<img src="https://images.aposto.com/2022/9/2/1664879165931.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="http://www.yuzyillikhikayeler.com/tarihe-dokun/ali-muhiddin-haci-bekir" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1777, demirhindi şerbeti ve şekerlemeleri ile meşhur Hacı Bekir’in ilk mağazasından bir fotoğraf</a>Şerbetin bilinen tarihi 11’inci yüzyıla kadar uzanıyor. Besleyici yanıyla ara öğün olarak kullanılan şerbet, sıcak günlerin serinleme içeceğiydi. Osmanlı’da altın çağlarını yaşamaya başlayan şerbet, günün her saati tüketilen bir içecek hâline gelmişti.&nbsp;Şerbetçi dükkânında raflara dizilmiş rengarenk kristal şişeler, bir yanıyla mevsimi diğer yanıyla da zenginliği anlatıyordu:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/273470" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Osmanlı’nın en gözde şerbetleri</a> gül, zambak, menekşe, fulya, yasemin, muhabbet, iğde ve akıllara durgunluk veren reçetesiyle nilüfer çiçeklerinden yapılmaktaydı. Mevsimine göre limonata, üzüm, elma, armut, ayva, erik, badem, kavun çekirdeği, nar, dut, nane, koruk ve ceviz şerbetleri raflarda yerini alırdı. Böğürtlen, çilek, kızılcık, kayısı, ağaç çileği, mandalina, portakal, şeftali, turunç, vişne, gül, amber, fulya çiçeği, menekşe, yasemin çiçeği, demirhindi, keçiboynuzu, Antep fıstığı şerbetleri ise en çok tercih edilen şerbetlerdi. Bununla birlikte balla ve sirkeyle yapılan sirkencübin şerbeti susuzluğu giderir, hastalıklara da şifa olurdu.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/2/1664879201983.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://eranistis.net/wordpress/2019/10/11/34038%CE%B3%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CF%83%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%BC%CF%80%CE%B1%CF%82-%CE%BF-%CE%BA%CF%89%CE%BB%CE%AD%CF%84%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%BC/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Atina'da Şerbetçi Dükkanı, 1838</a>Almanca scherbett, İtalyanca sorbetto, Fransızca sorbet, İngilizce sherbet olarak geçen şerbetin kökeni üzerine tartışmalar devam ediyor. İnsanı serinleten bu içeceğin hangi ulusa ait olduğuna dair tartışmaların henüz ortaya çıkmadığı 1930’ların İstanbul’unda ciddi bir ‘şerbet’ krizi yaşandı. Aslında birçok konuyla ilgili olan ama şerbetçilerde kristalize olan bir kriz…&nbsp;Cumhuriyetin ilk 10 yılında İstanbul’un nüfusu çok değişmese de yeni iş kolları sebebiyle vatandaşlar kırsaldan şehir merkezine doğru taşınmaya başlar. Şehirde artan kalabalık, yeni pazarları da beraberinde getirir. Seyyar satıcılık da eskisine göre daha kazançlı bir iş olmaya başlar. Öyle ki ikindi olmadan üç bin bardak şerbet satanlar vardır. Bu yüksek gelir kimi sıkıntıları da beraberinde getirir.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yazın geldiğini şerbetçiden anlamak</h3>Kış aylarında kömürcülük yapan, kömür depolarında hamal olarak çalışan birçok İstanbullu aile, yazları şerbetçilik ile geçinmeyi planlar. Evet, seyyar şerbetçilik ile kömürcülük arasında benzer yönler var:<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uzun süre ağır bir şeyler taşımak&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mevsim sıcaklığının tersine etkide bulunmak</li></ol>İlk bakışta plan gayet mantıklı. Ama şerbet üretimi ustalık gerektiriyor: -“Yaparız, sıkıntı değil! Ne olacak meyve, su, bir de tuluk.”Sokaklarda bitmeye başlayan şerbetçilerin yazın yaklaştığını anlamak mümkündü artık. Mahmud Yesari, <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/son_telgraf/1938-09-14/5" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">14 Eylül 1938</a> tarihli yazısında seyyar satıcılar hakkında "Onlar takvime ve saate benzerler! Bize yazın geldiğini, kışın yaklaştığını, mevsimlerin değiştiğini hatırlatır" diye yazar. İşte bu takvimin en nadide parçalarından biri şerbetçi, sokağa çıkmasıyla yazı, içeceklerde meyvenin değişmesiyle de geçen ayları hatırlatır.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Seyyar serbest durarak satış yasak!..</h3>Seyyar satıcılar, alan koruma güdüsüyle hareket ederler. Bir sokağın köşesi onundur, yakınlarında başka bir seyyarın satış yapmasına izin vermez. 1929’da buna pek de işlemeyen bir çözüm bulunmuş. Zabıtaların denetlediği <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/aksam/1929-06-18/1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kurala göre</a>, seyyar satış yapmak serbest ama durarak satış yapmak yasak. Şerbetçiler ise bu duruma çok tepkili: “Ne zaman bir bardak şerbet doldurmak için dursam zabıta gelip ‘hadi devam et’ diyor. Bardağı dolduramadan gitmek zorunda kalıyorum.” &nbsp;Haklı bir tepki. Bu kuralın çok işlemediği tahmin ediliyor.