<img src="https://images.aposto.com/2023/8/6/1696086768344.jpeg" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.85" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1️⃣ Postane Günlükleri, Vigdis Hjorth: Kitap, günlük hayatın monotonluğu içinde kendine yeni bir yol arayan bir postane çalışanının hikayesini anlatıyor. Kahraman, sıradan iş günlerinde karşılaştığı olaylar ve insanlar üzerinden hayatın anlamını ve kişisel kimliğini sorguluyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olay örgüsü: Karakter, iş ile kişisel hayatındaki dengeyi bulmaya çalışırken okuyucuyu da kendi hayatı üzerine düşünmeye teşvik ediyor.</li></ul>2️⃣ Aileni Nasıl Öldürürsün, Bella Mackie: Eser, aile ilişkilerinin karmaşıklığını ve bu ilişkilerin bireyin psikolojisi üzerindeki etkilerini ele alıyor. Yazar, kendi ailesiyle olan ilişkilerini ve bu ilişkilerin kişisel gelişimine nasıl yön verdiğini samimi bir dille anlatıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Odak: Kitap; aile içi dinamikler, ebeveyn-çocuk ilişkileri ve bu ilişkilerin bireysel özgürlük üzerindeki etkilerini inceliyor. Mackie, aile bağlarının hem destekleyici hem de kısıtlayıcı yönlerini irdelerken okuyucuya kendi aile ilişkilerini yeniden değerlendirme fırsatı sunuyor.</li></ul>3️⃣ Dykette, Jenny Fran Davis: Roman, toplumsal cinsiyet normlarını ve cinsel kimliklerin çeşitliliğini ele alıyor. Baş karakter, bir lezbiyen olarak kendi kimliğini keşfetme ve toplumun baskıcı normlarına karşı durma yolculuğuna çıkıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karakterin yolculuğu: Eser boyunca protagonist’in cinsel kimliği ve toplumsal cinsiyet rollerine yönelik mücadelesi ön planda. Karakter, hem kendi içindeki çatışmaları hem de dış dünyadaki önyargılarla başa çıkma sürecini yaşarken okuyucuya cinsel kimlik ve özgürlük konularında derin bir bakış açısı sunuyor. Kitap, bu süreci hem dramatik hem de mizahi bir dille işleyerek karakterin kendini bulma ve ifade etme mücadelesini etkileyici bir şekilde anlatıyor.</li></ul>

Aposto Gündem

2023’te yayımlanan eserlerle dünyayı ve insan deneyimini yeniden keşfetmek üzerine bir seçki.

Edebiyatın bir yılı: 2023

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/selaledagalp?miniProfileUrn=urn%3Ali%3Afs_miniProfile%3AACoAAD99DLwBc6vvM8j5tymhZB4rPJBmih5EL-E&lipi=urn%3Ali%3Apage%3Ad_flagship3_search_srp_all%3BhnQvrMiIRbCZ%2FPQU67c9mw%3D%3D" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Şelale Dağalp</a>Don Miguel Ruiz, yaklaşık 15-25 bin yıl önce Meksika’nın güneyinde yaşayan, kadim spiritüel bilgileri ve uygulamaları korumak için bilim insanları ve sanatçılardan oluşan Tolteklerin bilgeliğini araştırdığı Dört Anlaşma adlı kitabında şöyle der:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Sevgimi ağaçlara dağıtmaya başladım.Bir parça Sevgi koyduğum her ağaç bana Sevgiyi geri verdi.Ağaçlarla bir oldum.Ama Sevgim yine durmadı, daha da büyüdü.Bir parça Sevgimi, her çiçeğe, çimene, toprağa verdim.&nbsp;Onlar da bana Sevgilerini geri verdi.Ve bir olduk...”</blockquote>İnsanın doğadan kopuşunun tarihi bizleri, pek çok kaynakta belirtildiği gibi 1760’lara, Sanayi Devrimi’nin başlangıcına götürüyor. Kabaca geleneksel alandan modern alana girdiğimiz bu adımla, insanlığın iklim krizini 'resmen' başlattığını bugün artık rahatlıkla söyleyebiliyoruz. Söz konusu yeni dünya düzeni ile insan ve doğa, birbirini dışlayan iki ayrı biyosfer arketipleri olarak karşımıza çıkıyor. Bugün doğa ve çevre terimleri başlı başına insan canlısından ayrı ele alınıyor. Aksi halde bugün tekrar “bir” olmaya çalışmak için bu kadar çaba gösteriyor olur muyduk? Yazıma bu sebeple, Ruiz’in kitabında Sevgi Duası olarak yer verdiği o naif kısımla başlamak istedim. Daha net bir ifadeyle, biz aslında “bir” dik ve bölündük, şimdi aslında zaten bizim olana, kendimize, doğal dünyamıza, biyosferimize özlem duyuyoruz ve eksik özümüze kavuşmak için çabalıyoruz. Bu perspektiften bakınca haksız sayılmayız! Aklın doğayla çatışmaya girdiği yeni dünya düzeni, Val Plumwood’un "Feminizm ve Doğaya Hükmetmek "adlı kitabında yer verdiğinden daha iyi ifade edilemezdi: “Çevre etiği üzerine yazan birçok yazarın da belirttiği gibi Batı’da, doğa basitçe insan amaçlarının aracı olarak görülmüş, yalnızca insanlara ahlaki kaygıyla yaklaşan ve “geri kalanları” da işine geldikçe yararlanacak alana ait sayan bir ahlaki ikiciliğin uygulanması yoluyla araçsallaştırılmıştır.”İnsanın doğanın efendisi ya da dış denetleyicisi olarak “ayrı” ve “yukarıda” durduğu yerel düzeyde; çalı çırpı, mantar gibi üremek, ağaç olmak, dal budak salmak gibi – deyimler çoğaltılabilir – doğanın oluşuna karşı özensiz, ötekileştirici ve kontrolcü bir perspektiften söz edersek aşırıya kaçmış olmayız belki de. Doğal dünya ve biyosferi artık yalnızca insan yaşamının ve kültür oyununun sergilendiği bir dekor ya da sahne olarak göremeyeceğiz. Çünkü artık biliyoruz ki biyosfer hep orada ve sürekli işler halde&nbsp;değil. Bizler “doğanın bir parçası” değil, doğanın kendisiyiz. Kaderimiz biyosferinkiyle bağlantılı, doğal yasalara tâbiyiz ve biriz.&nbsp;Bu noktada aklı/ bilinci, bedenden/ doğadan ayrı düşünemeyiz ve aslında toplumsal varlık olarak insan, nesiller boyu bu birliği devam ettirebilmek için her alanda beden-zihin pratiklerini uygulamaya ve devam ettirmeye özen göstermiştir. Paul Connertton, "Toplumlar Nasıl Anımsar?" kitabında belleğin kuşaktan kuşağa aktarılmasını araştırır. Ona göre toplumsal bellek kültürel bir beceridir ve törenler, ayinler, ritüeller, şölenler ve daha pek çok beden ve zihinsel pratikle nesillere aktarılır. O halde biz de kendi iklim kriziyle mücadele ritüelimizi yaratarak bunu gelecek kuşaklara aktarabiliriz. Yazımı William Martin’in “Modern Ailelere Bilgece Öğütler"inden çok sevdiğim bir alıntıyla bitirmek isterim. “Çocuklarınıza yaşamın tüm yaradılışlarındaki mucizelere hayret etmeyi öğretin.”&nbsp;

