<img src="https://images.aposto.com/2025/6/0/1752996352724.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.41" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bugünü anlatan mitler: 'Emanet/Troya' üzerine bir sohbet</h1>Vuslat'ın Homeros'un emaneti İlyada'dan aldığı ilhamı, doğduğu topraklara taşıdığı Troya Müzesi'ndeki Emanet / Troy sergisi, 25 Mayıs'tan beri izleyiciyi mit ve hafıza üzerine düşünmeye davet ediyor. Sergi, 25 Temmuz'da kapanmadan önceki son haftasına girerken geçen hafta sergiye eşlik eden bir de konuşma düzenlendi.&nbsp;Yazı: Burcu DimiliMerve Çağlar moderatörlüğünde, Daphne Vitali (Atina Ulusal Çağdaş Sanat Müzesi (EMST) Küratörü), Dr. George Manginis (Atina Benaki Müzesi Akademik Direktörü), Deniz Erbaş (Çanakkale Bienali Yürütücü Küratörü), Paolo Colombo (Emanet/Troya Sergisinin Küratörü) ve Vuslat’ın (Sanatçı) katılımıyla hayata geçirilen konuşma,&nbsp;İlyada’nın kadim anlatılarının çağdaş sanat pratiğinde nasıl yankı bulduğunu tartışmak üzere küratörleri, akademisyenleri ve sanatçıyı biraraya getirdi; mitin yalnızca geçmişe ait bir anlatı değil, günümüzü anlamak için canlı bir çerçeve olarak nasıl işlev gördüğünü ele aldı.Emanet sergisinin bu konuşmanın çıkış noktası olduğuyla sözlerine başlayan&nbsp;Merve Çağlar, konuşmanın “İlyada'nın kadim anlatılarını ve bunların Vuslat'ın eserlerinde ve daha geniş çağdaş sanat pratiklerinde nasıl yankılandığını derinlemesine inceleyen bir fikir araştırması olmasını planladıklarını” söyleyerek söze başladı.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“İlyada, öfkeden, kaderden ve ölümsüzlük özleminden bahseder; bunlar, günümüzde insan deneyimini şekillendirmeye devam eden güçlerdir. Emanet bağlamında bu temalar edebi eserler olarak değil, yaşayan sorular olarak yeniden ele alınıyor. Kayıp, göç ve dönüşümün damgasını vurduğu bir dünyada, sanatsal ve küratöryel pratiklerin hafıza, sorumluluk ve yenilenme için nasıl birer araç görevi gördüğü üzerine düşünmeyi umuyoruz.” </blockquote> <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#ffe144" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#ffe144 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/bugunu-anlatan-mitler-emanettroya-uzerine-bir-sohbet?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(255, 225, 68) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Aposto Gündem

Duende

Vuslat'ın Homeros'un emaneti İlyada'dan aldığı ilhamı, doğduğu topraklara taşıdığı Troya Müzesi'ndeki Emanet / Troy sergisi, 25 Mayıs'tan beri izleyiciyi mit ve hafıza üzerine düşünmeye davet ediyor. Sergi, 25 Temmuz'da kapanmadan önceki son haftasına girerken geçen hafta sergiye eşlik eden bir de konuşma düzenlendi.

