<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aysemargossian/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Erenel Margossian</a>Ailece uzun mesafe uçmamaya, uçacaksak da bunu senede bir kereden fazla yapmamaya özen gösteriyoruz. Uzun mesafe uçtuğumuzda da kalacağımız yerde uzun süre konaklamayı hedefliyoruz. Bu sebeple yaz tatilimizin tümünü Amerika’da geçirecek şekilde planladık. Tatilimizin sonuna doğru ömrü biten pilleri, Türkiye’de ve İngiltere’de yaptığım gibi markete giderken yanımda götürdüm, pil dönüşüm kutusu aradım ama bulamadım. Çaresiz arayışımı gören bir Whole Foods görevlisi yanıma yaklaştı. Ona pil geri dönüşüm kutusunu sorduğumda, garipseyen bir ifadeyle böyle bir geri dönüşüm kutusu olmadığını ve neden çöpe atmadığımı sordu! Hangimiz daha çok şaşırdık emin değilim. Akabinde gittiğim Publix ya da Target gibi süpermarketlerden de farklı bir yanıt alamadım. Evin yakınlarında bir hırdavatçıya gitmekte buldum çareyi ama ondan da farklı bir yanıt gelmedi. Yaşadıkları bölgede pilleri çöpe attıklarını, daha önce hiç böyle bir şey duymadığını, belki bir ihtimal aradığımı şehrin dışındaki atık merkezlerinde bulabileceğimi söyledi.&nbsp;Ev atıklarının arasında bertarafında en fazla özen gösterilmesi gerekenlerden birinin, içerdiği zararlı kimyasallar yüzünden tehlike yaratan kullanılmış piller olduklarını bilmiyorlar mıydı? Evet piller kullanım sırasında bir zarara yol açmasa da ömürleri bittiklerinde diğer çöplerle atılırlar ise dış kaplarında delinme olasılığı oluşuyor. Bu da içlerindeki metal ve kimyasalların toprağa, suya karışmasına ve çevreyi kirletmesine yol açıyor. İçerdikleri ağır metaller ise besin kaynaklarına karışarak insan ve çevre sağlığını tehdit ediyor.&nbsp;Ülkemiz her ne kadar gelişmekte olan ülkeler sınıfında olsa da&nbsp;geri dönüşüm konusunda kimi gelişmiş ülkelerden çok daha bilinçli.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Atık piller ve bunların insan sağlığını ve çevreyi nasıl etkilediği konusunda detaylı içeriklere <a fr-original-style="" href="https://tap.org.tr/pil-atik-pil/sss/atik-pillerin-bertaraf-ve-geri-donusumu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu</a> <a fr-original-style="" href="https://evrimagaci.org/atik-piller-ve-bunlarin-geri-donusumu-konusundaki-eksikler-insan-sagligini-ve-cevreyi-nasil-etkiliyor-12564" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bağlantılardan</a> ulaşabilirsiniz.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geri dönüşüm için <a fr-original-style="" href="https://181.csb.gov.tr/geri-donusum-icin-alo-181-i-arayabilirsiniz-haber-64185#:~:text=PTT%20%C5%9Eubeleri%2C%20okullar%2C%20%C3%BCniversiteler%2C,at%C4%B1k%20pil%20toplama%20noktalar%C4%B1%20bulunmaktad%C4%B1r." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ALO 181</a>’i arayabilirsiniz!</li></ul>Lütfen ömrü dolmuş pillerinizi doğru şekilde ayırın ve PTT şubeleri, okullar, üniversiteler, organize sanayi bölgeleri, muhtarlıklar, camiler, marketlerde bulunan atık pil toplama noktalarına bırakın! &nbsp;

Dünyahali

Atık pilleri toplama noktalarına bırakın!

Atık Pillerin Bertaraf ve Geri Dönüşümü

apéro

Bir yeme-içme mekânında atık yağdan sabuna, kahve posasından liköre, komposttan tabağa döngülerle kendi kendine yeten sistemler nasıl kurulur?

Elif Boyner'le: İleri dönüşümde birtakım şehirli yöntemler

Sürdürülebilir ve atıksız yaşam günümüzde daha fazla önem kazanmasının ve &nbsp;görünür olmasının yanında şiddetle desteklenmesi gereken ve toplumsal açıdan geri dönüşüm konseptine daha da yaklaşmamız için gerekli bir süreç. Onu yaşamımızı dönüştürmek ve geleceği koruyabilmek adına bireysel anlamda atılabilecek en önemli ve etkili adımlardan biri olarak düşünebiliriz.&nbsp;Her ne kadar organik üretim ve bilinçli bir şekilde yapılan tüketim modelleri hayatımızın içine girse de hem toplumsal açıdan hem de bireysel açıdan yapabileceğimiz çok şey mevcut. Bunlardan biri de evde atıklarımızı dönüştürmek. Bunun için evde yapabileceğimiz yöntemler mevcut fakat sayıda bunun için özel form bulmuş bir tasarıma değiniyoruz. Markaların atık dönüştürmeyi destekleyen tasarımlar üretmesi hatırı sayılır güzellikte bir tutum.Cavdle markasının ürünü ev tipi atık dönüştürücü, hem bir çöp imha sistemi hem de bir kompost üreticisi olarak çalışıyor. Formuyla da estetik bir görünüme sahip olan WasteCycler'ın gıda atıklarını aerobik ayrıştırma kullanarak hızla parçaladığının görülebildiği şeffaf renkli bir kapağı bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/5/1676029567183.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" alt="https://cavdlelife.com/" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Cihaz, organik maddeleri komposta dönüştürmeye yardımcı olacak 5 parametreye dayanıyor. Bunlar "Zaman, Nem, Sıcaklık, Kuru Organikler ve Oksijen." Ürün aynı zamanda koku, dağınıklık ve ses olmadan kompost oluşturabiliyor. Cavdle WasteCycler, gıda atıklarını öğütürken, kötü bakterileri öldürüyor. Bunun yanıda gıdaları iyi bakterilerin gelişmesine yardımcı olmak için gereken sıcaklığa kadar da ısıtıyor.&nbsp;Tüm bu süreçlerin sonunda cihaz, bitkileri beslemek için kullanılabilecek doğal bir gübre oluşturuyor. Elbette bu sayede gıda atıklarının metan gazı üreterek küresel ısınmaya katkıda bulunan çöplüklere gitmesine engel oluyor.&nbsp;Dünyaya olumlu bir katkıda bulunmak hiç de zor değil. Hem bireyler olarak hem de toplumsal olarak bunu talep etmek markaların da bu yönde çalışmalarına destek olacaktır. Öte yandan dünyanın daha verimli ve sürdürülebilir bir yer olmasına katkı sağlamış olacağız.Ürünü ve tüm detaylarını <a fr-original-style="" href="https://cavdlelife.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan </a>inceleyebilirsin.Hoşça kal!Ece Zeren Aydınoğlu

