Toplumsal Tarih

İstanbul'un beklenmeyen misafirleri olan Beyaz Ruslar açtıkları galeriler ve fotoğraf stüdyoları, ortak resim sergileri, verdikleri özel müzik ve resim eğitimleri, bale ve şan dersleri, konserler ve sanat alanındaki örgütlenmelerle şehrin kültürel hayatına tesirde bulunmuşlardır.

İstanbul’un Beyaz Rus Fotoğrafçısı: Jules Kanzler (İzzet Kaya Kanzler)*

<img src="https://images.aposto.com/2023/4/1/1684160977254.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Osmanbey'in anahtarı<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/83-florya-ipa-kampus" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Geçen hafta:</a> Eskilerin sayfiyesi şimdilerin şehir merkezi Florya'da. Marmaray'ın arkasında, ağaçların içinde üretmeye alan açan İPA Kampüs.Gelecek hafta:&nbsp;Şehrin seslerinin peşinde. Caddebostan’dan Süreyya’ya.&nbsp;

Soli

MAHALLE MAHALLE:&nbsp;Eskilerin sayfiyesi şimdilerin şehir merkezi Florya'da, Marmaray'ın arkasında, ağaçların içinde üretmeye alan açan İPA Kampüs.ROTA:&nbsp;Atatürk Deniz Köşkü Müzesi’nden Uludağ Et Lokantası'na. Florya sahil hattı.&nbsp;AYAKÜSTÜ:&nbsp;18. Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin ana mekânlarından, İKSV’nin koordinasyonunda düzenlenen Arsenale’deki Türkiye Pavyonu 20 Mayıs'ta açılacak ve 26 Kasım'a kadar ziyaret edilebilecek. Pavyonda "Hayalet Hikâyeleri: Mimarlığın Çuval Teorisi" isimli projesi sergilenen ve İPA Kampüs’ün de mimarları olan Sevince Bayrak ve Oral Göktaş ile bienal üzerine.