Dünyahali

Çocuklarınıza yaşamın tüm yaradılışlarındaki mucizelere hayret etmeyi öğretin!

İklim Krizinin Antropolojisi

Daha önce Piccolo'nun en önemli bulduğu sorulardan birini sormuştuk: "Neden Çocuk ve Genç Yetişkin Edebiyatı?" Cevap, tahayyül hakkı ve yetişkin tahakkümünden uzaklaşmak mantığından çok uzakta değildi. Katherine Rundell tarafından kaleme alınan Neden Çocuk Kitapları Okumalıyız?&nbsp;başlıklı kitap, bu meseleden uzak bir yerde durmuyor. Sahi, neden bu janrı okumakta diretiyoruz? Nedir bu işin sihri?Bu konu her konuşulduğunda bir kılavuz olarak kesişimsel feminist yaklaşımı ele almak kıymetli geliyor. Feminizm Herkes İçindir, Rundell'in yaklaşımına harita olacak bir yaklaşımla karşımıza çıkıyor. Hadi konuya bu 101 yaklaşımıyla bir göz atıp detaylarına inelim:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(229, 209, 82); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(229, 209, 82); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Çocuk Edebiyatı, eleştirel bilincin geliştirilmesine yönelik feminist eğitim için çok önemli bir alandır çünkü inanç ve kimlikler bu süreçte hâlâ inşa edilmektedir.</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Piccolo ve Katherine: Korkutucu benzerlik</h2>Yazar Katherine Rundell de, bizim Piccolo'da olduğumuz gibi, meseleye oldukça kişisel bir yerden yaklaşıyor. Meğer Zimbabve'nin başkenti Harare'nin Mount Pleasant yerleşim bölgesindeki halk kütüphanesine 1950'lerden beri yeni kitap girmemiş ve o, yine de bu 20 küsür kitabı döndürüp durmuş.&nbsp;Tutku alanı diye buna derim.Editörün hikâyesi:&nbsp;Kırmızı kapaklı kitapla Remzi Kitabevi'nin kasa önünde karşılaşıyorum. Bu temel soruyu soran ilk kişi olmadığım için mutlu, "Bu kitabı ben yazacaktım ya,"&nbsp;diyecek kadar da kendimle doluyum. Zaten sayfaları atladıkça tutku alanlarımızın ortalığından ürküyor ve son sayfada yaptığı sağdan ikinci yıldız göndermesiyle hafif de olsa yıkılıyorum. Neden mi? Çoktan kafamın içinde yazdığım kitap meğer hâlihazırda baskıya girmiş—belli ki tanışsak ya çok yakın arkadaş olacağız ya da birbirimizden nefret edeceğiz. Ortası yok.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/8/0/1662911670662.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.42" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">📖 Katherine Rundell ve kitapları<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden çocuk kitapları okumalıyız?</h2>Rundell, konuya janrın ikincil yaklaşımına parmak basarak başlıyor. Mesela romancı, deneme ve öykü yazarı Martin Amis, kendisine çocuk kitabı yazıp yazmayacağı sorulduğunda şöyle cevap vermiş:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(229, 209, 82); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(229, 209, 82); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Ağır bir beyin hasarı geçirmiş olsaydım, bir ihtimal çocuk kitabı yazabilirdim.</blockquote>Bu kişiyi ne kadar sıkıcı bulduğumdan bahsetmeyeceğim çünkü yazının ciddiyeti kaçsın istemiyorum. Açıkçası yazar, zaten bu düşünceleri kaleme alarak şahane de bir cevap vermiş oluyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(229, 209, 82); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(229, 209, 82); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Çoğu yetişkin, okuma sürecinin tek yönlü işlemesi gerektiğini düşünür zira bunun aksi gerileme, olgunlukta geriye gitme olarak görülür. Önce Köpek Spot'u okursunuz, bir sonraki aşamada PeterveJane denen&nbsp;çift başlı&nbsp;canavarı, ardından Narnia’yı aşıp Patrick Ness ile devam edersiniz... Derken yetişkin edebiyatına geçerek zafer kazanır, sonra da hep orada kalır, bir daha asla geriye dönüp bakmazsınız çünkü geriye bakmak mevki kaybetmek demektir.</blockquote>Peki ya mevki kaybetmekten korkmayanlar? Onlar ne kazanıyor o hâlde?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(229, 209, 82); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(229, 209, 82); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Ama insan yüreği tren gibi düz bir hatta ilerlemez. Okuma serüveni böyle bir şey değil, en azından benimkisi böyle değildi. Çocuk edebiyatını ıskartaya çıkarırsak, yetişkin gözüyle okuduğumuzda farklı bir simya yakalayacağımız zenginliklerle dolu bir mücevher kutusunu ıskartaya çıkarmış oluruz.</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1475'ten günümüze Çocuk Edebiyatı</h2>Mesele derin. Derin olduğu kadar da eski. Mesela İngilizce yazılmış ilk çocuk kitaplarına değinecek kadar eski.&nbsp;Görgü kurallarını anlatan bu kültür ürünleri, 1475 civarlarına çıkmaya başlamış. Sofradayken nerelerinle oynamaman gerektiğini söyleyen bu yapıtlar, didaktik bakış açılarıyla kalmayı uzun zamanlar sürdürmüş.Ne demiştik?: Evet, tabii, yetişkin tahakkümü.&nbsp;Janra uzun süre hükmeden şey bu. Bu nedenle Rundell de peri masallarının sadece çocuklar için olmadığına, öğretilere odağına, kültürü taşıdığına bağlıyor konuyu. Bölümler arasında hep temellere değiniyor ve konuyu Peter Pan'in memleketine yolculuğa, yetişkin hayatı çocuk hayatına tercih edeceğine ama modern Çocuk Edebiyatı yapıtlarının umuda değinmesine getiriyor.Çünkü hâlâ kültürel anlatıları taşısalar da günümüzde umut, çoraklıktan uzaklık sanki orada. Alanın derinliğini anlayıp kıymetini bilme sırası bizde. O yüzden, işte tam da bütün bunlar yüzünden, çocuk kitapları okumalıyız dedirtiyor bu kitap bana.&nbsp;