Page

Ev tipi kompost üreticisi

Atıksız yaşam için özel tasarım

Döngüsel ekonomiye geçiş süreci farklı ülke ve bölgelerin liderliğinde hız kazanmaya devam ediyor. Avrupa Yeşil Mutabakatı sayesinde tüm AB ülkeleri bu sürece isteyerek ya da zorla dahil olurken Hollanda, Fransa, Finlandiya gibi ülkeler bu geçiş sürecine liderlik ederek öne çıkıyor. Avrupa Birliği'nden çıkan Birleşik Krallık da döngüsel ekonomiye geçiş sürecindeki küresel liderlik pozisyonunu kaybetmemek adına çalışmalarına hızla devam ediyor.Peki AB ülkeleri dışında döngüsel ekonomiye geçiş süreci nasıl işliyor? Daha önceki yazılarımızda Avrupa Yeşil Mutabakatı içerisinde entegre edilmiş olan AB Döngüsel Ekonomi Yol Haritasının AB üyesi olmayan ülkeler için ne anlama geleceğini tartışmıştık. Elbette AB’nin bu geçiş sürecine liderlik etmesinin diğer ülkeler üzerindeki etkisini ele aldığımızda AB odaklı regülasyonların dünyanın geri kalanını kapsayıp kapsamadığını ayrıca tartışmak gerekiyor. Sosyo-ekonomik durum göz önünde bulundurulduğunda AB üyesi olmayan ülkeleri yalnızca regülasyonlarla bu dönüşüm sürecine dahil etmek ne kadar doğru, bunu zaman gösterecek.Bu haftaki yazımızda yukarıda yer verdiğimiz genel tartışma sorusunu biraz daha özele indirerek AB’nin plastik ambalaj ve plastik kullanımı ile ilgili regülasyonlarının AB üyesi olmayan ülkeler üzerindeki etkisini tartışmaya açacağız. AB tarafından belirlenen regülasyonlar ve stratejik yol haritalarının AB üyesi olmayan ülkeler için nasıl ele alınması gerektiği sorusu ana odak noktamız olurken United Nations Industrial Development Organization ve Chatham House tarafından hazırlanan “<a fr-original-style="" href="https://www.switchtocircular.eu/publication/EU-circular-economy-policies-ChathamHouse-policy-paper" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">THE EU’S CIRCULAR ECONOMY TRANSITION FOR PLASTICS AND TEXTILES</a>” raporu bizlere eşlik edecek.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">AB üyesi olmayan ülkeler AB'nin plastik regülasyonlarına karşı ne yapmalı?</h3><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">➡️&nbsp;Geri dönüşümü önceliklendirmek</h3>Yazılarımızı uzun zamandır takip eden okurlarımızın hatırlayacağı gibi döngüsel ekonomi içinde geri dönüşüm en son tercih edilen adım olarak konumlanıyor. Bunun temel sebebi oluşan atıkların yönetimi değil,&nbsp;atık oluşumunun önlenmesi prensibi. Yani atık oluşturmaya devam ettiğimiz bir sistem yerine, atık oluşumunu daha en başta, tasarım aşamasında önlediğimiz döngüsel bir sistem tasarlamamız gerekiyor. Ardından gelen diğer adımlar ise tamir &amp; bakım &amp; onarım, yeniden kullanım, yeniden üretim ve en son adım olarak geri dönüşüm.Buna rağmen AB’nin “Ecodesign for Sustainable Products Regulation”&nbsp;ve “Packaging and Packaging Waste Directive”&nbsp;regülasyonları geri dönüşüm odaklı. Fakat burada geri dönüşüm kelimesinin özellikle Türkiye’deki kullanımı ile AB ülkelerindeki kullanımı arasındaki farkı belirtmekte fayda var. Mevcut teknolojiler dolayısıyla materyallerin %100 geri dönüşümü ne yazık ki mümkün değil. Bu da bir materyalin geri dönüşüm sürecine dahil olduğunda mevcut değerini kaybetmesine neden oluyor. Fakat geri dönüşüm kelimesi sadece değer kaybı odaklı bir dönüşümü ifade etmiyor. Geri dönüşüm gerçek anlamıyla materyallerin ekonomiye yeniden kazandırılması anlamına gelir. Yani bildiğimiz, değer kaybına neden olan geri dönüşümden önce materyallerin doğru stratejik adımlarla ekonomiye geri kazandırılması anlamını taşıyor.Buradan çıkartılması gereken anlam, AB regülasyonları kapsamında ele alınan geri dönüşümün aslında AB üyesi olmayan ülkelerdeki plastik ambalaj gibi ürünlerde öncelikle çevresel ve sosyal etkileri azaltılmış, mümkünse ekonomiye geri kazandırılmış materyallerin kullanılması gerektiği. Özellikle Türkiye gibi AB ile yoğun ticari ilişkileri bulunan ülkelerdeki plastik ambalaj üreticilerinin yalnızca bizim bildiğimiz geri dönüşüm odaklı değil, tasarımı sayesinde atık oluşumunu önleyen, yeniden kullanılabilir, yeniden üretim süreçlerine dahil edilebilir ve en son noktada geri dönüşümü mümkün olan materyaller kullanmaları rekabet avantajını kaybetmemeleri için kritik önem taşıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">➡️ Geri dönüştürülmüş plastik talebi</h3>İklim kriziyle mücadele kapsamında küresel çapta verilen mücadelenin çıktıları olarak özellikle geri dönüştürülmüş plastik malzemelerin kullanımına olan talep her geçen gün artıyor. AB’nin rPET olarak bilinen, geri dönüştürülmüş plastik materyal olarak tanımlayabileceğimiz materyale olan geçiş süreci AB üyesi olmayan plastik üreticileri için kritik önem taşıyor.AB, çok yakın zamanda plastik kullanımını sıfırlama gibi bir taahhüt vermiş değil. Fakat geri dönüştürülmüş plastik malzeme kullanımı tüm AB tedarik zinciri boyunca ilgi gören bir malzeme hâline geldi bile. Özellikle gıda ürünlerinin ambalajlanması sürecinde kullanılan plastik ambalajların geri dönüştürülmüş plastik malzemeden yapılmış olması ve bunun gıda güvenliğiyle ilgili yasa ve regülasyonlara uygun şekilde yapılmış olması AB dışında plastik ambalaj üreten ülkelerin kendi tedarik zincirlerini de değiştirmelerini zorunlu hâle getiriyor.Kritik olan bir diğer konu ise özellikle ülkemizde de zaman zaman gündeme gelen, yurt dışından atık plastik alıp bunları geri dönüştürerek çeşitli ürünler üretme süreci ile ilgili. AB artık üye olmayan ülkelerden plastik ambalaj tedarik ederken bu ürünlerin ham maddelerinin nasıl tedarik edildiğini de inceliyor. Örnek olarak Türkiye’de üretilen plastik ambalaj her ne kadar geri dönüştürülmüş bile olsa geri dönüşüm sürecine dahil edilen malzemelerin nasıl temin edildiğinin de şeffaf bir şekilde açıklanması gerekiyor. Bu da artık lokal atıkların geri dönüşüm süreçlerine dahil edilmesini çok daha önemli bir hâle getiriyor.Bunun yanında AB’nin bugüne kadar atıklarını Türkiye ve benzeri ülkelere göndererek geri dönüşümlerini sağlama süreci de sona yaklaşıyor. AB ülkelerinde sayılarının hızlıca artırılması planlanan geri dönüşüm tesisleri sayesinde AB artık atıklarını diğer ülkelere göndermeden kendi içerisinde geri dönüştürebilecek. Yani ülkemize gelen AB kaynaklı atıklar azalırken, farklı ülkelerden gelecek atıkların da çevresel ve sosyal etkileri hakkında hesap verilmesi gerekiyor. Bu nedenle Türkiye özelinde konuşursak ülkemizde kurulacak plastik atık toplama ağı sayesinde hem güvenilir kaynaklardan temin edilen plastik atıklar geri dönüşüme girebilir, hem de bu sayede AB bünyesinde devreye girecek olan geri dönüşüm tesisleri ile rekabet edilmeye devam edilebilir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">➡️ Dijitalizasyon ve inovasyon</h3>Plastik ve plastik ambalaj kullanımında geri dönüştürülmüş malzemeye olan talep artıyor olsa da bunun potansiyeli plastik üreticileri için yalnızca geri dönüşümle sınırlı değil. Döngüsel ekonomi alanında öncü olan ülkeler ve şirketler için biyo-bozunur, tek malzeme kullanılarak üretilen yenilikçi plastik ürünler de olağanüstü bir potansiyel taşıyor. Bu nedenle AB üyesi olmayan ülkeler için AB pazarındaki paylarını koruma ve artırma açısından inovasyon kritik önem taşıyor.Bunun yanında&nbsp;endüstri 4.0&nbsp;teknolojileriyle gündelik hayatta kullandığımız birçok ürün ve hizmetle ilgili tüketicilerden gelen şeffaflık talebi plastik ve plastik ambalaj ürünleri için de her geçen gün artıyor. Üretilen ürünlerin çevresel ve sosyal etkileriyle ilgili üstünkörü bilgi yerine daha detaylı, şeffaf bilgi talebi tüketiciler tarafından artarken, regülasyonlar da bu alanda üreticileri dönüşüme zorluyor.Özellikle yaşam döngüsü analizi (LCA) kullanımı artarken tüketicilerin ürünlerin ham madde tedariki, üretim süreçleri, lojistik süreçleri ve hatta kullanım sonrası süreçleriyle ilgili bilgi talebi artmaya devam ediyor. AB üye ülkelerindeki tüketicilerin bu konulardaki bilinç seviyesinin AB’nin stratejik adımları ile artacağını öngörmek bu noktada çok da yanlış olmayacaktır. Bu nedenle AB üyesi olmayan ülkelerdeki plastik ve plastik ambalaj üreticilerinin mevcut iş modellerini sürdürebilmeleri inovasyon ve dijitalizasyon dahil edilmedikçe mümkün görünmüyor.🔎&nbsp;Döngüsel Ekonomi 101’in yorumu: AB’nin liderlik ettiği sürdürülebilirlik çalışmaları ve döngüsel ekonomiye geçiş çalışmaları özellikle AB ile ticari ilişkileri yoğun olan ülkeler için fazlasıyla önemli. Yine de iklim krizi, açlık, toplumsal cinsiyet eşitliği vb. konularda yalnızca AB stratejileri odaklı bir dönüşüm sürecinin küresel boyutta kabul görmesini beklemek çok da gerçekçi değil. Her ülkenin, her bölgenin kendi coğrafi, demografik, kültürel ve ekonomik yapısına uygun bir dönüşüm sürecini kendine uygun şekilde tasarlaması önemli. Bir diğer deyişle yalnızca AB’den gelen direktiflere göre değil, kendi ülkemizin sosyo-ekonomik yapısına göre belirlenmiş doğru bir strateji döngüsel ekonomiye geçiş açısından önem arz ediyor.Döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde regülasyonların ne kadar önemli olduğuna bir önceki <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/donusumu-destekleyen-politikalar" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazımızda</a> değinmiştik. Ülkelerin liderlik ettiği bu değişim sürecine ayak uydurmak ekonomik rekabet açısından kritik önem taşısa da yalnızca liderlik eden ülkelerden gelen talepler doğrultusunda değil, ülkelerin kendi karakteristik özelliklerine göre bir dönüşüm stratejisi belirlemesi döngüsel ekonomiye geçişin yerelleşme prensibi açısından da önemli bir yere sahip. Nasıl ki başka bir ülkede işe yarayan bir iş modeli Türkiye’ye direkt olarak uyum sağlayamaz, kültürümüze göre güncellenmesi gerekir, döngüsel ekonomiye geçiş sürecinin de direkt olarak dışarıdan gelen talepler ışığında doğru bir şekilde yönetilmesi mümkün olmayacaktır.

