<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/pareto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pareto</a>, her pazartesi ve cuma saat 10.00'da iş dünyasından en önemli içgörüleri, sektör analizlerini ve gelecek öngörülerini e-posta kutunuza getiriyor.</h3><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Çağımızın Amerikan rüyası: Girişimcilikİrem ÖzbayEtrafımız sarıldı. İş dünyası dergileri başarılı girişimleri konuşuyor, gazeteler sayfalarını girişimlerden bahsetmeye ayırıyor, en çok dinlenen podcast’ler arasında girişimci hikayeleri yer alıyor, ekonomistler hiç durmadan gençlere girişimci olma tavsiyeleri veriyor, beyaz yakalılar kariyer rotalarını değiştirip girişimciliğe atılıyor. Son yılların en çok konuşulan iş modelleri arasında girişimler; en çok takip edilen iş insanları arasında girişimciler, en sık kurulan beyaz yakalı hayalleri arasında girişimci olmak yer alıyor. Peki, nedir bu girişimcilik? Ya da daha önemlisi ne değildir? Ayağını gaza basmaya hevesli olan gençleri nasıl bir yol bekliyor? Girişimciliğin avantajları, dezavantajları neler? Girişimcilik 101 tadında olan bu yazıda, naçizane bu sorulara cevap arayacağız.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Girişimcilik nedir, ne değildir?</h3>En basit tabirle girişimler; benzersiz bir ürün veya hizmet geliştirmek, pazara sunmak ve onu müşteriler için cazip kılmak amacıyla kurulan şirketlerdir. Çoğu girişimin kurucusu, yola toplumun ihtiyaç duyduğu ancak henüz hayata geçirilmemiş bir işi, ürünü veya hizmeti hayal ederek çıkar. İnovasyona dayanan bir girişim, mevcut ürünlerin eksikliklerini gidermeyi, tamamen yeni mal ve hizmet kategorileri yaratmayı, geleneksel düşünme ve iş yapma biçimlerini bozmayı amaçlar. Bu nedenle birçok girişim kendi sektörlerinde “oyun kurucu” olarak bilinir. Facebook, Amazon, Apple gibi teknoloji devleri en çok bilinen girişimlerdir ve tahmin edersiniz ki girişimcilik sektöründe hüküm süren şirketlerin birçoğu da teknoloji alanında faaliyet göstermektedir.Peki, standart şirketlerden bir girişimi ayıran şey nedir? Hem geleneksel şirketlerde hem de girişimlerde çalışanlar, müşterilerin satın alacağı bir ürün veya hizmet yaratmak için çalışır. Bir girişimi diğer işletmelerden ayıran nokta ise iş yapma şeklidir. Geleneksel şirketler, genellikle bir işletmenin nasıl çalışması gerektiğine dair mevcut şablonlara göre hareket eder. Bir girişim ise tamamen yeni bir şablon oluşturmayı amaçlar.Girişimleri geleneksel şirketlerden ayıran en önemli faktör ise hızdır. Girişimler, fikirleri çok hızlı bir şekilde geliştirmeyi ve hayata geçirmeyi amaçlar. Bu hız için bütçe olmazsa olmazdır, bütçeyi bulmanın yolu ise yatırım turlarından geçer. Girişimler, genellikle yolculuklarının başında yatırım turlarına çıkarak finansman oluşturmaya çalışır. Tohum öncesi dönemde, çoğu zaman kurucuların arkadaşları ve aileleri işe yatırım yapar. Sonrasında sıklıkla başlangıç aşamasındaki şirketlere yatırım yapan "melek yatırımcılar" devreye girer. Daha sonra ise şirketlere on milyonlarca dolar yatırım yapan risk sermayesi firmaları tarafından liderlik edilen A, B, C ve D serisi finansman turları vardır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Girişimcilik ne değildir?</h3>“Girişimcilik nedir?” sorusuna cevap ararken aynı zamanda “Girişimcilik ne değildir?” sorusuna cevap vermeye çalışmakta da fayda var. Günümüzde girişimcilik kavramı, temel anlamından uzaklaşmaya ve konuyla ilgili doğru bilinen yanlışlar artmaya başladı. Örneğin; en sık karşılaşılan yanlışlardan biri ticaret yapan kişiyle girişimciyi karıştırmak. Tedarikçilerden ürün alıp müşterilere kâr amacıyla satan kişilere girişimciden ziyade tüccar denilir. Ticaret girişimciliğin bir parçası olsa da sadece küçük bir parçasıdır. Öte yandan, hâlihazırda yaygın olan “Girişimciler, her zaman teknoloji üretir,” fikrinin doğruluğu da tartışılır.Girişimcilikle ilgili bilinen bir diğer yanlış ise tüm girişimcilerin yüksek maddi kazançlar sağladıklarıdır. Elbette, başarıyı yakalayan, şirketleşen ve finansal özgürlüğe kavuşan birçok girişimci mevcut; ancak buna erişemeyen pek çok girişimci olduğunu da unutmamak gerekiyor.Son olarak, girişimcilerin “kendi işinin patronu” oldukları algısı da çoğu zaman yanlıştır. Teknik olarak evet, bir girişimci kendinin patronudur; ancak bu durum girişimcilerin kimseye hesap vermek zorunda olmadığı anlamına gelmez. Yatırım alan bir girişimin kurucusunun, yatırımcılarına düzenli bir şekilde rapor vermesi veya kurucu ortakları varsa onların da fikirlerini alması gerekir.Birçok kişi, getireceği potansiyel özgürlük fikriyle girişimcilik fikrine kapılır. Evet, girişimci olmak kuralların çoğunun sizin tarafınızdan belirleneceği anlamına gelir. İsterseniz 9-6 mesai saatini kaldırır, uzaktan çalışma seçeneğini devreye alır ve istediğiniz gibi giyinebilirsiniz. Ama unutmayın ki bu işi kârlı hale getirmekten de yine siz sorumlusunuz. Girişimci olmak, çoğu zaman kişisel fedakarlıklar yapmak ve uzun saatler çalışmak anlamına geliyor. Yani uzun lafın kısası girişimcilik zengin ve özgür olmaya giden en kestirme yol demek değil. Birçok girişimin başarısız olduğunu, bizim başarılı girişimleri duyduğumuzu unutmamakta fayda var.<a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://apos.to/s/62430b37a9790b000671c739" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://apos.to/n/pareto" rel="noreferrer" style="background-color: transparent; color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abone ol</a>