Bugünü anlatan mitler: 'Emanet/Troya' üzerine bir sohbet

Söyleşi: Ayşe ŞahinHomeros’un anısına, 2002 yılında gazeteci Haluk Şahin'in Cevat Çapan ve Manfred Korfmann ile başlattığı “Ozanın Günü ve Homeros Okumaları" etkinliği o tarihten bu yana tam 23 yıldır Bozcaada'nın hem tarihinin hem de bugünün bir parçası. Bu yalnızca bir kutlama değil, adanın kültürünün, tarihinin ve ruhunun da bir yansıması. Yazın son demleri arkada kalırken bu ada geleneği, bazı hikayelerin tekrar ve tekrar anlatılmayı hak ettiğini de bize hatırlatıyor.Ozanın Günü ve Homeros Okuması’nın kökeni nereye dayanıyor?Aslında pek çok kökeni var. Bunlardan biri, İlyada ve Odysseia'yı okuma şansını yakaladığım Bursa'daki lise yıllarım. Edebiyat öğretmenim, Batı edebiyatının kurucu babası kabul edilen Homeros'u okumamızın iyi bir fikir olduğunu düşünmüştü. Bu eserler tam da burada, Anadolu'da yaşanmış olayları anlatıyordu. Homeros'a yönelik ilginin evrensel olduğu aşikar fakat benim asıl dikkatimi çeken bu topraklarla olan bağlantılarıydı.Bu ilk alaka, hayatım boyunca beni takip etti. Yıllar içinde Troya'da ve yakın çevresinde yaşananlar hakkında birçok makale yazdım ve sonunda bunların bir derlemesi olan Troyalılar Türk müydü? adlı kitabım yayımlandı. Yazılarım Türkiye'de Osman Bey olarak tanınan ünlü arkeolog Manfred Korfmann'ın da dikkatini çekti. Korfmann, yaşamı boyunca Troya ve Homeros üzerine çalışmıştı. Arkeoloji camiasını Troya'nın aslında bir Yunan şehri değil, bir Batı Anadolu şehri, hatta muhtemelen bir Luvi şehri olduğuna ikna etmeyi başarmıştı. Benim de bu tezi çok makul bulmamla konuya ilgim derinleşti. Korfmann'la tanışıklığımız, çalıştığım medya şirketi için onunla yaptığım söyleşiye dayanıyor. Bu söyleşinin ardından arkadaş olmamızla, kendisi benim için bu kadim hikayenin hayata dahil edilmesinde kilit bir figür hâline geldi.&nbsp;1990'ların sonu ve 2000'lerin başında Bozcaada'da yaşarken, adanın hikayesiyle ile Truva hikayesi arasında bir bağlantı kurabileceğim aklıma geldi. Korfmann'a ve şair arkadaşım Cevat Çapan'a, İrlandalıların James Joyce'un Ulysses'i için yaptıklarına benzer bir Homeros okuması düzenleme önerisiyle gittim. Başta pek hevesli değillerdi ama hiç değilse bir deneyip görmeyi kabul ettiler. 