Piccolo

"Yazarken aslında iki kişi adına yazıyorum: Biri on iki yaşındaki ben, diğeriyse şimdiki ben ve yazdığım kitap, birbirinden farklı ama birbiriyle bağlantılı olan bu iki iştahı da doyurmalı."

(Ne kadar büyük ve bilge olursak olalım) Neden çocuk kitapları okumalıyız?

Spektrum

Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Raporlar ne anlatıyor?

Büşra Mutlu ve Seçil Epik<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Bilemiyorum Molly, seni zor bir hayat bekliyor. Doktor ya da büyük bir şey olacakmışsın. Sonra da kalkmış evlenmeyeceğim diyorsun. Herkesin yaptığı bazı şeyleri yapmak zorundasın yoksa kimse seni sevmez.</blockquote>— Yakut Orman’da Leroy’un kural tanımayan kuzeni Molly’yi uyardığı bir cümleMolly’nin yolculuğu kendini sevmeye giden bir yolculuk değil — bütün yolculuğu kendini sevmesiyle başlıyor. Sesini en dürüst hâliyle çıkarmaktan korkmadığı her karşılaşma, doğrularından sapmadığı her yol ayrımı ve bu uğurda çektiği zorlukların her birinde Molly kendini sevmeye devam ediyor.&nbsp;bell hooks, Feminizm Herkes İçindir kitabında şunları söylüyor ve ardından Rita Mae Brown’ın sınıf mücadelesine dair bir alıntısına yer veriyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Lezbiyen feminist düşünürler, feminist harekette ilk kez sınıf meselelerini gündeme getiren, görüşlerini anlaşılabilir bir dille ifade eden aktivistlerdendi. Kendilerine destek olması için kocalara bel bağlamayı hayal dahi etmemişlerdi ve çoğu zaman, tüm kadınların işgücünde karşılaşacakları sorunların, heteroseksüel kadınlara göre çok daha fazla farkındaydılar. (...)&nbsp;Bardağı Taşıran Son Damla başlıklı yazısında, (henüz ünlü bir yazar olmayan Rita Mae Brown) açıkça şunu belirtmişti: Sınıf, Marx’in ‘üretim; araçlarıyla ilişki’ tanımından çok daha fazlasıdır. Sınıf, davranışlarınız, temel varsayımlarınız, nasıl davranacağınızın öğretilme biçimi, kendiniz ve ötekilerden ne beklediğiniz, gelecek anlayışınız, sorunları nasıl anladığınız ve çözdüğünüz, nasıl düşündüğünüz, hissettiğiniz ve davrandığınızla ilgilidir.</blockquote>Rita Mae Brown’ın yarattığı Molly karakteri “kendini sevme”nin jenerik sloganlara indirgenen bir durum değil, bir eylem olduğunu hatırlamak açısından önemli. Ayna karşısında pastel renklerle çevrelenip huzur içinde sonunda kendimizi sevdiğimizi dünyaya duyuracağımız o anı beklerken aslında zaten kendimizi birileri bu sevgiyi bazı koşullara bağlamaya başlamadan önce seviyor olduğumuzu fark etmek için de. Özellikle kız çocukları için toplumsal cinsiyet engeline takılmaya başladıkları ana kadar durum çoğunlukla böyle.<img src="https://images.aposto.com/2022/1/1/1644871485510.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon: Irmak Hacımusaoğlu<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Dürüst olmak gerekirse Yakut Orman’ın okurlarca beğenilmesi büyük bir sürpriz olmadı, kitabın yayımlamamış olması daha büyük bir sürprizdi bizim için. Ne var ki kitabın daha genç okurlardan annelerine ve hatta anneannelerine ulaşarak jenerasyonlar arası bir yolculuğa çıkmasını beklemiyorduk. Okur yorumları çoğunlukla Molly’nin kendilerine ilham ve cesaret verdiği yönünde olsa da Molly’yi biz kurgusal olmayan fânilerden daha yukarıya koymak yerine, okurların Molly’de kendilerine dair buldukları şeylere odaklanmayı seçebiliriz.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yakut Orman’da sevginin cinsiyetliliği</h2>Bir önceki sayıda sevginin cinsiyetliliğine dair yazarken bir bell hooks alıntısına <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/61f834c4731a55000630e67e" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yer vermişti</a> Alara Demirel. Devam etmeden önce onu tekrar hatırlamakta fayda var:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 0, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Çocukluğumuzdan itibaren, sevgiye dair konuşmaların cinsiyetlendirilmiş bir anlatı, bir kadın meselesi olduğunu öğreniriz. Sevgiye dair takıntılarımız, ilk aşkımızla veya hayal kırıklığıyla başlamaz. Kadınların erkeklerden daha az önemli olduğunu, ne kadar iyi olursak olalım, ataerkil evrenin gözünde asla yeterince iyi olmadığımızı fark etmemizle başlar. Ataerkil kültürde kadınlık, daha en baştan bizleri değersiz veya o kadar da değerli değil diye damgalar. Dolayısıyla kız çocuklar ve kadınlar olarak en çok, sevilmeye layık olup olmadığımız konusunda kaygı duymayı öğrenmemiz hiç şaşırtıcı değil.