&nbsp;Seyyar satıcının bir diğer özelliği de narasıdır. Hafif esintili sıcak bir yaz günü, sallanan perdelerin arasından odaya giren seyyar sözler, kafayı pencereden çıkarıp bakmadıkça pek de anlamlı gelmez insana.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Sovanvaaa domavaaaa Voramsiyeeeaaa Amıtttttttttttttt pek dayıı amıttttttttt Çaaaaaağsmit! Gompiiieeeğğ Simiiidiaaaaa Doaaaaa bieeee Biliya biliya biliyyyyyaaaaaaa Hurdjiciyaeh</blockquote>Hatta pencereden aşağıda seyyarın tezgahı gözükse bile insanın içinde “Ne satıyorsun?” diye bağırma merakı uyanır. Şikâyete konu olan bütün bu gürültülerde de şerbetçiler yazın ilk sırada yer almış. Medenileşmek bir yanıyla da sokaktan bu sesleri çıkarmak gibi algılanıyordu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/9/2/1664879492384.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.24" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://tarihdergi.com/serbetleri-ez-getir-sofralara-tez-getir/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cumhuriyetin ilk yıllarından seyyar şerbetçi</a><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Var mı dişine güvenen?”</h3>İnsan anlaşılır bir söz de duymak ister, tüm seyyar gürültülerinin arasında. Olmuyor değil. İstanbul’un belalı mahallelerinden birine dalıp “Var mı dişine güvenen?” diye bağırıp sağ salim çıkmak da bi' şerbetçiye nasip olur herhalde.&nbsp;Şerbet özellikleri sebebiyle, tarçını, nanesi, meyve tatlarıyla insanı serinleten bir içecek. Bu lezzetler içecek soğudukça daha net bir şekilde ortaya çıkıyor. Bu sebeple şerbetçiler, basıyorlar buzu şerbetin içine. &nbsp;Bu durum da İstanbul’da küçük bir krize sebep oluyor. 1931 yılındaki bir <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/aksam/1931-05-21/3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haber</a> başlığı şu şekilde: “Buz yok! Havalar ısınır ısınmaz buhran baş gösterdi”&nbsp;Habere göre, geçen sene de aynı kriz yaşanmış, belediye buz fabrikasında yeni bir tesisat yapacağına söz vermiş. Ama maalesef sonuç hüsran… Artan talebe yetişemeyen bir buz fabrikası…<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Buz karaborsada; bardak kardeşliği</h3>Beklenen olur. Buz karaborsaya düşer. Belediye buz fiyatlarını sabitler. Ancak el altından karaborsa buz satışı devam eder. Günde ortalama 3 bin bardak satan bir seyyar şerbetçi için buzun karaborsaya düşmesi pek de sıkıntı olmaz. Ancak artan buz fiyatlarını diğer giderlerle dengelemeli.Şerbet giderlerinin başında taze meyveler, su ve temizlik geliyor. Zaten şerbetçilikte başka gider yok. Taze meyveler yerine renklendirici boyalar, suyu kuyudan çekeriz, bin kişiye bir bardak.Osmanlı’da şifa olsun diye de içilen, hatta alternatif tıbbın ilk örneklerinden biri olan şerbet, zehir saçmaya başlar. Midesi yanıp hastaneye gitme gereği duymayanlar bir yana, 1935’ten itibaren başta çocuklar olmak üzere birçok zehirlenme vakası gazetelerde haber olur.&nbsp;Belediye yeni kurallar koymak zorunda kalır. Şerbetçilerden örnekler alınarak boya kullanıp kullanmadığı düzenli olarak denetlenmeye başlar. Seyyar ve dükkânlar için Terkos suyu kullanmak ve bardakların yıkanması zorunlu hâle getirilir.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/9/2/1664879556218.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.63" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eroinin sokak ismi “şerbet” miydi?</h3>Bugünün kahvecileri gibi dönemin de şerbetçileri, şerbet dükkanları arkadaşların beraber vakit geçirdiği, tanımadıkların birbirleriyle bakıştığı, ahbapların küçük dedikodularını kahkahalarla paylaştığı mekânlar olarak öne çıkıyor. Şerbetçiler, diğer mekanlara göre daha kalabalık, hareketli, sirkülasyonu olan mekanlar… Bu kalabalık ve hareketli ortam, mesela eroin transferine güzel bir kamuflaj oluyor. 1930’larda İstanbullular en az iki haberde, eroin transferinin şerbetçide gerçekleştiğini okuyor. Tabii bu yakalananların haberi…Şerbetin en iyi serinletici olma iddiası 1960’lara kadar devam ediyor. Ta ki 1954’te ilk fabrikasını açan dünya markasına kadar… Sonrasında şerbet, önüne “lohusa” ekini alarak her bebek doğduğunda hatırlanan bir içeceğe dönüşüyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/9/2/1664879591953.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.basedistanbul.com/istanbulda-uyanan-bir-amerikan-ruyasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Amerikalı yazar James Baldwin Kabataş'ta (1965), Görsel: Fotoğraf sanatçısı Sedat Pakay</a>

