Teknoloji

Politika

İş Dünyası

Kültür

Spor

Bilim

Sosyal Farkındalık

Finans

Toplum

Sağlık & Fitness

Sanat

Seyahat

Yemek

Hikaye

Zamanda Yolculuk

Haftanın Rengi | Turuncu 

Merhaba! Oldukça ilham verici işleriyle Türk tasarımcıların da yer aldığı
Jerusalem Design Week'te bizim gözümüze takılanları merak ediyorsanız okumaya
devam edin!

Aposto'nun yenilenen yüzü ile birlikte biz de yeni içerik ve fikirler üzerine
çalışıyoruz. Bir süredir sessiz olan Instagram hesabımızı da yenileniyor,
heyecan verici fikirlerimizi kaçırmamak için bizi buradan takip edebilirsiniz!

Tasarlayanlar'da bu hafta:

🖋️Ambiguous Standards Institute

🕰️ Jerusalem Design Week'ten Seçtiklerim

🎨 Haftanın Rengi Turuncu

Keyifle okumanız dileğiyle!

Meriç

Tasarlayanlar

Jerusalem Design Week 2022

Temmuz - BMW - Dünyahali

İklim Masası

"İyi ki" Varlar

İklim Sözlüğü

Toprağın Bilgeliği

Yuvayı Kurtarma Sanatı

Arkadaşım Dünya

Yeşil Köşe

Yuvam Dünyalılar N'apıyor?

Dünyahali'nden  herkese merhaba. 

 * 72 sayıdır aralıksız sürdürdüğümüz seçkilere, iki haftalık bir mola
   veriyoruz. Bu süreçte önceki yazılarımızdan altını çizdiklerimizi Dünyahali
   Instagram hesabından takip edebilirsiniz.
 * Haftanın çalma listesi: Gentle Classical.

22 Temmuz'da görüşmek üzere!

Dünyahali

Tatilden Önce Son Çıkış! 🐢

TÜRKİYE'DEN BAŞLIKLAR

DÜNYADAN KISA KISA

ETİK MESELELER

YOLSUZLUK GÜNDEMİ

TAVSİYE

JUNSHU'nun elli ikinci sayısına hoş geldiniz. Aposto 2.0 sürümü ile bültende
bazı değişikliklere gittik; bundan böyle Etik ve Uyum Gündemi ismiyle her ayın
ilk günü sizlerle buluşacağız. Bir önceki sayımıza şu bağlantıdan
erişebilirsiniz: JUNSHU Etik ve Uyum Gündemi #51

Çalışmalarımızı desteklemek için bülteni çevrenizle paylaşabilir; Facebook,
Twitter ve LinkedIn üzerinden bizi takip edebilirsiniz.

Şirketinizin gelecek sayılarımıza sponsor olması için admin@junshu.org üzerinden
iletişime geçebilir veya hemen aşağıdaki bağlantıdan, dilediğiniz tutarda ve
güvenli bir şekilde bizzat bağış yapabilirsiniz: Patreon | JUNSHU

Çıkarların değil, etik ilkelerin yaşama egemen olması için...

Sevgi ve saygılarımla,

Ersin Şenel | JUNSHU küratörü

JUNSHU

Çalışanın sosyal medya kimliği ve etik ilkeler, Sri Lanka’da neler oluyor?

Hafta içi her sabah 06.30’da, 5 dakikada gündeme hakim ol. Kısa, öz, elle derlenmiş hikâyelerle gürültüden uzak bir haber deneyimine adım at.

💸 Asgari ücret bilmecesi, iade anlaşması

Aposto Gündem

Aposto'nun kültür sanat yayını. Her hafta sinema ve müzik evreninden yeni konuklar, söyleşiler, podcast’ler ve keşif notlar.

2022 sinemasında yolun yarısı, Montreux Jazz Festivali

Duende

Her pazartesi 12:00 ve perşembe 10.00’da, Türkiye’nin ve dünyanın en iyi teknoloji kaynaklarından derlenmiş hikâyeler gelen kutunda.

💊 “Kürtaj silahı”, TikTok’a veda?

Quando

İstanbul'dan seçilmiş etkinlikler, yeme-içme önerileri ve şehrin sınırları dışına taşanlar. Her pazar saat 10.00'da İstanbul'u yeniden keşfet diye e-posta kutunda.

💪 Onur Ayı kutlamaları, Tom Odell şehirde

Aposto İstanbul

Her pazartesi ve cuma 10.00’da; iş dünyasının en önemli içgörüleri, sektör analizleri, gelecek öngörüleri e-posta kutunda.

🐻 Yurt dışı piyasalardaki satışın nedeni ne?

Pareto

Her çarşamba 12.00'de Spektrum, her perşembe 12.00'de Spektrum Dosya, her cuma 10.00'da Spektrum Kuş Bakışı e-posta kutunda. 

Kuşbakışı: NATO ile G7 zirveleri, asgari ücret zammı

Spektrum

Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmesine ilişkin Cumhurbaşkanı
Kararı'nın iptali için açılan davanın son duruşması dün Danıştay’da görüldü. Çok
sayıda baro ve birliğin savunma yaptığı duruşmanın ardından Danıştay'ın 1 ay
içinde kararını yazılı olarak açıklaması bekleniyor.


DURUŞMADA NELER...

Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmesine ilişkin Cumhurbaşkanı
Kararı'nın iptali için açılan davanın son duruşması dün Danıştay’da görüldü. Çok
sayıda baro ve birliğin savunma yaptığı duruşmanın ardından Danıştay'ın 1 ay
içinde kararını yazılı olarak açıklaması bekleniyor.


DURUŞMADA NELER OLDU? 

Barolar başta olmak üzere kadın örgütleri ve siyasi parti temsilcileri sabah
saatlerinde Danıştay önünde bir araya geldi. Her duruşma öncesi Danıştay
bahçesinde yapılan basın açıklamasına izin verilmeyince bir grup, Danıştay
bahçesinin dışında açıklama yaptı. Duruşma talebiyle açılan davaların sonuncusu
dün 09.45'te başladı. Duruşmanın başlangıcında heyet başkanı "kayıt alınmaması"
uyarısında bulundu. 

Davacılar arasında Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Türk Tabipler
Birliği (TTB), Ankara Diş Hekimleri Odası ve çok sayıda baro bulunuyordu.
Duruşmayı HDP Ankara Milletvekili Filiz Kerestecioğlu ve CHP Kadın Kolları Genel
Başkanı Aylin Nazlıaka da takip etti.

İlk sözü alan Samsun Barosu adına savunma yapan avukat Hilal Serdar, "Kadına
şiddete karşı olmak, kadına 'şiddetle' karşı olmakla mı karıştırılıyor?" dedi.
Antalya Barosu adına söz alan Baro Başkanı Hüseyin Geçilmez ise beyanda bulunma
hakkını kadın meslektaşlarına bıraktığını söyledi. Bunun üzerine savunma yapan
avukat Aylin Onursev, "Pınar Gültekin’in katiline uygulanan haksız tahrik
indiriminin, kendisine tecavüz ettiğini söylediği Nurettin Gider'i öldüren Nevin
Yıldırım’a uygulanmadığını ve kendisinin hâlâ Antalya L Tipi Cezaevinde
bulunduğunu söylemek isterim." ifadelerini kullandı. 


"BU ÜLKEDE KIRMIZI RUJ SÜRDÜĞÜ IÇIN ÖLDÜRÜLEN KADINLAR VAR"

İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasına karşı açtıkları dava kapsamında Kocaeli
Barosu söz aldı. Baro adına savunma yapan avukat Nuriye Yılmaz, yalnızca şiddet
gören kadınlar için değil, şiddet mağduru bir kadın olarak da Danıştay’da
olduğunu söyledi. Yılmaz "Sizin kızınıza hiç yemek soğuk diye dayak atıldı mı?
Yumruk atılarak çenesi kırıldı mı?" diye sordu. 

Batman Barosu adına söz alan Avukat Neşe Erpolat, "Bu ülkede kırmızı ruj sürdü
diye öldürülen kadınlar var. Biz kadınlar kırmızı rujlarımızı çantamızda
taşıyoruz diye potansiyel katillerimizi de mi çantamızda taşıyoruz? Türkiye
Cumhuriyeti laik bir hukuk devletidir. İstanbul Sözleşmesi sadece kadınlar için
değil hepimiz için önemlidir." dedi. 


"TEK KIŞIYE KARŞI MILYONLARIZ"

Yalova Barosu adına savunma yapan Avukat Dilan Yüceçetin, "Çapulcu olmadığımızı,
sürtük olmadığımızı ispat etmek zorunda bırakıldık. Şimdi de sözleşmeden
çekilmenin hukuksuzluğunu ispat etmek zorundayız. İspat etmek zorunda bırakan
tek kişi, biz milyonlarız." ifadelerini kullandı. 


"ERKEKLER ALLAH MI?"