</blockquote>Pek çoğumuz varoluşumuz gereği sevilebilir olduğumuz fikriyle büyümüyoruz. Leroy’un kitapta çocuksu naifliğiyle şıp diye söyleyiverdiği “Herkesin yaptığı bazı şeyleri yapmak zorundasın yoksa kimse seni sevmez,” cümlesi pek çoğumuzun hayatını şu veya bu şekilde etkileyen bir fikri barındırmıyor mu? Aşk ve sevginin sık sık fedakârlıkla özdeşleştirilmesi nereye düşüyor?&nbsp;Farklı olmanın zorluğu: Başkaları — ailemiz, sevgilimiz, arkadaşlarımız, çocuklarımız ve toplum — için verdiğimiz ödünler ve katlandıklarımız sevginin göstergesi sayılırken neden kendimiz olabilmek için döktüğümüz her damla ter farklı olmamızın bir “bedeli” olarak karşımıza çıkıyor? Sürekli farklı olmanın ne kadar “zor,” “tehlikeli” ve “yalnız” olduğu mesajına maruz kalırken çoğumuz için “uyum sağlamanın” ve -mış gibi yapmanın bir o kadar zorlayıcı olduğunu neden kimse konuşmuyor?&nbsp;Umami yolculuğuna LGBTİ+’ların ve kadınların hikâyelerine odaklanmak, queer’i bir çatı terim olarak alıp toplumsal cinsiyet, sınıf, erkeklik, ırk gibi meseleleri “başka” bir açıdan ele alan kitaplar yayımlamak niyetiyle çıktık. Aslında başlangıçta temel bir soru vardı: Okumak istediğimiz kitapları neden Türkçede bulamıyoruz?&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/1/1/1644871598694.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.81" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Umami'nin ilk kitabı Yakut Orman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir sektör olarak yayıncılık</h2>Bunun aslında çok kolay bir cevabı var: Yayıncılık bir sektör. Aksini düşünme eğiliminde olsak da tüm sektörlerde olduğu gibi büyük patronları, para kazanma kaygısı, dev reklam bütçeleri, sesini duyuramayan ya da ekip arkadaşlarına baskın gelen çalışanları var. Ekonomik olarak da epey kaygan bir zeminde. Buna rağmen büyüklü küçüklü pek çok yayınevinin hâlihazırda çok değerli feminist ve kuir anlatıları içeren kitaplar yayımladığının altını çizmek gerek. Diğer yandan tüm bu ekonomik kaygıların, baskın ataerkil kültürün aslında seçilen kitapları ve onların sunuluş biçimlerini etkilemediğini düşünmek için de bir nedenimiz yok.&nbsp;Küçük bir örnek vermek gerekirse Leslie Feinberg’in kuir edebiyatın kültleşmiş eserlerinden biri olan Stonebutch Blues romanı Türkçede 2007 yılında Sevici Türküsü: Bir Sevicinin Romanı&nbsp;başlığıyla Artshop Yayıncılık tarafından yayımlanmış. Kitabın haklarını alabilir miyiz diye bakınırken yazarı Feinberg’in vasiyeti doğrultusunda, kitap haklarının ancak gelirin LGBTİ+ derneklere aktarılması koşuluyla alınabildiğini öğrendik. Kısacası, Stonebutch Blues&nbsp;kitabının doğrudan bu alana odaklanmayan bir yayınevi için hiçbir anlamı yok. Umami içinse mutlaka en iyi şekilde yayımlanması, okurunu bulması, yeni tartışmalara alan açması gereken bir kitap — ekonomik getirisi olsa da olmasa da.Yakut Orman’ı Dılşa Ritsa Eşli’nin tutkulu çevirisi, Şafak Şule Kemancı gibi önemli bir sanatçının özgün kapak tasarımıyla Türkçede yayımladığımızda kitabın LGBTİ+’lar ve kadınlar tarafından bu derece büyük bir sevgi ve dayanışma çemberiyle sarmalanacağı aklımızdan bile geçmezdi. Bize tutkuyla sevdiğimiz bu işe girişmemizi ve onu sürdürme gücünü sağlayan bir şey vardıysa o da hem içinde bulunduğumuz topluluğun hem de hiç tanımadığımız okurların bu tutkuya ortak olmasıydı. Yanılmıyorduk, biz vardık. Kalabalıktık da. Bizim gibiler için de hem edebiyat metinlerinde hem de bir sektör olarak yayıncılıkta bir yer var.&nbsp;Bu temsil hakkı için bir adım atmış olmak yaptığımız en iyi şeydi. Hem kendimiz hem de “Ben varım ama hani neredeyim?” diyen tüm okurlar için.&nbsp;Yazının en başına Leroy’un söz ettiği koşullu sevgiye dönelim: Sevginin özellikle kız çocukları ve kadınlar, beyaz olmayan ırklar, alt sınıftan olanlar, eşcinseller ve translar için kazanılması gereken bir “değer” olmadığını hatırlamak ve elimizden geldiğince değdiğimiz herkese bunu hatırlatmaktan vazgeçmiyoruz: “Eğer kendimi sevmezsem kimseyi sevemem, bu kadar.”