Döngüsel Ekonomi

AB üyesi olmayan ülkeler için stratejik adımlar

AB plastik regülasyonlarının diğer ülkelere yansımaları

Bu hafta NASDAQ’a bir ara verip sizlere Paris Euronext’e kote ve önümüzdeki 20 senede adını daha sık duyurma potansiyeli taşıdığına inandığım Carbios’tan bahsetmek istiyorum.&nbsp;Carbios, 2011 yılında Truffle Capital tarafından kurulmuş olup plastik ve tekstil atıklarının geleneksel yöntemlerden ziyade daha inovatif şekilde geri dönüşümüne odaklanmış bir firma. Optimize ettiği enzimler ile polimerleri parçalayarak saf monomer yapılara getirip, tekrardan hammaddeleri PET ürünler olarak hayata geçirmeyi başarmış durumdalar. Bu başarıyı ise kurulduklarından ancak 8 sene sonra, 2019 yılında duyurabildiler.&nbsp;2012 yılında THANAPLAST projesi kapsamında Fransa Kamu Yatırım Bankası’nın (BPI France) fonladığı ve 60 araştırmacının yanı sıra birçok özel ve kamu teşebbüslerinin bir araya gelerek endüstride döngüsel ekonomi üzerine yapılan çalışmaların bir parçası olan Carbios, gerek know-how gerekse ürün validasyonu anlamında 5 sene boyunca bu projede uzmanlık kazandı. Hatta şirketin icra kuruluna baktığımızda burada Carbios’un 50 patentini ve ilgili ürünlerini geliştirmede liderlik eden şirketin CSO’su (Chief Scientific Officer) Prof. Alain Marty’nin de bu projede yer aldığını görüyoruz. Prof. Marty’nin liderlik ettiği ve Toulouse Bioteknoloji Enstitüsü ile beraber Carbios ARGE ekibinin geliştirdiği geri dönüşüm teknolojisi, saygın Nature dergisinin Nisan 2020 tarihli sayısında “Plastik şişelerin PET depolimerizasyonu ile parçalanması için mühendislik” adıyla yayımlanarak birçok sektörden öncü firmaların ilgisini çekmeyi başarmış görünüyor. Prof. Marty, bu vesileyle Ağustos 2022’de Biocat Ödülü'ne de layık görüldü. 2011 yılında kurulan şirketin websitesinden kilometre taşlarına baktığımızda 2019-20’lere kadar çok fazla içerik bulamasak da 2020’den itibaren birçok önemli firma ile geliştirdiği ortak çalışmalar ile sabrının meyvelerini toplamaya başladığını görmek mümkün.Bu minvalde Türkiye’de de fabrikaları bulunan ve dünyada üretilen her beş pet şişeden birinin üretilmesi için gerekli hammadde olan PET reçinenin (Polyethylene Terephthalate) tedarikçisi olan Indorama Ventures ile Şubat 2022’de ilan ettikleri proje çerçevesinde ortak olarak kuracakları fabrikada; Fransa’nın ilk %100 bio geri dönüşümünü sağlamayı hedefliyorlar. 2025 yılında operasyona başlaması beklenen fabrika, 2 milyar pet şişeye karşılık gelen 50.000 ton atığın geri dönüştürülmesini sağlayacak. 2030 yılına kadar geri dönüşüm alanında 8 milyar dolar yatırım yapmayı hedefleyen Indorama, umarım bu taahhüdünü yerine getirir.&nbsp;Citi’nin raporuna göre dünyada her yıl 350 milyon ton plastik üretilmekte ve bunun yalnızca %14’ü geri dönüştürülebilirken, bu atıkların 9 milyon tona yakını okyanuslarımıza karışmakta. Konvansiyonel metotlarda saflık derecesine bağlı olarak her plastiğin geri dönüşümü mümkün olmadığından, bir noktada bu atıklar doğaya karışmak zorunda kalıyor. Yıllar süren mühendislik çalışmaları, kaynak aktarımları, kurulan ortaklıklar ile ancak 2025 yılına açılabilmesi muhtemel ve henüz gerçekleşecek verimliliğini de bilmediğimiz bir geri dönüşüm fabrikasından, teorik olarak sadece okyanusa karışan 9 milyon ton plastiği&nbsp;geri dönüştürebilmek için dahi -kabaca bir bakkal hesabıyla- 180 tane gerekiyor. Avrupa Birliği ise bu konuda 2025-2030 arası gerçekleştirmek istediği hedefler çerçevesinde düzenlediği regülasyonlar ile özel sektörü bu alana yatırıma zorlamaya başlamış gözüküyor.&nbsp;Carbios’un geliştirdiği diğer ortak programları incelediğimizdeyse Türkiye’de Kordsa’nın da paydaşları arasında bulunan Michelin’in liderlik ettiği ve Inditex’in yer aldığı 17 paydaşlı WhiteCycle projesi kapsamında, plastik kökenli tekstil ürünlerinin geri dönüştürülüp katma değerli ürünlerin üretimi hedeflenmekte.2017’de L’oreal’in liderlik ettiği ve geri dönüşüm teknolojileri araştırmak için kurulan konsorsiyuma, Nestlé ve Pepsi gibi firmalar da 2019 yılında katılarak Carbios ile bir nevi dirsek temasına girmiş oldular. Temmuz 2022’de yapılan açıklamaya göreyse On, Patagonia, Puma ve Salomon ile beraber polyester tekstil ürünlerinde fiberden fibere geri dönüşüm üzerine araştırma ve geliştirme programı başlattıklarını açıkladılar.Şirketin ortaklık yapısına baktığımızda ise L’oreal, Michelin, L’Occitane gibi farklı sektör monopolleri olan firmaların öncülük etmesinin; geri dönüşüm ve döngüsel ekonomi modellerinin artık ne kadar ön planda tutulduğu hakkında bizlere fikir verdiğini düşünüyorum. Şirketin gelir modeline baktığımızdaysa temel olarak iki modelden oluştuğunu görüyoruz. Bunlardan ilki EPC (engineering-procurement-construction) firmalarına patentli teknolojilerinin lisanslarını satarak PET üreticilerinin fabrika kurmalarını sağlamak. Bu sayede şirket operasyonel yük taşımadan ön ödeme alarak gelir üretmeye devam edecek. İkinci model ise Carbios’un fikrî mülkiyet sahibi olduğu enzimlerin Novozymes ile ortaklık çerçevesinde üreterek yine PET üretici firmalara satışını sağlamak.