach'e kıyısında oturduğum tüm plajlara bir teşekkür

Plaj Tanıklıkları

Bugün Andi Galdi Vinko’nun 2016’da başlayan, kendi annelik deneyiminden yola çıkarak, çocuklarıyla hayatını ve anne olan yeni arkadaşlarını fotoğrafladığı ödüllü projesini kendisinden dinliyoruz.

Söyleşi: Andi Galdi Vinko

AK Parti'nin Avrupa'daki kalesi Hollanda Krallığı'ndan herkese selamlar. Ben Büşra, Twitter'a yapışık geçirdiğim, duygusal iniş çıkışlarla dolu bir haftanın sonunda öfkemin boyutlarını kabul ettiğim bir gün oluyor. Cishet Müslüman erkeklere ait olduğunu düşündüğüm "safları sıklaştıralım" deyişinin Nâzım Hikmet'in "Hürriyet Kavgası" şiirinden geldiğini öğrendiğim bir gün de oluyor. İnsan kendi ülkesinin umut ve devrim teşebbüsleri tarihini bilmeyince böyle oluyor.&nbsp;Bu bir "seçim analizi" değil, eleştirilecek *çok* yanı olmasına rağmen bir Millet İttifakı eleştirisi hiç değil. Bireysel hayatlarımızı bir kenara koymuş, 28 Mayıs 2023'ün gelmesini beklerken ve bilgi akışı/dezenformasyon fırtınası devam ederken bu haftanın bülteni birbirleriyle alakasını bir anlığına fark edip paylaşmak istediğim "şey"lerin kısa bir listesinden oluşuyor.&nbsp;Seçimle ilgili bir şeyler söylerken defalarca düşünmek gerekiyor: Seçim gecesi ve sonrasında Cizre sokaklarında dolaşan zırhlı araçlardan seçimden bir gün sonra Yenikapı Marmaray'da hayatına son veren Kübra Ergin'e, davaları ve tutuklulukları devam eden vatandaş ve politikacılara, şiddetten ölen kadınlara ve bu ülkede büyüyecek çocuklara, yolsuzluk ve liyakat yoksunluğunun kesiştiği yerde, depremde hayatını kaybeden milyonlara ve binbir tehlikeyi ardında bırakarak Türkiye'ye sığınmış göçmenlere; ülkenin en az yarısı için bu seçim ve gelecek seçimler sadece bir varoluş değil, ölüm-kalım meselesi. Pek çok kişi gibi, bu ağırlığı omuzlarımda hissederek ikinci turu beklediğim bu haftadan bültene yolunu bulanlar:Olmasaydı olmazdı: Pride ve kadın hareketinden "radikal sevgi" kampanyasına<a fr-original-style="" href="https://www.facebook.com/medyascopetv/photos/a.742311632547377/6014903088621512/?type=3&theater" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1684511965393.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Sevgi Pıtırcığım Hoşgeldin" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>CHP'nin 15 Mayıs 2023 itibariyle, kimi seçmenin ise <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/satrayni/status/1655873653051990016?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biraz daha önce bıraktığı</a> radikal sevgi stratejisi ve amblemleşen "el ile kalp"e meydanlarda cesaret verenin kadınların ve kuirlerin yıllardır Feminist Gece Yürüyüşü ve İstanbul Onur Yürüyüşü'nde pankartlarıyla insan olmaya açtığı alan olduğuna yemin edebilirim ama kanıtlayamam.&nbsp;Nereden çıktığını bilmiyoruz ama kimin çıkarttığını biliyoruz: HÜDA-PAR<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/BirrBartaKulesi/status/1659437648195334145?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1659437648195334145%7Ctwgr%5Eb18aff5e274c8cc05d558a09743d99ff5fc32c56%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fpublish.twitter.com%2F%3Fquery%3Dhttps3A2F2Ftwitter.com2FBirrBartaKulesi2Fstatus2F1659437648195334145widget%3DTweet" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/4/2023-05-19T16:39:13.079Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.02" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Feminist Gece Yürüyüşü ve İstanbul Onur Yürüyüşü demişken, ülke tarihinde ilk defa kadınların, LGBTQIA+'ların ve çocukların hayatına bu kadar büyük bir tehdit unsuru girdi. 1990'larda, JİTEM'le işbirliği içinde insanları vahşice katleden <a fr-original-style="" href="https://iletisim.com.tr/kitap/turkiye-de-hizbullah/9049" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hizbullah</a>'la ilişki geçmişiyle, hayatın şeriat kanunlarına göre düzenlenmesi gerektiğini savunan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/pusula-huda-par-hizbullah-seriatcilik-ve-ozerklik" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu partinin</a> dört vekili artık mecliste.&nbsp;Sağın günleri bitmedi ve sırada daha sağcı günler var<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/MehmetDepremMED/status/1658870319405252614?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/4/2023-05-19T16:57:33.860Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.94" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>AKP'nin yirmi yılı aşkın iktidarı, CHP'nin Altılı Masası'ndaki herkesin sağcı olması (ve oy anlamında neredeyse hiçbir işe yaramamaları), Meral Akşener'in geçmişindeki çok karanlık ilişkilerle geri gelmesi ve Kılıçdaroğlu'nun ağzından yükselen "sınır namustur" retoriği yeterince kötü değilmiş gibi hiç yoktan beliren kafatasçı Zafer Partisi ve Sinan Oğan'ın %5 seçmeni, size de merhaba.&nbsp;Cumhurbaşkanı kim olursa olsun, ilerleyen günlerde bu ultra sağcı Türkiye'de ırkçılığın daha da yükselmemesi için kafa kafaya verip eylem planları üretmemiz gerekecek.&nbsp;Bonus:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/demeterdinler/status/1657833019254743040?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/4/2023-05-19T17:32:37.017Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.91" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Her şeye rağmen: 28 Mayıs'ta oyumuzu veriyoruz, sandıklara sahip çıkıyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1684516008810.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Acılara yürüyor korkmuyorum,Büşra