Avukat Hülya Gülbahar "Biz her gün bildiğimiz kadarıyla üç kişiyi kaybediyoruz.
Kolunu, bacağını kaybeden, sakat kalan kadınlardan ise bahsedemiyoruz bile.
İstanbul Sözleşmesi yürürlükte olsaydı Pınar Gültekin'in katiline bu karar
verilir miydi? Katiller artık 'Yatarı ne kadar' diye bakıyor. 20 yıllık bir
cezada katil 4 yıl hapis yatıyor. Sözleşme, 'Toplumsal cinsiyet eşitsizliği
bitirmek için her birimini düzenle. Eğitimde, medyada bu yönde kriterleri
uygula' diyor. Türkiye'deki 8. 9. sınıf ders kitaplarında 'Erkeğe itaaet et'
yazıyor. Şirk mi koşuluyor? Erkekler Allah mı?" diye konuştu.


"HER HÂLUKARDA SIZI UNUTMAYACAĞIZ"

Çanakkale Barosu adına savunma yapan Avukat İnce İncesağır, "Sayın heyet, nasıl
bir baskı altında olduğunuzu tahmin ediyoruz. Tarih sizi ya mesleğinize sırt
dönmenizle ya da hukuku savunmanızla hatırlayacak. Her hâlükârda sizi
unutmayacağız. Size yüz yüze bırakıldığımız cehennemden sesleniyoruz. Pınar
Gültekin'in katiline verilen ceza ortada. Bu zihniyet kollanmaktadır. Bu
anayasızlaştırmaya karşı çıkmanızı bekliyoruz." dedi. 


"ORDU'NUN DERELERI YUKARI AKSA DA"

Ordu Barosu adına Avukat Birsen Uçar savunma yaptı. Uçar "2022 yılına gireli 173
gün oldu. 173 günde 176 kadın öldürüldü. Bunu söylerken kanım donuyor. Hukuk,
adalet iyilik yapmaz. Biz iyilik beklemiyoruz. Adalet istiyoruz. Ordu'da 65
yaşındaki bir kadınla tanışmıştım. Şiddet gördüğünü anlatırken kadın,' Ordu'nun
dereleri yukarı aksa da evli kalmayacağım' dedi. Ordu'nun dereleri yukarı aksa
da İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçilmeyeceğiz." ifadelerini kullandı.

Danıştay savcısı, İstanbul Sözleşmesi ile ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın
kararının iptali talebini yineleyerek, "Dava konusu işlemin iptal edilmesi
gerektiği düşünülmelidir" dedi. Savcının talebi salonda uzun süre alkışlandı.
Duruşma tamamlandı. Danıştayın kararının ardından İstanbul Sözleşmesi'nin
Türkiye'deki geleceği belli olacak. 


DAHA ÖNCE ÜÇ DURUŞMA GÖRÜLDÜ 

İYİ Parti lideri Meral Akşener, HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan ile CHP Grup
Başkanvekili Özgür Özel’in başvurularının da aralarında olduğu 40’ın üzerindeki
davadan ilki 28 Nisan’da, sonraki davalar da 7 Haziran ve 14 Haziran’da
görülmüştü.


İSTANBUL SÖZLEŞMESI NEDIR? 

İstanbul Sözleşmesi, toplumsal cinsiyete dayalı her türlü ayrımcılık ve şiddete
karşı düne kadar hazırlanmış en kapsamlı uluslararası sözleşme olarak biliniyor.
11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul'da imzaya açılan sözleşmeyi imzalayan ilk ülke
Türkiye olmuştu. 10 Şubat 2012 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla onaylanan
İstanbul Sözleşmesi'ne imza atılmasının ardından sözleşmede yer alan ilkelere
bağlı kalınarak "6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin
Önlenmesine Dair Kanun" hazırlanmıştı.




🗞️ %14 ısrarı, haksız tahrik “tartışması”

Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesine ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı’nın iptali için açılan dava dün Danıştay’da görüldü.

İstanbul Sözleşmesi için son şans

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası politika faizini %14 seviyesinde tuttu.
Böylece Para Politikası Kurulu, son 6 toplantısında faiz kararında değişikliğe
gitmemiş oldu.  

 * İlave tedbirler vurgusu: Makroihtiyati politika setinin kararlılıkla
   uygulanacağı ve gerekmesi durumunda ilave tedbirlerin...

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası politika faizini %14 seviyesinde tuttu.
Böylece Para Politikası Kurulu, son 6 toplantısında faiz kararında değişikliğe
gitmemiş oldu.  

 * İlave tedbirler vurgusu: Makroihtiyati politika setinin kararlılıkla
   uygulanacağı ve gerekmesi durumunda ilave tedbirlerin uygulamaya alınacağı
   belirtildi.
 * Arz kısıtları ve enflasyon: Karar metninde, ayrıca, küresel büyüme
   tahminlerindeki aşağı yönlü revizyonlara da dikkat çekildi. Arz kısıtları ile
   artan üretici ve tüketici fiyatlarının uluslararası finansal piyasalar
   üzerindeki etkisinin izlendiği ifade edildi. 
 * Teminat ve likidite: Kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden
   politika çerçevesinin gözden geçirildiği; ve değerlendirme süreçleri
   tamamlanan teminat ve likidite politika adımlarının para aktarım
   mekanizmasının güçlendirilmesi amacıyla kullanılmaya devam edileceği
   bildirildi. 

TCMB: Gerekirse ilave tedbirler uygulanacak

TCMB faizi yine %14'te sabit tuttu

Muğla'nın Marmaris ilçesinde Hisarönü Mahallesi Bördübet mevkiinde salı günü
saat 20.00 sıralarında ormanlık alanda henüz belirlenemeyen nedenle yangın
çıktı. Yangının Bördübet ve Değirmenyanı bölgesinde yaşam alanlarını tehdit
etmesi üzerine görevlilerin uyarısıyla 30 evde bulunan bölge...

Muğla'nın Marmaris ilçesinde Hisarönü Mahallesi Bördübet mevkiinde salı günü
saat 20.00 sıralarında ormanlık alanda henüz belirlenemeyen nedenle yangın
çıktı. Yangının Bördübet ve Değirmenyanı bölgesinde yaşam alanlarını tehdit
etmesi üzerine görevlilerin uyarısıyla 30 evde bulunan bölge sakini tahliye
edildi. Dün saat 23.00 sıralarında paylaşılan bilgilere göre söndürme
çalışmaları devam ederken yangının Okluk Koyu'na ilerlediği bildirildi. Marmaris
Belediyesi, saat 00.00 sıralarında "Değirmenyanı'nda alevler çoğaldı, hepimizi
zor bir gece daha bekliyor" açıklamasını yaptı.  

 * Sabotaj ihtimali? İlk belirlemelere göre bölgede yangın 3 noktada aynı anda
   çıktı. Yetkililer bunun sabotaj ihtimalini artırdığını dile getirdi. 



Twitter/Şahan Gökbakar

Salı günü, 5 helikopterle havadan, çok sayıda arazöz ve iş makinesiyle karadan
müdahale edilen yangına, havanın kararmasının ardından yalnızca karadan müdahale
edildi. Rüzgar nedeniyle yangının gece boyu kontrol altına alınamadığı ve hızla
büyüdüğü bildirildi. 


"YÜREĞIMIZ YANMAYA DEVAM EDIYOR"

Marmaris Belediye Başkanı Mehmet Oktay, salı günkü açıklamasında "Yüreğimiz
yanmaya devam ediyor, yangın kontrol altına alınmış değil. Karadan müdahalenin
zorlaşmasına rağmen söndürme ekipleri aralıksız çalışmaya devam ediyor.
Hedefimiz en azından hava aydınlanana kadar alevlerin büyümesini engellemek. Zor
bir gece daha bizi bekliyor" ifadelerini kullandı.

 * Gece görüşlü helikopter talebi: Oktay, açıklamasında "Hava kararmadan yapılan
   havadan müdahale maalesef şu anda yapılmıyor. Tek talebimiz gece görüşlü
   helikopterlerin acil olarak bölgeye gönderilmesi. Yoksa yine bir felaketle
   karşı karşıya kalacağız. Yetkililerin bu çağrımızı bir an önce duymasını
   bekliyoruz" ifadelerini kullanmıştı. Oktay dünkü açıklamasında ise "Maalesef
   ki yangında 24 saat geride kaldı. Dün karanlık bastırmadan alevlere müdahale
   edebilmek için bölgeye gece görüşlü helikopter desteği istemiştik. Öğrendik
   ki envanterde yokmuş" dedi. 



NTV


1489 ÇALIŞAN MÜDAHALE EDIYOR 

Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu,
Marmaris'te çıkan orman yangınına yönelik çalışmaları incelemek üzere bölgeye
hareket etti.

Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, orman yangınına 1489 kamu çalışanının
müdahale ettiğini bildirdi. Kirişci, Orman Genel Müdürlüğü (OGM) yetkililerinin
yangına 8 dakikada müdahale ettiğini belirtti. Çevre illerden görevlilerin de
müdahaleye geldiğini aktaran Kirişci, müdahalede, 172'si arazöz olmak üzere 362
araç, 17'si OGM'ye ait 39 iş makinasının kullanıldığını ifade etti. Kirişçi
ayrıca 20 helikopter ve 14 uçağın da müdahalede kullanıldığını bildirdi. Kirişçi
"Yukarıdan baktığımızda bizi çok da endişelendirecek bir manzara yoktu ama şu
anda bulunduğumuz mevki tabii ki birazcık kritik." dedi.