Şirketin gelir tablosunu incelediğimizde şu an için kayda değer bir gelirinin bulunmadığı ve ciddi şekilde para yakmaya devam ettiği gözükmekte. Buna rağmen birçok büyük şirketin yatırım yapmaya devam etmesi ve hacimli kredi kanalları sağlayabiliyor oluşu firmanın geleceğine inancın tam olduğunu işaret ediyor. 2021 yılında aldığı 100 milyon avronun üzerindeki yatırım ve 30 milyon avroluk Avrupa Yatırım Bankası (IAK) kredi hattı bu argümanı destekliyor. Şirketin 2022 yarıyıl raporunda ifade edilen; kasasındaki 121 milyon avro ve 6 aylık 12 milyon avro zarar ile sürdürülebilir pozisyonu olduğu düşünülebilir; fakat yapılan iş birlikleri, ticarileştirme sürecinde gereken kadrolaşma ve operasyonel giderler de gözönünde bulundurulursa, her geçen çeyrek artık Carbios’un daha fazla para harcaması gerekeceği intibası uyandırıyor. Bugün itibariyle 348 milyon avro piyasa değeri bulunan şirketin geçmiş yıllardaki grafiğine baktığımızdaysa yine pandemi sonrası değeri anlaşılan şirketlerden biri olduğunu görebiliyoruz.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kıssadan hisse</h2>Bir şirket düşünün 2011 yılında kuruluyor, 2013 yılında halka arz edilerek birçok yatırımcıdan toplam 14 milyon avro topluyor ve 2023 yılına kadar kayda değer bir gelir üretmeyeceğini de ifade ediyor; buna rağmen dünyanın önde gelen firmalarından yatırım almaya devam edebiliyor. Firmanın CEO’suna 2019 yılında TV programında hayretle yöneltilen bu soruya ise şirketin CEO’su devrim yaratacak teknolojiye sahip olduklarını belirterek büyük bir özgüvenle cevap veriyor.Elinizdeki ürüne güvendiğinizde; gündelik ya da minör problemlerin asıl yolculuğunuzu ve psikolojinizi etkilememesi gerektiğine dair örnek olarak sunulabilecek bir firma Carbios. Ürünlerinin 2025 itibariyle yaygınlaşacağını, kullanım alanlarının genişleyeceğini &nbsp;ve yatırımların hızla artacağını belki de 2011 civarında firmayı kurduklarında -aktivist yatırımcı olarak düşünebileceğimiz- Truffle Capital öngörmüş olabilir.Bunu sağlayan en önemli unsur ise bence insan kaynağının yanı sıra, ilgili firmanın bulunduğu ekosistem. Eğer siz bir ürünü 15-20 sene zarar ederek geliştirmeyi göze alabiliyorsanız muhakkak bunun finansal sonuçlarını da göz önünde bulundurmalısınız. Ülke ekonomisinin ve politik ilişkilerin stabilitesi size borç verme ya da yatırım yapma iştahını artıran en önemli unsurların başında geliyor. Ülkemizden de gerçekten çok değerli fikirler, projeler ve firmalar çıkıyor; fakat belki de adını bile duymaya fırsatımız olmadan yatırım iklimi sebebiyle ya yurtdışına taşınmak zorunda kalıyorlar ya da taşınma imkanı bile bulamadan yok olmaya mahkum oluyorlar.CDS’i 700-800’lerde seyreden ve zaten hayli risk taşıyan bir yatırımın risk primlerini de düşündüğünüzde borçlanarak büyüme imkanı neredeyse yok oluyor. Diğer taraftan ülkemizde son 10-15 senede ivmeli olarak gelişen risk sermayesi (VC) şirketleri çeşitli enstrümanlarla bu firmalara yatırım yaparak yaşama imkanı veriyor, fakat girişimin fon ihtiyacı montanı gereği ancak tohum öncesi, tohum ya da maksimum seri A yatırım turlarına iştirak edebiliyorlar. Öte yandan Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmesi gerektiğini düşündüğüm “convertible bond” konusu, bu tip yıllar boyu zarar etmesi öngörülen şirketlerin ülke ikliminde yatırım alabilmelerine bir nebze katkı sağlayabilir.Türkiye olarak ise, maalesef geri dönüşüm konusuna dünya lideri ülkeler ve şirketlerinden çok daha farklı bir perspektifle yaklaşıyoruz. Teknoloji, yatırım vs. konularına girmeden önce çözmemiz gereken problemin senelik 600–800 bin ton arasında değişen plastik atık ithalatı olduğunu; ve bu konunun kısa vadeli maddi katkılarından ziyade orta-uzun vadeli ekolojik problemleri üzerine odaklanarak kamuoyunda tartışılıp doğru istikamete geç olmadan yönelinmesi gerektiğini düşünüyorum.&nbsp;Yukarıda da bahsettiğim üzere Puma markası geri dönüşüm konusuna geniş bir alanda eğilmekte. Türkiye’de “sürdürülebilirlik için isyan eden marka” Custom Rebels işbirliği ile geliştirdikleri ‘ileri dönüşüm’ projesi kapsamında defosunun farkedilmesi zor olan ürünleri görsel katma değer ile geliştirerek ekonomiye kazandırıyorlar. Bu vesileyle farkındalık yaratan Custom Rebels ve Puma’ya kendi adıma teşekkür ederim: “Rebels do it Better!”Quando Analiz serisiyle ilgili gerek firmalar gerekse teknolojileriyle ilgili sormak istediğiniz sorular ya da araştırmamın faydalı olabileceğini düşündüğünüz konu başlıkları ve firmalarla ilgili bana dilediğiniz zaman <a fr-original-style="" href="mailto:editoyal@aposto.com" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">editoryal@aposto.com</a> adresinden ulaşabilirsiniz.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Dipnot:&nbsp;Yazarın yukarıda bahsi geçen hiçbir firmada yatırımı bulunmamakta olup, önümüzdeki 6 ay içerisinde de olmayacaktır.