Seçimler hakkında birkaç şey, sağın elli tonu

Hayaller (Demirtaş'a, Kavala'ya) Özgürlük, Hayatlar Aşırı Sağ

KAF Kolektif, depremin ardından gelen çaresizlik ve “bir şey yapmalıyım” hissi ile 9 Şubat 2023’te İstanbul’dan Kahramanmaraş’a yola çıkan üç arkadaşın çabasıyla başlayan ve Dulkadiroğlu ilçesi, Sümer Mahallesi’nde, sahada çalışmaya devam eden 25 kişilik bir sivil insiyatif. Yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yaparak barınma, temiz su ve yemek gibi hayati ihtiyaçların yanı sıra, geçici yerleşkenin genel altyapısı, çocuklar için etkinlikler ve oyun alanları, kadınlar için sosyal alanlar gibi projelerin doğrudan ve hızla gerçekleşmesini sağlıyorlar. Büyük resim hedefleri arasında bölgedeki insanlar için istihdam ve uzun vadeli gelir modelleri yaratmak da olan Kolektif ile, gönüllülerden Cem Balduk kolaylaştırıcılığında konuştuk.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">6 Şubat depremlerinden kısa süre sonra depremden en çok etkilenen bölgelerden birine vardınız. Yola çıkmak için nasıl karar verdiniz?&nbsp;Depremin üçüncü günü, üç arkadaş yola çıktık. Aslında motivasyonumuz bölgede yaşanan zorlu şartlar ve İstanbul’da oturduğumuz yerden yaşadığımız çaresizlik ile körüklendi. O günlerde bölgeye hiçbir destek ulaşmamıştı. Neresinden tutarsak bir yardımımız dokunur düşüncesiyle yola çıktığımız aracın bagajına kuru gıdalar ve bazı temel ihtiyaçları istifleyip harekete geçtik. Aramızdan bir arkadaşımız Kahramanmaraşlı olduğu ve depremin merkez üslerinden biri de orada olduğu için hedef nokta olarak orayı seçtik.<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/kaf.kolektif/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">KAF Kolektif</a> kimdir, neler yapar?KAF Kolektif, Kahramanmaraş’ın Dulkadiroğlu ilçesi, Sümer Mahallesi’ndeki Sümer Ortaokulu’nda bölge insanına destek sağlamak için bir araya gelmiş, çekirdekten başlayıp yerel ile örgütlenen sivil bir insiyatif.Yukarıda bahsettiğimiz hikâyenin ilerleyen etaplarında da birçok unsur “kendiliğinden” gelişti. İlk başta değişkenler ve belirsizliğin yoğun olmasından ötürü tam olarak bir plan, program veya metotla ilerlemedik.Mesela bahsettiğimiz okulu da şehirde keşif amaçlı dolaşırken tesadüfen yolu kaybetmemiz sonucunda bulduk. Okulda yaptığımız her şey de yine süregelen belirli temel ihtiyaçlara cevap olarak kendiliğinden vuku buldu.Başlangıçta, sadece sıcak yemek servisi amacıyla bir mutfak kurduk. Şu an günlük 10 bin porsiyona yemek çıkarabilen ve inşa ettiğimiz taş fırın sayesinde ihtiyacımız olan ekmeğimizi dahi kendimiz üretebildiğimiz bir mutfak tesisimiz var. Burada bir parantez açmak istiyoruz; bölgeye ilk gittiğimizde niyetimiz mutfak inşasına mahallelinin dahil olması, beraberce çalışması için alan açmaktı. Bunun günlük hayata adaptasyon açısından ve bireylerin travmalarını hafifletebilmesi açısından son derece önemli olacağını tahmin ettik.Bugün alışverişinden pişirmesine, servisinden temizliğine kadar her şeyi bölge halkı yapıyor ve biz bunun dayanışma ve birlik beraberlik adına çok kıymetli olduğunu düşünüyoruz.Mutfak dışında, temel ihtiyaçları muhafaza etmek ve bunların dağıtımını koordine etmek için bölgedeki genç gönüllülerimizin gözetimi altında faaliyet gösteren bir depo kurduk.Depoyu inşa ederken arkadaşlarımız fark etti ki, buna benzer yapı işlerini kolaylaştırmak için içinde el aletlerini barındıran bir atölyenin gerekiyor. Şu an çevredeki çadırlarda kalan mahallelinin ihtiyacı olan bütün yapı malzemelerini, elektrikli el aletlerini ve makinaları bulabildiği, istediğinde de gelip ödünç alabildiği bir atölyemiz var. Depo ve atölyenin yönetimi de aynı mutfakta olduğu gibi tamamiyle mahallelinin koordinasyonu ve katkısıyla gerçekleşiyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1680872276825.