Mahalle: Florya. Mahalleli: Oktay Kargül,&nbsp;İstanbul Planlama Ajansı (İPA) Genel Sekreteri. Mekân:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ipa_kampus/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İPA Kampüs</a>. Fotoğraflar:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/denizsabuncu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deniz Sabuncu</a>.İPA Kampüs, İstanbul’da, Bakırköy ilçesinin Basınköy mahallesi sınırları içinde yer alıyor. İdari sınırlar olarak baktığımızda Basınköy’ün neredeyse yarısından fazlasını Florya Atatürk Ormanı oluşturuyor, geri kalan kısmındaysa az katlı konutlar dikkati çekiyor. Kapı komşumuz Şenlikköy mahallesi ya da halk arasında bilinen adıyla: Florya. Dokusuyla birbirine girift bu 2 mahalle: Basınköy ve Şenlikköy esasında İstanbul’un en sakin yerleşim yerlerinden, dolayısıyla sokakta kalabalıkla pek karşılaşmazsınız, lokaller genellikle işe gitmek ya da gündelik işlerini halletmek için özel araçlarını kullanır, hayatın çok iç içe yaşandığı bir mahalle diyemeyiz. Tabii bunda bölgenin tarihsel gelişiminin de etkisi var.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683807411902.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İPA Kampüs'ün serasında Oktay Kargül<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Florya, Cumhuriyet’in ilk yıllarından beri şehir merkezinden uzak sayfiye yeri. Bağların, bahçelerin olduğu bir alan. 1930’lerde Atatürk bir gezisisi sırasında bölgeyi görüyor, Atatürk Ormanı bu sayede yapılıyor. Civardaki bir diğer önemli yapı da müzeye dönüştürülen, dönemin İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından yaptırılarak Atatürk'e armağan edilen Atatürk Deniz Köşkü. 1950’lerden sonra, İstanbul’da eğlence kültürünün de gelişmesiyle birlikte plajlar, eğlence mekânları ve yazlık evleriyle Florya, İstanbul’un yazlık ruhlu mahallesi olarak betimleniyor.&nbsp;Sahil hattı, banliyö ve şimdi de Marmaray ile fazla parçacıla sahip bir alan. Parçacıl yapıyı kenti mahalle bütününden ayıran, bölen modüller; park, orman, sahil bileşenleri olarak tanımlayabiliriz. Florya’daki Atatürk Kent Ormanı ve Marmaray merkezileşmeyi sağladığı için mahalleliyle iletişimi artıran önemli alanlar. İPA Kampüs’ün konumunun da hemen bitişiğinde olmaları bu açıdan büyük bir avantaj. Sadece bir mahalle için değil, Bakırköy, Yeşilköy ve Florya’nın birleştiği, mahalleliyle olan etkileşimi merkezleştiren, komşuluk ilişkilerini geliştiren bir yaşam alanı İPA Kampüs.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1683878983016.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İPA Kampüs İstanbul Kitaplığı<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Florya’da bir kent kampüsü&nbsp;</h2>İPA Kampüs, Florya Atatürk Ormanı’nın yaklaşık 100 bin metrekarelik bölümünü kaplıyor. Atatürk zamanında ormanda birkaç prefabrik yapı varmış, bir dönem valilik konutu olarak kullanılmış. Ancak sonrasında dönemin İBB yönetimi buradaki prefabrik konutları kaldırıp yerine lüks villalar inşa etmiş; müştemilat, depo, spor alanları ve kişiye özel havuz yapılmış. Orman içinden bir alan izole edilip etrafı 2 sıra duvarla çevrilerek özel yazlık siteye dönüştürülmüş. İçindeki en büyük villa dönemin İBB belediye başkanının kullanımına, diğer yapılarsa ilçe belediye başkanlarına tahsis edilmiş. Villalarda özel yapım mobilyalar, altın varaklarla İstanbulluların erişimine kapalı&nbsp;gated-community oluşturulmuş ve kimsenin haberi olmamış. Ekrem İmamoğlu göreve geldiğinde "Burayı zamanında ayrıcalıklı kişilerin keyif yaptığı bir alandan İstanbul’un geleceğinin İstanbullularla planlandığı bir kent kampüsüne dönüştüreceğiz" dedi, İPA Kampüs’ün dönüşüm hikâyesi de böylelikle başlamış oldu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1683879016150.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İPA Kampüs: evden ofise<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ortak kullanıma ve kamuya açık alan inşası</h2>Dönüşüm sürecindeki vizyonumuz yıkıp tekrar yapmaktan ziyade elimizde olanı dönüştürmekti. İsraf düzeninin aksine yeniden işlevlendiren ve kamu kaynaklarını gözeten bir yaklaşım benimsedik. Ortak kullanıma açık kamusal alanların oluşturulması gerekiyordu. <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/so_istanbul/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">SO? Mimarlık</a><a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/so_istanbul/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;ve Fikriyat</a> ile de yollarımız böyle kesişti. Elimizde yarı olimpik havuz ve hediyelerin depolandığı bir hangar yapısı bulunuyordu. SO? Mimarlık ve Fikriyat tarafından hazırlanan projeyle “Havuz” seminer salonuna, “Hangar” ise atölye alanına dönüşmüş oldu. İPA Kampüs içindeki bu 2 yapının dönüşüm projesini tasarlayan mimarlar Sevince Bayrak ve Oral Göktaş için de keyifli bir süreç oldu ki projeden aldıkları ilhamla “Hayalet Hikâyeleri: Mimarlığın Çuval Teorisi” projesini hazırladılar ve projeleri 18. Venedik Bienali Türkiye Pavyonu’nda sergilenecek proje olarak seçildi. Projenin ilk tanıtım toplantısı da onlara ilham veren bu mekânda İPA Kampüs, Havuz’da gerçekleşti.