Dün saat 21.30 sıralarında açıklamada bulunan Kirişçi, yangına ilişkin son durum
için "Tam kontrol altına alınmayla kontrol dışında kalma arasında bir ara
noktadayız." dedi. Gece görüşlü helikopterlerin 4 Temmuz'da teslim edileceğini
söyleyen Kirişçi, "Uçak ve helikopterlerimizin teslimatları 4 Temmuz itibarıyla,
bunların 10 tanesi gece görüşlü olacak. Bizim şu anda operasyonda kullandığımız
27 helikopterimiz, 14 tane uçağımız toplam 41 hava aracımız var." diye konuştu.
  

 * Resmî koruma alanı: Marmaris'te yanan alanın 2020 yılında Bördübet Yaban
   Hayatı Geliştirme Sahası ilan edildiği ortaya çıktı. Yaban Hayatı Uzmanı Dr.
   Yasin İlemin, resmî koruma alanı ilan edilen bölgenin %20'sinin yandığını
   söyledi.


1028 HEKTARLIK ALAN YANDI

Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Gürün, dün sabah saatlerinde yaptığı
açıklamasında o ana kadar 1028 hektarlık alanın yandığını bildirdi. Gürün "Şu an
itibarıyla 200 personel 103 araçla mücadeleye katkı sağlıyoruz. Resmî olmayan
rakamlara göre yaklaşık 1028 hektarlık (1439 futbol sahası) bir alanın
etkilendiğini tespit etmiş durumdayız. Yangının en kısa sürede kontrol altına
alınması amacıyla sahada canla başla çalışan tüm kurum ekiplerimize teşekkür
ediyor, yangının bir an önce kontrol altına alınmasını temenni
ediyorum" ifadelerini kullandı.



NTV


VATANDAŞIN DESTEĞI 

Geçtiğimiz yıl orman yangınlarında organize olan sivil toplum kuruluşlarının bu
yangında da çalışmalarını sürdürdüğü bildirildi. Vatandaşların yangın alanında
lazım olabilecek her şeyi bölgeye götürerek yangın ekiplerinden görev beklediği
aktarıldı. 


SORUŞTURMA BAŞLATILDI 

Muğla Cumhuriyet Başsavcısı Mehmet Nadir Yağcı, orman yangınına ilişkin
soruşturma başlatıldığını şu ifadelerle duyurdu: 

"Marmaris ilçesi Amazon Koyu Bördübet mevkiindeki ormanlık alanda 21 Haziran
tarihinde saat 20.00 sıralarında başlayan ve yaklaşık 300-400 hektarlık kızılçam
ormanının zarar gördüğü yangınla ilgili olarak mülhakatımız Marmaris Cumhuriyet
Başsavcılığımızca derhâl soruşturma başlatılmış olup soruşturma tüm yönleriyle
titizlikle yürütülmektedir. Kamuoyuna saygıyla duyurulur" 


TEPKILER 

Yangını çıktığı andan itibaren takip eden Şahan Gökbakar, "Bakın henüz hava
aydınlıkken, bu hâlde yanan bir yangın. Havadan uçakla müdahale edilir mi?
Edilir! Nerede uçaklar? Uçaklar nerede? Bu yangın yine o kadar büyük bir alanı
yok edecek ki! Yazık! Kış boyu bu anı söyledim! Nerede bu uçaklar?" ifadelerini
kullandı. Gökbakar daha sonra şu paylaşımı yaptı: 



CHP Muğla Milletvekili Burak Erbay, Cumhuriyet gazetesine verdiği
röportajda "Dün gece yaptığımız gece görüş helikopteri çağrılarıyla ilgili
Bakanlık'tan bir yetkili, 'Bakanın yetkisiyle kullanılıyor' dedi" ifadelerini
kullandı. Erbay, bölgede Bakan Kirişci'nin söylediği sayıda uçağın olmadığını
söyleyerek, "Keşke olsa, biz teşekkür etmesini biliriz" dedi.


ERDOĞAN IZLEDI, KILIÇDAROĞLU ALINMADI 

Cumhurbaşkanı Erdoğan dün öğle saatlerinde Muğla'nın Marmaris ilçesinde orman
yangınından etkilenen bölgede havadan incelemelerde bulundu. CHP lideri Kemal
Kılıçdaroğlu da yangın nedeniyle, Aydın'daki programını erteleyerek yangın
bölgesine gitme kararı aldı. Ancak Kılıçdaroğlu'nun Dalaman Havalimanı’na
inişine ‘yoğunluk’ olduğu gerekçesiyle izin verilmediği bildirildi.

Aydın programının ardından Marmaris'e fiden Kılıçdaroğlu yangının durumuyla
ilgili bilgi aldıktan sonra yaptığı açıklamada "Her yıl Türkiye'de orman
yangınları bir şekilde oluyor. Geçen yıl ciğerlerimiz yandı. Çağrıda bulunduk;
neden önlem almadınız diye defalarca sorduk. Önlem alınacağını ifade ettiler.
Hayatımda bu kadar beceriksiz bir yönetimi görmedim." dedi. 


KÖYCEĞIZ'DE VE KIBRIS'TA DA YANGIN 

Muğla'nın Köyceğiz ilçesinde de henüz belirlenemeyen nedenle orman yangını
çıktığı bildirildi. Yangın, havadan ve karadan müdahaleyle kontrol altına
alındı.

KKTC'de Gazimağusa'ya bağlı Ağıllar ile Mersinlik köyleri arasındaki dağlık ve
ormanlık alanda geçtiğimiz gün akşam saatlerinde çıkan yangına müdahalenin devam
ettiği bildirildi.



DHA


İPTAL EDILEN IHALELER

Cumhuriyet'in haberinde, Fethiye, Köyceğiz, Dalaman ve Marmaris’te Tarım ve
Orman Bakanlığı'nın yangınla mücadele amaçlı projeler için çıktığı ihalelerin
farklı gerekçelerle iptal edildiği belirtildi.

Örneğin Köyceğiz'de 5 Mayıs’ta yapılan su toplama kuyusu ihalesi "ihale üzerinde
kalan isteklinin sözleşme imzalamaması”, Kavaklıdere'de orman yangınıyla
mücadele araçları kiralanması ihalesi "ödenek yetersizliği" gerekçeleriyle iptal
edildi. 

🌳 "Yine yüreğimiz yanıyor"

Marmaris'te çıkan orman yangını devam ediyor. 

Muğla'da orman yangınları: "Yine yüreğimiz yanıyor"

Geçtiğimiz gün, Muğla'da üniversite öğrencisi Pınar Gültekin'i öldüren Cemal
Metin Avcı önce ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırıldı. Ardından
mahkeme, Avcı'nın cezasını "haksız tahrik" indirimiyle 23 yıla indirdi. 

Mahkeme heyeti, Avcı'nın kardeşi Mertcan Avcı, annesi Ayten Avcı, babası...

Geçtiğimiz gün, Muğla'da üniversite öğrencisi Pınar Gültekin'i öldüren Cemal
Metin Avcı önce ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırıldı. Ardından
mahkeme, Avcı'nın cezasını "haksız tahrik" indirimiyle 23 yıla indirdi. 

Mahkeme heyeti, Avcı'nın kardeşi Mertcan Avcı, annesi Ayten Avcı, babası Selim
Avcı, eski eşi Eda Karagün ve ortağı Şükrü Gökhan Orhan'ın da beraatine karar
verdi. Karar Türkiye'de yankı uyandırdı, sosyal medyada büyük tepki topladı. 


BAŞKA BIR KADIN CINAYETI DAVASI 

Öte yandan bu davadan yaklaşık 3 gün önce, gıda mühendisi Şebnem Şirin'i
bıçaklayarak öldüren tutuklu sanık Furkan Zıbıncı'nın yargılandığı davada savcı
mütalaasını açıkladı. Savcı Zıbıncı'ya, Şirin'i "tasarlayarak" ve "canavarca
hisle, eziyet çektirerek" öldürmekten indirim yapılmaksızın ağırlaştırılmış
müebbet hapis cezası verilmesini istedi. Savcının talebi, avukatlar da dâhil tüm
salon tarafından ayakta alkışlandı.  

Pınar Gültekin ve Şebnem Şirin cinayetleri, medyada geniş yer tutmuş, toplumun
büyük tepkisini toplamış davalar. Gültekin'in cinayetinde de savcı, "canavarca
hisle öldürme" suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası talep etmişti. 


NASIL DEĞERLENDIRILIYOR? NELER OLACAK? 