Editörün Seçkisi

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>2020’nin başında dünya, maske ve dezenfektanlarla tanışırken valizler ve uçak biletleri ile vedalaştı. Neredeyse tüm hükümetlerin ülke içi ve dışı seyahatlere kısıtlama getirmesiyle turizm sektörü son bir buçuk senede tarihinin en zor dönemlerinden birini yaşadı. Her ne kadar aşılama çalışmalarının hız kazanmasıyla turizm sektörü 2021 yazını bir miktar rahatlamış olarak karşılasa da yeni varyantların ortaya çıkması, yoksul ülkelerin aşıya erişiminin kısıtlı olması ve hükümetlerin seyahat kararlarının sürekli değişiklik göstermesi nedeniyle risk hala devam ediyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Turizmin geleceğine yönelik üç farklı senaryo</h3>Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) ve Dünya Ticaret Örgütü’nün (WTO) 30 Haziran’da yayımladığı rapor, Covid-19’un en çok etkilediği sektörlerden biri olan turizmin yaşadığı acı yılın bilançosunu gözler önüne <a fr-original-style="" href="https://unctad.org/system/files/official-document/ditcinf2021d3_en_0.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">seriyor</a>. Raporda, 2020’nin mart ve aralık ayları arasında uluslararası turist sayısının önceki yılla karşılaştırıldığında %84 azaldığı ve sektörün yıllık kaybının 2,4 trilyon doları bulduğu ifade ediliyor. 2021’de ise turizmden kaynaklı ekonomik kaybın 1,7 ila 2,4 trilyon dolar arasında gerçekleşmesi bekleniyor.BM ve WTO, sektörün geleceği ile ilgili üç farklı senaryo ortaya koyuyor. Kötümser olarak ifade edilen ilk senaryo, 2021’de uluslararası turist girişlerinin %75 azalacağını ve buna bağlı olarak küresel turist gelirlerinde 948 milyar dolarlık bir düşüş yaşanacağına dikkat çekiyor. Daha iyimser olan ikinci senaryoda ise uluslararası turist girişlerinin %63 azalacağı ihtimali üzerinde duruluyor. Aşılama çalışmalarına odaklanan üçüncü senaryonun gerçekleşmesi durumunda ise uluslararası turist sayılarının; ABD, İtalya, Fransa gibi aşı oranı yüksek ülkelerde %37, aşı oranı düşük ülkelerde ise %75 düşmesi bekleniyor. Bütün senaryolar ortak bir noktada birleşiyor: 2023 veya sonrasına kadar Covid-19 öncesi uluslararası turist seviyelerine geri dönüş mümkün görünmüyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye'de turizm sektörünün son durumu</h3>Raporda özellikle ekonomisi turizme bağlı gelişmekte olan ülkelerde tahribatın büyük ve uzun dönemli olacağının altı çiziliyor. Örneğin Türkiye’ye bakacak olursak; turizm gelirlerinin gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) %5’ini oluşturduğu ülkede 2020’de turist sayısında görülen %69’luk düşüş 33 milyar dolar kayba neden olmuş durumda. Üstelik, yeme-içme, ulaşım, eğlence gibi yan sektörlerin kayıpları da hesaplandığında bu rakam 93 milyar dolara ulaşıyor. BM’ye göre, Türkiye’nin turizmden kaynaklı kaybının toplam milli gelirdeki payı yaklaşık %9’u buluyor.Türkiye’de turizmin geçirdiği zor yılı derinden hissedenlerden biri olan Prontotour Yönetim Kurulı Başkanı Ali Onaran ise sektörün geleceğine dair daha ılımlı bir tablo çiziyor. Turizmin kendini çabuk toparlayan sektörlerden biri olduğunu belirten Onaran, aşılama çalışmalarının hız kazanmasıyla hâlihazırda yurt içi otellere ve kültür turizmine yoğun talep olduğunu ve her şey yolunda giderse eski günlerin 2023’ten yakın olduğunu ifade ediyor.Öte yandan, Türkiye’nin pandemi öncesi 35 milyar doları bulan turizm gelirlerinin 2020’de 20 milyar dolardan fazla azaldığı düşünüldüğünde hasarın telafi edilmesinin o kadar kolay olmayacağını söylemek mümkün. Onaran, 2020’yi anlatırken Prontotour’un cirosunun %5’e kadar düştüğünü ve bankaların turizm şirketlerine karşı çekingen davranması nedeniyle kredilere erişmekte güçlük çektiklerini belirtiyor.&nbsp;Turizm şirketlerinin pandemi döneminde yaşadıkları sorunların başında istihdam geliyor. Turizm sektöründeki çalışanların çoğu, pandemi döneminde &nbsp;farklı sektörlerde iş arayışlarına girişti. Özellikle çevrim içi yemek ve market teslimatlarının artmasıyla “kuryelik” iyi bir alternatif haline geldi. Sektörün yeniden hareketlendiği bugünlerde ise şirketler, çalışanları yeniden turizm sektörüne çekmekte zorluk çekiyor. Onaran, pandemi döneminde %20’nin üzerinde personel kaybı yaşadıklarını belirtiyor ve ekliyor "Şu anda tatil beldelerinde birçok otel ve restoran, personel eksikliği yaşıyor. Bu sıkıntı, işler tamamen normale döndüğünde daha da büyüyecek."Sektörün önümüzdeki dönemde daha yavaş toparlanması beklenen kolu ise iş turizmi olacak. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği'ne (IATA) göre, pandemi öncesi dönemde uçak biletlerinin %30’una yakını iş toplantıları, kongreler ve fuarlar için alınıyordu. Onaran, "Pandemi ile iş seyahatlerinin yerini çevrimiçi toplantılar aldı. Toplantıya veya fuara çevrim içi katılabiliyorsun; ancak Bodrum’u çevrim içi göreyim diyemiyorsun," diyor. İyimser duruşunu ise şu sözlerle ortaya koyuyor: "Pandemi sonrası dönemde seyahat kısıtlamalarının kalkmasıyla tatil amaçlı seyahatler çok hızlı bir şekilde artacak. Yakın zamanda sadece Türkiye pazarı için değil dünyadaki birçok pazar için talep patlaması yaşanacağını düşünüyorum."

Pareto

2020’yi büyük hasarla kapatan turizm sektörünün eski ihtişamlı günlerine dönmesi için önünde uzun bir yol var. Prontotour Yönetim Kurulu Başkanı Ali Onaran, Türkiye'de turizm sektörünün son durumunu değerlendirdi.

Fırtınanın ardından: Turizm sektörü nasıl toparlanacak?

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>Takvimler Mart 2020’yi gösterirken OPEC+ grubu büyük bir sorunla karşı karşıyaydı: pandemiden kaynaklı kapanmalar. Kapanmaların ve yok denecek kadar azalan seyahatlerin petrol piyasası üzerindeki etkileri üzerine grup, tarihin en büyük üretim kesintisini <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-07-08/why-the-opec-crisis-has-sparked-an-oil-price-frenzy-quicktake" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kabul etti</a>: günde yaklaşık 10 milyon varil veya dünya arzının %10'u. Aşılama çalışmalarının hız kazanması ve kısıtlamaların hafiflemesiyle birlikte OPEC+ ülkeleri geçen hafta petrol talebinin kademe kademe karşılanması için masaya oturdu; ancak görüşmeler Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasındaki anlaşmazlık nedeniyle hayal kırıklığıyla sonuçlandı.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Suudi Arabistan ve BAE arasındaki gerilim</h3>Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve diğer petrol üreticisi ülkelerin oluşturduğu OPEC+ grubu, geçen hafta gerçekleşen toplantıda azalan tedarikin nasıl artırılacağı konusunda fikir ayrılıkları nedeniyle bir uzlaşmaya varamadı. Toplantıda Suudi Arabistan ve Rusya, üretimin kademeli olarak artırılmasını ve arz kesintilerinin 2022 sonuna kadar devam etmesini önerirken BAE, bu önerinin “kendileri için haksızlık yaratacağını” savunarak üretim kotasının artırılmasını talep etti.Öte yandan BAE, yaklaşık üç sene önce petrol üretim potansiyeline dayalı olarak belirlenen kotaların “güncelliğini korumadığı” ve “adil olmadığı” gerekçesiyle yeniden düzenlenmesini istiyor. Bu kotaların, Nisan 2020’de Suudi Arabistan ve Rusya için güncellenmiş olmasına karşın diğer 21 ülke için hala daha eski kotaların devrede olması da anlaşmazlığın en büyük nedenleri arasında yer alıyor.Grup, esasen 6 Temmuz’da üçüncü bir toplantı gerçekleştirecekti; ancak yaşanan anlaşmazlık nedeniyle toplantı iptal edildi. Toplantının iptalinin ardından ham petrol fiyatları, son altı yılın en yüksek seviyesine ulaştı.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Petrol piyasası: Yansımalar ve öngörüler</h3>Küresel olarak artan petrol talebine rağmen anlaşmanın gerçekleşmemesi, OPEC+ blokunun üretimi ağustos ayında mevcut seviyelerde tutacağı anlamına geliyor. Bununla birlikte ikinci bir senaryo olarak ülkeler anlaşmayı bozup üretimi tek taraflı olarak artırarak fiyat savaşına yol açabilir. Argus Media Orta Doğu ve Asya Pasifik Başkan Yardımcısı Alejandro Barbajosa, CNBC’ye yaptığı açıklamada “Anlaşmanın eksikliği, çok yakın gelecekte üretimin ve fiyat savaşının bolluğu anlamına gelebilir” diyor. Columbia Üniversitesi Küresel Enerji Politikası Merkezi Direktörü Jason Bordoff ise “Anlaşmanın olmaması, mevcut üretim seviyelerinin devam etmesi anlamına gelirse petrol fiyatları patlayacak. Fakat fiyat artışı aslında BAE, Rusya ve Suudi Arabistan'ın çıkarlarını baltalıyor,” diyerek en kısa sürede anlaşmaya varılmasının gerekliliğini vurguluyor.OPEC+ görüşmelerin iptal edilmesi ile petrolün varil başına fiyatının 100 doları bulma olasılığı konuşulmaya başlandı. Öte yandan, bir anlaşmaya varılsa dahi tartışmanın daha fazla anlaşmazlığın ve fiyat dalgalanmasının habercisi olabileceğini savunanlar da var. Citigroup'tan Francesco Martoccia, OPEC+ üyelerinin petrol piyasaları söz konusu olduğunda farklı stratejiler kullandığını belirtiyor. Uzun vadede azalan taleple karşı karşıya kalan BAE gibi bazı üreticiler, arzı artırmak ve petrol rezervlerini daha erken paraya çevirmek istiyor. Suudi Arabistan ise fiyatları yüksek tutmak için üretimi kısıtlamak istiyor. Daha yeşil bir ekonomiye geçiş hızlanırken önümüzdeki dönemde bu tür fikir ayrılıkları daha çok gün yüzüne çıkacak.