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683808412701.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İPA Havuz<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İstanbul’un geleceğini İstanbullularla tasarlamak</h2>İPA Kampüs’te farklı etkinlikler düzenliyoruz. Havuz ve Hangar’ın yanı sıra "Hobi" dediğimiz toplantı alanı ve İPA İstanbul Kitaplığı da kampüste. Özellikle öğrenciler, gençler ve araştırmacılar için İPA İstanbul Kitaplığı bir müdavim mekânı. Civarda gençlerin İPA Kampüs’teki gibi ders çalışıp bir yandan etkinliklere katılabileceği alternatif alanlar yok. İstanbul’da ormanın içinde hem kütüphanede çalışıp hem de açık havada vakit geçirebileceğiniz hem de etkinliklere katılabileceğiniz başka bir saha da. İPA Kampüs, hayalini kurduğumuz İstanbul’da olduğunuzu hissettiren çok özel kolektif bir alan. Üstelik çeşitli bitki, kedi, kuş, kirpi ve tavuklarıyla da doğa içinde, <a fr-original-style="" href="https://koru.istanbul" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Koru İstanbul</a> projesi kapsamında İstanbul'daki bitkilerin ve hayvanların haritalamasını yapıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1683879091270.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kampüs kedisi ve İstanbul<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İPA Kampüs İstanbul’un her noktasına, her kaynağına ve geleceğine nasıl yaklaştığımızın bir örneği. İstanbul’un “daha adil, yeşil ve yaşanabilir bir kent” olması hayalinin doğru planlamayla nasıl mümkün olabileceğinin ispatı. İPA olarak İstanbul’un geleceği için bu planlama aklının belediyenin tüm birimlerinden bu kentin tüm paydaşlarına varana kadar yerleşmesi için çalışmalar yürütüyoruz. İstanbul’un öncelikli konularına dair araştırmalar yapıyoruz, kamusal tasarım alanında katılımcılığı harekete geçirecek süreçler tasarlıyoruz ve tabii en önemlisi: İstanbul’un geleceğini tasarlıyoruz. Yaklaşık 2 senelik bir çalışma sonunda hazırladığımız İstanbul Vizyon 2050 Strateji Planı bu çalışmanın ilk ürünü olarak tamamlandı ve 5 Temmuz 2022 tarihinde Ekrem İmamoğlu tarafından İstanbullularla paylaşıldı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683808474491.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Hangar<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Burada” ve “Birlikte” planlar</h2>İstanbul Vizyon 2050 Strateji Planı uzun erimli ve kente daha makro ölçekten bakan bir çalışma. Eylem planları, bu tasarının hayata geçmesi için atılması gereken adımları tanımlıyor olacak, kent planlamasında yerelin potansiyelini ve gücünü vurgulayan “semt” ölçeğine inen projeler tasarlanacak ve desteklenecek. Çalışma süresince yaklaşık 20 bin İstanbulluya temas ettik. Altını çizmek isterim: Bu, bir belediye planı, bir iki kişinin masa başında hazırladığı bir içerik değil. Bu, İstanbul’un yani İstanbulluların planı. “İstanbul’un Gelecek İçin Bir Planı Var”&nbsp;dememizin nedeni de bu. Bu kadar büyük ölçekli ve uzun erimli tasarımlar hazırlıyor dahi olsanız bu kentin yaşayanlarını işin içine dahil etmediğinizde, program ancak kütüphane rafına kaldırılır. Fakat her aşamada sürece orada yaşayanlar, mahalle toplulukları katıldığında ortaya çıkan sonucu toplum sahiplenir, sonuca ulaşmak için sürecin bir parçası olmaya devam eder. Bunu sadece Vizyon 2050 çalışması sürecinde değil, kentsel tasarım süreçlerinde de uyguluyoruz.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683808515805.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İPA İstanbul Kitaplığı<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Örneğin geçen sene başlattığımız “Burada Birlikte” atölyesi, İBB’ye ait ancak herhangi bir şekilde işlevlendirilmemiş farklı ölçeklerdeki kamusal alanları orada yaşayanlarla birlikte dönüştürmeyi hedefliyor. Bu yüzden “Burada” ve “Birlikte” diyoruz. Öte yandan İPA Kampüs’te katılımcılık konusunda farkındalık yaratan atölye çalışmaları düzenliyoruz. Hem paydaşlarımız hem de kendi geliştirdiğimiz yöntemlerle özellikle gençlerin yaşadıkları kentteki yaşamın iyileşmesinde ve dönüşmesinde hakları ve sorumlulukları olduğunun farkına varmalarını sağlayacak etkinlikler düzenliyoruz.&nbsp;