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Şerbette kristalize olan yazlık dertler... 1930'larda şerbet, yaz aylarında en iyi serinleticilerden biri. Şerbetçi dükkânları da gündüzleri kadın ve erkeğin bir arada takıldığı, en hareketli ve kalabalık mekanları. Seyyar şerbetçiler ise para basıyor. Serin bir içecek, sıcakkanlı insanlar ve güzel para... 'Şerbet' krizi böyle başladı.  

1930’larda ‘şerbet’ krizi: Binlerce insan aynı bardakta buluşuyor

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;" type="newsletter"><a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/20lik" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">20’lik</a>, kafada oluşan saçma soruların, açılmayı bekleyen ve bazen suratımıza çarpılan kapıların, gündem ile üzerimize çökebilecek fenalığın paylaşıldığı bir yayın.</h3><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Tarımsal Farkındalık ve GeleceğimizEzgi Zora“Tarım” kavramının sonsuz bir evrenin önemli ve daimi bir parçası olduğunu düşünüyorum. Bu kavramın geçmiş ve günümüze kadar gelen üretim ve verimlilik sürecini, insanların özellikle son zamanlardaki ekip biçme merakını gördükten sonra: 'Elimizdeki topraklarımızın kıymetini az çok anlayabildik' deme cesaretimi kendimde buluyorum.&nbsp;Güney’e doğru yol alalım…Biz; orta halli nüfusa sahip, göçebe kültürün var olduğu, kışın poyrazından yakınıp yazın sıcağına karışıp eridiği, kırmızı toprağın kol gezdiği bir ilçede özel sektörde çalışan bunun yanı sıra toprağın bereketini deneyimleme gönüllüsü, üretme sürecinin bir parçası olan bir çiftiz. “Üretim” deyince gözünüzde devasa olmak istemeyiz, kendi çapımızdayız.Ben bu coğrafyada doğdum, büyüdüm. Büyüme sürecimde de doğa ile iç içeydim. Eşim de işi gereği taşa, toprağa, ağaca hakim.Çocukken anneannem her gelişinde mutlaka bir bitkiyle kapımızı çalardı. Bir gün camgüzeliyle (çiçek), bir gün festikanla (fesleğen), bir gün eşek turpuyla (hardal), bir gün tokmakanla (semizotu)…Böylece çeşit çeşit bitkilerle küçük yaşımda tanışmış olurdum. Hatta bazen de kardeşimle, annemizin iş çıkışını beklerken kendimizi yer fıstığı tarlasının içinde hunharca fıstık yerken bulurduk. Veeee evimizde de hiçbir zaman elma, kayısı, erik çekirdekleri çöpe atılmaz doğruca toprağa ekilirdi. Bütün bu yaşanmışlıklara “<a fr-original-style="" href="https://link.aposto.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/c291cmNlPXdlYiZwdWJsaXNoZXI9NjAxMThjOWQzNzE1NzYwMDA2NzIzNDNhJm5ld3NsZXR0ZXI9NjAxMTkwMjgzNzE1NzYwMDA2NzIzNmI3Jmlzc3VlPTYyOGQzYjZhYmY5YmE4MDAwNzUwNDAzZiZzdWJzY3JpYmVyPXVuZGVmaW5lZCZzdG9yeT02MjhkNGNiN2FkMWQ2MzAwMDZjODlhMzYmYXV0aG9yPW51bGwmdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGYXBvcy50byUyNTJGcyUyNTJGNjBkMWVkMWM0YTQ0MTgwMDA2MjhjODE3" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Coğrafya kaderindir</a>.” diyebilirim.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/5/1653660544470.jpeg" width="550" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf:&nbsp;Ezgi Zora<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Pandemisel Ufak Tefek Tarımsal Faaliyet ÇabasıMalum hastalığın iyiden iyiye kol gezdiği sıralarda insanlarımızın çiçeğe, böceğe, toprağa ilgisinin tavan yaptığı vakitlerde biz de o insanlardan birileri olarak 'balkon bahçeciliği' tabirine hayat verenlerdeniz. Bize toprağın bereketinin önce azim ardından sabırla mükafatlanacağını