OPEC+'ın petrol arzını artırma konusunda anlaşmaya varamamasının ardından ham petrol fiyatları son altı yılın en yüksek seviyesini gördü.

OPEC+ çıkmazı: Petrol piyasası nasıl etkilenecek?

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>İllüstrasyon:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/littleblackdotdesign/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Ezgi Yıldız</a>Geçen perşembe günü Getir’in İspanya merkezli Blok’u satın alarak yurt dışı rotalarına Güney Avrupa’yı da eklediğini öğrendiğimizde şirketin kurucu ortaklarından Tuncay Tütek ile bir araya gelmek üzereydik. Tütek, çevrim içi toplantımıza şirketin kuryelerinin kullandıklarına benzer bir motosikletin arka planda olduğu, Getir ofisini geniş açıdan görmemizi sağlayan bir odadan katıldı. Konuşmamızın ilerleyen dakikalarında, bu motosikletin şirketin ikinci elektrikli motosiklet prototipi olduğunu öğrendik. Tütek, “Şu anda hizmet verdiğimiz tüm Avrupa ülkelerinde teslimatları tamamen elektrikli motosiklet ve bisikletlerle gerçekleştiriyoruz,” diyerek bu konuya ekstra hassasiyet gösterdiklerini özellikle vurguladı. Getir, 2021’nin başlarında Birleşik Krallık ile başladığı yurt dışı açılımda motosikletlerinin sokaklarda dolaştığı ülke sayısını şimdiden sekize yükseltti. Geçen ay tamamlanan 555 milyon dolarlık yatırım turunda değerlemesini 7,5 milyar dolara çıkaran şirket, önümüzdeki aylarda Avrupa’daki faaliyetlerini genişletmeyi ve ABD’ye açılmayı planlıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Getir fikri nasıl ortaya çıktı?</h3><img src="https://images.aposto.com/2021/6/0/1625409212457.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Getir Kurucu Ortağı Tuncay TütekGetir’i pandemi döneminde keşfedenler elbette vardır; ancak şirketin hikâyesinin başlangıcı yaklaşık yedi sene öncesine dayanıyor. BiTaksi’nin kurucusu Nazım Salur, kendi girişimindeki iş modelini başka bir sektörde hayata geçirmeyi ilk olarak düşündüğünde tarihler Ekim 2014’ü gösteriyordu. “Madem birkaç dakika içinde insanlara taksi gönderebiliyoruz aynısını neden market ürünleri için de yapmayalım?” diyen Salur, bu fikri Gittigidiyor kurucularından Serkan Borançlı’ya anlattı. Borançlı, ilk olarak temkinli yaklaşsa da o gece sabaha kadar dünyada bu işi yapan var mı diye araştırdı. Dünyada bu işi yapan kimse yoktu. Borançlı’nın “Biz bu işi yapalım” demesinin ardından Salur, o dönem kendi aile şirketini yöneten Tuncay Tütek, BiTaksi’nin CIO’su Doğancan Dalyan ve ABD’de eğitim gören oğlu Mert Salur’u da ikna ederek ekibe kattı. Tütek, beş kurucu ortağı bir araya getiren motivasyonu, “dünyada daha önce yapılmamış olan bir işi Türkiye’den çıkarmak” olarak tanımlıyor. Türkiye’nin eskiden beri aşina olduğu bakkal çırağının siparişi getirmesi, camdan sepet sallama gibi gelenekleri teknoloji ile birleştirdiklerini söyleyen Tütek, işin zor kısmının ise fikrin uygulaması olduğunu belirtiyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Silikon Vadisi’nin iki günahı</h3>Getir’in iş modeli, tüketiciye kendi depoları üzerinden ürün teslimatı yapmak üzerine kurulu. İşin ilginci, Getir’in kurucuları 2016’da Silikon Vadisi’nde yatırımcıların kapısını çalıp iş modellerini anlattığında teknolojik işlerin bu şekilde yapılamayacağı cevabını alıyor. Tabiri yerindeyse Silikon Vadisi’nin gözünde teknoloji şirketlerinin işlememesi gereken iki günah var: ürün stoğunu kendi elinde tutmak ve personelin şirketin kadrolu çalışanı olması. Tütek, o günleri anarken “Kendimizi bir günah işliyor gibi hissettik,” diyor, “Silikon Vadisi daha çok aracılık yapan teknoloji firmalarına yatırım yapmayı seviyor,” diye de ekliyor.2016’da Silikon Vadisi’nden eli boş dönen kurucular, Getir'in öncüsü olduğu ve e-ticaretten varış süresinin kısalığı açısından ayrılan “Q-commerce” terimini dünyaya duyurmak için hummalı bir çalışma içine giriyor. Siparişi dakikalar içinde ulaştırma vaadiyle yola çıkan şirket; toptancılarla değil direkt olarak Unilever, P&amp;G gibi markalarla çalışıyor. Markalar, ürünleri Getir’in İstanbul, Ankara ve İzmir’deki beş merkezî deposuna teslim ediyor. Ürünler, daha sonra merkezî depolardan şu anda sayısı 500’ü aşan cep depolara dağıtılıyor. Kullanıcılar, Getir uygulamasını açtığında bulunduğu noktaya teslimat sağlayacak cep depodaki ürünleri görerek sipariş veriyor. Nitekim, depolarda stoğu olmayan hiçbir ürün uygulamada görünmüyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Getir’in son iki senesi</h3><img src="https://images.aposto.com/2021/6/0/1625409910516.