Quando

EPA:ALCRB

Plastik ve tekstilde %100 geri dönüşüm buradan başlıyor: Carbios

• Enzim bazlı geri dönüşüm teknolojisi nasıl çalışıyor?<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://youtu.be/Usq7r5krxYc" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2022/10/2022-11-16T23:17:57.054Z.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>

Sima ÖzkanArkadaşım Dünya köşesi bu hafta, Dünya’mızın iyiliğini gözetmek adına, her yaştan çocuklara ilham verecek kitaplarla dolu! Bu haftanın kitaplarında, gezegenimizdeki en kıymetli varlık olan suyun değeri, enerji kaynaklarını neye göre tercih edeceğimiz, geri dönüşüm yaptığımızda edindiğimiz sorumluluklar ve doğadan ilham alan tasarımlar var. Yaşam kaynağımız, Dünya’mızı okuduğumuz kitaplarda bulmaya; kitaplarla sarmaya, sarılmaya, korumaya, sevmeye devam…Çocuk Üniversitesi Serisi, Fizik: Enerji Kaynakları, Yazan ve Resimleyen: Çağrı Odabaşı, Sincap Kitap, 12 sayfa, 5-7 yaşÇevreyi hiç kirletmeyen, doğal kaynakların bitirilmeden kullanılmasıyla elde edilen ve asla tükenmeyen enerji kaynaklarının olduğunu da biliyor muydun? Dünya’nın iyiliği için tercih etmemiz gereken, sürdürülebilir enerji kaynakları hangileri? Yenilenemeyen enerji kaynakları Dünya’yı nasıl kirletir? Jeotermal enerji nedir? Biyokütle enerjisi neyden elde edilir? Güneşin, rüzgârın, suyun enerjisi hiç tükenmez mi? Peki, tüm bu enerjiyi ne için ve nasıl daha verimli kullanırız? Bu kitap, bu sorular ve daha fazlasını, doğadaki tüm enerji kaynaklarını, eğlenceli sayfa tasarımı ve sevimli çizimleriyle anlatıyor. Sıfır Atıkla Yaşa Serisi: Meraklı Yeşil Şişe, Bilge Buhan Musa, Resimleyen: Sima Ertem, Altın Kitaplar, 32 sayfa, +5 yaşAtık camlarla, cam kırıklarıyla resimlenmiş bu özgün kitabın sayfalarında, meraklı bir yeşil şişenin, denizleri aşan macerasına yakından tanık oluyoruz. Cam bir şişe kırıldığında, parçaları bir sokaktaki, aslında yaşadığımız her şehirde karşımıza çıkan bir cam kumbarasını boyladığında, eriyip, farklı kalıplara dökülüp, bambaşka yeni cam eşyalara dönüşürken; yani geri dönüşümle o cam şişeye yeni bir hayat verildiğinde Dünya’mızın kaynaklarını en iyi şekilde kullanmış oluruz. Çünkü bir cam şişe, sonsuz defa geri dönüştürülebilir. Doğanın ta kendisi gibi, doğadan geldiği gibi sınırsız ve sonsuzdur.&nbsp;Mavi Döngünün Gizemli Kitabı, Antonis Papatheıdoulou, Resimleyen: Iris Smartzi, Çevirmen: Mehmet Sağır, Erdem Çocuk, 64 sayfa, +7 yaşH2O. Suyun en küçük parçası. Oksijen elementinden 1, hidrojen elementinden 2 arkadaş el ele tutuşmuş ve bu üçlü, her yerde ama her yerde. Su, Dünya’nın altında, üstünde, her yerdedir. Su, gezegenimiz üzerinde yaşamı var eden, sürdüren, yiyeceklerimizi büyüten, bizi büyüten, yaşatan, enerji üretendir. Suyun döngüsü, tatlı su ve tuzlu su, buzullar, atık sular, harcadığımız su ve suyu korumak için yapabileceklerimiz… İşte tam bu noktada, dünyanın dört bir yanından bilim insanlarından oluşan, güçlerini birleştiren Ebedî Mavi Döngü Derneği topluluğunun üyeleri bize rehberlik ediyor. Sahip olduğumuz en kıymetli doğal, nadir, olmazsa olmaz hazineyi korumak için neler yapabileceğimiz eğlenceli bir dille anlatılıyor. &nbsp;National Geographic Kids: Tasarıma İlham Veren Doğa, Şenay &amp; Zehra Kasap, Resimleyen: Ece Zeber, Beta Kids, 40 sayfa, +8 yaşBiyomimikri kavramına yakından mercek tutan bu kurgu-dışı kitapta, doğadan esinlenerek ve doğayı taklit ederek yüzyıllar boyunca üretilen bilimsel pek çok çözümün keşfini, bilim insanlarıyla birlikte keşfediyoruz. Arı peteğinden teleskoba, pıtrak otundan cırt cırta, ekolokasyondan akıllı bastonlara, köpek balıklarının derisinden yüzücü mayosuna, yalıçapkınından hızlı trene, termit yuvasından havalandırma sistemine, yusufçuktan helikopter pervanesine, midyeden yapıştırıcıya… Doğanın, karşılaştığı sorunlarla başa çıkarken nasıl her zaman bir yolunu bulabildiği, buluşların tarihine ışık olmuştur. Tasarımcılar bugün hâlâ doğadan öğrenmeye devam ediyor. Çünkü; gezegenimiz üzerinde insanlar hariç tüm canlılar yenilenebilir kaynakları kullanırken, Dünya’yı tüketmezken onlardan da edineceğimiz nice alışkanlık var. Geleceğin tasarım anlayışı, doğada. Belki de sıra sende!