Alınan karara ilişkin gerekçe henüz açıklanmazken Aposto'ya konuşan Türkiye
Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü'ye, karara ve olabilecek
gerekçeye ilişkin fikirlerini sorduk. Birçok kadın cinayeti davasında kadının
yargılandığını vurgulayan Güllü, "Mağdur oldukları halde ve katliam derecesinde
ölümler, infial uyandırmasına rağmen duruşmalar boyunca kadınlar kıyafetleriyle,
tavırlarıyla, özgür davranışlarıyla hep yargılandılar. Oysa ki sırf kadın
oldukları için öldürülmüştü bu kadınlar, bu nedenle de zihniyet dönüşümünün
önemini söyledik. O zihniyet hiç dönüşmedi." ifadelerini kullandı. 

Kararı "akıllara durgunluk veren" diye nitelendiren Güllü, "Biz de hukukun
Muğla'da öldüğünü söylüyoruz bu nedenle. İçimizdeki umut kırıntılarını da yok
etti. Çünkü katliam aslında içinde barındırdığı eylemlerle bir silsile; her
birinin neredeyse ağırlaştırılmış müebbet alması gereken 5 eylemi topladığımızda
200, 300 yıla varan cezalar alması gereken bir durumda 14,5 yıl sonra çıkacak.
Ancak bu arada siyasi af, açık cezaevi yararlanması, iyi hâl indirimi
durumlarıyla neredeyse 6-7 yıl sonra aramızda olacak bir caniyi besledi devlet
ve beslemeye çalışacak." diye konuştu. Güllü ayrıca açıklanan gerekçeli kararda
herhangi bir gerekçeyi de asla kabul etmeyeceklerinin altını çizdi.

Bu kararda mahkemenin rolünü sorduğumuzda Canan Güllü, "Haksız tahrik kelime
anlamıyla olayın meydana geldiği andaki failin durumuna yansıyan, hukuk dışı bir
kullanımla 'zıvanadan çıkaran' durum olarak ifade ediliyor. Biz de diyoruz ki
'kadın cinayetlerinin öznesi zaten erkeklerin kadına olan düşmanlığı', yani
herhangi bir zıvanadan çıkma hâli yok. Türkiye'de kadınlar, kadın oldukları için
öldürülüyorlar. Yani burada haksız tahrik diye bir kelimenin, bir eylemin
kullanılması yargının gerçekten önyargılı olmasıyla ilintilidir." ifadelerini
kullanıyor.

Şebnem Şirin'in davasına yönelik görüşlerini sorduğumuz Güllü, "Buradaki ilk
yürütme kararı olumlu gittiği için aynı durumu yaşamayız diye düşünüyorum.
Umudumuzu yitirmeyelim" diyor. 


KADIN CINAYETLERI HÂLÂ DEVAM EDIYOR

Öte yandan Türkiye'de kadın cinayetleri devam ediyor, kadın cinayetleri günbegün
manşetlere taşınıyor. Yaklaşık dört gün önce Erzurum'un Yakutiye ilçesinde bir
erkek, birlikte yaşadığı kadını bıçaklayarak öldürdü. 

Giresun’da geçtiğimiz gün yol kenarında bulunan cesedin, Keremet Nyshanova’ya
ait olduğu, Nyshanova’nın Metin isimli bir erkek tarafından öldürüldüğü
belirlendi. 

17 Haziran'da Gaziantep’te, yol kenarındaki minibüste Suriye uyruklu hamile
Emine El Ali ile oğlu Halid Mustafa'nın cansız bedenleri bulundu. 

Zonguldak'ta, kayınbiraderi Namık Demirbağ tarafından tabancayla vurulan Nurten
Demirbağ, tedavi gördüğü hastanede dört gün sonra yaşamını yitirdi.

Kayseri'de 2 yıldır kayıp olan 1 çocuk annesi Sevil Kutlu'nun, eski sevgilisi
tarafından öldürüldüğü ortaya çıktı.


BILANÇO 

Öte yandan Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu'nun verilerine göre bu yıl
erkekler tarafından 132 kadın öldürüldü.




CEZALAR SUÇLARI AZMETTIRIR MI? 

Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü, mahkeme kararının bu
suça yönelik bir azmettiriciliği olup olmadığına ilişkin sorumuza "O yargıçlar,
tüm kadınları katledilir hâle getirdiler, faile cezasızlık örneği vererek. O üç
erkeğin verdiği karar, beyinlerinde toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin varlığı,
siyasal olarak hükümetin İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmiş olması, yasal
mevzuata bakış ve Türkiye’de hâlâ yasal mevzuatın içine kadına karşı şiddetin
tanımının olmayışındaki ayak diremenin yansımalarıdır." cevabını verdi. Canan
Güllü mahkemenin tavrına ilişkin olaraksa şu örneği verdi:

"Dört çocuğunu istismara uğratan babaya savcı 30 yıl istiyor ve bu kişi tutuklu
ama mahkeme heyeti, tutuksuz yargılanmasına karar vererek yargılamayı denetimli
serbestlikle götürmeye karar veriyor. Burada aynı haneye gönderdiği kişi tutuklu
hâlinden çıktıktan sonra gidip kapıyı çalıp diyor ki 'Şikâyeti geri çekmezseniz
sizi öldürürüm.'. Ne yapmaya çalışıyor yargı? Koruma mı? Kollama mı? Yoksa
tahrik etme mi?"

Öte yandan yargının tavrına rağmen Güllü, mücadelenin de arttığını şu ifadelerle
hatırlatıyor: 

"Son yıllarda özellikle artan kadın cinayetlerini önlemeye yönelik
hareketlerinin de olmadığı bu süreçte, aynı zamanda kadın cinayetlerine karşı
kadınların güçlenmesi ve bilinçlenmesi de artıyor. Meseleyi iki yönlü bakış
açısıyla izlemek lazım. Bir tarafıyla önleyici politikaları geliştirmiyoruz,
dolayısıyla önleyemediğimiz bir sistem, sistematik olarak artıyor. Faillerin de
cezasız kaldığı şu durumda, hele ki Pınar Gültekin'e yapılan vahşet boyutundaki
saldırıdan sonra saldırıların mutlaka daha da artacağını bilelim. Ancak bu
artışın süreç içinde kadınları korkutup sindirerek yaşam tarzlarına müdahale
edilmesine boyun eğmediklerini, yani biat etmediklerini de gözlemleyelim. Bu
nedenle kadın hareketi 'Korkmuyoruz, susmuyoruz, itaat etmiyoruz' diyor."

🌈 “Onur Yürüyüşü”ne engel, kadın cinayetlerine indirim

Yargıda karar anı: Kadın cinayetleri

Pınar Kılavuz - Paris

Fransa seçmeni, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Emmanuel Macron’a verdiği oyun
aşırı sağcı Marine Le Pen’i Elysée sarayına taşımamak için olduğunu genel
seçimlerde de hatırlattı. Bu yazıda hem Macron’un hezimetini, hem de mecliste
değişen dengeleri anlatacağım.

Fransa’da yarı...

Pınar Kılavuz - Paris

Fransa seçmeni, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Emmanuel Macron’a verdiği oyun
aşırı sağcı Marine Le Pen’i Elysée sarayına taşımamak için olduğunu genel
seçimlerde de hatırlattı. Bu yazıda hem Macron’un hezimetini, hem de mecliste
değişen dengeleri anlatacağım.

Fransa’da yarı başkanlık sistemi var. Cumhurbaşkanı dış işlerinden, başbakan ve
kabinesi de iç işlerinden sorumlu.

Halk tarafından seçilmiş cumhurbaşkanı için ideal olan, meclisteki çoğunluğun
kendisini destekleyen vekillerden oluşması. Seçmenler, beş yılda bir sandığa
giderek önce cumhurbaşkanını, sonra da milletvekillerini seçiyor. Bir adayın,
ilk turda seçilebilmesi için, bölgesindeki oyların yarısından fazlasını alması
gerekiyor. Fakat katılımın en az %25 olması şart.

İkinci turda ise oyların en az %12,5’ini alan adaylar yarışa devam ediyor. Bu
seçimlerde 577 vekilden sadece beşi  ilk turda seçilebildi. Bu vekillerden dördü
solcu Boyun Eğmeyen Fransa Partisi'nden (La France Insoumise).


MUTLAK DEĞIL, GÖRECE ÇOĞUNLUK

Fransa’da 2002’den beri (cumhurbaşkanlığı süresinin yedi yıldan beş yıla
düşürüldüğü sene) ilk kez bir cumhurbaşkanını destekleyen koalisyon mecliste
mutlak çoğunluğu sağlayamadı. Bunun için Macron'un Ensemble! Koalisyonu'nun 289
vekil çıkartması gerekiyordu. 245 vekil ile "görece çoğunluk" sağlandı. 2017
seçimlerinde ise 350 vekil ile meclise girmişlerdi. 



Euronews


ANA MUHALEFET NUPES

2017 genel seçimleri sonucuna göre ana muhalefet olan Cumhuriyetçiler Partisi
yerini yeni Büyük Sol İttifak olan NUPES’e bıraktı. Aposto için yazdığım bir
önceki yazıda solun birleşme ihtimaline değinmiştim.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tek adayın etrafında toplanmayan sol, genel
seçimlerde birleşme kararı aldı. Boyun Eğmeyen Fransa partisi başkanı Jean-Luc
Mélenchon’un liderliğinde yeni bir koalisyon kuruldu. Sosyalist Parti, Fransa
Komünist Partisi, Yeşiller Partisi ve Boyun Eğmeyen Fransa, bu kez güçlerini
birleştirdi.