2002 yılında saatlerce İlyada&nbsp;okuduğumuz gün, etkinliğin başlangıç noktası oldu.Homeros Okuması, Bozcaada ve sakinleri için nasıl bir anlam taşıyor?Homeros, bir anlamda dünyanın en büyük “influencer”ıydı. Son 25 yılda, kısmen Brad Pitt'in başrolünde olduğu 2004 yapımı Troy filmi sayesinde de iyice popülerleşmişti. Film, özellikle genç kuşaklar arasında Homeros'un antik öyküsüne ilgiyi yeniden canlandırmıştı. Bunun arkasından gelen Pat Barker'ın The Silence of the Girls'ü gibi feminist ve LGBTQ adaptasyonları da bir uyarlama dalgasını tetikledi. Bu modern uyarlamalar, günümüzün ırk ve toplumsal cinsiyet konularını yansıtma şekilleriyle Troya hikayesinin hâlâ güncel olduğunu kanıtlıyor.Ancak asıl ilginç olan, antik Truva'nın hemen karşısında yer alan Bozcaada'nın bu destansı hikayeyle bağlantısını bugüne dek sahiplenmemiş olmasıydı. Bozcaada, Homeros'un İlyada'sında Truva Savaşı'nın kritik noktalarından olan Tenedos olarak geçiyor. Yunanlıların meşhur tahtadan at numarasının ardından Troya'nın yanışını Bozcaada kıyılarından izleyebilirdiniz. Ancak yıllarca adanın Truva mirası gözardı edildi.Aslında bakarsanız, Troya'yı arayan gezginlere, efsanevi kenti bulmak için önce Bozcaada'ya bakmaları, ardından Anadolu yakasına geçmeleri söylenir. Bozcaada, yüzyıllar boyunca çok sayıda kavim ve devlet tarafından yönetilmiş olsa da, kültürel olarak her zaman Truva hikayesine bağlı kalmıştır. Ada, tarihi boyunca Venedikliler, Cenevizliler, Araplar, Fransızlar, İngilizler, Bizanslılar, Osmanlılar ve Yunanlılar tarafından işgal edilmiş ve yönetilmiş olmasına rağmen, Troya ile bağını her zaman korumuştur.Yıllardır Bozcaada'nın bu büyük hikayenin bir parçası olduğunu söylüyor olsam da insanlar ancak yakın zamanda bununla gurur duymaya başladı. Bu değişimin en önemli nedenlerinden biri turizm. Halk uzun zamandır Troya'nın kendilerine mi yoksa başka bir kültüre mi ait olduğunu merak ediyordu. Ben her zaman Türkiye topraklarının altında veya üstünde yatan her şeyin bizim sorumluluğumuzda olduğuna inandım. Troya'yı da böyle görüyorum. Bu bizim mirasımızın bir parçası ve bunu benimsemeliyiz.Ayrıca altı yıl önce açılmış, muazzam bir Troya Müzesi var. Dünya standartlarında birinci sınıf olarak nitelendirilebilecek bu müze, Troya'ya ilginin artmasına da yardımcı oluyor. Troya Müzesi ve Homeros Günü gibi etkinliklerle birlikte, daha fazla kişiyi bu hikayeyle ilgilenmeye ve kültürel önemini takdir etmeye teşvik ediyoruz.Peki etkinlik adanın kültürel kimliğine nasıl bir katkı sağlıyor?Bozcaada, Troya'nın “büyük hikayesinin” bir parçası ve bu da adanın yavaş yavaş benimsemeye başladığı bir durum. Biz, 30 yıldır insanlara adanın tarihî önemini hatırlatmaya çalışıyoruz. ABD'den Brezilya'ya kadar dünyanın her yerinden insanlar Truva hikayesini romanlarında, filmlerinde ve diğer sanat eserlerinde