Mahalle: Florya. Mekân: İPA Kampüs.

“Burada” ve “Birlikte” bir kent inşası

Bir zamanların Şenlikköy’ü, Fülürye’si, Kalitarya’sı, Atatürk’ün gezisi sırasında hayran kaldığı, varır varmaz yeşillendirmek için orman yaptırdığı sayfiyesi günümüzün Florya’sı. Bu mahallede eski eskitilmeden korunmaya çalışıyor. Mekânlar, duraklar, fikirler hep bir idealin izini taşıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1683879429968.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kampüs kedileri<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Atatürk Kent Ormanı: Marmaray Şenlikköy durağına 16 dakika yürüme mesafesi, İPA Kampüs’ün komşusu. Atatürk’ün ricasıyla oluşturulan 350 dönümlük, içinde Türkiye'de yetişmeyen ağaçların da bulunduğu bir orman. Yürüyüş yapmak, ağaçların altında kitap okumak, köpek gezdirmek ve gün sonunda rotayı İPA’daki etkinliklerden birine çevirmek için ideal.&nbsp;Atatürk Deniz Köşkü Müzesi: Florya sevgisinden ötürü dönemin İstanbul Belediyesi tarafından Atatürk'e hediye ediliyor. Denizin üzerinde olan yapı ahşap bir iskeleyle karaya bağlı. İngiltere kralı VIII. Edward ve Windsor düşesi Wallis Simpson’ın ağırlandığı, 1988’de TBMM Millî Saraylar Daire Başkanlığı'nın yönetimine giren, bazı bölümleri TBMM mensuplarına hizmet vermesi düşünülerek sosyal tesis olarak ayrılan köşk şu an TOKİ tarafından güçlendirme amaçlı tadilatta, 1 Şubat 2024’te açılması planlanıyor. Müze ziyarete kapalı olsa da girişindeki metal inşaat duvarı üzerine asılı Atatürk fotoğrafları seyre gelenleri karşılıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1683879414057.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yüzmek yasak, seyredurmak makbul&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Ata Plaj:&nbsp;Uludağ Et Lokantası’nın yanı. Girişindeki duvarda boydan boya asılı bir Atatürk fotoğrafı var. İsmi Atatürk Köşkü’nden geliyor.&nbsp;Güneş Plajı: Atatürk tarafından yaptırılan halk plajı. Marmaray Florya durağının hemen karşısı, metrobüs Menekşe durağınaysa 8 dakika yürüme mesafesi. Plajın içindeki ağaçların birinde Atatürk’ün Florya’da yüzerken çekilen fotoğrafı asılı. Komşusu sosyal tesisin güvenliğinden haziranda açılacağını öğrendik. O zamana kadar mayo ve güneş kremi alınması ekibin tavsiyesi.&nbsp;İris Çiçekçilik: 22 senedir Floryalı. Mahallenin sürekli kabuk değiştirdiğini söyleyen Kadir Bey için değişmeyen tek şey saksıdaki orkideler.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683809297752.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Florya sahil<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Beyti: 1945’te Küçük Çekmeceli, 1983’ten beri de Floryalı. Dükkânın sahibi Beyti Güler, Atatürk Havalimanı yapıldıktan sonra yolcuların misafirlerini yakında ağırlayabileceği yer eksikliğinden rotasını Florya’ya çeviriyor. İsmet İnönü, Celal Bayar, Süleyman Demirel, Turgut Özal, Çin Cumhurbaşkanı Li Xiannian, Arthur Miller, Afrika Cumhurbaşkanı DE Clark ve Danny Kaye restoranın eski müdavimlerinden. Havalimanı kapansa da Beyti Bey ve restoranı hâlâ aynı yerde, mahalleliyle sohbette. Abugannuş kebabıysa Florya’ya gitme sebebi.Florya sahili:&nbsp;Eskilerin kumla karışık taşın üzerine atılan piknik sandalyelerinde günü batırmak, oturmaktan uyuşan bacağı açmak için tuzlu deniz havası eşliğinde yürümek için gelinen sahili. İniş yapmak için yanaşan uçakların denizden sahile doğru geldiğini hissettiren ilizyonun yarattığı tatlı adrenalinse artık Florya’ya ait değil.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/4/1683809394091.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.66" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Nimet'in müdavimleri<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Nimet Eczane:&nbsp;Florya’nın merkezinde, sayfiye mimarisine sahip yalının en alt katında, 2 yıldır mahalleli. Dükkânın içi şeffaf pleksilerle kaplı, sohbetteyken üst katların yapısını incelemek her eczanede bulanamayan özelliklerden.&nbsp;Tarihî Menekşe Balıkçılar Çarşısı:&nbsp;Yunus ve Menekşe restoranlarının evi. Sahilde yürüyüş sonrası ödülü; hasır taburelerde denize karşı çıtır çıtır barbunla tokuşturulan kadehler.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1683879244134.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kılçıksız<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Uludağ Et Lokantası:&nbsp;1956’da Ankara, 1985’ten beri de Florya’da. Atatürk Deniz Köşkü’nün komşusu. Güneşin denizin içine battığı sofraların manzarası ilk akla gelenlerden.&nbsp;Görkem Kilis Sofrası:&nbsp;Kilis’teki 1980’lerin meşhur “Ünlü Kebap Restoran”ı. Oruk kebabı ve Kilis tava favorilerden.&nbsp;Rotada yer alan noktaların bulunduğu Google Maps haritası&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://goo.gl/maps/WUXexbDfAh67mfbL9" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">burada</a>.&nbsp;

Atatürk Deniz Köşkü Müzesi’nden Uludağ Et Lokantası'na. 