Mélenchon’un hayali, çoğunluğu sağlayacak milletvekili sayısına ulaşmak ve
başbakan olmaktı. Fransa’da başbakanı, cumhurbaşkanı atıyor. Nitekim,
seçimlerden sonra Macron, Elisabeth Borne’u başbakan olarak atamıştı. NUPES
çoğunluk olsaydı, meclisin işleyişi açısından Macron, buna uygun bir başbakan
seçmek durumunda kalacaktı. Bu, yasal bir zorunluluk olmasa bile. 

Mélenchon için başbakan olmak artık mümkün değil. Ama NUPES, yeni düzende ana
muhalefet olarak büyük bir başarıya imza attı. Boyun Eğmeyen Fransa Partisi 72,
Sosyalist Parti 26, Yeşiller Partisi 23, Fransız Komünist Partisi 12 vekil ile
meclise girdi. 2017 seçimlerinde ise Boyun Eğmeyen Fransa 17, Sosyalist parti
28, Komünist parti 15 vekil çıkartırken, Yeşiller Partisi mecliste sandalye
alamamıştı.


HEM CUMHURBAŞKANLIĞINDA, HEM MECLISTE YÜKSELEN SAĞ: RASSAMBLEMENT NATIONAL 

Marine Le Pen’in, cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar başkanlığını yaptığı
radikal sağcı partisi, genel seçimlerde dengeleri sarstı. 2017’de meclise 8
vekil ile giren aşırı sağcılar, bu seçimde 89 vekil ile meclise girdi ve ikinci
muhalefet oldu.

Partinin ismi Front National ve başkanı baba Jean Marie Le Pen iken, 1986
seçimlerinde 35 vekil ile kendi rekorlarını kırmışlardı. 89 vekil, parti ve Le
Pen için yeni bir rekor. Le Pen’in seçmeni, ilk seçimlerde Macron’un karşısında
vermek istediği mesajı bu kez yeniden hatırlattı. (Le Pen, seçimlerin 2. turunda
%41,5 oy almıştı) Bu sonucun Le Pen’i de şaşırttığını söylemek gerekiyor.

Bu sadece politik değil, finansal da bir başarı. Vekil sayısı ve seçim
sonuçlarına göre artan devlet ödeneği Le Pen için bir krizin çözümü. Marine Le
Pen’in Rusya bankalarından aldığı ve henüz ödeyemediği 24 milyon avro tutarında
bir borcu var.

NUPES’e göre bu sadece Marine Le Pen’in başarısı değil. Sol ittifak liderleri ve
seçmenleri, Ensemble! ittifakına kızgın. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Marine Le
Pen’e karşı oylarını Macron’a verdiler. Fakat bu desteği kendileri göremediler.
Çünkü, genel seçimlerde ikinci tura RN ve NUPES kalan bölgelerde, LREM
seçmeninin %72’sı sandığa gitmedi.


YA SONRA ? 

Ama muhalefetin her kesimi şimdiden "Borne istifa" demeye başladı. 5 Temmuz'da
güvensizlik önergesi imzalanabilir. 289 vekil imzalarsa başbakan istifa etmek
zorunda kalır, kabine yeniden düzenlenir.

Macron, ülkenin bu şekilde yönetilemeyeceğine kanaat getirirse meclisi feshetme
yetkisine de sahip. Fakat bu büyük bir risk..

Macron'un hezimeti, gıda enflasyonu birinciliği

Cumhurbaşkanlığı seçiminde zafer, genel seçimde hezimet: Seçmen, Macron’a neyi hatırlattı?   

Rusya merkezli enerji şirketi Gazprom’un, kompresör istasyonundaki gaz türbini
sorunlarını gerekçe göstererek Kuzey Akım 1’in kullanılabilir kapasitesini
geçtiğimiz hafta %40’a kadar düşürmesi; Avrupa’nın enerji tedarikine dair
endişelerini artırdı. Kıtada gaz stoklarının doluluk oranı yaklaşık...

Rusya merkezli enerji şirketi Gazprom’un, kompresör istasyonundaki gaz türbini
sorunlarını gerekçe göstererek Kuzey Akım 1’in kullanılabilir kapasitesini
geçtiğimiz hafta %40’a kadar düşürmesi; Avrupa’nın enerji tedarikine dair
endişelerini artırdı. Kıtada gaz stoklarının doluluk oranı yaklaşık %55
düzeyinde seyrederken bu oranın ekim ayında %80, kasımda ise %90’a ulaşması
hedefleniyor.

Öte yandan, Rusya’nın Avrupa’ya sağladığı doğal gaz miktarını
kısmasıyla gösterge gaz fiyatları geçtiğimiz hafta %43 artmıştı. Fiyatlar bu
haftaya da %8 yükselişle başladı. Avrupa’da enerji fiyatlarındaki artış Eylül
2021’den bu yana sürüyor. Fiyat artışları, geçtiğimiz şubat ayında dengelense de
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana durdurulamıyor.

Tedarikte yaşanan düşüş hızlandıkça Avrupa genelinde sınırlı dağıtım ihtimali ve
gaz tasarrufu önlemleri daha yüksek sesle tartışmaya açılıyor. Peki mevcut
enerji bağımlılığı tartışmaları ile değerlendirildiğinde Avrupa’yı yakın
gelecekte nasıl bir senaryo bekliyor? Alternatifler neler? 


AVRUPA’NIN ENERJIDE RUSYA’YA BAĞIMLILIĞI

Avrupa’da kömür kullanımı 1965’ten bu yana azalırken doğal gaz ve yenilenebilir
enerjinin tüketimdeki payı artıyor. Fakat gaz kaynaklarının sınırlı oluşu, kıta
ülkelerini bir diğer taraftan da dışa bağımlı hâle getiriyor. 

 * Rakamlar ne söylüyor? 2021’de Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin doğal gaz
   ithalatının %45’i (155 milyar metreküp) Rusya’dan gerçekleştirildi. Bu rakam,
   toplam enerji tüketiminin yaklaşık %40’ına denk geliyor. Rusya’dan en fazla
   gaz ithalatı gerçekleştiren ilk üç ülke ise sırasıyla Almanya, İtalya ve
   Hollanda.

Avrupa ülkelerinin doğal gazda Rusya’ya bağımlılığı elbette uzun yıllara dayanan
bir tartışma konusu. Son bir yıla baktığımızdaysa iki temel kırılma noktası var.

İlki, enerji fiyatlarındaki yükselişin ilk sinyallerini aldığımız Ekim 2021’deki
tartışmadan kaynaklanıyor. Rusya’dan doğal gaz ithalatı, genellikle 10-25 yıl
süreli uzun vadeli ya da belirli miktarda gaz alımları için tek seferlik
anlaşmalarla gerçekleştiriliyor. Ekim 2021’de, Rusya’nın uzun vadeli
anlaşmalardaki taahhütleri yerine getirdiği fakat “Kuzey Akımı 2” boru hattının
onay sürecini hızlandırmak için doğal gaz arzını sınırladığı belirtiliyordu.
İddiaları, ülkelerin açıklamaları izledi ve enerji fiyatları artmaya başladı. Bu
sırada Avrupa enerji stoklarındaki kullanım kapasitesi %75 düzeyindeydi. 

İkinci kırılma noktası ise Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, sonrasında uygulanan
yaptırımlar ve doğrudan “Kuzey Akım 2” projesiyle ilgili. Baltık Denizi'nin
altından geçerek Rusya doğal gazını Almanya üzerinden Avrupa’ya taşıması
planlanan Kuzey Akım 2 projesi ile 26 milyon haneye doğal gaz sağlanması
planlanıyordu. Kıtanın doğal gaz bağımlılığını artırması endişesiyle karşı
çıkılsa da projenin montaj işlemleri sonlandırılmıştı ve 2022’de hayata
geçirilmesi bekleniyordu. Fakat Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Almanya
Başbakanı Olaf Scholz, projenin devam edemeyeceğini söyledi ve proje
sonlandırıldı. 

 * Kuzey Akım 2 endişesi: Projeye karşı çıkanlar, Rusya’nın 2006’da Ukrayna ile
   yaşadığı finansal sorunları nedeniyle Ukrayna üzerinden sağlanan gaz akışını
   durdurmasını örnek gösteriyordu. Bu olay sonrasında başta Slovakya, Avusturya
   ve İtalya olmak üzere doğu Avrupa’da enerji kıtlığı yaşanmıştı.


ALTERNATIFLER NE OLABILIR?

Fiyat artışları devam ederken alternatiflere dair tartışmalar da yoğunlaşıyor.
Alternatif arayışlarını 4 başlıkta derleyebiliriz. Fakat Avrupa ülkelerinin
enerji çeşitliliğini artırma ya da alternatif gaz rotalarından faydalanma
arayışının çok daha uzun bir geçmişinin olduğunu da belirtmek gerek. 