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İhtiyaç duyduğumuz diğer birçok temel unsuru da uluslararası ve bazı yerel STK'ların desteğiyle ilerletmeye, geliştirmeye çalıştık. Mesela Water Mission’un desteğiyle altyapı çalışmaları yapıp su arıtma sistemleri kurduk. Birçok yerel STK’nın desteğiyle çocuklar ve genç yetişkinler için kültürel, sanatsal ve psikososyal alanda destek sağlayan ağlar oluşturduk. Bugünlerde Herkes İçin Mimarlık ekibi bizimle birlikte sahada ve <a fr-original-style="" href="https://www.arkitera.com/haber/bir-donusum-ve-kolektif-uretim-ornegi-sumer-ortaokulu-oyun-parki/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">beraber yetişkinler için sosyal alanlar ve bir topluluk merkezi</a> oluşturuyoruz.Gelecekte, mahalleli arasında 6 Şubat sonrasında oluşan bu dayanışma ve kardeşlik ruhunun devamı için alanlar açmayı, mahalli merkezli mikro-ekonomik kalkınmayı desteklemeyi, dolayısıyla istihdam oluşturmayı ve mevcut durumda tohumlarını atmış olduğumuz eğitim ve kültür sanat ağını da genişletmeyi hedefliyoruz.Bize bir günün nasıl geçtiğini anlatır mısınız?Biz 25 kişilik bir ekibiz. Aramızdan sahada olan kimler varsa, sabah erken saatlerde kendi kamp alanımızdan Sümer Ortaokulu’na gidiliyor. Mesela bugünlerden örnek vermek gerekirse; bir ekip arkadaşımız, alandaki çocukların teşvik edilerek yazdığı bir tiyatro oyununun sahnelenmesi için provalar yapıyor.Başka bir ekip arkadaşımız, bölgeden ve Suriyeli gönüllülerle insanların dinlenip vakit geçirebileceği, çadır haricinde bir yerde bir araya gelebilmeleri için sosyal bir alan inşa ediyor. Bir başka ekip ise gün boyu yüzlerce insanın ihtiyaçlarını dinliyor, onları organize etmeye çalışıyor. Herkes İçin Mimarlık ekibi yukarıda bahsettiğimiz ortak alana çocuklar için bir park alanını bulunduğumuz okul bahçesinin çevresine inşaa ediyor.Bunların dışında gün içinde sürekli olarak farklı ölçeklerde beklenmedik problemler çıkıyor ve bunların çözümü için çok yoğun telefon trafiği, lojistik destek ve yüz yüze iletişim gerektiren durumlar yaşanıyor. Bu sıralar Ramazan dolayısıyla akşamları hep beraber ekipçe iftarlar yapıyoruz, yemek sonunda uzun toplantılar ve sohbetlerde nasıl bir gelecek hayalimiz olduğunu ve beraberce bunu nasıl mümkün kılabileceğimizin istişaresini yapıyoruz.Depremzedelerle dayanışma içinde olmaktan ne öğreniyorsunuz?Akla ilk gelen hisler ve düşünceler dışında aramızdaki herkes kendi adına bireysel olarak farklı şeyler öğreniyordur, orası kesin. Bu çok katmanlı, kompleks bir mesele. Dolayısıyla tek bir yanıt vermek zor.Sadece şunu söyleyebiliriz, birlikte bir şeyler başarabilmek, dayanışmak insan için mecburi bir şey. Fakat ne yazık ki hem biz hem de mahalleli bu duyguyu ilk defa gerçek anlamda yaşadığımız fark ettik. Duygu diyorum çünkü dayanışma eyleminin ortaya çıkardığı bir duygusal yoğunluk oluyor. Kendi aramızdaki diyaloglardan anladığımıza göre hepimiz bu duyguyu yaşamışız, yaşıyoruz. Bizim niyetimiz bunu canlı tutmak. Bundan sonra yapacağımız her şeyde insanların bu duyguyu yaşaması ve mantıklı uygulamaların ve eylemlerin katalizörü olması için kendi kendine yetebilen alanlar oluşturmak istiyoruz.Sahada olmayan insanlar STK’lara ve depremzedelere en iyi nasıl destek olabilirler?İnsanların yapabileceği en mühim desteğin, gündemin bu kadar hızlı değiştiği bir ülkede—hele ki önümüzde çok kritik bir seçim varken, bu konuyu sürekli olarak gündemde tutmak ve daha fazla farkındalık yaratmak olduğunu düşünüyoruz. Sahada olan insanları ve mağduriyet yaşayanları sırtlarında taşıması gereken bu ağır yük ile yapayalnız bırakmamak ve bu yıkımı İstanbul’da bizim de yakın gelecekte yaşama ihtimalimizden hareketle; buna hazırlıklı olmak, ve dayanışma pratiklerini geliştirmek, yeniden yapılanmaya, önlemler almaya, eski ve tekrar eden döngülere karşı dirençli olmamızın önemine ve bir karşılık beklemeden başkaları için bir şeyler yapabilmenin önemini hatırlamakta fayda olduğunu düşünüyoruz.Bunun yanında maddi destek konusu hâlâ çok önemli. Depremin yükümlülükleri görünenin çok ötesinde. Dolayısıyla önümüzdeki aylar ve yıllar boyunca da bu konu çok mühim. Uzun vadeli planlar geliştiren, projeler tasarlayan ekiplere insanlar ellerinden geldikçe yardım yapmalı. Kurumsal şirketlerin de bu projeleri teşvik etmesinin son derece önemli olduğunu düşünüyoruz.Biz de KAF Kolektif olarak Sümer Mahallesi’ndeki insanlar için mikro ve makro ekonomik istihdam modelleri, uzun vadeli gelir ve meslek modelleri için öğrenim alanları yaratmak için projeler üretiyoruz. Bize destek olmak için <a fr-original-style="" href="https://www.indiegogo.com/projects/kaf-kolektif-earthquake-relief#/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu link üzerinden</a> bağışta bulunabilirsiniz.