Florya sahil hattı 

<a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1931/milliyet_1931_haziran_/milliyet_1931_haziran_27_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mehmet Selahattin, 27 Haziran 1931</a>Florya’nın lekesiz, geniş sahili. Güneş, Solaryum Palas’ın göz alabildiği kadar uzanan elenmiş beyaz kumları üstünde alev alev yanıyor. Güzel Marmara’yı önümüze açılmış bir pafta gibi en ufak kıvrımlarına kadar ancak buradan seyredebilirsiniz. Sade Marmara’yı mı ya? Marmara sahillerinin en güzel kadınlarını da beraber!Henüz iskemleye yerleşmiştik ki arkadaşımın tanıdıklarından üç zat yanımıza geldiler. Malum ya dostlarımızın dostları bizim de dostlarımız sayılır. Tanıştırıldık, selamlaştık oturdular. Plajda insanın bütün dikkat özelliği gözlerinde toplanıyor. Evvela hiç konuşmuyorduk. Sonra yavaş yavaş açıldık. Arkadaşım bir aralık cansız gibi kumlara serilen olgun bir kadını göstererek içini çekti:“Yarabbi bu ne boy pos, bu ne kalçalar!”Sonra ilave etti:“Bu ne beden!”Gösterdiği kadına baktım, hoşur bir şey!“Evet, ne beden!” dedim. “Âdeta kale bedeni!”Misafirlerden biri atıldı:“Fazla bakmayın karışmam. Temaşa vergisi keserler!”Ben cevap verdim.&nbsp;“Kendi hesabıma seve seve veririm bu vergiyi!”Eski bir tahsil memuru olan zat güldü.“En doğrusu birer tüketim pulu yapıştırıp geçmeli.”Kumluğun hemen ortasında zarif bir kameriyeyi andıran gazinoda çıplaklara bakarak dondurmamızı yiyoruz. Birisi dedi ki:“Yukarı çıksak da biraz hava alsak?”Gülüştüler.“Merak etme bütün gün alacağımız hep havadır.”Konuşmalar hep kumda oynayanlara dair.“Şu yüzeni gördün mü? Mavna gibi!”“Olsun. Sen su kesiminden aşağısına bak.”Bir zamanlar neydi o biri ötekine kızınca “Bırak şu baldırı çıplağı!” diye sözüm ona hakaret ederdi. Baldırı çıplakları insan gelmeli de burada görmeli. Almanya’daki çıplaklar cemiyeti mensuplarının bilmem bu plajlardakilerden bir farkı mı? Mesela işte şu önümdeki kadın: Denizden kumluğa, kumluktan denize sekiz on defa girip çıktıktan sonra iki bacağını havaya kaldırıp en nazik taraflarını ovuşturmaya başlamasın mı! Meğerse cildini yumuşatmak için krem sürüyormuş. Bu işi bitirdikten sonra sıra gözlerini, dudaklarını boyamaya geldi. Dürttüler:“Bak bak gözlerini boyuyor!”“Yanlış!” dedim. “Kendi gözlerini değil bizim gözlerimizi boyuyor!Çepeçevre kumluğu kuşatan sahada aileler için ne güzel yuvalar yapılmış. Topla çoluğu çocuğu, at kapağı bunlardan birine. Arada bir deniz banyosu, kum safası. Sonra yoruldun mu kumların üstüne yan gel!&nbsp;Evvelki sene Florya’ya bir kere daha gelmiştim. Fakat o zaman plajlardaki tesisatın hiçbiri yoktu. Şimdi mevsim için en ufak sıhhi bir arıza meydana geldiğinde bütün malzemesiyle imdada yetişen muntazam bir sıhhiye kabini açılmış. Herhangi bir kaza karşısında hemen hareket geçecek motorlar da var.&nbsp;Plajda dikkati çeken bir nokta bu seneki mayoların çok kapalı olması. Gece gömleğiyle denize girmek yasakmış. Solaryum Palas’ta vakit o kadar çabuk geçiyor ki saatler âdeta dakika hükmünde. Ortalık kararmaya başladığı hâlde hâlâ ayrılmayı canımız istemiyor. Treni kaçırmak korkusu olmasa gece yarısına kadar kalmak canımıza minnet.Tren dedim de hatırıma geldi. Şark Şimendifer Kumpanyası’nın İstanbul halkının sağlığına kastı var! Tren pahalılığı yüzünden bu güzel sahillerden, bu bol güneşten istifade edebilenler pek az kimselerle sınırlı kalıyor. Düşünün bir kere: Florya gibi 45-50 dakikada gidilen bir yer için birinci mevki 85 kuruş bilet parası veriyorsunuz. Aynı mesafe için Anadolu hattının banliyö trenlerinde 30-35 kuruş ancak verirseniz. Seyr-i Sefain haftada iki gün -cuma, pazar- Florya’ya vapur işletecek olsa mesele kendiliğinden halledilirdi.&nbsp;İstasyonda tren beklerken bir dükkânın kepenkleri üstünde çok garibime giden şu üç kelime yazılıydı:&nbsp;“Burası dünyanın ortası!”Nasrettin Hoca’nın dediği gibi: “İnanmazsan git ölç!”. Levhanın oradan indirilmediğine bakılırsa şimdiye kadar aksini iddia eden çıkmadı demek!<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">*Mehmet Selahattin Güngör’ün yazılarındaki bazı kelimelerin yerine, okumayı kolaylaştırmak için günümüzdeki karşılıkları yazıldı. Selahattin’in tüm ifadelerine katılmasak da anlamı ve anlatımı bozacak ya da değiştirecek herhangi bir değişiklik yapılmadı. Dönemin anlam dünyasına sadık kalındı. ‘İstanbul’da Nasıl Eğleniyorduk’un amaçlarından biri de, yazara hak ettiği değeri vererek İstanbul’un geçmişine dair zengin bilgiler içeren bu yazıları gün yüzüne çıkarmak.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Florya sahillerinde deniz, güneş banyosu yapanlar
Güzel Marmara en ufak kıvrımlarına kadar nereden seyredilir? - Allahım bu ne boy pos, bu ne kalçalar, bu ne beden! - Tüketim pulu, temaşa vergisi - Aldığımız hep hava, değil mi? - Gözünü mü boyuyor, gözlerimizi mi? - Gece gömleğiyle denize girmek yasak! - Tren ucuzlamalı - Dünyanın ortası neresi?