kullanıyor ancak Bozcaada, bu bağlantının kimliğini nasıl şekillendirdiğini daha yeni fark etmeye başlıyor.Bozcaada’nın Çanakkale Boğazı'na yakın konumu, adayı yüzyıllar boyunca pek çok istilacının hedefi hâline getirmiş. Venedikliler, Osmanlılar ve diğerleri burada izler bırakmış. Homeros Okuması, Bozcaada'nın bu tarihle ve şimdiye kadar anlatılmış en büyük hikayelerden biriyle bağlarını yeniden kurmasına yardımcı oluyor.Sizce Ozanın Günü ve Homeros Okuması, şiir ve edebiyatın daha geniş bir kitle tarafından takdir edilmesine nasıl katkıda bulunabilir?Homeros sadece tarihî bir figür değil, hikayeleri bugün de canlılığını koruyor. Ozanın Günü gibi etkinlikler, hikayelerin yanı sıra arkalarındaki derin tarih ve kültür katmanlarının da insanlar tarafından takdir edilmesini sağlıyor. Homeros'un eserlerinin en önemli özelliklerinden biri, yalnızca sözcüklere değil, imgelere, tarihe ve insanlığa dair kavrayışınızı da genişletmesidir.Bozcaada kıyılarında dururken adanın Truva Savaşı ile bağlantısını bilmek, olaylara bakış açınızı değiştiriyor. Homeros'un öyküleri, edebiyatın da ötesinde adanın yaşayan kültürünün bir parçası hâline geliyor. Ozanın Günü'nün altında yatan öz de bu: Şiirsel duyarlılığı canlı tutarken yüzeyin altında yatanı görmemizi sağlamak.Etkinliğin gelecekte ne gibi zorluklarla karşılaşabileceğini düşünüyorsunuz?Asıl zorluk, etkinliğin köklerine sadık kalmak. Gençlere hitap etmek için bazı öğeleri daha popüler yollarla anlatmak cazip gelebilir, ancak Ozanın Günü, şiir ve tarihi merkezinde tutmaya devam etmeli. Etkinliğin bütünlüğünü korurken genç neslin katılımını sağlamak elbette ki çok önemli.Etkinliği genişletmek veya geliştirmek için ne gibi fırsatlar görüyorsunuz?Sadece Bozcaada için değil, tüm insanlık için Homeros'un mirası üzerine inşa edilebilecek birçok olasılık var. Etkinlik anlamını koruyarak Homeros'un dehasını onurlandırmaya odaklanmalıyız. Genç izleyicileri de şiirin güzelliği ve kültürel mirasımızla buluşturabiliriz. Homeros'un hikayeleri, bazen yeni kitaplara ilham vererek, bazen de dünyaya bakış açımızı değiştirerek hâlâ dünyayı derinden etkiliyor.Toparlayacak olursak...Homeros Okuması, yerel bir kutlamadan çok daha fazlası... Etkinlik, Bozcaada'nın geçmişiyle yeniden bağ kurması ve Homeros'un eserlerinin ve şiirinin ruhunun yaşatılmasında önemli bir rol üstlenebilir. Bu etkinlik, bize Troya gibi hikayelerin neden zamanın ötesinde olduğunu hatırlatıyor. Bozcaada içinse bu, şimdiye kadar anlatılmış en büyük hikayelerden birindeki yerini kutlamanın bir yolu.