KAF Kolektif kimdir, neler yapar?

Söyleşi: KAF Kolektif

Akla gelebilecek her taraftan Eskişehirli bir ailenin çocuğu olarak Odunpazarı’nın “bir zamanlar”ını hep ailemden dinledim — anlattıklarıyla kesişen bazı çocukluk anılarım da var. Bunlar bugün turistik bölgede çoğu kahvaltıcı ya da hediyelik eşyacıya dönüşmüş Odunpazarı evlerinde geniş ailelerin yaşadığı, mevsimine göre meyvelerin, özellikle elma ve dutun yatakların altında kurutulduğu, hava güzel olduğunda insanların evlerinin avlusunda ya da kapılarının önünde oturduğu zamanlar. Birkaç aile büyüğünü yaşadıkları Odunpazarı’nda ziyaret ettiğim zamanlardan en çok aklımda kalansa bu alanlara girmenin bende yarattığı şaşkınlık — iç mekân, eşyalar ve pencereler apartman hayatımızdan çok farklı ve cool’du. Yirmi beş sene önce hâlâ odun sobalarıyla ısınan evlerin tatlı, parfüm gibi bir yanık kokusu da bir diğer ayrıntı.<h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Belediye meselesi</h1>Odunpazarı 2000’lerden beri bir değişim sürecinde. Bu değişim, Büyükşehir Belediyesi’nin çoğu kötü durumda olan evleri ailelerden satın alıp restore etmesi ve bölgeyi turistik bir çekim merkezine dönüştürmesiyle başladı. Eskişehir’deki yirmi belediye müzesinin bir kısmı Odunpazarı’nda, bu evlerin içinde. Yine bu bölgede belediyeye ait bir hamam müzesi projesi var.Eskişehir halkının hâlihazırda kültür-sanata ilgisi ve sevgisiyle, şehrin de “Türkiye’deki şehirlere benzememesi”yle tanınan bir yer ve bunda belediye başkanı Yılmaz Hoca’nın (Büyükerşen) çok büyük bir rolü var. Sahne sanatlarına özellikle önem veriliyor. Şehrin altı tiyatro sahnesi, bir opera binası var — tiyatrolar hep kapalı gişe oynuyor, operalara bilet bulamıyorsunuz. OMM, böyle bir iklimin içine doğdu, projesinin dünyaca tanınmış, vizyoner mimar <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/kkaa_official/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kengo Kuma</a>’ya ait olması, koleksiyon ve sergilerinin uluslararası standartlarda olmasıysa sadece Eskişehir için değil, Türkiye için de bir şeyleri değiştiriyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/8/5/1632475499877.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Büşra, OMM'da<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">OMM'dan sonra Odunpazarı'nın geleceği</h1>OMM ve hemen yanındaki OMM INN açıldığından beri daha önce tarihî bir mahalle olarak, biraz daha geleneksel taraflarıyla tanınan Odunpazarı’nın şimdisinde ve geleceğinde nasıl ihtimaller taşıdığını görüyoruz. Mahalleyi müzenin içinden, ahşapların arasından görmek farklı bir deneyim. O geçmişe yeni bir perspektiften bakmamı da sağlıyor. Müzenin mümkün kıldığı film gösterimleri, atölyeler, seminerlerle Odunpazarı’nda yeni bir etkileşim alanı ortaya çıktı ve daha önce yolu düşmeyen şehir sakinleri bu mahalleye de uğramaya başladı. Aynı şekilde İstanbul’dan ve yurt dışından misafirleri de getirdi OMM. Buraya ek olarak <a data-reactroot="" data-token-index="1" fr-original-style="" href="https://eksav.org/about" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Eldem Sanat Alanı</a>’nın Dalyancı Konağı'yla birlikte yeni seramik ve cam atölyeleriyle yaratıcı endüstrilere ait bir hareket var. Bugünün Odunpazarı sanatsal bir üretim merkezine dönüşme ümidini içinde taşıyan bir mahalle.