Artık Plaj Mevsimine Girdik

1920’lerde Florya sahili İstanbul halkı için bir sayfiye yeri gibidir artık. Burada Solaryum ve Haylayf isimli ahşap baraka tarzındaki sahil gazinoları kurulur. İşletmecileri gayrimüslimdir.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/2/1655806953992.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Yazıda adı geçen Solarium Palace, 21 Temmuz 1927’de yayımlanan bir gazete reklamına göre, Florya Plajı'nda gazinosu, lokantası, kahvehanesi ve gece hayatı da bulunan lüks bir tesis.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/2/1655806998811.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu kadar lüks bir tesise dönemin gazetelerinde rastlamak pek mümkün değil. Bir ara işletmeyi kiralayanlar arasında ortaya çıkan bir anlaşmazlığın mahkemeye sirayet ettiğini görüyoruz.&nbsp;Kimi zaman gazetelere yansıyan haberlere göre Solaryum Plajı'nda deniz eğlenceleri düzenleniyor. Bunların arasında amatör sporcuların da katıldığı müsabakalar, mayo yarışması ve gürbüz çocuk müsabakası da bulunuyor.&nbsp;Görece daha varlıklı kesimin Solaryum Plajı'nda zaman geçirdiğini gazetelere yansıyan hırsızlık haberlerinden anlıyoruz. Özellikle bu plaja dadanan bir hırsız birçok kabine girip yüksek miktarda para çalıp kayıplara <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/en/gazete/milliyet/1931-07-25/3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">karışıyor</a>.1937’de yayımlanan bir ilanda ise Florya’da Solaryom Palas’ta acele iyi bir piyaniste, iki garsona, bir büfeciye ve bir hizmetçiye ihtiyaç olduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/en/gazete/aksam/1937-07-18/10" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtiliyor</a>. Solaryum Plajı'nda güneşlenirken bir yandan da piyano seslerinin duyulduğunu hayal ediyoruz.&nbsp;Solaryum Palas’ın adının geçtiği bir diğer yer ise Nezihe Muhiddin‟in 1934 yılında yayımlanan “İstanbul’da Bir Landru” adlı romanıdır. Roman, korku atmosferi içerisinde İstanbul’da işlenen kadın cinayetlerini konu alır. Roman, Prenses Nazlı’nın Solaryum Palas’ta uyanması ile başlar.&nbsp;Solaryum Plajı'yla ilgili en ilginç tartışma ise, Cumhuriyet gazetesinin olaya karıştığı ücret tartışması. Gazete ilk olarak “İstanbul halkına deniz banyosu yasak” başlıklı bir haber yayımlıyor. Haber plaj ücretlerinin arttığından bahsederek plaj yönetimlerini eleştiriyor. Bu haber Solaryum Plaj yönetimini kızdırıyor olmalı ki içinde küfürler barındıran tehdit içerikli bir mektup yolluyorlar. Gazete bu mektubu <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/en/gazete/cumhuriyet/1934-08-16/8" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Mahkeme kapıları açıktır, efendiler!”</a> başlığı ile duyuruyor.&nbsp;Asıl konu plajların pahalı olması ve bu ücreti ödeyemeyecek kadar yoksul kesimin denizden ve kumsaldan yararlanamayacak olmasına rağmen tartışma bambaşka bir yere evriliyor. Gazete plajda Türkçe konuşulmadığını iddia ederken Solaryum Plajı, mealen “Bazı müşterilerimizi memnun etmek için Fransızca da konuşulduğu olmuştur.” gibi cevaplar verip, “Müslüman mülteci Rusların da plajlarını uzun yıllardır kullandığından" bahsetmektedir.&nbsp;

    

Solaryum Palas