Homeros’un anısına, 2002 yılında gazeteci Haluk Şahin tarafından başlatılan “Ozanın Günü ve Homeros Okumaları" etkinliği o tarihten bu yana Bozcaada'nın hem tarihinin hem de bugünün bir parçası. Şahin, Bozcaada'ya bir gelenek armağan etmesinin hikayesini anlatıyor.

Haluk Şahin ile bir gelenek yaratmak üzerine: Ozanın Günü ve Homeros Okumaları

Veraison

Bozcaada’nın adım adım örülen hikâyesi.

Üzüm adası Bozcaada.

Bu ay, Francis Russell'ın gezi rehberiyle başladığımız Anadolu yolcuğu Ekrem Akurgal ve Likya üzerine kapsamlı bir referans kitapla devam etmişti. Bu yolculuğu Likya ile komşu bir coğrafya olan Karia ile noktalıyoruz. Aydın, Muğla ve Denizli'nin bir bölümünü kapsayan bu tarihî coğrafya, Anadolu'da gelişen uygarlıklar içinde önemli bir yere sahip. Milas, Aphrodisias, Knidos, Kaunos ve Halikarnassos gibi Antik Çağ’ın önemli yerleşimlerini kuran Karialılar üzerine geçtiğimiz aylarda çok kapsamlı bir çalışma yayımlandı. Karialılar: Denizcilerden Kent Kuruculara adını taşıyan ve Yapı Kredi Yayınları tarafından okurla buluşturulan bu değerli çalışmayı bu hafta Raftan indiriyoruz.Kim şu Karialılar?&nbsp;Geçtiğimiz hafta bahsettiğimiz Likyalılar ile komşu bir Anadolu halkı olan Karialılar, denizcilikteki maharetleriyle ön plana çıkmış bir topluluktu. Hâl böyle olunca gelişmiş bir ticaret ağı da kurmayı başaran Karialılar, bu sayede zaman içinde zenginleşip bugün de hayranlık uyandıran şehirler kurdu. Öyle ki Karialıların hâkimiyet kurduğu şehirlerden biri olan bugünkü Bodrum, tarihteki Halikarnassos, dünyadaki ilk planlı kentleşme örneklerinden biri kabul edilir. Bugün özellikle Anglosakson dünyada sıklıkla karşılaştığımız ızgara modelli şehir planlamasının öncü örneğini Halikarnassos’ta uygulanmıştır. Bununla beraber bu kent, eski “Dünyanın Yedi Harikası”ndan biri olan ve Kral Mausolos adına yaptırılan Halikarnassos Mozolesi’ne de ev sahipliği yapmıştır. Yaşanan depremler nedeniyle mozole ne yazık ki nihai bir biçimde 15. yüzyılda yıkılmış ve günümüze ulaşamamıştır.Homeros’un İlyada’da bahsettiği halk:&nbsp;Tıpkı komşuları Likyalılar ve Frigyalılar gibi Anadolu’nun yerli bir halkı olan Karialılar, dil ve kültür bakımından Hititlerin devamı olarak görülmektedir. Dilleri Karca, Likçe ve Frigcenin de olduğu gibi Hititçenin akrabasıdır. Ozan Homeros’un da bahsettiği Karialılar zaman içinde Ege’den gelen Dor akınlarına karşı koyamaz ve onların hâkimiyetine girer. Yıllarca Persler ve Grekler arasındaki mücadeleye neden olan Karia toprakları, Büyük İskender sonrasında Helenistik Çağ’ın bir parçası hâline gelir. &nbsp; &nbsp;Raftan:&nbsp;Geçtiğimiz aylarda Yapı Kredi Yayınları’nın bir süredir devam ettirdiği uygarlıklar serisinin bir parçası olarak okurla buluşan Karialılar: Denizcilerden Kent Kuruculara, bu önemli Anadolu halkı hakkında son dönemin en kapsamlı çalışmalarından biri olma özelliği taşıyor. Türkçe ve İngilizce olarak iki dilde yayımlanan Karialılar: Denizcilerden Kent Kuruculara, büyük boyutu ve ağırlığı nedeniyle çantada taşımak için pek elverişli olmasa da içindeki bilgiler itibarıyla Muğla, Aydın ve Denizli’nin batısına doğru bir yolculuğa çıkacak olanlar için eksiksiz bir rehber.Karialılar: Denizcilerden Kent Kuruculara, bu denizci kavmin tarihsel süreçte yaşadığı bu değişimi arkeolojik buluntular ve yazıtlarla elde edilen veriler doğrultusunda pek çok farklı yönüyle okura ulaştırıyor. Kitapta Karialıların hem bağımsız oldukları dönem hem de Pers, Grek ve sonrasında Roma dönemlerindeki gelişmeleri ekonomik, toplumsal, mimari ve sanatsal açıdan ele alınıyor. Bununla birlikte kitabın önemli bir bölümü de günümüzde kalıntıları dahi hayranlık uyandıran Karialıların kurduğu kentlere ayrılmış durumda. Halikarnassos, Milas, Kaunos, Knidos, İassos gibi antik kentlere dair ayrıntılı bilgilere yer veren kitap bu alanda özellikle Türkçe kaynak bakımından önemli bir işlev görüyor.Geçen hafta bahsettiğimiz Lukka’dan Likya’ya kitabında olduğu gibi Karialılar hakkındaki bu çalışmanın da gezginlerin daha rahat bir şekilde sırt çantalarında taşıyabileceği ebatta da basılmasının iyi olacağı kanaatindeyim. Seriden çıkan diğer kitaplar olan Sagalassos, Hellenistik ve Roma Döneminde Anadolu, Persler&nbsp;gibi çalışmaların da bilindik ebatlarda yayımlanması bu kitapları maddi açıdan da daha ulaşılabilir kılacaktır.