<img src="https://images.aposto.com/2021/8/0/1632640319415.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Tanabe Chikuunsai IV’ün OMM'a özel bambu yerleştirmesi<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Gitmek ve gittiğin yerden biriktirdiklerinle dönmek insanın doğduğu yerle ilişkisini güçlendiriyor."</h1>Odunpazarı ve onun da üst tarafında yer alan Bademlik, şehrin en eski mahalleleri. Aslında şehrin merkezi dediğimiz yer, OMM'la tren garı arasında, Porsuk Çayı’na paralel uzanıyor. Bu rotaya bakarken nasıl şehrin adım adım büyüdüğünü görebiliyorsunuz. Ben çocukken merkez tren istasyonunun etrafında bitiyordu. Şimdi oradan Anadolu Üniversitesi’nin kampüsüne doğru uzanan büyük bir mahalle ve pek çok restoran var.Babaannemin gençliğinde “Eskişehirli,” çok homojen biriydi — uzun süredir burada yaşayan aileler birbirini tanır, çocukları beraber okula gider, zaten o aileden biri, bu aileden biriyle evlenmiştir gibi dinamikler vardı. Bu “küçük şehir” havasından kalanlar hâlâ olduğu gibi bir yandan da dışarıdan göç alan ve 70’lerden beri nüfusunun gittikçe daha büyük bir kısmı üniversite öğrencilerinin oluşturduğu bir Eskişehir var. New York’ta yaşarken bir noktada tanıştığım tüm Şikagoluları çok sevdiğimi fark etmiştim. Ortak noktaları iyi eğitim almış, sıcakkanlı entelektüeller olmalarıydı. Eskişehir ve Eskişehirlilerin de böyle iyi bir ünü olduğunu fark ediyorum.<img src="https://images.aposto.com/2021/8/6/1632563380202.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Odunpazarı biberleri<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Gitmek ve gittiğin yerden biriktirdiklerinle dönmek insanın doğduğu yerle ilişkisini güçlendiriyor, daha da önemlisi doğduğun yeri değiştirebilmeni sağlıyor. Şu anda biraz Joseph Campbell'den Kahramanın Sonsuz Yolculuğu'nu düşünüyorum — “kahraman” başladığı yere döndüğünde o yolculuk tamamlanıyor diyebilir miyiz? Daha kişisel bir yerden bahsetmem gerekirse şunu söyleyebilirim: Ergenliğim boyunca Eskişehir’le çok kavgalıydım, çok sıkılırdım, orada insanların doğruluğuna inandığı şeyler bana yanlış geliyordu. Ama bana New York’taki yedi yıllık hayatımdan ayrılma cesaretini veren bu çok kavgalı olduğum yerdeki henüz doğmamış proje oldu.Müze projesine dâhil olduktan sonra Eskişehir’le barıştım, uluslararası bir projenin ortaokul ve lise yıllarımı geçirdiğim bu şehri tatlı tatlı değiştirişini, değişimin de engellenemez oluşunu gördükçe mest oluyorum. Sevdiğim biri büyüdüğün yer ve gittiğin yerlerden “kökler ve dallar” örneğiyle bahseder, bunlar aslında birbiriyle kavgalı olmak zorunda değil. Kökleri elimizi kolumuzu bağlayan bir şeydense bir yerle derin bağımız gibi gördüğümüzde dallar daha korkusuzca uzayabiliyor.