 * LNG: Enerji çeşitliliğinde sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ilk seçenekte yer
   alıyor. Ocak-Nisan 2022 döneminde ABD’nin LNG ihracatının %74’ü Avrupa’ya
   gerçekleştirildi. Geçen yıl bu oran %34’tü. Süreçte Katar, ek rezervler
   sağlayarak Birleşik Krallık’a destek oldu, Almanya ve İtalya ile iş birliği
   anlaşması imzaladı. 
 * Kömür kullanımı: Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde 2050 itibarıyla kıtanın
   iklim-nötr hâle getirilmesi ve 2030’da kömür kullanımının sonlandırılması
   hedeflenirken; elektrik üretiminde doğal gaz kullanmak yerine kömür enerjisi
   ile çalışan santrallerin yeniden kullanıma açılabileceği dile getiriliyor.
 * Yenilenebilir enerji: Gelişmeleri, Avrupa’nın yenilenebilir enerjiye geçişini
   hızlandıracağı yönünde yorumlayanlar da var. Güneş ve rüzgar enerjisinin
   yanında temiz hidrojene dayalı yakıtların kullanılması da bu kapsamda
   değerlendiriliyor. Bu seçenek, Rusya’nın doğal gazına bağımlılığa karşı da
   önerilen yapısal bir çözüm. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de
   dünkü açıklamasında yenilenebilir kaynak yatırımlarına daha çok
   odaklanacaklarını söyledi. 
 * Alternatif doğal gaz kaynakları: Alternatif rota arayışlarında İsrail,
   Kıbrıs, Mısır öne çıkıyor. Von der Leyen, bu kapsamda yakın zamanda
   gerçekleştirdiği Doğu Akdeniz gezisine dikkat çekiyor. Norveç ve
   Azerbaycan’ın, Ukrayna işgalinden önce dâhi Avrupa’ya alternatif sunmak için
   üretimlerini artırdıkları belirtiliyor.

Rusya’nın son bir yılda doğal gaz tedarikinde Ukrayna’yı by-pass etmeye
çalıştığı görülüyor. Bu durum doğrudan Slovakya, Avusturya ve İtalya’yı
etkiliyor.

🗞 “Haksız tahrik”, mülteci vurgusu

Rusya'nı yaptırımlar üzerine doğal gaz akışını kısıtlayacağını açıklamasından bu yana neler yaşandı?

Avrupa’nın doğal gaz endişesi

Geçen hafta piyasalarda tüm gözler, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) haziran ayı
toplantısında alacağı faiz kararına çevrildi. Beklentiler, 50 baz puanlık faiz
artışı olacağı yönündeydi; ancak toplantıdan beklentileri aşan bir sonuç çıktı.
Fed, 28 yılın ardından ilk kez 75 baz puanlık faiz artışına...

Geçen hafta piyasalarda tüm gözler, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) haziran ayı
toplantısında alacağı faiz kararına çevrildi. Beklentiler, 50 baz puanlık faiz
artışı olacağı yönündeydi; ancak toplantıdan beklentileri aşan bir sonuç çıktı.
Fed, 28 yılın ardından ilk kez 75 baz puanlık faiz artışına giderek politika
faizini %1,50-1,75 seviyesine çıkardı. Yetkililer, yıl sonuna kadar politika
faizinin 175 baz puanlık faiz artışıyla %3,4 seviyesine çıkabileceğini
öngörüyor.

Neden? Son iki senede; pandemi kısıtlamaları, tedarik zincirindeki aksaklıklar
ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali gibi birçok sorunla karşılaşan merkez bankaları,
enerji ve gıda fiyatlarındaki artışlar nedeniyle yükselen enflasyona çare bulmak
adına para politikalarında sıkılaşmaya gitmeye başladı.

 * Fed, ilk olarak mayıs ayı toplantısında 50 baz puanlık faiz artırımına gitti;
   ancak uygulanan sıkılaşma döngüsüne rağmen mayıs ayında enflasyon %8,6 ile 40
   yılın zirvesine çıktı.

Kimler takip etti? Fed’in faiz kararını açıklamasının ardından gündeminde
“yüksek enflasyon” olan birçok merkez bankası da benzer kararlar aldı.

 * Birleşik Krallık Merkez Bankası (BoE), politika faizini 25 baz puan artırarak
   %1,25’e yükseltti. Ülkede enflasyon, geçen ay yıllık bazda %9 artarak 40
   yılın zirvesine çıkmıştı. Banka, böylece üst üste beşinci toplantıda faiz
   artırmış oldu.
 * İsviçre Merkez Bankası, 15 yılın ardından ilk kez faiz artışına giderek
   politika faizini 50 baz puan artışla -%0,25’e çıkardı. İsviçre'de yıllık
   enflasyon, yakıt ve kira fiyatlarındaki artışın da etkisiyle mayıs ayında
   %2,9'a çıkarak 2008'den bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaşmıştı.
 * Hong Kong Para Otoritesi, faiz oranını 75 baz puan artışla %2’ye yükseltti.
 * Brezilya Merkez Bankası, 50 baz puan artışla politika faizini %13,25’e
   çıkardı.
 * Kuveyt Merkez Bankası, iskonto faiz oranını 25 baz puan artışla %2,25’e
   yükseltti.
 * Bahreyn Merkez Bankası, gösterge olarak kullanılan bir hafta vadeli mevduat
   faiz oranını %1,75'ten %2,50'ye çıkardı.
 * Katar Merkez Bankası, repo faiz oranı %1,75'ten %2,50'; borç verme faiz
   oranını %1,50'den %2,25'e çıkarırken, mevduat faiz oranını 50 baz puan
   artırarak %3,25'e getirdi.
 * Birleşik Arap Emirlikleri Merkez Bankası da faiz oranını 75 baz puan artıran
   bankalardan oldu. Banka, mevduat faiz oranı %2,25'ten %3'e çıkardı.
 * Suudi Arabistan Merkez Bankası, gösterge repo ve ters repo faiz oranlarında
   50 baz puan artırıma gitti.

Şimdi ne olacak? Fed yetkilileri, enflasyonu 2022 sonunda %5,2’ye; 2023 sonunda
ise %2,6’ya düşürmeyi hedefliyor. Dolayısıyla, Fed’in temmuz toplantısında da 75
baz puanlık faiz artışına gitmesi oldukça yüksek bir ihtimal olarak görülüyor.
Uzmanlar, Fed’in faiz artışlarının reel ekonomide daralmaya neden olabileceği ve
ABD’nin resesyon riskiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıyor. Yüksek
enflasyona karşı savaş açan Fed öncülüğündeki merkez bankaları ise tüm risklere
rağmen faiz artışlarına devam edecek gibi görünüyor.

📈 Faiz artışları devam edecek mi?

28 yılın ardından: Fed’in faiz kararı

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın geçtiğimiz haftalarda "İşte söylüyorum, Cumhur
İttifakı'nın adayı Tayyip Erdoğan." ifadeleriyle adaylığını açıklamasının
ardından Liberal Demokrat Parti (LDP) Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK)
"Cumhurbaşkanının üçüncü defa adaylığı için hangi koşulların...

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın geçtiğimiz haftalarda "İşte söylüyorum, Cumhur
İttifakı'nın adayı Tayyip Erdoğan." ifadeleriyle adaylığını açıklamasının
ardından Liberal Demokrat Parti (LDP) Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK)
"Cumhurbaşkanının üçüncü defa adaylığı için hangi koşulların gerçekleşmesi
gerektiği" hakkında görüş almak istemiyle başvurmuştu. YSK ise "seçim takviminin
henüz açıklanmadığı" gerekçesiyle görüş verilmesine yer olmadığına karar verdi.

YSK'nın kararı, "Erdoğan'ın adaylığı netlik kazanmadı mı?" sorularını akıllara
getirirken bu sorunun yanında yeniden tartışılan bir konu da "Ya Erdoğan aday
olmazsa?" oldu. Siyasilerin ve gazetecilerin zaman zaman gündeme getirdiği bu
soru için olası adaylar bulunuyor. Bu adaylar da İçişleri Bakanı Süleyman Soylu,
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Millî Savunma Bakanı Hulusi Akar, AK Parti
Genel Başkanvekili Binali Yıldırım ve Baykar Teknoloji Lideri Selçuk Bayraktar.
Peki bu adaylar nasıl değerlendiriliyor? 


SÜLEYMAN SOYLU 

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Demokrat Parti'nin eski Genel Başkanı. Bu
nedenle Soylu'nun özellikle Cumhur İttifakı'ndaki milliyetçi görüş sahibi MHP
tarafından, özellikle de lider Devlet Bahçeli tarafından desteklendiğini
söylemek mümkün. Bu destek özellikle pandemi sürecinde Soylu'nun istifasının
ardından Devlet Bahçeli'nin "Sayın Süleyman Soylu azimli, inançlı, dirayetli ve
mücadeleci kişiliğiyle Türkiye'nin en hassas döneminde üstlendiği bakanlık
görevini başarıyla yerine getirmiştir. Bizim temennimiz bu görevine kararlılıkla
devamından yanadır." ifadelerini kullanmasıyla da görülür olmuştu. 