minik kırmızı çileklerimiz öyle güzel öğretti ki… Çocukken yaşadığımız, gördüğümüz deneyimler bu yaşımızdaki &nbsp;farkındalık kadar olmadı, olamazdı. &nbsp;Minik, kırmızı çilek serüvenine adım atmamız çok da kolay değildi. Bu serüvenin öncesinde konuyla alakalı okumadığımız kitap kalmamıştı. Kafada yapılan planlar… Ama hiçbir okuma eylemi, bizi bu deneyimin zorluğuna hazırlayamadı. Nitelikli fidan seçme, seçilen fidanlara uygun ısı, ışık &nbsp;ve nem ortamının sağlanabilmesi… Metrekaremiz küçüktü ama yinede orta büyüklükte 5 saksıda, 1 ayda, her gün 1 tabak&nbsp;ZEHİRSİZ çilek yiyebildik. &nbsp;Evet, Zehirsiz! Çileklerimiz yandı, kurudu, öldü ama biz o zehirleri yemedik ve bir meyvenin meyve oluşuna şahit olup daha fazla zehirsiz gıda üretmek adına alanımızı genişlettik.&nbsp;Arazimiz ortalama 5 buçuk dönüm. Bütçemiz elverdiğince çeşitli meyve ve sebzeleri ekip diktik. Bu süreçte zorluklar yaşadık tabii ki. Önce araziyi tarıma elverişli hale getirdik, etrafı tellerle çevirdik, fidanların her birini toprağa özenle yerleştirmenin ne büyük meziyet olduğunu gözlemledik, her bir fide için tek tek kazıklar bulup parmaklarımızı çekiçlere dövdürdük ve onları korunaklı hale getirdik… Bütün bunlarla beraber ana madde toprağı bakir tuttuk. Bitkileri pestisit gibi zararlı maddelerle özünden koparmadık. Evet, belki meyve ve sebzelerimiz yamuk yumuk görünecek, 3 yıl değil 5 yılda büyüyecek belki diktiğimiz 100 fidanın bir kısmı ortama adapte olamayacak fakat biz o 'Eskiden pazarlarda mis kokulu elmalar, çilekler satılırdı şimdi ağzımıza ilaç tadı geliyor,' cümlesini duymayacağımızı biliyoruz.&nbsp;Pestisitler…Özellikle son zamanlarda ülkemize geri dönen ihraç ürünlerin iç piyasaya sunulup sunulmadığı belirsizliği ve dönüşü olan bu ürünlerde çocuklar için oldukça zararlı, ülkemizde de yasaklı olan&nbsp;klorprifos, hormonal sistem bozucu pestisitlerle birlikte toplu arı ölümüne sebep olduğu bilinen&nbsp;acetamiprid gibi tehlikeli zehirler de&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://link.aposto.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/c291cmNlPXdlYiZwdWJsaXNoZXI9NjAxMThjOWQzNzE1NzYwMDA2NzIzNDNhJm5ld3NsZXR0ZXI9NjAxMTkwMjgzNzE1NzYwMDA2NzIzNmI3Jmlzc3VlPTYyOGQzYjZhYmY5YmE4MDAwNzUwNDAzZiZzdWJzY3JpYmVyPXVuZGVmaW5lZCZzdG9yeT02MjhkNGNiN2FkMWQ2MzAwMDZjODlhMzYmYXV0aG9yPW51bGwmdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGd3d3LmJ1Z2RheS5vcmclMjUyRmJsb2clMjUyRmdpZGFkYWtpLXplaGlyLXR1a2V0aWNpZGVuLXNha2xhbml5b3IlMjUyRg==" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor</a>. &nbsp;Bu ve bunun gibi daha birçok etkenin kol gezdiği topraklarımızda ve dünyamızda illaki büyük bir araziyle zehirsiz gıda üretimi yapmak şart değil. Balkon, pencere kenarı vs. bir saksıya yediğimiz bir nanenin, soğanın, arta kalan sapını toprakla buluşturup can suyunu vermek eminim zor olmayacaktır. Sağlığımız maalesef ki büyük risk altında. Bu olumsuz, insan sağlığını son derece tehdit altına alan durumları sonlandırmak güç olacaktır belki fakat birlikte bu krize dur demek için bir avuç toprağımızı bereketlendirebilme gücümüz hala var!Haydi o zaman bir kap, bir toprak, su ve minik bir çekirdek tanesi seni bekliyor!<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://apos.to/n/20lik" rel="noreferrer" style="background-color: transparent; color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abone ol</a>