Yaşam kaynağımız, Dünya’mızı okuduğumuz kitaplarda bulmaya, sevmeye devam… 

Dünyamızın İyiliğini Gözetmek

Nazlı Doğuoğlu26 yıldır müdavim, 2 yıldır yaz-kış adalı.&nbsp;Yaşadığı yer insanı çok etkiliyor. Evden bakıp bir genişlik görünce, sokaklarda keyifle yürüyünce hatta yazın suya ayak sokunca hayat o kadar da zor gelmiyor. Zorlukları göğüsleyecek genişliği, hafifliği veriyor insana ada hayatı. Adaya taşınmadan önce ormana ve denize yakın, sessiz, araba gürültüsü olmayan, bahçesinde ufak tefek bir şeyler yetiştirebileceğimiz bir yer olsun diye Ege'de köy köy dolaşıyorduk. Adada, kırsalda aradığımız sükûneti, rahatlığı bulduk.&nbsp;Kışları bizim sokakta üç evin ışıkları yanar. Bu yüzden herkes birbirini tanır, mutlaka selam verir, selam almazsa eğer Adalı değildir. "Geçerken uğradım", "Bahçeden kayısı toplamıştım getiriverdim" gibi cümleleri burada çok duyarız. Gelen hemen buyur edilir, zaten kapıdan uğrayıp da öyle saatlerce oturulmaz, en çok bir kahve içip yola devam edilir. Şehirde insan yalnızlık daha iyi, biz bize yeteriz sanmaya başlıyor; oysa küçük yerde hemencecik hatırlanıyor; bir arada olmak insanın ruhuna çok daha yakın, böyle bir canlıyız biz, sosyal bağları seviyoruz.Ben çok sakin bir hayat yaşıyorum. Evden çalışıyorum. Sabahları bebeğim ve iki köpeğimle yürüyüş yapıyoruz. Keyfimiz varsa yürüyüş ormana doğru oluyor. Fırsatım olursa bahçeyi suluyorum ve büyümüş olan ekinleri topluyorum. Bizim sokaktaki kedi, köpek, martı, karga ve serçe efradını besliyoruz. Denize girmek istediğimde Değirmen'e, perşembeleri halk pazarına gidiyorum.&nbsp;Aslında Ada'nın çok canlı bir hayatı var, bundan suyun öte tarafındakiler ne kadar haberdar oluyor onu bilmiyorum. Mimoza ve Lavanta Festivalleri gibi festivaller düzenleniyor. Felsefe toplantıları yapılıyor. Konserler, açık havada film gösterimleri, çocuklar için etkinlikler yapılıyor. Adada mahalle grupları var. Bu gruplar ada hayatını daha da güzelleştirmek için ne yapılabilir diye kafa patlatıyor. Ben buraya geldiğimde geri dönüşüm sistemi hiç yoktu. Mahalle gruplarının yaptığı toplantılarla bu konuda adımlar atıldı ve işleyen bir sistem kuruldu, neredeyse bir yıldır devam ediyor. Tabii sadece geri dönüşüm değil Adalı sanatçılar Adalılar'a kendi evlerini açıyor, işlerini anlatıyor, paylaşıyor. Hayvan barınakları topluca ziyaret ediliyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/6/1659174520072.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.66" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Adalarda ulaşımın en güzel hâli<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Elim toprağa değdiğinde, ormana çıkıp, akıp giden hayatı gördüğümde sakinleşiyorum, rahatlıyorum, ben de doğal hâlime geliyorum. Doğada gerginliklerin, hızlı dünyanın, acele işlerin yeri yok. Bu aslında bizim için alışması çok kolay olan bir ritim. Doğaya hemen uyumlanıyoruz çünkü şehirde kurduğumuz hayatın hızı ve beklentileri gerçekçi değil. Sabahtan akşama kadar çalışıp iki haftalık tatili beklemek çok akıl kârı bir hayat değil. Tabii benim Büyükada'ya gelişim hamilelik ve doğum gibi insanı daha da yavaşlatan, doğasına yaklaştıran süreçlerle de eşlendiği için ben iyice sakinledim. Eski hırslarımın eriyip gittiğini hissediyorum. Acelesi yok, yavaş yavaş olur, o da kendi zamanında olur diye bakıyorum.&nbsp;Hayatı çalışmak için yaşamayı bırakıyor insan doğaya yaklaştıkça. Anların keyfini çıkarabilmek, anılar biriktirebilmek, bebeğimle kahkaha atabilmek çok daha kıymetli geliyor bana artık. "Üretmek" artık sadece parayla alınıp satılabilen metayı ifade etmiyor. Bağ kurduğum, gerçekten burada olduğum, hafifleyebildiğim anlar oluyor mu? İyilik yapabiliyor muyum? Neşe, keyif, kahkaha, güzellik katabiliyor muyum hayata? Yaşama böyle katkı sağlamak para kazanarak katkı sağlamaktan daha değerli gelmeye başladı bana.<h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85098); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Vapurda, her yer benimdir; tüm düşlerim, hayallerim."</h1>Teoman Göral21 yıldır adalıAdalı olmanın nasıl bir duygu olduğunu bunu içinde taşımayana anlatmak çok zor. Ayağım karadan kesildi diye değil, açıldım denizlere, göklere, sınırsız seyirlere duygusuyla nefes almak için geldim adaya. Kabataş’tan ya da Kadıköy’den ada vapuruna binince içinde yer eden ferahlık duygusu için.Biz Büyükada’ya 21 yıl önce yerleştik. Yaş almaya, ileri yaş günlerimizi daha iyi yaşamaya geldik. Kendimizle, sevdiğimiz ya da seçtiğimiz, dost olduğumuzla (insan, ağaç, çiçek, kedi, köpek fark etmez) daha çok birlikte yaşamak için geldik buraya. Ege’nin ya Akdeniz’in kalabalık olmayan kasabalarından birine gidip hem biraz izole olacak hem de doğaya sessizliğe yavaşlığa karışacaktık. Büyükada'yı seçtik, Kaş burnumuzun dibindeymiş hissiyle yerleştik. Sıkıldığında, kendini fazla tekrar ettiğinde dev İstanbul'un merkezine bir ya da bir buçuk saat mesafede olmak başka bir duygu.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/6/1659174477079.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Denize doğru<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Şimdi ne 18 yaşımız âşklarının adaları var ne de 20-30 yıl öncesinin. Hafta sonu her milletten ziyaretçi basıyor sokakları. Ama olsun burası ada, biz sakin köşeleri biliriz. Akınlar başladığında merkeze inmeyiz. Nizam ötesinde gezeriz, organik bahçemizde oyalanır, eğleniriz.Burada yılın on iki ayı sayfiyede yaşıyor, komşuluk yapıyor, dostlarla geziyoruz. Gelen giden mevsimleri karşılamak ayrı bir duygudur adada. Yapımızda bize yapışık duran çevremize, insana ve doğaya karşı bir sorumluluk duygusu var. Yaşayacağımız ve yaşatacağımız çok şey var. <a fr-original-style="" href="https://www.adalarmuzesi.org/cms/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Adalar Müzesi</a> var; adalardaki geçmiş hayatlardan kalan çok yaşanmışlık var. Bunu ya yapılarda görürsün ya da insanlarda. Adada hâlâ mahalle kültürü var. Esnaf bir süre sizi görmeyince endişeyle sorar “Neredeydiniz?”&nbsp;diyeİstanbul cangılından Büyükada'ya geldiğimde ceviz dikmek gelir aklıma. Hem torunlara da kalır diye. Şimdiden başladı cevizler meyve vermeye. Mehtap ve Aya Yorgi bu koca kentin yanıbaşındaki adada sizi bambaşka bir dünyaya, evrene taşır ve büyüler. Her sabah yeniden doğduğunu hissedersin; kedinle, köpeğinle, melisayla ve yaseminle. Uzaktasın cangıldan ve derin kazmışlar hendekleri. Su var arada.

SOLİ

Adalarla ayaküstü hoşbeşteyiz. Anlat, senin adan nasıl duygudur?

“Adada herkes birbirini tanır, mutlaka selam verir, selam almazsa eğer Adalı değildir.”