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hâlihazırda Türkiye'de 32 şehirde hizmet veren Getir, 2019 yılında ana işi olan dakikalar içinde market teslimatının yanı sıra yeni projeleri hayata geçirmeye başladı. GetirYemek ile çevrim içi yemek siparişi işine giren şirket, restoranlardan uzun süre komisyon almayarak ve özellikle pandemi döneminde sıkıntı çeken restoran sahiplerine milyonlarca lira destek vererek sektörde fark yaratmaya çalıştı. Bir süre sonra, daha geniş bir ürün skalasına ulaşmak isteyen kullanıcılar için GetirBüyük devreye girdi. 2021’de ise esnafı desteklemeye yönelik olarak GetirSu ve GetirÇarşı tanıtıldı. Tütek, “Biz sipariş götürebiliyorken kasap, bakkal gibi mahalle esnafı dükkanını siftahsız kapatıyordu. Getir teknolojisini onların ayağına götürmek, esnafı dijitalleştirmek istedik,” diyor ve ekliyor “Burada amacımız birinci günden para kazanmak değil mahalle esnafına destek olmak ve müşteriyi mutlu etmekti.”<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Geç gelen “unicorn” statüsü</h3>Getir’in özellikle pandemi döneminde Türkiye ve dünyada ciddi bir şekilde büyüyen hızlı teslimat sektöründe öne çıkmasının nedenleri arasında sektörün ilk oyuncusu olması, uygulamanın kullanım kolaylığı, değişen tüketici alışkanlıkları ve yurt dışı atılımı geliyor. Bu noktada, akıllara ister istemez “Pandemi, Getir’in son bir senedeki hızlı büyümesinin arkasındaki sebep mi?” sorusu geliyor. Tütek, pandemi döneminin yeni kuşakları uygulamaya çekmek konusunda olumlu etkisinin olduğunu kabul ediyor; ancak kısıtlamaların getirisi olduğu kadar götürüsü olduğunun da özellikle altını çiziyor. Nitekim, Getir’in finansal sonuçlarına bakıldığında 2018-2019 yıllarındaki büyüme ile 2020’deki büyümenin hemen hemen aynı olduğu görülüyor. Ayrıca, pandemi döneminde pazardaki rekabetin arttığının da gözardı edilmemesi gerekiyor. Şirket, toplam süpermarket pazarının 100 milyar dolar olduğu Türkiye'de hâlihazırda pazarın yaklaşık %2'lik bir kısmından sorumlu olan hızlı teslimatlarda Banabi, Migros Hemen, Gönder gibi şirketlerle rekabet ederken Avrupa pazarında ise Goriller, Dija, Flink gibi oyuncular bulunuyor.Öte yandan, Getir’in kurucuları için aslında 1 milyar dolarlık değerlemeye ulaşarak “unicorn” statüsüne ulaşmak 2014’te yola çıktıklarında iki-üç sene içinde gerçekleşecek bir plandı. Fakat Tütek, Türkiye’nin en zor yıllarına denk geldiklerini belirterek 2016’daki darbe girişimi ve 2018’deki makroekonomik krizle birlikte yabancı yatırımcının ilgisinin azaldığına dikkat çekiyor. “Bu nedenle birkaç yatırım turu kaçırdık ve sanılanın aksine “unicorn” statüsüne daha geç ulaştık.” diye de ekliyor. Son zamanlarda ulaşılan değerlemeler ise yurt dışı hamlesinin ardından geliyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yurt dışı açılımı</h3><img src="https://images.aposto.com/2021/6/1/1625469781926.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Getir için en önemli kilometre taşlarından biri, Ocak 2021’de gerçekleşen Birleşik Krallık açılımı. Şirketin ilk rotasını Londra olarak belirlemesinin arkasında şehrin dünya vitrinlerinden biri olması, Birleşik Krallık’ta dijitalleşme ve e-ticaret alışkanlıklarının ileri seviyede bulunması, kişi başına düşen milli gelirin yüksekliği ve Londra nüfusunun yüksek ve yoğun olması yer alıyor. Getir, Avrupa pazarındaki ilk sınavını başarıyla geçince Amsterdam, Berlin ve Paris sokaklarında da hizmet vermeye başlıyor.Son olarak geçen hafta şirket, Güney Avrupa pazarında faaliyet gösteren İspanya merkezli hızlı market teslimatı uygulaması olan Blok’u satın aldı. Satın almanın heyecanı yüzünden okunan Tütek, “Bugüne kadar hep organik büyüdük. İlk defa bir satın alma gerçekleştirerek inorganik büyüyoruz; ancak gelecekte çok iyi bir fırsat çıkmadığı takdirde önceliğimiz organik büyüme olacak,” diyor. Blok’un satın alınmasıyla birlikte şirket, Getir adıyla İspanya, İtalya ve Portekiz’de de hizmet vermeye başlayacak. 2021’in son çeyreğinde ise ABD pazarına girilmesi hedefleniyor.Tütek, Türkiye ile yurt dışı operasyonları arasındaki en büyük farkın “depo bulma zorluğu” olduğunu söylüyor. Türkiye’de rahatlıkla halledilebilen bu süreç, yurt dışında prosedürlerinin çok fazla olması nedeniyle aylar sürebiliyor. Ayrıca, merkezî bir deponun açılması için belli bir sipariş hacmine de ulaşılması gerekiyor. Getir, şu anda Avrupa’daki operasyonlarını merkezî depo olmadan yürütüyor. Toptancılara kendilerini ispat etmek de Getir’i yurt dışında zorlayan konulardan biri; ancak bu zorluğu kısa sürede aşan şirket, hâlihazırda çok uluslu şirketlerle Avrupa bazında iş birlikleri için masaya oturmaya hazırlanıyor.Getir'in yurt dışında öncelikli hedefi; dakikalar içinde market teslimatını olabildiğince geniş kitlelere ulaştırmak. Tütek, “Şimdilik GetirYemek, GetirÇarşı gibi projeleri yurt dışına taşımayı düşünmüyoruz. Gelecekte ülkelerin ihtiyaçlarına göre bu projelerin şekillenmesi ise kaçınılmaz. Mesela Fransa’da GetirÇarşı’nın tutabileceğini düşünüyoruz,” diyor.