Editörün Seçkisi

Yazı ve görsel: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ezgionge/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ezgi Zora</a>“Tarım” kavramının sonsuz bir evrenin önemli ve daimi bir parçası olduğunu düşünüyorum. Bu kavramın geçmiş ve günümüze kadar gelen üretim ve verimlilik sürecini, insanların özellikle son zamanlardaki ekip biçme merakını gördükten sonra: 'Elimizdeki topraklarımızın kıymetini az çok anlayabildik' deme cesaretimi kendimde buluyorum.&nbsp;Güney’e doğru yol alalım…Biz; orta halli nüfusa sahip, göçebe kültürün var olduğu, kışın poyrazından yakınıp yazın sıcağına karışıp eridiği, kırmızı toprağın kol gezdiği bir ilçede özel sektörde çalışan bunun yanı sıra toprağın bereketini deneyimleme gönüllüsü, üretme sürecinin bir parçası olan bir çiftiz. “Üretim” deyince gözünüzde devasa olmak istemeyiz, kendi çapımızdayız.Ben bu coğrafyada doğdum, büyüdüm. Büyüme sürecimde de doğa ile iç içeydim. Eşim de işi gereği taşa, toprağa, ağaca hakim.Çocukken anneannem her gelişinde mutlaka bir bitkiyle kapımızı çalardı. Bir gün camgüzeliyle (çiçek), bir gün festikanla (fesleğen), bir gün eşek turpuyla (hardal), bir gün tokmakanla (semizotu)…Böylece çeşit çeşit bitkilerle küçük yaşımda tanışmış olurdum. Hatta bazen de kardeşimle, annemizin iş çıkışını beklerken kendimizi yer fıstığı tarlasının içinde hunharca fıstık yerken bulurduk. Veeee evimizde de hiçbir zaman elma, kayısı, erik çekirdekleri çöpe atılmaz doğruca toprağa ekilirdi. Bütün bu yaşanmışlıklara “<a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/60d1ed1c4a4418000628c817" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Coğrafya kaderindir</a>.” diyebilirim.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/4/3/1653486444489.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.75" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ezgionge/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ezgi Zora</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Pandemisel Ufak Tefek Tarımsal Faaliyet ÇabasıMalum hastalığın iyiden iyiye kol gezdiği sıralarda insanlarımızın çiçeğe, böceğe, toprağa ilgisinin tavan yaptığı vakitlerde biz de o insanlardan birileri olarak 'balkon bahçeciliği' tabirine hayat verenlerdeniz. Bize toprağın bereketinin önce azim ardından sabırla mükafatlanacağını minik kırmızı çileklerimiz öyle güzel öğretti ki… Çocukken yaşadığımız, gördüğümüz deneyimler bu yaşımızdaki &nbsp;farkındalık kadar olmadı, olamazdı. &nbsp;Minik, kırmızı çilek serüvenine adım atmamız çok da kolay değildi. Bu serüvenin öncesinde konuyla alakalı okumadığımız kitap kalmamıştı. Kafada yapılan planlar… Ama hiçbir okuma eylemi, bizi bu deneyimin zorluğuna hazırlayamadı. Nitelikli fidan seçme, seçilen fidanlara uygun ısı, ışık &nbsp;ve nem ortamının sağlanabilmesi… Metrekaremiz küçüktü ama yinede orta büyüklükte 5 saksıda, 1 ayda, her gün 1 tabak ZEHİRSİZ çilek yiyebildik. &nbsp;Evet, Zehirsiz! Çileklerimiz yandı, kurudu, öldü ama biz o zehirleri yemedik ve bir meyvenin meyve oluşuna şahit olup daha fazla zehirsiz gıda üretmek adına alanımızı genişlettik.&nbsp;Arazimiz ortalama 5 buçuk dönüm. Bütçemiz elverdiğince çeşitli meyve ve sebzeleri ekip diktik. Bu süreçte zorluklar yaşadık tabii ki. Önce araziyi tarıma elverişli hale getirdik, etrafı tellerle çevirdik, fidanların her birini toprağa özenle yerleştirmenin ne büyük meziyet olduğunu gözlemledik, her bir fide için tek tek kazıklar bulup parmaklarımızı çekiçlere dövdürdük ve onları korunaklı hale getirdik… Bütün bunlarla beraber ana madde toprağı bakir tuttuk. Bitkileri pestisit gibi zararlı maddelerle özünden koparmadık. Evet, belki meyve ve sebzelerimiz yamuk yumuk görünecek, 3 yıl değil 5 yılda büyüyecek belki diktiğimiz 100 fidanın bir kısmı ortama adapte olamayacak fakat biz o 'Eskiden pazarlarda mis kokulu elmalar, çilekler satılırdı şimdi ağzımıza ilaç tadı geliyor,' cümlesini duymayacağımızı biliyoruz.&nbsp;Pestisitler…Özellikle son zamanlarda ülkemize geri dönen ihraç ürünlerin iç piyasaya sunulup sunulmadığı belirsizliği ve dönüşü olan bu ürünlerde çocuklar için oldukça zararlı, ülkemizde de yasaklı olan klorprifos, hormonal sistem bozucu pestisitlerle birlikte toplu arı ölümüne sebep olduğu bilinen acetamiprid gibi tehlikeli zehirler de <a fr-original-style="" href="https://www.bugday.org/blog/gidadaki-zehir-tuketiciden-saklaniyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor</a>. &nbsp;Bu ve bunun gibi daha birçok etkenin kol gezdiği topraklarımızda ve dünyamızda illaki büyük bir araziyle zehirsiz gıda üretimi yapmak şart değil. Balkon, pencere kenarı vs. bir saksıya yediğimiz bir nanenin, soğanın, arta kalan sapını toprakla buluşturup can suyunu vermek eminim zor olmayacaktır. Sağlığımız maalesef ki büyük risk altında. Bu olumsuz, insan sağlığını son derece tehdit altına alan durumları sonlandırmak güç olacaktır belki fakat birlikte bu krize dur demek için bir avuç toprağımızı bereketlendirebilme gücümüz hala var!Haydi o zaman bir kap, bir toprak, su ve minik bir çekirdek tanesi seni bekliyor!