Angst

Kendine kitaplarda bir yer bulmak üzerine: "Bizim gibiler için de hem edebiyat metinlerinde hem de bir sektör olarak yayıncılıkta bir yer var."

UMAMİ KİTAP: KUİR FEMİNİST YAYINCILIK

"İnsan hakları kadın haklarıdır; kadın hakları da insan haklarıdır"

Dünden bugüne Türkiye'de kadın hareketleri 

Yazan: Begüm YılmazDüzenleyen: Dr. Gizem SürenkökEkofeminizm terimi, ilk kez 1974 yılında Françoise d’Eaubonne tarafından yazılan bir kitapta kullanılıyor ve günümüze dek etkisi süren bir akımın başlangıcı oluyor. Feminizmle çevreciliği bir araya getiren bir terim olan "ekofeminizm” ya da “çevreci feminizm”, ortaya çıktığı ilk yıllarda daha çok kadınların çevreci bir dönüşüm yaratabilme potansiyeline <a fr-original-style="" href="https://genderandsecurity.org/projects-resources/research/feminist-theory-ecofeminist-and-cultural-feminist" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">odaklanıyor</a>.&nbsp;Kültürel feministler, söz konusu çevre olduğunda bir görüş ayrılığı yaşıyorlar. Bir taraf, kadınların&nbsp;doğurma yetileri dolayısıyla doğayla biyolojik bir bağı olduğunu savunurken; diğer taraf, kadınların doğayla iç içe olduğu düşüncesinin ardında doğadaki çevresel problemleri çözmenin kadınların işi olmasının yattığını <a fr-original-style="" href="https://genderandsecurity.org/projects-resources/research/feminist-theory-ecofeminist-and-cultural-feminist" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünüyor</a>. Yani bazı feministlere göre, kadınların doğayla biyolojik bir bağının olduğu düşüncesi aslında ironik bir şekilde kadınlara bir yük bindirerek kadınların aleyhine işleyen bir mekanizmaya dönüşebiliyor. Ancak uzlaşılan bir nokta var, o da doğa ile kadınların arasında özel ve anlamlı bir bağ olduğu. Kültürel feministlere göre bu bağ, <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/7003-Kad%C4%B1nlar%C4%B1-Bask%C4%B1lama-Arac%C4%B1-Olarak-Etiketleme" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kadınların ve doğanın üzerindeki anlamsız hakimiyetin</a> giderilmesini sağlama gücünü <a fr-original-style="" href="https://genderandsecurity.org/projects-resources/research/feminist-theory-ecofeminist-and-cultural-feminist" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">barındırıyor</a>.Çalışmalar, kadınların eğitim, sağlık, çevresel etkiler gibi sosyal konularla daha çok ilgilendiğini gösteriyor. Yapılan bir araştırma, seçilerek göreve gelen kadınların diğer kadınları, aileleri ve çocukları doğrudan etkileyen somut sorunları çözmeye öncelik verdiğini söylüyor. Bir başka çalışma, devlet yönetiminde daha yüksek oranda kadın olan ülkelerde uluslararası çevre anlaşmalarının daha fazla onaylandığını ortaya koyuyor. Buna karşın küresel çevresel politikalar konusunda karar mercii olan kişilerin sadece yüzde 12’sinin kadın olduğu <a fr-original-style="" href="https://earth.org/ecofeminism/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görülüyor</a>. &nbsp;Diğer bir yandan raporlara göre, iklim krizi sonucu ortaya çıkan bir felakette kadınların hayatlarını kaybetme riski 14 kat daha fazla. Bunun sebebi olarak kadınların çocuk ya da yaşlı bakımı gibi nedenlerle evde daha çok vakit geçirmesi veya evde bulundukları yerden çıkamamaları <a fr-original-style="" href="https://www.preventionweb.net/news/women-suffer-most-climate-displacement" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösteriliyor</a>.&nbsp;Ekofeminizmin ana amacı, doğa-insan ya da <a fr-original-style="" href="https://yakiniliskiler.com/6008-Kad%C4%B1n-ve-Erkekler-Sadece-Arkada%C5%9F-Olabilirler-Mi-" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kadın-erkek</a> gibi ikilikleri ortadan kaldırarak herkes için eşit bir düzlem <a fr-original-style="" href="https://earth.org/ecofeminism/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaratabilmek</a>. İkilikler söz konusu olduğunda iki şey arasında olabilecek benzerliklerden ziyade aralarındaki farka odaklanıyoruz. Bu durum taraflardan birine daha fazla güç ithaf edip, diğerini daha önemsiz kılmak ile sonuçlanabiliyor. Örneğin, kadın erkek ikiliğine çok fazla odaklanıldığında, taraflardan biri, genellikle de erkekler, daha güçlü bir konuma konarak kadınların bu ikiliğin “doğası gereği” güçsüz tarafını temsil ettiği düşünülebiliyor. Bu ikilik kadınlar ve erkekler arasında görüldüğünde, birbirinden “farklı”iki insan türü gibi bir ayrım oluşuyor.&nbsp;Öte yandan bu farkı doğa ve insan olarak iki başlıkta da inceleyebiliriz. Burada daha çok “insana ait şeyler” ve “doğaya ait şeyler” diye bir ayrım meydana geliyor. Bu ayrımın sonucunda doğayı kendimizden apayrı bir şey olarak algılamak kaçınılmaz olabiliyor. Böylece bizden olmayan bir şeyi kolayca yok edebiliyor, yok etme teşebbüsünde bulunabiliyor ya da bir gün o olmadan yaşayabileceğimize inanabiliyoruz. Bu ayrım kimi zaman öylesine belirginleşiyor ki kendimizi doğadan daha üstün ve önemli varlıklar olarak görebiliyoruz. Bu da ne yazık ki hayvanları daha “aşağıda” varlıklar olarak görüp onlara bir güç uygulamaya çalışma ya da doğaya zarar verme gibi yıkıcı davranışların bir başlangıcı <a fr-original-style="" href="https://earth.org/ecofeminism/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olabiliyor</a>. &nbsp;Peki söz konusu çevreyi koruma olduğunda kimler daha aktif bir rol oynuyor?&nbsp;10 yıl süren bir araştırmanın sonuçları bize bu konuda bir fikir veriyor. Çalışmaya göre, kadınlar tükettikleri ürünlerle birlikte ne kadar karbon ayak izi salınımına neden olduklarının daha çok bilincindeler. Çalışma 14 ülkede gerçekleştirildiği &nbsp;ve incelenen tüm ülkelerde benzer sonuçlar bulunduğu için, kadınların genel olarak çevresel bilincinin daha yüksek olduğunu söylemek çok da yanlış olmaz. Öte yandan, yakın zamanda iklim aktivistleri üzerine yapılan bir <a fr-original-style="" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214629620304412?casa_token=-onpt3SlbncAAAAA:fmZxoWyIdHyHYCKfRgt28pZ_l_m93IzpXiqL1sV3ndnD3yEvDsW4hHnnYT8U-XJXJt7A_8SIb1g" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışma</a> da bu bulguyu destekleyecek bir sonuca ulaşıyor: Günümüzde genç iklim aktivistlerinin çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor. Ancak bu durum, yönetimde ve karar almada söz sahibi olanlar arasında pek de görülmüyor.&nbsp;Kadınlar günümüzde hala, özellikle de söz konusu çevresel politikalar olduğunda seslerini duyurabilecek ve yeni politikalar geliştirebilecek bir alana çok nadir sahipler. Şu çok açık ki, alan tanınmayan sesler aslında çözümün çok önemli bir halkası.&nbsp;

“Kadın” ve “doğa” arasında nasıl bir ilişki mevcut?

Ekofeminizm Nedir?