Dünyaya yedi harikadan birini armağan eden halk

Anadolu’nun Denizci Kavmi 

İstanbul’u İstanbul yapan şeylerden biri kuşkusuz Sultanahmet Meydanı, yani eski adlarıyla Hipodrom ve Atmeydanı. Sadece turistler için de değil, mekânın kendini İstanbullu kabul eden herkese anlatacağı bir şeyler var. Dolayısıyla bu konuya dair birkaç not derleyebilirim diye düşünürken konunun derinliği ve kimi zaman İstanbul’dan uzaklaşan ayrıntıları sebebiyle bunu iki haftaya yaymaya karar verdim. Hatta belki üç… Dolayısıyla bu yazıda şehir sakinlerinin duygudurumlarının yansıdığı bir meydanın nasıl inşa edildiğini anlatmaya başlayalım.&nbsp;🐎 Atlarla şekillenen alan: Tarihi katman katman önümüze seren kamusal alanın hikâyesi Sümerler’e dek uzanıyor. Sümerler’in dağ eşeği olarak not ettikleri atları evcilleştirmesi, at arabalarının savaş meydanlarına inmesine sebep olurken Hititler’in yavaş ve ağır olarak tanımlayabileceğimiz bu araçları iki kişilik bir tasarıma çevirmesi manevra kabiliyetini yükseltti. Bu da pratikleşen aracın kullanımını artırdı. Böyle bir şey sonuçsuz kalır mı? Kuşkusuz hayır. Bunun da etkisiyle kutlama ve anma törenlerinde at yarışları düzenlenmeye başlandı. Örneğin, Homeros’un İlyada’sında Patroklos’un ölümü kimi oyunlarla anıldı -veya kutlandı. Atlar, katırlar ve kadınlar da yarışların sonucunda verilen hediyelerden. Çünkü o dönemde hayatını kaybeden kişinin adıyla hediyeler verilmesinin, mitolojide ölülere hükmeden yeraltı tanrısı Hades’e karşı iyi durumda olmasını sağlayacağı ve bu bahaneyle isminin anılmasının iyi geleceği düşünülüyordu.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-31T07:04:46.510Z.jpeg" alt="Patroklos"><figcaption>Ressam Antoine Wiertz'in elinden Patroklos'un ölümü.&nbsp; Kaynak: Wikipedia&nbsp;</figcaption></figure> 🏇 Olimpiyat oyunlarının doğuşu: Hipodrom kelime anlamı olarak at yarışlarının yapıldığı alan demek ve at yarışları denince aklımıza gelen olimpiyat oyunlarının da mitolojik bir hikâyeye dayandığı düşünülüyor. O da kısaca şöyle: Babası tarafından tanrılara ziyafet sunmak için kesilen Pelops, bunu öğrenen tanrılar tarafından hayata döndürülür, babasıysa ölüler diyarına yollanır. Yaşadıkları sonucunda yollara düşen Pelops’un hayatında “bir kere öldüm, gerekirse bir daha ölürüm,” düşüncesi yer eder. Kulağa arabesk gelen bu düşünce, aslında Pelops’u cesur kılar. Nitekim o zaman Pisa Kralı Oinomaos da hayatını atlara adamış bir kral, öyle bir sevgi ki bu kızına da “atlara hükmeden kadın” anlamına gelen Hippodameia ismini koyar.