20'lik

Güney’de kırmızı toprağın cirit attığı bir yerde, üretim gönüllüsü bir çift ve tarım. 

Tarımsal Farkındalık ve Geleceğimiz

• antep fıstığı, biber, marul, çimen, erik, kivi, matcha çayı, Kuzey Işıkları, Whatsapp, Android, GreenPeace...<img src="https://images.aposto.com/2021/7/4/1629968938204.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.84" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> <ol fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Algue - <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://www.instagram.com/ronanerwanbouroullec/&source=gmail&ust=1630048058533000&usg=AFQjCNEEZhJbva22qTOfeMVUwDClGeBVbA" fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ronanerwanbouroullec/" rel="noopener noreferrer noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ronan &amp; Erwan Bouroullec</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Spaghetti Bowl - <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://www.instagram.com/gaetano.pesce/&source=gmail&ust=1630048058533000&usg=AFQjCNES9SNYjgxFQmAdlp2XXlncuQI5VQ" fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/gaetano.pesce/" rel="noopener noreferrer noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gaetano Pesce</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pastil Chair - <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://www.instagram.com/aarniooriginals/&source=gmail&ust=1630048058533000&usg=AFQjCNHyB3ZlrV9pIe6RCGirDWM7sV-Fzw" fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aarniooriginals/" rel="noopener noreferrer noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Eero Aarnio</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aff Collection - <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://www.behance.net/youngmiin&source=gmail&ust=1630048058533000&usg=AFQjCNH4KGd3SmCGl_1jBnXg5ZG59rGlJA" fr-original-style="" href="https://www.behance.net/youngmiin" rel="noopener noreferrer noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Youngmin Kang</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Chartreuse Hornet Polyvitro Chandelier - <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://www.instagram.com/chihulystudio/&source=gmail&ust=1630048058533000&usg=AFQjCNHyF5up3cpecC9LUHiE_meBlxw_zA" fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/chihulystudio/" rel="noopener noreferrer noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Chihuly Studio</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Isabella Stacking Stool - <a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://www.instagram.com/ryanfrank_design/&source=gmail&ust=1630048058533000&usg=AFQjCNF8QXgo-66m47tLitRVdrfZuG2nng" fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ryanfrank_design/" rel="noopener noreferrer noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ryan Frank</a></li></ol>