Tarihe “93 Harbi” olarak da geçen 1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı’nda ölen Rus askerlerinin mezarları kötü ve dağınık vaziyetteydi. Askerleri için bir anıt yaptırmak ve mezarlara bir düzen vermek isteyen Rusya, 1890’dan itibaren teşebbüslerde bulunmaya başladı. 1892’de anıtın yapılacağı arazi meselesi halledildi, 1898’de Şenlikköy’de (bugünkü Florya) bulunan <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1343165" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Galataria Köyü</a> yakınlarındaki “Ayastefanos Abidesi” açıldı.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/2/1648545448769.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.66" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayastefanos_Rus_Abidesi#/media/Dosya:Russian_Monument_San_Stefano_Ottoman_Postcard.jpg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayastefanos Abidesi</a>Osmanlı Devleti başından beri bu abidenin yapılmasına taraftar değildi. Ancak dönemin siyasi koşulları gereği buna izin verildi. Hem devlet nezdindeki hem de halk arasındaki abideyle ilgili bu hoşnutsuzluk I. Dünya Savaşı öncesi basının da etkisiyle had safhaya ulaştı. Osmanlı’nın savaşta Rusya ile karşıt cephelerde yer alması da abidenin yıkılışını kolaylaştırdı ve 14 Kasım 1914’te abide havaya uçuruldu.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/2/1648545632556.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.14" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/Ayastefanos_Rus_Abidesi_patlama_an%C4%B1.jpg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abidenin yıkılışı</a>&nbsp; &nbsp;Ayestafenos Abidesi gerek yapılışı, gerek 16 yıllık kısa varlığı, gerekse yıkılışı itibariyle siyasi ve tarihi bir semboldü. Ancak abideyi asıl ilginç kılan ve günümüzde de kendisinden bahsettiren asıl olay yıkılış anının filme çekilmesiydi. Daha doğrusu filme çekildiği efsanesiydi. Efsane diyoruz çünkü film şimdiye dek ortaya çıkmadığı gibi filmi gören kimse de yoktur.&nbsp;Filmin çekilmesi için Osmanlı’nın savaştaki müttefiklerinden olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’ndan bir firmayla anlaşılmışsa da gelen tepkiler üzerine Müslüman-Türk birinin çekmesine karar verilmiş, bu iş için de yedek subay Fuat (Uzkınay) Bey seçilmişti. Abidenin yıkıldığı gün çekildiği öne sürülen belgesel niteliğindeki kısa film, Budapeşte’de banyo edildikten sonra ilk defa 25-26 Aralık’ta Sirkeci’deki Ali Efendi Sineması’nda <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayastefanos%27taki_Rus_Abidesinin_Y%C4%B1k%C4%B1l%C4%B1%C5%9F%C4%B1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Moskof Heykelinin Tahribi”</a> ismiyle gösterilir. Film sinemalarda ancak dört gün kalır ve pek rağbet görmez.Günümüzde “Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı” olarak bilinen film kimilerince Türk sinemasının ilk film sayılıyor. Ancak hem filmin varlığı hem de ilk film olup olmadığı hakkındaki tartışmalar hâlâ devam ediyor. Yani aslında <a fr-original-style="" href="https://www.bisav.org.tr/Bulten/294/1810/kirik_bir_ask_hikayesi_turk_sinemasi_nin_baslangicina_dair" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“öyle bir vaka ki cinayet işlendi ama ceset ortada yok.”</a>