Bunun yanında Süleyman Soylu'nun daha öncesinde eski Maliye Bakanı Berat
Albayrak ve eski Adalet Bakanı Abdülhamit Gül'le tartışmalar yaşadığı bu nedenle
AK Parti içinde belirli bir kesimin de desteğini alamayacağı değerlendiriliyor.
Soylu'nun adaylığı konusunda yapılacak en doğru değerlendirme: Cumhur
İttifakı'nın devamını sağlayabilir; ancak AK Parti içinde bölünmelere de yol
açabilir. 

Öte yandan Soylu, seçmen için de riskli bir aday olarak görülüyor. Suç örgütü
lideri Sedat Peker, geçtiğimiz yıl yayınladığı videolarda Soylu'ya yönelik
yolsuzluk iddialarında bulunmuş; ardından Bakan'ın görevine yönelik güvensizlik
oluşmuştu. Ahmet Şık, Hakkı Özdal, Ertuğrul Mavioğlu, Timur Soykan ve Bahadır
Özgür'ün kaleme aldığı Duvar isimli kitap da iddiaları destekleyerek konu
hakkında yeniden tartışma yaratmıştı. Bu nedenlerle Soylu'nun adaylığı
ihtimalinin kamuoyu nezdinde bir güven sorunu yaratacağı değerlendiriliyor.
Geçtiğimiz yıl AK Parti MKYK Üyesi Şamil Tayyar da Soylu'nun adaylığına yönelik
iddiaları kesin bir dille reddetmişti.


MEVLÜT ÇAVUŞOĞLU 

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da aday potansiyeli olan siyasetçiler arasında
yer alıyor. Çavuşoğlu'nun görevinin de etkisiyle kendisini dış politikayla
sınırlandırmış olması, bugüne dek iç siyaset tartışmalarına çok nadir dâhil
olması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın desteklediği isimler arasında yer alması
kendisini potansiyel bir aday yapıyor. Çavuşoğlu ayrıca bu nedenlerle siyasi
çevrelerde de güvenli görülen isimlerden. 

Yeniçağ yazarı Orhan Uğuroğlu, geçtiğimiz yıl kaleme aldığı bir yazısında
Erdoğan'ın üçüncü kez aday olamayacağını savunarak "Ben AK Parti kulislerinde en
çok adı geçen ismi açıklayacağım: Mevlüt Çavuşoğlu. Gerek ABD gerek Rusya
gerekse Avrupa Birliği ilişkileri açısından Çavuşoğlu kuşkusuz önemli bir
isim." diyor. 


HULUSI AKAR 

15 Temmuz Darbe Girişimi'nin ardından adı kulislerde en çok geçen isim kuşkusuz
Hulusi Akar. Darbe girişiminin ardından başkanlık sistemiyle sivil siyasete
geçen Akar, Millî Savunma Bakanı göreviyle ordunun desteğinin de devam ettiği
bir isim. Ayrıxa asker geçmişi nedeniyle hem MHP hem AK Parti tabanında hem de
bürokraside "güvenli" olarak görülen adaylardan biri. Öte yandan Akar, dünyadaki
savaşların etkisiyle NATO'nun birliğinin kuvvetlendiği ve öneminin arttığı bir
dönemde asker kökenli bir aday olarak öne çıkabilir. Korkusuz yazarı Ahmet Takan
da geçtiğimiz yıl kaleme aldığı yazısında konuya ilişkin şunları söylüyor: 

"Tayyip Erdoğan’ın da iktidar içinde en dikkate aldığı isimlerin başında Hulusi
Akar gelir. Eğer aksi bir durum olurda Tayyip Erdoğan yeniden aday olmazsa ise
Cumhur İttifakı’nın adayı kim olur? Evet, bu soru AK Parti’de çokça soruluyor ve
yüksek sesle de tartışılıyor. İktidar kulislerinden ulaştığım haberlere göre,
sıkça yapılan ve Erdoğan sonrasının yol haritasının belirlenmeye çalışılan
istişare toplantılarında Hulusi Akar’ın Cumhurbaşkanı adayı olması için uzlaşma
sağlanmış görünüyor."


BINALI YILDIRIM

Geçtiğimiz yıllarda sıklıkla duyduğumuz isimlerden biri de kuşkusuz AK Parti
Genel Başkanvekili Binali Yıldırım idi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın daima
desteklediği isimlerden biri olarak bilinen Yıldırım, güçlü bir aday olarak
görülüyordu; ancak 2019 Yerel Seçimleri'nde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı
adayı olup CHP'nin adayı Ekrem İmamoğlu'nun seçimi kazanmasının ardından bu
düşüncenin azaldığı değerlendiriliyor. İstanbul'un siyasette "bir kale" olarak
görülmesi, bu kalenin "kaybedilmiş" olması bu düşüncenin temelini oluşturuyor.


SELÇUK BAYRAKTAR

SİHA ve İHA'ların üretimini gerçekleştiren BAYKAR şirketinin Teknoloji Lideri
Selçuk Bayraktar, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da damadı. Bayraktar, siyasi
tartışmalarda bulunan bir isim olmaması nedeniyle bir kesimin ilgisini çekerken
bunun yanında şirketiyle Türkiye için de bir marka yaratıyor. Çok sayıda ülkeye
İHA ve SİHA satışı gerçekleştiren Bayraktar, diğer ülkelerin hükümetlerince de
tanınan bir isim. Özellikle Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'a verdiği destekle öne
çıkan Bayraktar, Rusya'nın işgal ettiği Ukrayna'yı da destekliyor, bu tavrıyla
da "Batı'ya yakın" olarak tanımlanıyor. Bunun yanında siyasi diyaloglara da
girmemesi nedeniyle Bayraktar, milliyetçi muhalefetin de gözünde ılımlı bir isim
olabilir. Bayraktar, Erdoğan ailesinden olması nedeniyle AK Parti için de
güvenilir olarak görülürken yaşının genç olması nedeniyle de "dinamik ve modern"
bir isim olarak değerlendiriliyor. Yeniden Refah Partisi Genel Başkan Yardımcısı
Prof. Dr. Doğan Aydal da şunları söylüyor: 

"Cumhurbaşkanı aday olmayabilir . Benim şahsi kanaatim. Çünkü, insan vücuduna
neden zülüm eder? Yürürken dahi bazen yürümesinde sıkıntı olduğunu görüyorum.
Ben sayın Selçuk Bayraktar'ın aday gösterileceğine inananlardanım. Tanınan,
çalışkan ve genç biri. Selçuk beyin bu işlere hazırlandığı duyumunu da aldım.
Dolayısıyla bir tür siyasete hazırlanıyor. Tesadüf olmadığını düşünüyorum."

Tüm bu isimlerin yanında MHP lideri Devlet Bahçeli, eski Maliye Bakanı Berat
Albayrak ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan gibi isimler de kulislerde konuşuluyor;
ancak her birinin adı yukarıdaki isimlerden çok sonra zikrediliyor. Erdoğan'ın
aday olmaması/olamaması durumunda hangi ismin öne çıkacağı ise ancak bu senaryo
gerçekleşirse öğrenebileceğimiz bir soru olacak.

🗞 Türkiye'nin hak ihlalleri, Erdoğan'ın vârisi?

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın aday olup olamayacağına ilişkin soruya YSK'dan cevap gelmedi. Peki ya Erdoğan aday olamazsa? 

Ya Erdoğan cumhurbaşkanı adayı olmazsa? 

AK Parti hükümetinin, seçmenler nezdindeki en büyük başarılarından biri sosyal
yardımların artırılması ve özellikle kayıt dışı ekonomide istihdam edilen
kesimlerin de sosyal güvenlik sistemine entegre edilmesidir. Yapılan nakdi
yardımların yanı sıra alt-gelir grubundaki vatandaşlara verilen “yeşil...

AK Parti hükümetinin, seçmenler nezdindeki en büyük başarılarından biri sosyal
yardımların artırılması ve özellikle kayıt dışı ekonomide istihdam edilen
kesimlerin de sosyal güvenlik sistemine entegre edilmesidir. Yapılan nakdi
yardımların yanı sıra alt-gelir grubundaki vatandaşlara verilen “yeşil kartın”
kapsamının genişletilmesi, belediyeler ve vakıflar üzerinden yapılan maddi ve
temel ihtiyaç yardımlarının artırılması ve TOKİ üzerinden vatandaşların konut
sahibi olabilme imkanının artırılması AK Parti dönemindeki temel sosyal yardım
mekanizmaları olarak sıralanabilir. 

Madalyonun diğer yüzüne bakıldığında ise sosyal yardım mekanizmalarının
arkasında yaratılan bir rant sistemi ve hayatını idame edebilmek için hükümet
yardımlarına bağımlı hale getirilmiş milyonlarca insan olduğunu görüyoruz.
Neoliberal popülizm olarak tanımlanan bu sistem, bir yandan iktidara yakın
sermaye gruplarını partizan kaynak dağıtımı yoluyla zenginleştirirken diğer
yandan da ücretli çalışanları güvencesiz bir hale getirerek artan siyasi
baskının maliyetini azaltıyor.