Seyahat ve kültür yayını SOLİ, şehirleri ve içindeki farklı kültürel toplulukları araştırmak üzere mahallelere ve mahallelilerin hikâyelerine odaklanıyor. 

Soli, mahallenin esnaflarının, binalarının, sokaklarının, insanlarının hikâyesini anlatıyor.

Soli

Mahalle: Odunpazarı. Mahalleli: Büşra Erkara. Fotoğraflar: Batuhan Keskiner.

"Odunpazarı: Sanatsal bir üretim merkezine dönüşme ümidini içinde taşıyan mahalle."

Rüzgâr bir taraftan estiğinde deniz "temiz"dir ve denizanalarının arasında yüzersin. Diğer taraftan estiğinde kıyı çöp dolar, kimse denize girmez. Kumla’yla ilgili öğrendiğim ilk şey. Denizanaları bize geldiğinde çöpler Mudanya’ya gidiyormuş. Şimdi onlar düşünsün.&nbsp;Anneanemle dedemin denizin hemen kıyısındaki yazlığı, Büyük Kumla’da yan yana üç yüksek binada, Acar Tatil Sitesi’nde. Teknik olarak üçüncü, binanın altındaki otoparkla altıncı kattaki evlerindeki genişçe balkon evin en önemli ve popüler odası. Bana sonsuzluk gibi görünen bir maviye bakıyor, buradan çöp de, denizanası da, Mudanya da görünmüyor. Neredeyse her akşam sofrada dedemin o gün tuttuğu balıklar var, çoğu zaman istavrit. Pişmiş balıkların açık sarı gözleri ve düşük ayarlı altın tonunda parlayan iğne gibi dişleri beni dehşete düşürüyor, sofrada balıkların başı yoksa ve birisi benim için kılçıklarını ayıklarsa belki yiyorum. Kuzenim sadece kuyrukları yemeyi kabul ediyor. Bu evde bir oda paylaştığımız günlerde sadece karpuz ve patates kızartmasıyla beslenmek için lobi yapıyoruz. &nbsp;&nbsp;Anneannem ve dedem 1984’ten beri bu evde, tüm emekli yazlıkçılar gibi Nisan’da gelip Eylül sonuna kadar kalıyorlar. Otuzlu yaşlarına kadar kışlarını Eskişehir’de, yazlarını İstanbul’da geçiren babaannemse Kumla’ya 70’lerde gelmeye başlamış. Burada çocukken adını koyamadığım hafif tuhaflığı bugün tanımlamam gerekirse modern mimarisi ve 90’larda sürekli kesilen sularıyla bir “Sovyet tatil kasabası havası,” derdim, yazlıkçıların özel moda anlayışının (emekli modası) ve&nbsp;özellikle yağmurlu günlerin yarattığı tatlı yoksunluk hissi bu.&nbsp;Sitenin arkasından geçen, Gemlik’i Yalova’ya ve Körfez’e bağlayan tek araçlık yolun karşısında bir çay bahçesi var, birkaç mutlu yıl boyunca bir duvarı açık hava atari salonuydu. Denizdeki çöp sırasının bizde olduğu günler dikkatlice karşıdan karşıya geçip çay bahçesinde kola içiyoruz. Yazlıklarda adet olduğu gibi, yaşları sekiz ile on altı arasında değişen ve kızlar-erkekler olarak sosyalleşen dev bir çocuk kolonisiyiz, biraz büyüyenler birbirlerinden hoşlanmaya başlıyor. Bir öğleden sonra erkekler çay bahçesindeki masadan apar topar kalkıp kaçtıklarında, yeşil oyun örtüsünün üzerinde ters çevrilmiş okey taşlarıyla “Selin” yazıyor. Biri Selin’den hoşlanıyor. Ben burada bir hafta kalacağım, sonra diğer dedemle Küçük Kumla’ya gidip bir hafta da onlarda kalacağım.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-06T00:34:45.175Z_sm.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="" ratio="1.65" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a bgcolor="#AC99E0" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#AC99E0 !important;color:#090909 !important" href="https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/114035" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(172, 153, 224) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">SALT arşivinden, kartpostal, 1987.