&nbsp; Evlilik çağına gelen kızını evlendirmek için de damat adaylarıyla at yarışı oynar. Fakat kaybetmeleri durumunda hayatlarından olmaları şartıyla. Pelops da demin dediğim hayat gayesi sebebiyle Hippodameia’yla evlenmek için krala meydan okurken bir kere daha düşünmez. Hippodameia da Pelops’u görünce âşık olur ve babasının yarışı kazanma taktiklerini anlatır. Yarışın sonunda Hippodameia’nın babası yarışı ve yarışın kuralı gereği hayatını kaybeder. Pisa’nın yeni kralı olan Pelops, “Pelops’a ait” anlamına gelen “Pelopenesos” adını alan toprakların da sahibi olur. Tanrılara şükranlarını sunmak için de Olimpia’da dört yılda bir gerçekleşecek oyunları başlatır. Bu sonrasında Roma İmparatorluğu’ndaki circus adı verilen yarış ve gösteri alanlarının esin kaynağı olur.&nbsp;🏟️ Konstantinopolis Hipodromu: Halkın katıldığı eğlencelerin gerçekleştiği hipodromlar, Roma İmparatorluğu’nda oldukça yaygındı. Yarışların arasına serpiştirilen oyunlar, gösteriler ise circus olarak anılıyordu. Circus, imparatorluğa bağlı yerleşim yerleri için çok önemli, çünkü bir topluluğun tercihi yansıtıyor. O zamanlar adı Byzantion olan İstanbul da Roma İmparatorluğu’nun hedefi olunca iki kişinin imparatorluk savaşında yerle bir edildi. Çünkü taraflardan Pescennius Niger’in tarafında olan şehir sakinleri, Septimus Severus’un şehri ele geçirmesiyle cezalandırıldı. İmparatorun oğlu Caracalla, yerleşimin potansiyeline dikkat çekerek yaşayanların “daha Romalı hissetmesi” için agora, çarşı, hipodrom gibi yapıların inşa edilmesini tavsiye etti. Oğlunun sözünü dinleyen imparator, 195’te inşaatın başlaması emrini verdi; fakat şehirden ayrılınca U harfini anımsatan bir yuvarlak köşe ile düz bir alana ihtiyaç duyan circus yaklaşık 100 yıl sonra tamamlandı.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-31T07:06:32.789Z.jpeg" alt="circus"><figcaption>11 Mayıs 330’da açılan, 60 bin kapasiteli Konstantinopolis Hipodromu imparatorluğun en görkemli hipodromu olan görselde temsili bulunan Circus Maximus ile yarışacak durumdaydı.&nbsp;</figcaption></figure>Alanın tamamlanması için geçen yüzyıl içinde pagan geleneklerin Hristiyanlığın kabulüyle heykeller üzerinden mekânsal yansımaları oldu. Alanda Adem ile Havva'yı temsil eden veya yarı tanrı Herakles'in heykeline rastlamak mümkündü. Tapınaklar kiliselere dönüştü, tiyatro geleneği öne çıkarılırken terk edildi. Dönemin patriği İoannes Hrisostomos Hipodromu, “satanodrom”, oyunları da “satanik oyunlar” olarak adlandırdı. Fakat zamanla herkes tarafından benimsenen hipodrom geleneği, gücün gösterildiği ve anlayışın hüküm sürdüğü İstanbul'un o zamandan beri devam eden bir özelliği. <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmOWQwZjczYTdmYjZhMDAwOGNiMjQyMyZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRm9wZW4uc3BvdGlmeS5jb20lMjUyRnNob3clMjUyRjBtWk9qM3dSaXJ5bmZXM1ZSN3BRSkslMjUzRnNpJTI1M0RoUVNsdlFIY1E4YXBBV0I4QjM1b1hB"">Kulak Uleması</a> podcast kanalında ve Seza Sinanlar'ın Atmeydanı kitabında bunun detayları nefis bir şekilde anlatılıyor, ilgiliyseniz dinlemenizi tavsiye ederim.Hipodromdan Atmeydanı'na nelerin değiştiğini, Osmanlı İmparatorluğu’nda mekânın nasıl kullanıldığını ise haftaya okuyabilirsiniz.&nbsp;