Türkiye’den çıkan ikinci unicorn olan Getir, yurt dışı operasyonları ve aldığı yatırımlarla büyümeye devam ediyor.

Avrupa sokaklarında bir tanıdık: Getir

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>Gözünüzü kapatın ve sadece bir saniyeliğine dolabınızda kaç tane giymediğiniz, belki de varlığını bile unuttuğunuz kıyafetiniz olduğunu düşünün. ThredUp’ın 2021 tarihli raporuna göre,&nbsp;ABD'de her yıl yaklaşık 36 milyar giysi çöpe atılırken dünyanın dört bir köşesinde 9 milyar giysi hiç giyilmeden dolaplarda bekliyor. Son yıllarda sayıları hızla artan ikinci el satış ve kiralama platformları ise lüks ürünleri başta olmak üzere dolaplarda bekleyen ürünlerin sayısını azaltacak gibi duruyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Moda sektöründe son durum</h3>Petrolden sonra dünyanın ikinci büyük kirletici endüstrisi olan moda, uzun zamandır çevreye verdiği zararlar ve işçi hakları ihlalleri nedeniyle tepkilerin odağındaydı. Son yıllarda, tüketicilerin çevreye karşı duyarlı markalara yönelmesi ise markalar için dönüşümü zorunlu hale getirdi. Sektördeki dönüşümün öncüleri, fiziksel mağazalar veya çevrim içi platformlar aracılığıyla ikinci el ürünleri satmaya veya kiralamaya dayalı iş modelleri geliştiren şirketler oldu. ThredUp, ikinci el giyim ve aksesuar pazarının önümüzdeki beş yıl içinde ikiye katlanarak 77 milyar dolara ulaşacağını ve 2025’e kadar perakende sektöründen 11 kat daha hızlı büyüyeceğini öngörüyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden ikinci el?</h3>McKinsey'in 2019 tarihli bir raporuna göre modada yeni sahiplik modellerine geçiş; tüketicinin çeşitlilik, sürdürülebilirlik ve alım gücü konusundaki artan arzusundan kaynaklanıyor.&nbsp;İkinci el platformlarının altını çizdiği en önemli konu sürdürülebilirlik. Zira ikinci el platformları ve kiralama modelleri sayesinde bir kıyafetin ömrü uzarken yeni ürünlere talep azaldıkça moda endüstrisinin üretim için harcadığı karbon miktarı da azalmış oluyor. Y ve Z kuşağındaki tüketicilerin çevreye karşı duyarlılığının artması da ikinci el platformlarının tercih edilmesinde büyük rol oynuyor. Pricewaterhouse Cooper (PwC), Y ve Z kuşağına mensup tüketiciler arasında sürdürülebilir ürünleri destekleyenlerin sayısının 2019 ile 2020 arasında iki kattan fazla arttığını ortaya koyuyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ulaşılabilir ve sürdürülebilir&nbsp;lüks</h3>Son yıllarda ikinci el lüks moda pazarı; &nbsp;The Real Real, Rebag, Depop, Vestiaire Collective ve Fashionphile gibi platformların tüketicilere Louis Vuitton, Chanel, Hermès gibi markaların ürünlerini alıp satabilecekleri bir pazaryeri sunmasıyla hızla büyüdü. Türkiye’de ise ModaCruz’un önderliğinde gelişmeye başlayan sektör her geçen gün etki alanını genişletiyor. Sektördeki bu hareketlilik, bugüne kadar ürünlerin fiyatları ve dağıtımı konusunda kontrolü elinde tutmakta ısrarcı olan lüks moda markalarını da ikinci el odaklı stratejiler geliştirmeye itiyor.Geçtiğimiz mart ayının başında Gucci, Alexander McQueen ve Balenciaga gibi markaların sahibi olan Kering, Fransa merkezli ikinci el giyim platformu Vestiaire Collective'in %5 hissesini satın aldı. Lüks sektöründe ikinci ele kayışın ayak sesleri olarak algılanan bu satın almanın ardından Kering'in CEO'su Francois-Henri Pinault, "İkinci el lüks artık bir gerçek ve köklü bir trend," açıklamasında bulundu. Fakat tüm bu gelişmelere rağmen lüks moda pazarının ikinci eli tamamen kucaklamaya henüz hazır olmadığını belirtmekte fayda var. Nitekim Hermès ve Chanel gibi markalar, ikinci el platformlarla ortaklık kurmak bir yana henüz en ikonik ürünlerini çevrimiçi satmaya bile <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/en/second-hand-fashion-market-gucci-alexander-mcqueen-hermes-chanel/a-56840485" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yanaşmıyor.</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kıyafet kiralama sektörü ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için 21 Ekim 2020'de Aposto! Gündem'de yayımlanan <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/5f8ebf119725fe00086e7eb0" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şu yazıya</a> göz atabilirsiniz.

Sürdürülebilirlik, çeşitlilik ve erişilebilirlik vaatleri, ikinci el platformlarının yükselişine neden olurken lüks markalar da ikinci el odaklı stratejiler geliştiriyor.

Moda sektörünün yeni yol haritası

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>"Gezegenimize neler olduğunu ve önümüzdeki 10 yıl içinde neler yapmamız gerektiğini biliyoruz.” Bu sözler, geçen hafta G7 Zirvesi’nde iklim değişikliği ile mücadelenin görüşüleceği toplantı salonunda yankılandı. Sesin sahibi, Birleşik Krallık kökenli çevreci Sir David Attenborough'dan başkası değildi. Attenborough, gelişmiş ülkelerin iklim konusunda tarihin en önemli kararları ile karşı karşıya olduğunu söyleyerek G7 liderlerini harekete geçmeye davet etti; ancak liderlerin iklim değişikliği ile mücadele konusundaki taahhütleri beklentileri karşılayamadı.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Alınan kararlar</h3>Birleşik Krallık, ABD, Kanada, Japonya, Fransa, Almanya ve İtalya'dan oluşan G7 ülkelerinin liderleri kasım ayında Glasgow'da yapılacak COP26 İklim Değişikliği Konferansı öncesinde daha sert bir iklim eylem planı sunarak küresel sıcaklıklardaki artışı 1,5 °C ile sınırlayacak “yeşil devrimin” sözünü verdi. Ayrıca, ülke liderleri tarafından paylaşılan sonuç bildirisinde "Gelişmiş ülkelerin 2025’e kadar ortaklaşa biçimde özel ve kamu kaynaklarından yılda 100 milyar dolarlık finansman hedefini yineliyoruz,"&nbsp;ifadeleri yer aldı.&nbsp;Zirvede alınan karalardan bazıları şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2030’a kadar emisyonlar yarıya indirilecek ve 2050’de net sıfır emisyona ulaşılacak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kara ve okyanusların en az %30’u korunacak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gelişmekte olan ülkelerde yeni kömür üretiminin finansmanına son verilecek ve kömür tüketiminin durdurulması için 2,8 milyar dolara yakın finansman sağlanacak.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aktivistlerin hayal kırıklığı</h3>Liderlerin iklim taahhütleri; daha somut, iddialı vaatler bekleyen aktivistleri ve çevre örgütlerini mutlu etmedi. Uzmanlar, kararların yetersiz ve ayrıntıdan yoksun olduğunu, hedeflerin sadece yeniden teyit edildiğini ve bu hedeflere ulaşmak için gereken fonların sağlanmadığı görüşünde birleşiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uluslararası yardım örgütü Action Aid'den Teresa Anderson, G7'nin ilk olarak 2009'da önerdiği 100 milyar dolarlık finansman hedefini tekrarlamasının krizin aciliyetine ve ölçeğine hitap etmediği görüşünü savundu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Climate Action Genel Müdürü Tasneem Essop, "Zengin ülkeler mevcut yükümlülükleri tekrarlamanın ötesine geçmeli ve masaya yeni, ek finansman koymalı," diyerek toplantı çıktılarından rahatsızlığını belirtti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Greenpeace’in direktörü Jennifer Morgan ise "Bu, G7'nin liderlik gösterebileceği tarihi bir andı ve bunun yerine büyük bir boşluk bıraktılar. Bu da hayal kırıklığına sebep oluyor," dedi.</li></ul>

G7 zirvesinde liderlerin iklim değişikliği ile mücadele konusundaki taahhütleri beklentileri karşılamadı.

G7’nin iklim taahhütleri yetersiz mi?