“Cinayet işlendi ama ceset ortada yok”

Rumeli Feneri-Kilyos: Bu öneri İstanbul’dayken İstanbul’da değilmiş gibi hissetmek isteyenlere geliyor. Tarihî Rumeli Feneri ve kalesini de yakınlarında barındıran bu rota neredeyse 13 km. Şehrin Karadeniz’in en uç noktasındaki yollarını arşınladıktan sonra dilersen seni bir balık masası bekleyebilir. Yazın belki bir de deniz sefası.&nbsp;Caddebostan Sahili: Yaklaşık 5 km’lik bu rotayı yalnızca bisikletçilerle kısıtlayamayız elbette. Kaykayını kapıp gelene de, yalnızca denize karşı hafif tempo yürüyüş yapmak isteyen için de İstanbul’un en keyifli sahil ve rotalarından biri. Güneşin kendini gösterdiği günlerde ayrı, hafta sonu ayrı bir kalabalığa ev sahipliği yapsa da sen bir yolunu bulursun — arayan bulur. Ardından çimlerin üzerinde de bir kahve molası. Daha sakin bir sürüş isteyenler için Bostancı-Kartal veya Fenerbahçe-Maltepe sahil yollarını da tavsiye ederiz.&nbsp;Kuruçeşme-Sarıyer: Avrupa Yakası’nın en sevilenlerinden bu uzun sahil yolu kendi içinde farklı duraklara sahip, seni sıkmayacak çeşitlilikte bir görsellik sunuyor. Bebek-Emirgan arası daha hareketli, İstinye’den sonrası ise daha sakin bir rota. Dilediğin noktada, harcadığın kalorileri geri yerine koyabileceğin tam de keyfine göre bir yer bulabilecek olman da en iyi yanlarından. Diğer yakanın sahiline karşı süzüle süzüle akıp gitmeceler.&nbsp;Florya-Yeşilköy: Diğerlerine nazaran kesinlikle daha sakin bir sürüş vadeden yaklaşık 6 km’lik bu yolla Yeşilköy kumsalına varabilirsin. Burada işin içine deniz bisikletini de dâhil edip eğlenceyi sulandırmak istersen hem karada hem denizde pedal çevirmeli bir günle çarpı iki dopamini bünyeye yükleyebilirsin. Unutmadan, kendi bisikletin yoksa diğer sahil rotalarında olduğu gibi burada da kiralık bisiklet bulabiliyorsun.&nbsp;Haliç-Balat:&nbsp;Boğaz’a alternatif sunmaya geldik, hem de hafif hafif nostalji kokuyor. Tarihî dokular arasında farklı bir tecrübe edinebileceğin bu rotayı Galata Köprüsü’ne kadar uzatarak kilometreyi artırabilir, kendini belki biraz zorlamayı tercih edebilirsin. Haliç M2 metro durağının hemen yakınındaki Haliç Sahili'nde Tarihî Yarımada manzaralı bir gün batımı keyfine de hayır demezsin.

Aposto İstanbul

Şehir son kez karla kaplıyken gelmesi yakın bahar günlerine hazırlık niyetinde, İstanbul’da keyifle pedal çevirebileceğin rotalardan bir rehber işte tam karşında.

Florya ile ilgili hikayeler