Aşağıdaki grafikte, 2002-2017 yılları arasında yapılan sosyal yardım miktarının
istikrarlı bir şekilde arttığını görebiliyoruz.



Aynı dönemde, işçi sendikalarının siyasi ve toplumsal güçleri yapılan kanuni
düzenlemelerle azaltılarak hem işçi sınıfının gücü kırıldı hem de işgücü
piyasası güvencesiz ve esnek bir hale getirildi. Bu politikadan en çok
faydalanan kesim ise daha ucuz ve sigortasız işgücünü kayıtlı veya kayıt dışı
olarak istihdam eden küçük ve orta ölçekli işletmeler oldu. 

Örnek vermek gerekirse, AK Parti döneminde yapılan yasal düzenlemeler ile
güvencesiz çalışan taşeron işçi sayısı 2002’de 358 bin iken 2011 yılında 1,5
milyona ulaşmış. Türkiye’de MÜSİAD tarafından temsil edilen küçük ve orta
ölçekli işletmeler iktidar için de hem bir oy deposu hem de partinin seçim
çalışmaları için bir finansman kaynağı olarak kullanılıyor. İşçi sendikalarının
gücünün kırılması ise bu işletmelerde çalışan işçileri hem işverenine hem de
sosyal yardımlar nedeniyle iktidara bağımlı hale getirerek hükümet-sermaye-alt
sınıflar arasında üçlü bir bağımlılık mekanizması yaratıyor.

İktidara bağımlılık: Yoksula yardım, sermayeye rant

Sosyal yardımlar artarken sendikaların baskılanması küçük ve orta ölçekli işletmeleri de hükümete bağımlı hale getiriyor. 

Bir bağımlılık ve rant mekanizması: Hükümet – Sermaye – Alt sınıflar

Dr. Nesrin Nas

2022'nin ilk 6 ayı, 99 yıllık Cumhuriyet tarihimizde, İkinci Dünya Savaşı
yılları hariç, enflasyonun en hızla arttığı bir dönem oldu. Yazıya başladığımda
Türkiye’nin CDS primi 900 dolaylarındaydı ve piyasalar endişeyle FED’den gelecek
kararı bekliyordu.

Nihayet, FED faizleri,...

Dr. Nesrin Nas

2022'nin ilk 6 ayı, 99 yıllık Cumhuriyet tarihimizde, İkinci Dünya Savaşı
yılları hariç, enflasyonun en hızla arttığı bir dönem oldu. Yazıya başladığımda
Türkiye’nin CDS primi 900 dolaylarındaydı ve piyasalar endişeyle FED’den gelecek
kararı bekliyordu.

Nihayet, FED faizleri, yıllık %8,6  enflasyonu, yapışkan hale gelmeden önlemek
için, dünyada var olan savaş ve arz kısıtlarının kalıcı olduğu öngörüsüyle 75
baz puan artırdı.

FED’in aksine biz risklerin geçici olduğu savıyla eksi 53 milyar dolarlık
rezervimiz, %73 TÜFE enflasyonumuzla negatif reel faizi eksi %56 seviyesinde
tutmaya devam ediyoruz. Üstelik etkisi kısa süreli de olsa kuru bir süre 18
liranın altında tutan kur korumalı mevduat (KKM) gibi sihirli bir alet daha yok
heybemizde. Son açıklanan gelire endeksli senedin heyecan yaratmaması bunun
kanıtı. Ayrıca artık bireysel döviz talebi çok az. Dövize talep zorunlu ithalat
kanalından geliyor. Yani teşhis yanlış.

Dahası, toplam mevduatın KKM'yle birlikte %72’sinin döviz olarak tutulduğu ve
üretim yapmak için gerekli enerji ve emtianın %72-74’ünü, sermaye mallarının da
%11-12’sini ithal etmek zorunda olan Türkiye’de, Cumhurbaşkanı faizlerin daha da
indirileceğini söylüyor.


HÜKÜMETIN ÖNCELIĞI ENFLASYON DEĞIL, BÜYÜME

2022’nin ilk çeyreğinde %7,3 büyüme oranıyla ekonomi dolar bazında %4,3 küçüldü.
Bakan Nebati, “Biz tercihimizi enflasyondan değil, büyümeden yana
yaptık,” derken, yasamanın, yürütmenin ve hatta yargının başındaki
Cumhurbaşkanı, bazı sorunlar olmasına rağmen işlerin yolunda olduğunu söylüyor.

İşler iyi gitmiyor diyenlere had bildiren, “Fakirleşerek büyüyoruz…iktisat
bilimiyle çelişen bir yaklaşımı sürdürmemeliyiz,”  diyen TÜSİAD Başkanı’nı sert
sözlerle uyaran Cumhurbaşkanı’nın da önceliği çarkların dönmesi. Ama çarklar
dönmekte giderek zorlanıyor. Çünkü çarkları yağlayacak döviz tükenmek üzere.

Ekonomik gidişata dair gerçekçi bir fikir edinmek için yıllık büyümeye değil,
çeyrekten çeyreğe büyümeye bakmak gerekir. Geçen yılın son çeyreğinden bu yılın
ilk çeyreğine büyüme oranı sadece %1,2, 2021’in 3'üncü çeyreğinden 4'üncü
çeyreğine büyüme de %1,5 olmuştu.

Bu arada büyümenin en önemli 2 dişlisi de durmaya yaklaşmış; özel tüketim üç
ayda %2,8, ihracat %3,2 azalmış. Maalesef şimdi 6 ay öncesinden çok daha kötü
bir yerde duruyoruz.

KKM için bugüne kadar 157 milyar lira harcadık. En kötüsü enflasyon Kasım
2021’in neredeyse 4 katı, Aralık’ın 2,5 katı. Bu arada üretici fiyatları aylık
%8,76 artmış. Yıllık artış %132,16.

Hâliyle yoksulluk artıyor. Ipsos Araştırma'ya göre ülkede nüfusun %84’ü sadece
hayatta kalmaya çalışıyor. Birleşmiş Milletler’e göre Türkiye’de 14,8 milyon
insan açlık çekiyor.


DÖNÜM NOKTASI HIBRIT SISTEM

2018, bizim için bir dönüm noktasıdır. O yıl, siyasi sorumluluğu, kamuya hesap
vermeyi ve şeffaflığı reddeden, tüm güç ve yetkiyi tek kişinin eline bırakan
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi denilen hibrit bir sisteme geçişle birlikte her
şey bozulmaya başladı ve topyekûn çöküş hızlandı.

O güne kadar epey hasar almış olan hukuki ve ekonomik kurumsal altyapı büyük
ölçüde tahrip edildi. Merkez Bankası ve TÜİK ağır hasar aldı. Oysa iki kurumun
itibarı ve güvenilirliği hayatidir. Böylece kur-enflasyon sarmalına girildi.
Enflasyonun dörtte biri dışarıdan, dörtte üçü içeride bozduğumuz kurun
seviyesinden geliyor.

Kuşkusuz iktidar sadece "faiz sebep enflasyon netice" tezini değil, aynı zamanda
ekonomide "imkânsız üçlü" hipotezini de kanıtlamaya çalışıyor. Sonuçta enflasyon
nedeniyle borç stoku artmadan gelecek yıllara ve nesillere aktarılan faiz yükü
artıyor. Dış ticaret açığı ve cari açık büyüyor.

Daha kötüsü: Bu irrasyonalitenin doruklarındaki yolculuğun ya bir kur şoku, ya
faiz şoku ya da ödemeler dengesi sorunu veya üçünün aynı anda gerçekleşmesiyle
son bulma olasılığının çok artmış olmasıdır.


ASIL BEKA SORUNU

Özetle kimse yarının nasıl olabileceği üzerine tahmin dahi yürütemiyor. Bu bir
şiddet biçimidir. Belirsizliğin şiddeti diyoruz. Bekir Ağırdır şöyle diyor: 

> Türkiye’de sokakta, iş yerinde, evde hissedip hissebileceğiniz en görünür
> öğelerden biridir belirsizlik. Hegemonik bir duygu hâline gelmiştir ve bu
> hissin altında ezilen on milyonlar görürsünüz.

Ev genci denilen 30 yaş altı seçmenin 20 milyonunun aileden aldığı harçlıkla
yaşamaya çalıştığı bir ülkede, tercih edilen bu politika ve yaklaşımın gençleri
sadece yarınlardan değil, ülkeden de kopardığını görmek istemeyen tek karar
verici, parlak günler için 2023 yılı şubat ve mart aylarını işaret ediyor,
yoksullaşmayı yok sayarak enflasyonu ve tabii ekonomik ve siyasi reform ihtiyacı
olduğunu da reddediyor. 

Bu, gençler için, belirsizliğin en açık şiddetidir. Onların geleceğe değil,
ülkesine karşı da umutlarını ve güvenini yok ediyor. Asıl beka sorunu budur.
Siyasetin temel önceliği bu şiddeti ortadan kaldırmak ve herkes için
öngörülebilir ve güvenli bir gelecek yaratmak olmalı. Gençlerin kırık kalbi
ancak böyle onarılır ve güven böyle kazanılır.

Zihnin için taze bir başlangıç.