Gıda antropolojisinin konularından biri, gıdayla hangi sistemlere bağlı olarak ilişki kurduğumuz ve bireysel ilişkimizin nasıl kurulduğu ve derinleştiği üzerine. Yemek; fiziksel, sosyal, psikolojik, ekolojik, ekonomik örüntüler ağı. Bir tadın arkasında bu sistemlerin birçoğu var. Her seçimimiz, bu sistemleri besliyor. Bu deneyim ve üretime dayalı, çok paydaşlı ilişki, iki yönlü gerçekleşiyor. Biz seçtiğimiz, denediğimiz, tükettiğimiz her ürünle birlikte bu ağların her birine dâhil olurken, yaptığımız seçimler sonucunda ürünün bize doğru yaptığı yolculukta kullandığı ağlar daha fazla öne çıkarak, yeterince güçlendiklerinde yeni dengeler oluşturuyor, diğer sistemlere yeni açılarla bağlanıyor.Bu deneyimsel ve tekrara dayalı ilişkinin fiziksel, sosyal, duygusal, psikolojik bağlamları var. Biliyoruz ki bağ kurmak, üreticinin veya üretimin hikâyesinin dâhil olduğu ilişkilenmelerde görece daha kolay gerçekleşirken, ürünün kaynağını bilmediğimiz, çoktan hikâyesini yitirdiği, yolculuğunda bağı kopmuş olduğu senaryolarda yalnızca romantik bir ideal.Alternatif yollar:&nbsp;Geçen hafta, geleneksel bilgiyi ve pratiği 21. yüzyıl koşullarında zenginleştirerek üretimine devam eden, Korsika’nın güney ovalarından ödüllü erik ve üzüm brendileri üreten bir damıtımevi Domaine Mavela’nın varisiyle sohbet ettik. Sohbetimiz, Korsika’nın tarım pratiklerindeki geleneksel yöntemler, pazarın talepleri ve açmazlarına karşılık üreticinin katkısız üretim çabasına, bu baskının bazı yerel markaları nasıl dönüştürdüğüne ve alternatif yollar keşfetmeye zorladığına dairdi. Bu zorlanmaya zaten kendi coğrafyamızdan aşinayız; fakat bunun yanında, bu adanın yoğun bir şekilde sertifikalı ve sertifikasız olarak biyodinamik tarım uygulamasına geçmiş olması, birçok bağın geleneksel bilgiyi modern yaklaşımlarla bugüne uyarladığına dair yaptığı özenli vurgu, bir kültürün şekillenmesi ve sürdürülmesine yönelik önemli bir ipucu.Biyodinamik tarım:&nbsp;Bu sohbet sırasında ikram edilen, kara üzümden yapılan bir biyodinamik beyaz şarap olan Clos d’Alzeto üzerine başlayan sohbet, yine bölgedeki geleneksel ve biyodinamik metodun kullanımını öncelikleyen, ay takvimini takip eden tarım pratikleriyle devam etti. Biyodinamik tarım, üzüm bağını yaşayan bir organizma olarak ele alan bir yöntem. 1924’te Rudolf Steiner tarafından ortaya atılan antropozofi ve artık sıkça duymaya başladığımız biyodinamik tarım, üretim bağlamında diğer organizmalarla kurabileceğimiz yeni ilişkilenme modelleri önerdiği için yeni bağlantıların ve önceliklerin kapılarını da açıyor.&nbsp;Döngüler ve kozmik hareketler: Toprağın yaşayan bir organizma olduğu kabulünden yola çıkan yöntem, toprağın besinlerini azaltan pestisit ve kimyasalların kullanımını reddederek toprağın hâlihazırda sahip olduğu bağışıklığı güçlendirmeyi ön plânda tutuyor. Bunun için de ay döngüleri ve kozmik hareketler izlenerek homeopatik preparatların kullanıldığı yöntemlerle toprağın iyileşmesi ve haşerelerden korunması sağlanmaya çalışılıyor. Biyodinamik tarım, temel olarak bitkinin büyümesine etki eden tüm güçlerle bağlantıyı sürdürmeyi, döngüleri kullanmayı öneren