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>G7 ülkelerinin maliye bakanları, çok uluslu şirketlerin faaliyet gösterdikleri ülkelerde minimum %15 oranında küresel kurumlar vergisi ödemesi konusunda anlaşmaya vardı. Böylece dünyanın en büyük ekonomilerinin oluşturduğu G7 grubu; Amazon, Facebook ve Google gibi büyük teknoloji şirketlerinden daha fazla vergi geliri elde etmek ve bu şirketlerin kârlarını vergi cennetlerine aktarmasını azaltmak için yıllardır beklenen adımı atmış oldu. Karar sonrası, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerden farklı sesler yükselmeye başladı. Anlaşmanın gelecek ay düzenlenecek G20 zirvesinin ana konularından biri olması ve diğer ülkeler üzerinde de aynı uygulamaya geçilmesi için baskı yaratması bekleniyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">AB’de karşıt sesler</h3>Küresel vergi anlaşması sonrası Avrupa Birliği (AB), destekleyenler ve muafiyet isteyenler olmak üzere ikiye bölündü. Almanya’nın destek verdiği anlaşma, daha yüksek vergi oranı talep ettiği bilinen Fransa’yı hayal kırıklığına uğratmış durumda. Öte yandan, kurumlar vergisinin düşük olduğu ve "vergi cenneti" olarak adlandırılan İrlanda, Macaristan, Çekya, Lüksemburg gibi birçok ülkenin bu çağrıya karşı çıkması bekleniyor.Macaristan Maliye Bakanlığı, ülkelerin kendi sınırları içerisinde uygulayacağı vergi oranları konusunda bağımsız kararlar alabilmesi gerektiğini söyledi. Polonya Maliye Bakanı Tadeusz Koscinski ise “G7 ülkemizde nasıl bir vergi oranı uygulayacağımızı dikte etmemeli” diyerek düşük vergi oranları sayesinde bazı ekonomilerin gelişmiş olanlara yetişmeye çalıştığını vurguladı.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Birleşik Krallık’ın muafiyeti</h3>Financial Times’a göre Birleşik Krallık, Londra’da merkezi bulunan küresel bankaların bu karardan etkilenebileceğini düşünerek finansal hizmet kuruluşlarının asgari kurumlar vergisinden muaf tutulmasını talep ediyor. Zira, Birleşik Krallık merkezli en büyük bankalardan biri olan HSBC gelirinin yarısından fazlasını Çin'den elde ederken ülkenin bir diğer büyük bankası Standard Chartered, operasyonlarının çoğunu Asya ve Afrika'ya yürütüyor. G7’nin yeni vergi planıyla birlikte, Big Tech&nbsp;şirketlerinin Birleşik Krallık’ta hâlihazırda dijital hizmet vergisi kapsamında ödediklerinden daha az vergi ödemeleri de ihtimaller arasında yer alıyor.Henüz resmî bir açıklama yapılmasa da iddialara göre, Çin de asgari kurumlar vergisi oranının en az %15 olmasına itiraz eden cephede yer alıyor. Buna karşın Endonezya, Güney Afrika ve Meksika maliye bakanları, uluslararası vergi kurallarının değişmesini destekliyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yeni eşitsizlik</h3>Vergi reformunun küresel eşitsizlikte yeni bir cephe açacağına dair görüşler de mevcut. Küresel yoksulluğu azaltmak için çalışan Oxfam ve Eurodad, gelişmekte olan ülkelerde kurumlar vergisi oranın genellikle daha yüksek olduğunu ve belirlenen %15’lik oranın yeterli olmadığını <a fr-original-style="" href="https://www.oxfam.org/en/press-releases/g7-global-corporate-tax-deal-far-fair-oxfam" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vurguluyor</a>. Anlaşmanın yoksul ve zengin ülkeler arasındaki uçurumu iyice açacağı iddia edilirken yeni vergilendirme sisteminin sadece şirketlerin genel merkezlerinin olduğu ülkelere -genellikle ABD ve Avrupa- fayda sağlayacağı düşünülüyor. Ayrıca, yeni düzende dünya nüfusunun %10'unu oluşturan G7 ülkelerinin, ek vergi gelirlerinin %60'ından fazlasını alacağı öngörülüyor.

Küresel vergi reformu: Karşıt sesler, muafiyet ve yeni eşitsizlik

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>İllüstrasyon: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/littleblackdotdesign/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Ezgi Yıldız</a>ABD kökenli milyoner Dennis Tito, Nisan 2001’de Rusya’nın Soyuz roketi ile Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) ulaşarak dünyanın ilk uzay turisti olduğu anı hayatının en mükemmel anı olarak <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/travel/article/space-tourism-20-year-anniversary-scn/index.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hatırlıyor.</a> Tito'nun seyahatinin ardından geçen 20 yılda sadece 7 kişi daha milyonlar harcayarak onun ayak izlerini takip edebildi; ancak bu sayının önümüzdeki 12 ay içinde ikiye katlanması bekleniyor.Rusya’nın uzay turizmi yatırımlarına son vermesiyle 2009’dan beri dünyadan ayrılan bir turist dahi olmadı. Fakat SpaceX, Blue Origin ve Virgin Galactic gibi şirketler çok da uzak olmayan bir gelecekte uzayın popüler tatil rotaları arasında yer alacağını düşünüyor. 2000'li yılların başlarında kurulan ve uzay turizmi konusunda rekabet içinde olan üç şirketin her birinin kendine özgü bir iş modeli ve gelecek planı var.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünyadan uzak rekabet</h2>Virgin Galactic: Birleşik Krallık kökenli milyarder Richard Branson, yeniden kullanılabilir ilk uzay gemisini üreterek Ansari X ödülünü kazanan SpaceShipOne şirketini satın alarak Virgin Galactic’i kurdu. 2004’ten beri yörünge altı bir uçuşta altı yolcu taşıyabilen SpaceShipTwo isimli bir uzay gemisi tasarlamak için çalışan şirket, yol boyunca birçok aksaklık yaşadı. 2009’da turistleri uzaya taşımayı planlayan Virgin Galactic, 2014’te bir pilotun ölümü ile sonuçlanan kaza başta olmak üzere ciddi problemlerle karşılaştı. Kazadan sonra mühendisler, aracın tasarımında modifikasyon gerektiren sorunlar buldu. Yıllar süren çalışmalar sonucu şirket, 22 Mayıs 2021’de üçüncü uzay yolculuğunu gerçekleştirdi. 2019’da bir özel amaçlı satın alma şirketi (SPAC) ile birleşerek halka açıklan Virgin Galactic’in her biri 200.000 ile 250.000 dolar arasında değişen fiyatlarla satılan gelecekteki uçuşlar için yaklaşık 600 rezervasyonu bulunuyor.SpaceX: 2002 yılında Elon Musk tarafından kurulan SpaceX, hâlihazırda uzay yarışını önde götürüyor. Uzaya ulaşım maliyetlerini azaltmak için yeniden kullanılabilir fırlatma teknolojisini geliştirme hedefiyle kurulan şirket, 2012'de Uluslararası Uzay İstasyonu'na bir uzay aracı gönderen ilk özel şirket oldu. SpaceX’in ana odağı aslında uzay turizmi değil. Elon Musk, nihai olarak Mars’ta insan yerleşimine öncülük etmek istiyor. Uzay turizmine yatırım yaparak uzay yolculuğunun kolayca yapılabileceğini kanıtlamak isteyen şirket, böylece Mars’ta yaşama odaklanan Starship sisteminin gelişimine de kaynak sağlamayı hedefliyor. Günümüzde, uzaya gitmek ve dünyanın yörüngesinde dolaşmak isteyenler için SpaceX dışında bir alternatif yok. SpaceX’in önümüzdeki dönemde planlanan, Uzay İstasyonu’nda konaklamalı iki uzay yolculuğu var. Katılmak isteyenlere 55 milyon dolara mal olması beklenen yolculukların yolculukların ilki Eylül 2021’de, ikincisi ise 2022 yılında gerçekleşecek.Blue Origin: Uzay turizmi sektörünün üçüncü oyuncusu Blue Origin, 2000 yılında Amazon’un kurucusu Jeff Bezos tarafından kuruldu. Bezos, şirketi kurarken yeniden kullanılabilir fırlatma sistemleri aracılığıyla uzay yolculuğunu ucuz, sık ve daha erişilebilir kılmayı amaçladı; ancak şirket son birkaç yıla kadar herhangi bir faaliyette bulunmadı. Blue Origin, bu ayın başında New Shepard isimli uzay aracıyla ilk astronot ekibini uzaya çıkaracağını ve onlarla gidecek kişinin müzayede ile satışa sunulan bilete en yüksek teklifi veren kişi olacağını açıklamıştı. 11 dakikalık uzay yolculuğuna çıkacak kişinin belirleneceği müzayedede en yüksek teklif 2,8 milyon dolara ulaştı. Blue Origin ile uzaya gitmek isteyenlerin daha yüksek bir fiyat teklif vermek için 10 Haziran’a kadar süreleri var. En yüksek teklifi veren, Blue Origin’in Batı Teksas çölündeki uzay limanından atmosfer ile uzay arasındaki sınır olarak kabul edilen Kármán hattına heyecan verici bir yolculuğa çıkacak. Yolculuk esnasında uzay turisti, dünyaya dönmeden önce kapsülün içinde kısa bir süre koltuğundan da ayrılabilecek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Geleceğe bakış</h2>Uzay turizminin kişi başı maliyeti, şirketin özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Virgin Galactic ve Blue Origin 100 km yüksekliğe ulaşan ve yolcuların uzayda birkaç dakika kalmasını sağlayan "yörünge altı" uzay turizmini domine ediyor. SpaceX ise daha maliyetli olan ancak 400 km yüksekliğe ulaşan ve yolcuların uzayda günler geçirmesine olanak sağlayan “yörüngesel” uzay turizmi için çalışıyor. Uzay endüstrisi danışmanlığı şirketi Northern Sky Research, 2028’e kadar yörünge altı ve yörüngesel turizm pazarının toplamda 14 milyar dolara kadar gelir elde edeceğini tahmin ediyor.Öte yandan havacılık ve uzay şirketlerini rekabete tutuşturan pazar, turizm şirketlerini de heyecanlandırıyor. Mart ayında Kaliforniya merkezli Gateway Foundation, 2027’de <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/travel/article/voyager-station-space-hotel-scn/index.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilk uzay otelini</a> inşa etmeyi planladığını açıkladı. Hayatında bir kez olsun Jetgiller izlemiş olan herkes uzaya gitmenin nasıl bir şey olduğunu hayal etmiştir. Kim bilir belki de yakın gelecekte bu ütopik hayali gerçekleştirmek mümkün olabilir.