</a>Küçük Kumla’da sahil hattı boyunca yan yana, daha az katlı birçok site var, denize dik uzanan sokaklar boyunca arkaya doğru devam ediyorlar. Büyük Kumla’da tüm hayat site ve sakinleri üzerinden şekillenirken, burada istesen de kaçamadığın, bir "kasaba" dolusu insanla paralel yaşanan bir ritim var: Sabahları ekmek almaya gönderiliyorum, dün gecenin çekirdek kabukları, mısır koçanları ve boş bira şişeleri daha kıyı şeridinden temizlenmemiş. Kıyıya yanaşan balıkçılar sandallarından satış yapıyor. Güneş çok yükselmeden el arabalarıyla meyve-sebze satıcıları geçiyor, alışveriş balkondan sarkıtılan sepetlerle yapılıyor. Babaannemin evinin balkonu biraz daha küçük, ama önünde akıp giden hayat hiç yavaşlamıyor. Kahvaltı saatinden biraz sonra Marmara kıyılarının efsanesi İzzet Kaptan (ve gezi gemisi), o günkü programı anons ederek tüm sahili dolaşıyor, o sırada tüm siteleri ve kendini kaybederek ışık yakıp kapayan, balkondan bulduğu kumaşı sallayarak mention kapmaya çalışan çocukları koordinatlarıyla selamlıyor. “Ayşen-3’te ışıkları açıp kapayan yavrumuz, maşallah!”&nbsp;Sahil boyunca direklere yerleştirilmiş hoparlörlerden o gün de su kesintisi olacağı duyuruluyor. Çoğu çocuk ve denizanası ya da çöpten ısrarla yılmayan bir kalabalık plaja iniyor. Öğleden sonraları babaannemle gazete okuyup öğlen uykusuna yatıyoruz (sıcaklık en az 33 derece, nem oranı %84.) Geç yenilen akşam yemeğinden sonra çay bahçesi/okey/lunapark/dondurmacı Veis’ten dondurma yiyerek sonlanacak yürüyüş saatleri başlıyor. Babaannemin 1,5+1 evinden duyulan uğultu ve mutlu, ya da en azından coşkulu sohbetler gün ağarana kadar devam ediyor, her gece uykuya birilerinin kahkahalarını duyarak dalıyoruz. Hâlâ hayatımızda olan bu evin mutfağında açıldığında tek kişilik bir yatağa dönüşen bir koltuk var, en çok orada uyumayı seviyorum.Eskişehirlilerin Sıcak Denizlere İnme PolitikasıAilenin iki tarafından da dinlediğim hikâyelerde Kumla bir karakter gibi: “Bir keresinde deden yakamozda denizin içinde rakı içen adama çok özenip bardağını kaptığı gibi yanlarına koşmuştu, ben hazırladığım mezelerle kaldım, onu biliyor musun? Amcanla yengen ilk burada tanıştılar, onu dinlemiş miydin? Babanların bir teknesi vardı, motoru bir kere çalışsa üç kere çalışmazdı, o gün arkadaşlarıyla açılalım demişler. . .” Hepsini biliyorum, hepsini tekrar dinleyebilirim. Hikâyelerde çok sevdiğim insanlar ve Kumla’nın hiç bilmediğim bir zamanı ve hali var.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-06T09:52:46.731Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a bgcolor="#AC99E0" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#AC99E0 !important;color:#090909 !important" href="https://twitter.com/eray_aydn/status/756074454153826304?s=20" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(172, 153, 224) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kumtur Sitesi, Küçük Kumla.</a>Tüm bu nostalji aktarımına rağmen ergenlik yıllarıma geldiğimde Kumla’nın dezavantajları ayan beyan ortadaydı: İnsan niçin denizin girilemez olduğu bir yerde yazlık alır? İki taraftan da tekrar tekrar gelen kısa cevap: “O yıllarda tertemizdi, hiç böyle değildi. Kalabalık değildi, çok nezihti, arka taraftaki binalar daha yapılmamıştı.”&nbsp;(“Arka taraftaki” binalar 90’lardan beri yapılıyor, akıllarındaki “arka taraf” coğrafi ya da zamanla belirlenebilen değil, ontolojik bir kavram.) Uzun cevap: Anne ve çocukların yazın başında üç ay kalmak üzere geldiği, babaların ise cuma iş çıkışı gelip pazartesi sabahı Eskişehir'e döndüğü Kumla, 70 ve 80’lerde onlara en yakın yazlık beldeymiş. Bugün hala görülebilen (ama yol değiştiği ve zeytin ağaçları kesildiği için eski etkisini vermediği söylenen- ben babamın yalancısıyım)&nbsp;bir Orhan Veli haikusunun yer aldığı bu yol, o zamanlar beş-altı saatte gidiliyor. Bugün bile Gemlik’e her yaklaştığımızda arabanın içinde tekrarlanan mini dizeler: “Gemlik'e doğru denizi göreceksin, sakın şaşırma.”