Post-yapısalcı filozof, feminist ve LGBTIQA+ aktivisti Judith Butler,<a fr-original-style="" href="https://www.metiskitap.com/catalog/book/4695" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;Cinsiyet Belası</a>: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi kitabında, feminist literatür içinde olduğuna inandığı heteronormatif bakışı eleştirerek feminizmin kapsamını ve sınırlarını genişletmeye çalışır. Butler’a göre, ikinci kuşak feministlerin öne sürdüğü biyolojik cinsiyet ve toplumsal cinsiyet ayrımını takip eden bir diğer varsayım cinsel yönelim üzerinedir: Bir kişinin cinsiyet kimliğinin&nbsp;(gender identity) anlaşılabilirliğinin, okunabilirliğinin (intelligible); o kişinin biyolojik cinsiyetiyle uyumlu toplumsal cinsiyet rollerini icra etmesine ek olarak, heteroseksüel olmasına da bağlı olduğunu söyler. Yani toplumda okunabilir, anlaşılabilir kabul edilen yegâne cinsiyet kimliklerinin "vajinası olan, feminen hareket eden ve erkeklerden hoşlanan (heteroseksüel) bir kadın ya da tam tersi; penisi olan, maskülen davranan ve kadınlardan hoşlanan erkeklerdir" diyor. Bu, birbirini takip ettiğini söylediği cinsiyetin/toplumsal cinsiyetin/arzunun (cinsel yönelim ya da davranış) zorunlu düzeni olarak nitelendirdiği matriksle derdi olmasının temel sebebi, en basit hâliyle, bu düzenin yahut normların dışında kalanların okunamayan, anlaşılmayan kimlikleri yüzünden şiddete maruz kalması.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">BUTLER'IN DÜŞÜNCESİ</h2>Butler’ın düşüncesi, ne cinsiyetin penis/vajina ikiliğinden ne de toplumsal cinsiyetin feminen/maskülen roller üzerinden oluştuğu. Bir önceki <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/605f30629f11d90006e3fbd7" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazıda</a> göz ardı edilemeyecek sayı ve çeşitlilikteki interkseks bireylerden bahsetmiştik. Elbette ki Butler’ın söylediği, biyolojik süreçlerin var olmadığı ya da hormonal ve anatomik farklılıklara sebep olmadığı değil. Söylediği, bedenlerin kültürel yorumlamaların, anlamlandırmaların dışında kalmadığı ki bunlar, fazlaca basitleştirilmiş, cinsiyeti ikiliklere indirgeyerek sürekli yeniden üretilen yorumlamalar. Yani, iki cinsiyet diğer cinsiyetlerden daha önemli “doğal olarak” oluvermiyor; onları daha “önemli”, daha “doğal” kılan içinde yaşadığımız toplumun bu cinsiyetlere bakışı. Başka türlü söylemek gerekirse, sanki hep yalnızca iki cinsiyet varmış illüzyonunu yaratan, toplumda tekrar tekrar karşılaştığımız bu birbirine karşıt iki toplumsal cinsiyetin (kadın/erkek) sürekli icrası.&nbsp;Özetle Butler’a göre toplumsal cinsiyet, ne özsel ne de biyolojik olarak belirlenmiş. Aksine, varlığının sürekli icra edilişiyle (performance) var oluyor, yani, “performatif” (edimsel).&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">DRAG VE PERFORMANS</h2>Bu alışılagelmiş rolleri en renkli, en parıltılı, en hicivli yıkan performansların icracılarıysa drag queen ve drag king’ler.Aslında, karşı cinsin kılığına bürünmek&nbsp;(cross-dressing) dünyanın pek çok yerinde bir kültür olarak var. Örneğin, Antik Yunan’da ya da Orta Çağ'da İngiltere’de, kadınlara yasak olduğundan tiyatrolarda kadın rollerini erkekler icra ediyordu. Öyle ki bu konuda usta olduğu için yalnızca kadın rollerinde oyunlar veren oyuncular olduğundan bahsedilir. Ya da Osmanlı’ya baktığımızda en şıkır şıkır hâlleriyle “zenneler” ve “köçekler” oradadır. Tarihsel olarak kadınlarsa, genellikle, yalnızca erkeklere izin verilmiş davranışlar ve meşgaleleri gerçekleştirebilmek için erkek kılığına girmişlerdir, Jeanne d'Arc gibi.Fakat drag’ler tüm bunlardan biraz daha farklı. Örneğin; bugün drag queen’ler, genellikle kendini erkek ve eş cinsel olarak tanımlayan ve kadın kimliğine bürünerek şov yapan kişilerden oluşuyor. Esas elementleri performans ve parodi olan drag’ler; karşı cinsi abartılı kıyafetler ve tavırlarla taklit ederek feminenliğin ve maskülenliğin yalnızca bir performans olduğunu, sahneden tüyleriyle yüzümüzü gıdıklarcasına -eh, yapabilirler de- eğlenerek hatırlatıyorlar. Söylediklerimin en açıklayıcı, yerel ve sevdiğimiz örneklerinden biri Huysuz Virjin karakteriyle Seyfi Dursunoğlu.