Herkese merhaba. Döngüsel ekonomi içerisinde yer alan ve özellikle biz tüketicilerin de aktif olarak dahil olabileceği yeniden kullanım, ikinci el kullanım ve tamir&amp;bakım&amp;onarım gibi süreçlere olan ilgi artıyor. Özellikle iklim krizi ile mücadele ve sürdürülebilirlik konularında farkındalığın artması bireyleri de bu tarz konuları düşünmeye ve uygulamaya başlamaya teşvik ediyor. Bu uygulamalar döngüsel ekonomi içerisinde R stratejileri olarak yer alıyor ve özellikle ürün/materyal/malzemelerin değerinin korunması amacına hizmet ediyor. Fakat döngüsel ekonomi içerisinde yer alan bazılarına göre üç, bazılarına göre 6 bazılarına göre ise 12’den fazla olan R stratejilerinde gözden kaçırdığımız bir nokta olabilir mi? R Stratejileri R stratejileri ile ilgili çok detaylı bir tanımlama yapmayacağız. Fakat bu konuda yeterli bilgiye sahip olmadığını düşünen veya R stratejilerinin ne olduğunu tekrar hatırlamak isteyen okuyucularımız için daha önceden R stratejileri ile ilgili hazırladığımız yazımızı <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/r-stratejileri-yeterli-mi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya</a> bırakıyoruz. Bizim tartışmak istediğimiz konu ise ister 3’lü, ister 6’lı isterseniz de 12’li R stratejilerini seçin, ilk adımın her zaman “atık oluşumunu önleme” olması. Peki bu durumun nesini tartışacağız? AB Döngüsel Ekonomi Aksiyon Planı ile artık çok daha ciddi bir şekilde ele alınan döngüsel ekonomi özel sektör ve AB dışı ülkelerin de gündeminde yer alıyor. Bu durumda döngüsel ekonominin en kritik riskini bir kez daha ortaya çıkartıyor ne yazık ki; yanlış anlamlandırma! Döngüsel ekonomi içerisinde yer alan stratejiler, uygulamalar veya düşünce okulları bir bütün olarak ele alınmalı. Döngüsel ekonominin sadece geri dönüşüm ile ilgili olmadığını defalarca belirtmiştik. Fakat özellikle devlet politikaları ve özel sektör uygulamalarında geri dönüşüm odaklı bir iletişim ve yol haritası yapıldığını görmek mümkün. Bu da aslında döngüsel ekonominin yanlış anlaşılmasına, bu yanlış anlaşılma dolayısıyla da hatalı ve eksik şekilde hayata geçirilmesine neden oluyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/5/4/1654166146635.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.71" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu yanlış anlaşılmalar döngüsel ekonomi ile ilgili her alanda sıkça karşımıza çıkıyor olsa da Döngüsel Ekonomi 101 olarak ilk amacımız olan bireylerin bu alanda farkındalık kazanması dolayısıyla atık oluşumunu önlemenin önemine dikkat çekmek istiyoruz. Döngüsel ekonomi kaynakların verimli kullanılması ve değerinin her zaman en üst seviyede tutulmasına odaklanır. Fakat bir öncesinde ise “raw materials” olarak bildiğimiz ilk defa kullanılan kaynak oranını azaltmak ilk hedeftir. Bu hedef yukarıda da bahsettiğimiz ilk R stratejisi olan “Reduce” yani “Azaltma” olarak karşımıza çıkıyor. Atık yönetimi bugün belki de insanlığın en kötü kurguladığı sistemlerin başında geliyor diyebiliriz (eşitsizlik, adalet veya canlılara verilen haklar olarak düşüneceğimiz toplumsal sistemlerden sonra elbette…). Bu da aslında döngüsel ekonomi içerisinde yer alan R stratejilerini yanlış kullanarak her adımda kaynağın değerini kaybetmemize neden oluyor. Doğrusu nedir? R stratejilerini değerlendirmek adına yapılması gereken ilk şey “yeniden düşünmek”. Atıkları yönetmeden önce atık oluşumunu önleyecek yeni sistemler belirlememiz en kritik adımdır. Sistemi baştan tasarlayarak atık oluşumunu nasıl önleyeceğimizi bulmalı, bunu tüm sektörler, tüm sistemler tüm altyapılar için kurgulamalıyız. Ardından gelecek olan “azaltma” ise ikinci adım olarak karşımıza çıkıyor. Sistemleri yeniden kurguladık fakat belirli süreçler dolayısı ile atık oluşumu devam ediyor. Bunu bir mobilya fabrikasındaki talaşlar olarak da görebiliriz. Talaş farklı şekillerde yeniden kullanıma dahil ediliyor olsa da basit bir örnek olması adına örnek olarak kullanabiliriz. Bu talaşın oluşmasını önleme şansımız mevcut teknolojiler dolayısıyla mümkün değil. Fakat ekip olarak bizim en çok değer verdiğimiz ve tamamen farklı bakılması ile mümkün olan inovasyon tam da burada devreye giriyor. Talaş oluşumunu nasıl önleyebiliriz? Bir ağacın kesilmesi ve işleme girmesi sürecinde talaş oluşur genellikle. Peki ya kullanılmış eski ağaçları kullanarak talaş oluşumunu bir nebze de olsa azaltmak mümkün olabilir mi? Ya da üretim süreçlerinde kullanılan malzemeleri veya akışları değiştirmek talaş oluşumunu önleyebilir mi? Bu soruların direkt bir cevabı yok elbette. Ama yapmaya çalıştığımız şey şu; “bu iş yıllardır böyle oluyor, bu talaş ortaya çıkacak” mantığını yıkmak ve bu talaş oluşumunu nasıl önleriz sorusunu herkese düşündürebilmek. Mevcut teknolojilerimiz şu anda talaş oluşumunu önlemeye el vermiyor olabilir. Fakat bu “talaş oluşumunu nasıl önleriz?” sorusunu sormamıza bir engel yaratmıyor, değil mi? 😊<img src="https://images.aposto.com/2022/5/4/1654166067331.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.34" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Atık oluşumunu önleme yani “reduce” stratejimizi de devreye aldıktan sonra artık diğer stratejilere yani yeniden kullanımı(reuse), tamir&amp;bakım&amp;onarım(repair) veya yeniden üretim(re-manufacture) gibi adımlara geçebiliriz. Teoride bu şekilde uygulandığında hem atık oluşumunu önleyip, kaynak kullanımını azaltan hem de kullanılan kaynakların değerini her zaman en üst seviyede tutarak doğaya, canlılara ve ekonomiye de pozitif katkı sağlayan bir sistem kurmamız mümkün. Ne yazık ki teoride bu şekilde olsa da gerçek hayata geçtiğimizde ne özel sektör ne devlet politikaları ne de biz tüketiciler bu stratejileri doğru kullanmıyoruz. Evimizde organik atıkları ayırıp, kompost yapıyor olabiliriz. Ya da artık kullanmadığımız elektronik atıkları veya eski kıyafetleri ikinci el kullanıma veriyor olabiliriz. Peki ya tüketim çılgınlığımızın önüne geçmek için neler yapıyoruz? Yeteri kadar gıda ürünü aldığımızda ortaya çıkacak organik atık miktarının ne kadar düşeceğine, sadece giyeceğimiz kadar kıyafet aldığımızda aslında kıyafet atığımız olmayacağını fark ettiğimizde döngüsel ekonominin ilk ve en önemli adımı olan “atık oluşumunu önleme” adımını gerçek anlamda hayata geçirmiş olabiliriz. Döngüsel Ekonomi 101 ekibi olarak modern dünya ile kültürlerin değişmesi/güncellenmesine inanıyor olsak da bazı atasözlerimiz hala fazlasıyla değerli diye düşünüyoruz. “Azı karar, çoğu zarar” atasözü ise belki de döngüsel ekonomiyi en sade şekilde tanımlayacak atasözü diye düşünüyoruz. Ne dersiniz, atık yönetiminde olduğunuz kadar atık önlemede de aynı bilince sahip olabilir misiniz?