Sektörün devlerinin yürüttüğü çalışmalar sayesinde uzay turizminin yakın gelecekte ulaşılabilir bir hayal olması bekleniyor.

Uzay turizmi başlıyor mu? 

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>İllüstrasyon:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/littleblackdotdesign/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Ezgi Yıldız</a>Eylül 2019'da Google, Amazon ve Microsoft'un binlerce işçisi, New York'ta genç aktivist Greta Thunberg liderliğindeki gösterilerde bir yürüyüş düzenledi. Yürüyüşe katılanların talepleri arasında teknoloji şirketlerinin karbon ayak izlerini azaltması ve petrol ve gaz şirketlerine makine öğrenimi teknolojisi sağlamayı bırakması yer alıyordu. Pankartlarda “Hey Amazon! Hadi liderlik edelim. 2030’a kadar sıfır emisyon,” gibi mesajlar yazılıydı. O zaman şirketlerin çoğu, yürüyüş akkında yorum yapmaktan kaçındı; ancak son yıllarda iklim değişikliğiyle mücadele konusunda atılan adımlar göz önüne alındığında çalışanların sesleri yönetim kuruluna ulaşmış gibi duruyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Baskı mı, telafi mi?</h2>Teknoloji şirketleri, sunucuları serin tutmak için büyük miktarda güce ihtiyaç duyan veri merkezleri nedeniyle dünyanın en büyük elektrik tüketicileri arasında yer alıyor. Amazon, Google, Microsoft, Facebook ve Apple'ın birleşik güç kullanımı, yılda 45 terawatt saatten fazla ki bu da Yeni Zelanda’nın güç kullanımıyla eş değer. Yapay zekâ ve makine öğreniminin yükselişi ile daha fazla bilgi işlem gücü gerekeceğinden bu tüketim her geçen gün artıyor.Google'ın enerji kullanımı; 2013 ila 2018 arasında 3 kat, Facebook’un ise 5 kat arttı. Lancaster University ve Small World Consulting tarafından yayımlanan bir rapora göre, teknoloji sektörü dünyadaki sera gazı emisyonlarının yaklaşık %3'ünü üretiyor. Bu rakam, havacılık sektörünün emisyonlarıyla neredeyse aynı. Dolayısıyla, sadece on yıllık bir süre içinde Silikon Vadisi’nin dev şirketlerinin iklim krizinin en büyük nedenlerinden biri haline geldiğini söylemek mümkün.Şirket yöneticileri de bu durumun farkında olacak ki, son dönemde enerji şirketlerinin yanı sıra büyük teknoloji şirketleri de iddialı iklim hedefleri ortaya koyarak yeşil enerji yatırımlarını artırma yolunu seçiyor. Son beş yılda, ABD'de temiz enerji anlaşmalarının %38'ini teknoloji şirketleri yaptı; ancak hâlâ eleştirildikleri birçok konu var.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eleştiriler</h2>Big Tech, karbon ayak izini azaltmaya yönelik tüm olumlu eylemlerine rağmen hala dünyanın en kirletici endüstrilerden biri olan Big Oil'e katkıda bulunuyor. Son yıllarda, işlenmesi kolay rezervuarların azalması nedeniyle petrol ve gaz şirketlerinin fosil yakıt üretimi çok daha zor ve pahalı hale geldi. Bu nedenle petrol şirketleri, süreci kolaylaştırmak için yapay zekâya, makine öğrenmesine ve gelişmiş analitiğe ihtiyaç duymaya başladı. Bu noktada Big Tech oyuna dâhil oldu. Hâlihazırda Amazon, Google ve Microsoft; petrol ve gaz şirketlerinin fosil yakıtlarını daha hızlı, ucuz ve büyük miktarlarda çıkarmasına yardımcı oluyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Rekabetin en iyisi</h2>Çalışanlar, tüketiciler ve çevreciler tarafından sürekli eleştirilere maruz kalan teknoloji şirketleri, temiz enerji anlaşmaları ve iddialı iklim hedefleri ile yeni bir rekabetin içerisine girdi.📦 Amazon: Yıl, 2007. Jeff Bezos, Teksas Rüzgâr Çiftliği’nin açılışını yaptığında bunun Amazon için bir dönüm noktası olacağını henüz kimse bilmiyordu. Çiftlik, Amazon’un o güne kadarki en büyük yenilebilir enerji projesiydi. O günlerde yenilenebilir enerji sektöründe büyük bir güç olmayan şirket için son yıllarda rüzgârın yönü epey değişti. Amazon, geçen yıl ABD'de en çok temiz enerji anlaşmasına imza atan şirket <a fr-original-style="" href="https://rebuyers.org/blog/reba-announces-top-10-u-s-large-energy-buyers-in-2020-2/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oldu</a>. Fakat Amazon'un emisyon sorunun yalnızca veri merkezleri değil depolar ve dağıtım kamyonlarından kaynaklanması nedeniyle bu anlaşmalar, 2019'daki elektrik tüketiminin sadece %42'sini <a fr-original-style="" href="https://sustainability.aboutamazon.com/environment/sustainable-operations/renewable-energy?energyType=true" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">karşıladı</a>. Şirket, 2040'a kadar sıfır karbon emisyonuna ulaşmayı planlıyor.💻 Microsoft:&nbsp;İklim krizi ile mücadeleyi hayır kurumları kapsamında yaptığı işlerin bir parçası olarak gören Microsoft kurucusu Bill Gates, şirketini de bu konuda adım atmaya yönlendiriyor. Teknoloji şirketleri arasındaki iklim taahhütleri konusundaki rekabetin sektördeki en iyi rekabet olduğunu söyleyen Microsoft’un Başkanı Brad Smith, şirketinin 2030’a kadar "karbon negatif" olacağını ve çevreye duyarlı teknolojilerin geliştirilmesine yardımcı olmak için 1 milyar dolar yatırım yapılacağını açıkladı. Microsoft, kurulacak İklim İnovasyonu Fonu’yla 2050 yılında şirketin kuruluşundan bugüne kadar yaydığı tüm karbon miktarını sıfırlamayı hedefliyor.👀 Google: Geçen yıl, ABD’de kurumsal temiz enerji satın alımlarında ikinci olan Google’ın ilk rüzgâr enerjisi anlaşmasını imzalamasının üzerinden tam 11 yıl geçti. 2010’da yaptığı anlaşmayla Big Tech’in yeşil enerji yatırımlarını başlatan şirket, son olarak 2030’a kadar tüm veri merkezlerini 24 saat karbon içermeyen elektrikle (hidroelektrik, rüzgâr ve güneş gibi) çalıştırmayı taahhüt etti.👤 Facebook:&nbsp;Nisan ayında artık tamamen yenilenebilir enerji kaynaklarından güç aldığını ve net sıfır emisyona ulaştığını açıklayan Facebook, rüzgâr ve güneş enerjisi üretimi için 63 projeye 8 milyar dolar yatırım yaptı. 2018’de belirlediği yenilenebilir enerji hedefleri doğrultusunda dünyanın en büyük yenilenebilir enerji alıcılarından biri haline gelen şirket, son üç yılda sera gazı emisyonlarını %94 azalttı. 2030’a kadar tüm tedarik zincirinde net sıfır emisyona ulaşılması hedefleniyor.🍎 Apple: 2030 kadar tedarik zinciri ve ürünlerinde karbon nötr olma taahhüdü olan Apple, mart ayının sonunda 8 gigawatt kapasiteli temiz enerji kurulu gücünün devreye girmesiyle dünya genelindeki 110’dan fazla imalatçı iş ortağının Apple için yaptığı üretimlerde %100 yenilenebilir enerjiye geçtiğini duyurdu. Bu süreç tamamlandığında, yılda 15 milyon tondan fazla CO2 emisyonu önlenmiş olacak.