Aposto İstanbul

Sultanahmet Meydanı tarihte Hipodrom ve Atmeydanı olarak anıldı, toplumsal duyguların gösterildiği bir kamusal mekân oldu. Bu katmerli alana birkaç hafta sürecek bir yazı serisiyle bakalım. 

Hipodrom'dan Atmeydanı'na (I)

Tarih elbette onu yapanlar kadar yazanların da&nbsp;ürünü. Tarihi ele alan, kaleme döken insanın konu edindiği durumu algılayışı ve ortaya koyduğu yorum, tarihsel gerçeklik kadar belirleyici bir unsur. Heredot ve hatta Homeros'tan günümüze kadar bu anlatılar uygarılıkların inşasında da kilit rol oynadı. Doğu ile Batı ayrımının gün yüzüne&nbsp;çıktığı Troya Savaşı, Homeros'un İlyada anlatısıyla destansı bir anlatıma bürünse de bir yandan da olayı belli bir bakış açısından anlatır ve de tarihe not düşer.Homeros ve onun içinde bulunduğu antik dünyaya dair bildiklerimizin başlangıcı&nbsp;çok büyük oranda bu ünlü&nbsp;ozan ve yine o devirde yaşayan tarih yazıcılarının aktardıklarından oluşuyor. Ancak özellikle Rönesans ile birlikte başlayan ve her dönem git gide artan antik döneme duyulan ilgi bu alanda hatırı sayılır tarih araştırmalarının da ortaya çıkmasına neden oldu. Bu araştırmalardan birkaçının altında imzası olan isim de Jacob Burckhardt.Antik Yunan'dan Rönesans'a: 1818 yılında İsviçre’de doğan tarihçi Jacob Burckhardt, antik döneme dair araştırmalarıyla 19. yüzyıldan günümüze bu alanda çok önemli referans kaynaklara imza attı. 2010 yılında Okuyan Us Yayınevi tarafından Türkçeye kazandırılan İtalya’da Rönesans Kültürü adlı başyapıtıyla da hatırlayacağımız Burckhardt’ın diğer önemli çalışmaları da bir süredir okurla buluşuyor. Ağırlıklı olarak felsefe, antropoloji ve sosyolojinin temel metinlerini Türkçe literatüre kazandıran Pinhan Yayınevi’nin çabasıyla tarihçinin Yunanlar ve Yunan Medeniyeti adını taşıyan bir diğer başyapıtı geçtiğimiz kış aylarında İsmail Hakkı Yılmaz’ın çevirisiyle raflardaki yerini almıştı. Yayınevinin tarih dizisinden çıkan ilk kitap olan Yunanlar ve Yunan Medeniyeti, antik döneme dair önemli bir başvuru kaynağı konumunda. Yine Jacob Burckhardt’ın kaleme aldığı önemli bir diğer tarih çalışması olan Yunan Kültürü Tarihi de geçtiğimiz aylarda Pinhan Yayınları’nın tarih dizisinin ikinci kitabı olarak yayımlandı. Nur Nirven’in çevirisiyle yayımlanan eser, şehir devletlerinin tarihsel gelişiminden aristokrasinin oluşumu ve Helen kültürüne kadar pek çok konu başlığını irdeliyor.Amacı: Literatüre kazandırdığı bu iki çalışmada da yaşadığı dönemin moda anlayışına uymayan Jacob Burckhardt, ele aldığı bu antik dönemi veriler ver gerçeklikler üzerine incelemeyi tercih etti. Yunan Kültürü Tarihi kitabında amacını, “Amacım, Antik Yunan kültürüne ilgiyi canlı tutmak veya övmek değil. Ne de onu hoş göstermek istiyorum. Ama Yunan düşüncesinin dünya tarihindeki ve Doğu ile Batı arasındaki yeri açıklığa kavuşturulmalı."&nbsp;sözleriyle açıklayan Jacob Burckhardt, dönemin gündelik yaşantısına dair ayrıntıları da farklı tarihsel kaynaklardan inceleyip bir araya getirmişti.Tarihçilerin ilham kaynağı: 20. yüzyıl tarih yazımını çok büyük oranda etkilemeyi başarmış isimlerden biri olan Jacob Burckhard’ın bir bütün olarak alabileceğimiz; yukarıda saydığımız üç kitap bir bakıma da Avrupa Kültür Tarihi’ni antik dönemden Rönesans’a kadar neredeyse bir bütün olarak ele alıp konuyu merak edenlere sunuyor. Ancak elbette tarihçinin yapıtları bundan ibaret değil. Örneğin, Büyük Konstantin döneminde Roma dünyasını inceleyen bir çalışmasının da Türkçeye kazandırılmasını heyecanla bekleyenlerden biriyim. Bunun yanı sıra Burckhardt’ın genel anlamda tarih ve tarihteki tarihçiler üzerine kaleme aldığı, bir nevi metodolojik bakış açısını da yansıttığı çalışmasını da özellikle bu alanda ilerlemek isteyenlere mutlaka tavsiye ediyorum.

İlyada ile ilgili hikayeler