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">DRAG VE MODA</h2>Dünyada son yıllarda RuPaul gibi isimler ve medyada da giderek artan görünürlüğüyle yükselişteki drag&nbsp;kültürü, elbette ki modayla da iç içe, hatta moda ve makyaj endüstrilerini belirleyici nitelikte. Çünkü elbise ve makyajın drag yarışmalarındaki yeri oldukça önemli: Elbisen yeterince iyi değilse, eyvah… Belki de köklerinin 19. yüzyılın sonlarında, ABD'deki burlesque&nbsp;ve vaudeville&nbsp;tiyatrolarına dayanıyor olmasıyla da ilişkilidir; fakat nihayetinde gözü pek göz farları, konturu dışarıdan çizilmiş dudaklar ve genel olarak kontur ve abartılı, karnavalesk makyaja dair pek çoğu,&nbsp;drag queen’lerden öğrenilmiş.Drag’lerin balo etkinliklerinden süregelen moda ve&nbsp;drag kültürü etkileşimi, bugün de devam ediyor. Miss Fame gibi, NYX kozmetikle iş birliği yaparak kendi makyaj markasını çıkaranlar var. Ya da Marc Jacobs, Moschino gibi kimi büyük markalar reklamlarında yüz olarak drag queen’leri kullanmaya başladı. Hatta 2019 Met Gala’nın teması “Kamp: Moda ile ilgili notlar”ın&nbsp;drag&nbsp;kültüründen esinlenerek oluşturulduğu söyleniyor.Bunca zamandır gizlenmesi beklenen bir grubun/grupların böylesine rengârenk ve şaşalı şekilde yüzeyde kendini göstermesine sevinmemek elde değil. Dilerim, daha adaletli sistemlerin varlığı için de hep beraber, tüm renklerimizle ve aydınlığımızla yürümeye devam ederiz.New York’ta 80’lerde çekilmiş, çoğunluğu Afro-Amerikan ve Latin kökenli eşcinsel ve trans bireylerin oluşturduğu drag&nbsp;balolarını ve çevresinde gelişen alt kültürü gösteren kült bir belgesel önerisiyle noktalayalım:<a fr-original-style="" href="https://www.imdb.com/title/tt0100332/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;Paris Yanıyor</a>&nbsp;(Paris is Burning, 1990). Bu filmin ve bu yazının tartışmalı taraflarını keşfetmeyi de sizlere bırakıyorum.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Moda &amp; Toplumsal Cinsiyet&nbsp;serisine Simone de Beauvoir, ikinci kuşak feminizm, biyolojik cinsiyet/toplumsal cinsiyet ayrımı ve toplumsal cinsiyet rollerinin nasıl inşa edildiğinden bahsederek <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/603a83566a93800007ee1d15" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladık</a>. Ardından Erving Goffman’la feminen/maskülen rollerin moda reklamlarındaki kadın/erkek temsilleriyle sürekli yeniden üretilerek tekrar tekrar öğretildiğine <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/604cb963edc60e0006e8ee6f" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dikkat çektik</a>. Bir önceki yazıda, Anne Fausto-Sterling ile biyolojik cinsiyetin yalnızca penis/vajina ikiliğinden oluşmadığını, dünyada göz ardı edilemeyecek sayı ve çeşitlilikte interseks bedenler olduğundan söz ederek kadın/erkek biyolojik ikiliğinin -ve onlara atanmış giyinme biçimlerinin- ne kadar doğal ve doğuştan olduğunu <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/605f30629f11d90006e3fbd7" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sorguladık</a>. Bugün de Judith Butler’la performans olarak toplumsal cinsiyeti drag’ler bağlamında inceledik ve cinsiyet/toplumsal cinsiyet ikiliğine cinsel yönelimi de ekleyerek neden geçerli olmadığını vurguladık.