Dünyanın en büyük teknoloji şirketleri, iklim değişikliği ile mücadele için yarışa tutuştu.

Big Tech'in yeşil rekabeti

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/irem-özbay-6b28b1118/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İrem Özbay</a>İllüstrasyon: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/littleblackdotdesign/?hl=tr" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Ezgi Yıldız</a>Dip dibe masalar, onlarca kişinin aynı anda kullandığı asansörler, cam bile açılmadan saatlerce yol gidilen servisler… Şu anda okurken bile ütopik gelen bu rutinler çok değil bundan 14 ay önce dünyanın dört bir yanındaki birçok insanın gündelik hayatının ta kendisiydi. Fakat pandemi döneminde üretim dışında kalan çoğu sektör uzaktan çalışmaya geçti. Korkulanın aksine uzaktan çalışma, şirketler için verimsizliğe neden olmazken çalışanlar için zamandan tasarruf, aileyle geçirilen vaktin artması ve ofis gürültüsünden uzak çalışabilme imkânı yarattı. Krizi fırsata çeviren bazı şirketler, ofislerini kapatarak maliyetleri düşürme yolunu seçerken diğerleri sadece dönüşümlü çalışma ve toplantılar için bir araya gelinecek küçük ofislere geçti.2021’in ikinci yarısına girerken ise aşılama çalışmalarının hızlanması ve kısıtlamaların hafifletilmesi ile şirketler ofislere dönüşü değerlendirmeye başladı. Kimi şirketler pandemi sonrası dönemde de uzaktan çalışma seçeneği sunacağını açıklarken kimileri ise haftanın birkaç günü ofise gidilen “hibrit modeller” üzerine çalıştıklarını açıkladı. Dünyanın birçok yerinde faaliyet yürüten Facebook, Twitter, Google, Salesforce ve HSBC gibi şirketler, çalışanlarına pandemi sonrası da uzaktan çalışma fırsatı sunanlar arasında yer alıyor. Türkiye’de ise Koç Topluluğu, Sabancı Holding, Turkcell, Allianz ve Socar Türkiye’nin başı çektiği birçok şirket “esnek çalışma” modeli ile devam etmeyi planlıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değişimin ışığında finans sektörü</h2>McKinsey Global Enstitüsü’nün yakın zamanda yaptığı bir araştırmaya göre, işgücünün yarısından fazlasının uzaktan çalışma için çok az veya hiç fırsatı yok. Araştırma, bilgisayarla etkileşim üzerinden yürütülebilen meslekler için uzaktan çalışmanın üretkenlik kaybına neden olmadığını; saha çalışması veya makine kontrol etmeyi gerektiren işlerin ise ofis ve fabrika ortamlarında devam edebileceğini ortaya koyuyor. Uzaktan çalışmayı kalıcı hâle getirecek sektörlerin başında finans ve sigortacılık gelirken medya, iş hizmetleri ve bilgi teknolojileri sektörlerinin de büyük potansiyel taşıdığı öngörülüyor.Tüm dünyada finans sektörü uzaktan çalışma konusunda iki ayrı kutba ayrılmış durumda. ABD merkezli yatırım bankaları JPMorgan Chase ve Goldman Sachs, tüm personellerini önümüzdeki ay ofislere geri çağırdı. Öte yandan Avrupa merkezli bankalar, esnek çalışmaya karşı daha ılımlı bir tavır sergiliyor. Örneğin HSBC, Birleşik Krallık’ta çağrı merkezlerinde çalışan 1.200’den fazla çalışanı için evden çalışmayı kalıcı hale getirirken Standard Chartered küresel ölçekte tüm birimlerinde esnek çalışma kararı aldı.Finans sektörü, Türkiye’de de bir yol ayrımının eşiğine geldi. Türkiye’de ilk vakanın görülmesinin ardından çok hızlı şekilde aksiyon alarak evden çalışmaya geçen bankaların bir kısmı, bu uygulamayı kalıcı hâle getirmeye hazırlanıyor. QNB Finansbank İnsan Kaynakları Genel Müdür Yardımcısı Cenk Akıncılar, "önce insan" yaklaşımları kapsamında pandemi sonrasında çalışma modellerindeki değişikliklerin bir kısmının kalıcı hâle geleceğini ve uzaktan çalışmanın hayatın bir parçası olacağını söylüyor. Müşteriyle direkt yüz yüze teması olmayan ekiplerin zamanının %65’ini evde, %35’ini ofiste geçirecek şekilde çalışması planlanırken genel müdürlüğün diğer ekiplerinde ise ev ve ofis dengesinin daha eşit olması hedefleniyor.Akbank, pandemi sonrası çalışma düzenini uzaktan çalışma, hibrit ve ofisten çalışma şeklinde üç farklı şekilde tasarladıklarını açıkladı. Yapı Kredi, daha fazla esneklik sağlamak ve ofis maliyetlerini azaltmak üzere genel merkez çalışanlarının üçte birinden fazlası için uzaktan çalışma uygulamasını hayata geçirmeyi planlıyor. ING Bank ise 2021 itibarıyla kalıcı ha1le getirilen “FlexING” uygulaması ile çalışanlarına tamamen uzaktan çalışma, ayın bir haftası uzaktan çalışma ve haftada üç veya dört gün evden çalışma seçeneği sunuyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dikkat, aşı olmayan giremez!</h2>Pandemi öncesi normlara dönüş savunucuları; uzaktan çalışmanın şirket kültürünü bozduğunu, genç çalışanların eğitilmesini zorlaştırdığını ve rekabet gücüne zarar verdiğini söylüyorlar. Hibrit yaklaşımın destekçileri ise salgının uzaktan çalışmanın üretkenlik üzerinde bir etkisinin olmadığını kanıtladığını ve yatırım bankalarının 2020'de rekor gelire ulaştığını savunuyor.Öte yandan, ofislere dönüşte “aşı zorunluğunun” gerekliliği tartışılıyor. Arizona Eyalet Üniversitesi tarafından yürütülen ankete göre, ABD ve Birleşik Krallık'taki işverenlerin %88’i çalışanlarının Covid-19 aşısı olmasını şart koşmayı; %59’u çalışanlarını aşı olmaya teşvik etmeyi, %60'ı ise çalışanlarından aşı olduklarına dair belge talep etmeyi planlıyor. Salesforce, nisan ortasında aşılanan çalışanların ofislere geri dönmelerine izin vereceğini açıklayarak aşı konusunda net bir tavır ortaya koyan ilk büyük ABD merkezli şirketlerden biri oldu. Geçen hafta Amazon, 75 bin kişiyi istihdam etme planı kapsamında Covid-19 aşısı olduğunu kanıtlayanlara işe alımlarda 100 dolarlık ekstra ödeme yapılacağını açıkladı. Türkiye’de ise şirketlerin ofise dönüşlerde aşı şartı veya teşviki konusunda nasıl bir adım atacakları henüz bilinmiyor.

İrem Özbay ile ilgili hikayeler