&nbsp;Tabelanın orjinalini ben bile hatırlıyorum. Şu sıralar gördüğümüz hali, korkunç bir ara versiyondan sonra (<a fr-original-style="" href="https://cdn.bursahakimiyet.com.tr/kose-yazisi/2017/12/21/11520-5a3b3ba702ac8.jpg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">göreceklerinizden kendiniz sorumlusunuz</a>) yeniden yapılmış, üçüncü bir kopya. En komiğiyse herhalde şu: Bizim Bursalıların yazlık beldesine resmen ortak olmuş Eskişehirli aileler, Bursalı komşularından isimleriyle değil, her zaman “Bursalılar” diye bahsediyor. Neyse, benim gözlemlediğim kadarıyla birbirlerini seviyor, denk geldiğinde kışları da görüşüyor, birbirlerinin düğününe, cenazesine gidiyorlar.Bursalı ya da Eskişehirli tüm yetişkinler, adını sıkça duyduğumuz, ne olduğunu ise anlayamadığımız kolibasili seviyesinden bahsediyor, bizi denize girmemeye ikna etmeye çalışıyor. Yıllar sonra, benim gibi yazları anneanesiyle kalmaya gelen en yakın arkadaşım Elif’le “senelerce bu ağır sanayi atığı - yüksek kolibasili kokteyli denizde yüzmek vücudumuza nasıl bir kalıcı hasar vermiştir” diye düşünüp mantıklı tahminlerde bulunmaya çalışıyoruz. Sonraları aynı denize her yaz birkaç kilometre öteden giren sinemacı arkadaşım Tolga, kardeşinin denizden çıkmadığı bir yaz tifoya yakalandığını anlatıyor. &nbsp;Ve çok “girdi” kaynaklı olsa gerek, ben Kumla’dan bahsetmeye başlayınca zamanı bol bir emekliye dönüşüp sözün sonunu asla getiremiyorum. Köhneydi, oraya gitmesem hiç karşılaşmayacağım “tehlikelerle” doluydu ve o yazlarda geçirdiğim her saat dünyada yedi yıl uzunluğundaydı. Yine de şimdi her yaz, belki de her şeyi doğru hatırladığımdan emin olmak için, Kumla kalabalığı, her işletmenin girişine döşenmiş LED ışıkları, dükkânlardan yükselen, Türkçe popun kendisi gibi gittikçe kötüleşen (ve desibeli artan) gürültüsü ile korkunç bir hal aldıktan sonra bile yazlıklarını taşımayan ailemin inadıyla oraya geri gitmek istiyorum.&nbsp;(Müziğin 2021'de "nezih" sayılan bazı diğer tatil beldelerinde, Türkbükü, Alaçatı ve benzerlerinde eşit zevksizlik ve yükseklikte olduğunu söylesem şaşırır mıyız?)&nbsp;Şimdiyse müsaadenizle bu yaz Caddebostan’dan denize girme hayallerimin yasını tutmaya gidiyorum.Sevgiyle,-Büşra&nbsp;P.S. Tutto’nun bir sonraki sayısı, bir sayıyı hak eden İzzet Kaptan Gezi Gemisi ile ilgili olacak. Sevgili İzzet Kaptan ya da Marmara'nın yazlık beldeleri ile ilgili hatıralarınız varsa lütfen alotutto@gmail.com'a gönderin 💌

Marmara’da yüzen çocukların eski normali

Deniz, güneş, kolibasili 🦠

. . . Şimdi cırcırböcekleri bir anda kendilerini fişe takıyorSonra ateşböcekleri birinin karanlıkta anlattığı, bitmek bilmeyen, kimsenin dinlemediği palavra yatak odası hikâyelerinenoktalama işareti olmak istermiş gibi, mors alfabesinde yanıp sönmeye başlıyorBir zamanlar geldiğimiz revnaklı, bozulmamış, artık dönemeyeceğimiz gezegenihatırlamaya çalışır gibi geceye bakıyoruzNe kadar incindiğimize inanamıyoruz.Sahip olduklarımızı elde etmek için elimizdeki her şeyi verebilirdik.“Donkey Gospel”den “Jet”, Tony HoaglandGraywolf Press, 1998Çeviri: Büşra ErkaraŞiirin orjinali <a fr-original-style="" href="https://www.poetryfoundation.org/poems/42576/jet" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">için.</a>