Azla yetinip atık oluşumunu önlemek 

“Azı karar, çoğu zarar”

Evinizde artık kullanmadığınız herhangi bir ürünün atık yönetim süreçlerine girmesi için adımlar attınız mı? Eğer bu soruya cevabınız evet ise muhtemelen hangi ürünü nereye vermeniz veya nasıl bir atık yönetim sürecine sokmanız gerektiğine dair birçok farklı soru ile karşılaşmışsınızdır. Hatta büyük ihtimalle elinizdeki kullanılmayan ürünlerden nasıl kurtulacağınızı bulamadığınız için bu ürünleri bir köşeye bırakarak daha sonra düşünmeyi tercih etmiş olabilirsiniz. Peki bu “atık” ürünlerine dair kullanım sonrası süreçlerde de üreticilerin sorumlu olduğu bir sistem bu sorunu çözebilir miydi? Bu haftaki yazımızda aslında atık yönetim süreçlerinde var olan fakat uygulama noktasına gelindiğinde ne yazık ki teoride kalan üretici sorumluluğunu tartışacağız. İngilizce’de ‘Extended Producer Responsibility’ olarak geçen bu terim dilimize ‘Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’ olarak çevriliyor. Yazı içerisinde EPR olarak yer vereceğimiz bu konsept aslında üreticilerin bir ürünün kullanım sonrası tüm atık yönetim süreçlerini de kapsaması gerektiğini anlatıyor. Bazı ülkelerde devlet politikası olarak yer alan EPR, bu süreçlerin yürütülmesi için üreticilere bazı finansal teşvikleri de içeriyor. Bu hali ile aslında atık durumuna gelmiş olan ürünlerin doğru yönetimi için teoride çok güzel bir uygulama olarak görünse de EPR’ın mevcut uygulaması lineer ekonomiden çeşitli izler taşımakta. “<a fr-original-style="" href="https://zenodo.org/record/5957809#.Yo5cdqhBxnK" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Policy Brief: Blueprint for Ultimate Producer Responsibility</a>” makalesinde detaylıca tartışılan EPR’ın ne gibi eksikleri olduğuna gelin birlikte bakalım.<img src="https://images.aposto.com/2022/4/4/1653548808267.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Değer azaltmaya yönelik süreçler EPR süreçlerinde toplanan ürünler genellikle geri dönüşüm süreçlerine dahil ediliyor. Bu da aslında uzun zamandır bültenlerimizi takip eden okuyucularımızın tahmin edeceği üzere döngüsel ekonomiye tamamen aykırı bir süreç. Ürün veya hizmetlerin değerinin korunması veya ileri dönüşüm ile mevcut halinden çok daha değerli bir konuma gelmesi döngüsel ekonominin temel amaçlarından birisidir. Bu durum ne yazık ki ülkemizde de fazlasıyla yanlış değerlendiriliyor. Özellikle “Sıfır Atık” projesi ile çok daha yaygın hale gelen geri dönüşüm uygulaması ve yönlendirmeleri ne yazık ki ürünlerin değerini artırmayı veya korumayı hedefleyen bir süreç değil. Gündelik hayatta kullandığımız birçok ürünün %100 geri dönüştürülemez olması dolayısı ile zaten eleştirilen geri dönüşüm, kaynakların verimli kullanılması ilkesine de tamamen aykırı olduğu için aslında atık yönetiminde yer almamalı demek mümkün. Fakat bu anlayışı değiştirmek ve döngüsel ekonomi içerisinde geri dönüşümün yer almadığını benimsemek mevcut süreçler dolayısıyla çok da kolay olmayacak gibi duruyor. Döngüsel Ekonomi 101 ekibi olarak bu konu özelinde hazırladığımız ve geri dönüşüme gelene kadar neler yapılması gerektiğine değindiğimiz yazımızı kaçıranlar için linki <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/geri-donusum-kahraman-mi-en-zayif-halka-mi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">burada</a> paylaşıyoruz. Sadece üretici mi sorumlu? EPR sistemleri en temelde üreticileri atık yönetim süreçlerinden sorumlu tutar. Ülkemizde bu konuda net bir regülasyon olmamasından dolayı net bir örnek veremiyoruz. Fakat odaklanılması gereken nokta; sürdürülebilir ve döngüsel bir atık yönetim sistemi elde etmek için sadece üreticilere sorumluluk vermemeliyiz. Döngüsel ekonominin temelini oluşturan kaynakların döngü içinde kalmasını sağlayacak olan yeniden kullanım, tamir, bakım, onarım, yeniden üretim gibi çeşitli R stratejileri atık yönetiminde üreticiler üzerindeki sorumluluğu azaltabilir. Bu sayede hem farklı iş kollarında istihdam ve ekonomik gelişme sağlanabilir. Aynı zamanda tüketicilerin kullanmadıkları ürünleri paylaşarak veya 2.el satış platformlarında satarak katma değer kazanmaları da mümkün olabilir. Durum böyle iken EPR’ın sadece üreticilere sorumluluk yüklemesi aslında döngüsel ekonominin temel yapı taşlarını da engelleyen bir süreç yaratıyor diyebiliriz.<img src="https://images.aposto.com/2022/4/4/1653548922796.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sınırlı sorumluluklar EPR bünyesinde üreticilerin sorumlulukları atıkların geri dönüşüme dahil edilmesi, toprağa gömülmesi veya ihraç edilmesi ile bitiyor. 2021 yılı içerisinde haberlerde fazlasıyla dikkat çeken Avrupa ülkelerinden ülkemize gelen atıkları hatırlayanlar vardır aranızda. Hatırlamayanlar için <a fr-original-style="" href="https://www.greenpeace.org/turkey/basin-bultenleri/turkiye-yine-avrupadan-en-cok-plastik-cop-alan-ulke-oldu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya</a> linki bırakalım. Mevcut atık yönetim süreçleri lineer ekonomi düşünce yapısı ile geliştirildiği için kaynakların değerini korumaya çok fazla odaklanılmadığını söyleyebiliriz. Bu da EPR ile sorumluluk verilen üreticilerin aslında doğru atık yönetim süreçlerini yürütmelerine dair bir şart getirmiyor. Hatalı geri dönüşüm, yakarak enerji üretme(çevreye fazlasıyla zarar veren bir süreç olduğu için tercih edilmemeli), yasak olsa da toprağa gömme veya başka ülkelere ihraç ederek varlığını unutma gibi süreçleri yerine getiren üreticiler sorumluluklarını da tamamlamış olarak değerlendiriliyor. Fakat konu materyal atıkları olunca tüm bu süreçler çevresel, sosyal ve ekonomik olarak zarar vermeye devam ediyor. Yazımızın bu noktasına kadar EPR hakkındaki hatalı uygulamaları tartışmaya açmaya çalıştık. Fakat bu EPR’ın tamamen yanlış bir uygulama olduğu anlamına gelmez elbette. Tüm atıkları basit bir atık yönetim süreci ile ortadan kaldıramayacağımız gerçeği ile yüzleşmemiz gerekiyor. Bu nedenle döngüsel ekonomiye uygun şekilde baştan tasarlanmış yeni sistemlere ihtiyacımız olduğunu tekrar hatırlatmak istiyoruz. Atıkları nasıl yöneteceğimizden önce atık oluşumunu nasıl önleriz sorusunu sormamız gerekiyor. Ekip olarak bu yazıyı hazırlarken yaptığımız fikir alışverişinde vardığımız son nokta şu; Sadece üreticinin veya tüketicinin değil, tüm paydaşların inovatif bir yaklaşımla sorumlu olacağı atık yönetim sistemlerinin çok daha etkili olacağını düşünüyoruz. Sizin bu konudaki düşünceniz nedir?

geri dönüşüm ile ilgili hikayeler