Teori: Judith Butler & performans

KATİNA'NIN ELİNDE MAKASI

80’lerin ortasında birçok ilham verici kadını müzik dünyasının zirvesinde gördük: Patti Smith, The Runaways, Kim Gordon, The Raincoats… Şarkılarında kadınların toplumdaki yerini sosyo-politik bir şekilde şarkılarında sorgulamaları ile dikkatleri üzerlerine çektiler. Beklenen kırılma noktası ise 90’larda geldi. Kurt Cobain’in tüm dünyaya göz kırptığı dönemler. Dönemin “kendin yap” kültürü ve punk müzik sahnesi doludizgin devam ederken kadınlar, bu sahnede yeterince görünürlüğe sahip olamadıkları konusunda ısrarcı oldular. İşte, tam da bu noktada Riot grrrl akımı ateşlendi.Nasıl ortaya çıktı?: Manifestoların yayınlandığı fanzinler ile başlayan akımın üçüncü feminizm dalgasından ilham aldığı kabul ediliyor. Günümüzde ise hâlâ bu varsayım bazı kesimler tarafından seksenler sonrası postmodernizm etkileşimli feminizm olarak düzeltiliyor. Tanım ne olursa olsun Riot grrrl; ırk, sınıf, köken ve cinsel yönelim fark etmeksizin bu mücadeleyi tek bir çatı altında toplaması ile öne çıkıyor. İsmi ise dönemin öncü gruplarından Bikini Kill’in kurucusu Kathleen Hanna’nın çıkardığı bir fanzinden geliyor. Akabinde oluşan domino etkisi ile birçok grup kuruluyor, hatta International Pop Underground Convention adında kadınlardan oluşan yeni bir festival ortaya çıkıyor.Peki, Riot grrrl özünde nedir?: Günümüzde bile kadınların her gün verdiği mücadele diyebiliriz. Akım kapsamında kurdukları gruplar ile kadınlar; ataerkillik, kadınlara yönelik çifte standartlar, tecavüz, taciz, şiddet ve kadınların güçlendirilmesi konularında görüşlerini ifade ediyorlar. Üstelik günümüzdeki müzik sektörüne baktığınızda da bu akımın etkilerini doğrudan görebilirsiniz. Politik ekosistemin önemli müzik yapıtaşlarından Pussy Riot’tan, pop müziğin prensesi Dua Lipa’ya kadar geniş bir coğrafyadan kadınlar artık bu mücadeleyi şarkılarına taşımakta hazır.Neden başarılı olamadı?: Bell Hooks “Herkes İçin Feminizm” kitabında feminizmin taktığınız şapkalardan soyut olarak tek bir çatı altında yer alan bir mücadele olduğunu savunur. Akımın en büyük düşmanının ise “erkekler” değil, beyaz kadınların diğer kadınları soyutlayan mücadeleleri olduğunu ekler. (Örneğin; eşit maaş hakkını savunmak için medyada geniş bir yer edinen varlıklı ve eğitimli kadınların dezavantajlı bölgelerdeki kadınların mücadelelerini daha geride bırakması) Riot grrrl’ün sonu da yine bu şekilde geldi. Herkes medyanın şeker kızları Spice Girls’ün “kadın gücü” üzerine şarkılarını dinlerken makyaj yapmanın neden tamamen bir seçim olması gerektiğini unuttu. İşte, bu şekilde bir dönemin sonuna daha gelindi. Bugün hâla Kathleen Hanna’nın güncel işlerinden Sleater Kinney’nin muhteşem ötesi albümler çıkarmasına tanıklık etmemiz, kadınların çifte standartlara “kırmızı bayrak”larını korkusuzca kaldırması ise Riot grrrl akımının bizlere en büyük mirası.

Feminizm ile ilgili hikayeler