bir yöntem. Kompost preparatlarının ve bitkisel içerikli arazi preparatlarının kullanıldığı, bağdaki ve mahzendeki işlemlerin döngüler ve kozmik hareketlerle belirlendiği, geleneksel sözlü pratiklerden ilham alan yöntem, pek çok biyodinamik sertifikalı çiftçi ve şarap üreticisi tarafından kullanılırken, bazı üreticiler ise ürüne ve bağa bağlı olarak, bu sistemin bazı tekniklerini kullanmayı tercih ediyor. Biyodinamik şarap üretiminde ay takvimi, "çiçek günü", "meyve günü", "kök günü" ve "yaprak günü" olarak üç günlük dört bölüme ayrılıyor. Örneğin; köpüklü şarabın ilk dördünde şişelenmesi önerilirken, yıllandırılacak şarapların son dördünde şişelenmesi öneriliyor.Ne kadar bilimsel?&nbsp;Ay döngülerine bağlı olarak sebze ekim, dikim ve hasat dönemlerini, yine ürünün kök ve gövde türüne göre planlayan çiftçiler, geleneksel bilgiyi pratiklerine döküyor ve aktarıyor; aldıkları sonuçtan, fasulyenin ve mısırın dolunayda ekildiğinde daha hızlı çimlendiğinden, toprak üstünde yetişen bitkilerin ilk dördündeki ay çekiminden dolayı daha fazla büyüdüğünden, kök gövdelilerin ise azalan çekim kuvvetinden dolayı son dördünde daha hızlı büyüdüğünden emin. Bu noktada uygulamanın bilimsel temelleri hâlâ sorgulanıyor, hatta yanlış oldukları söyleniyor. Buna rağmen, uygulamanın önerdiği yaklaşım ve biçimlendireceği kültür, tüm canlılar ve bileşenler için özenli ilişkiler vadettiği için belki de uygulamanın yarattığı etki, yer yer bilimsel temellerinden daha önemli olabilir.Sistemler ve örüntüleri:&nbsp;Biyodinamik tarımın bir örnek olduğu, tüketimde sosyal ve duygusal ilişkilerin zenginleştirdiği deneyimden söz ederken, politikayı bu denklemin önemli bir yerinde konumlandırmak tabii ki önemli. Her ülke, her bölge eşit şartlarda, adil, sürdürülebilir ve hikâyesi olan gıdaya erişebilirliğe sahip değil. Fakat ürün hâlâ üreticisine bağlı olduğunda, üreticinin kendi dâhil olduğu sistemler ve örüntüleri de okunabildiğinde, sürdürülebilir sistemlere dair tutkunun ve çabanın kültüre dönüştüğü coğrafi alanlarda görüyoruz ki tüm ekosistemle daha güvenli, samimi, sağlıklı ilişkiler kurmak mümkün.Yemek deneyimi, yalnızca tat bileşenleri ve besin değerlerinin devrede olduğu bir tatmin yaşattığı için ‘’iyi’’ değil, içinde bulunduğu tüm sistemlerle, harekete geçirdiği dinamiklerle, ilişkide olduğu ekosistemin diğer tüm mikro ve makro organizmaları ve aktörleriyle ‘’iyi’’.

apéro

Biyodinamik tarım üzerinden fiziksel, sosyal, psikolojik, ekolojik ve ekonomik örüntüler ağı olarak gıda ve onu besleyen güçler

Ay hasadı ve kozmik ilişkiler ağı

• Yazın habercisi olarak gönüllerde taht kurmuş yeşil eriğin ilk hasadı geçtiğimiz hafta Mersin’de yapıldı. Geçtiğimiz yıl ilk hasat sonrası 250 liradan alıcı bulan erik, bu yıl kilogramı 750 liradan satışa sunuldu. Hasat çoğaldıkça fiyatların ortalama 4 ila 5 liraya kadar düşeceği tahmin ediliyor.<ul><li>Bir adım ileri: Üreticiler, havaların beklenenden sıcak olması nedeniyle hasadın yaklaşık 10 gün erken başladığını ve rekolteden mutlu olduklarını belirtti. Fiyatta yaşanan artış ise sosyal medyada tepki çekti.</li></ul>

erik ile ilgili hikayeler